| 33316 |
boerderij, algemeen |
boerderij:
burdǝrii̯ (Q014p Urmond)
|
Het gehele complex, alle opstallen te samen genomen. De oorspronkelijke betekenis van hof is "binnenhof, omheinde ruimte"; hier is sprake van ellips uit hofstede, "hoeve". Onder bedrijf is de specifieke betekenis van "boerenbedrijf" te verstaan; het algemene gedoen heeft ook diezelfde specifieke betekenis. De betekenis van labeur en labeuring is hier het gehele complex van het boerenbedrijf, vaak met de bijbetekenis van "waar zwaar werk wordt gedaan"; vergelijk de lemma''s "boeren" (1.1.8) en "werken op de boerderij" (1.3.10). Vele benamingen die voor de boerderij in het algemeen zijn opgegeven, zoals winning en hof, komen ook terug onder de specifieke boerderijnamen, zoals "eigen hoeve" en "pachthoeve". De geografische uitgebreidheden van deze termen verschillen van begrip tot begrip. Zie de betrokken lemmata van deze paragraaf. Staai is oorspronkelijk de benaming van een bepaalde boerderij bij het veer in Wanssum; de benaming correspondeert aan stade, een afleiding van staan. Bij schans wordt aangetekend: "hoeve met water rondom"; bij kraam: $$speciale betekenis$$ "boerderij". Munkhof correspondeert met monnikhof, te verstaan als "abdijhoeve". Kaart 1 is een verzamelkaart; ook de samenstellingen met hof,geleg, plaats en winning van het lemma "grote boerderij" (1.1.2) zijn erin ondergebracht. [A 10, 2a; A 11, 4; L 1, a-m; L 12, 1; L 22, 1; L 38, 20 en 22; S 4; Wi 4; monogr.; add. uit N 5A, 95; L 37, 11a]
I-6
|
| 20681 |
boerenkool |
kool:
kèùl (Q014p Urmond),
Syst. WBD
keu-öl (Q014p Urmond),
krolmoes:
krölmoos (Q014p Urmond),
krulmoes:
krolmoos (Q014p Urmond)
|
[N Q (1966)]Boerenkool (boeremoes?) [N 16 (1962)] || boerenkool als gerecht [N Q (1966)]
I-7, III-2-3
|
| 20728 |
boerenvlaai |
vlaai:
vlaaj (Q014p Urmond)
|
Grote boerenvla (vlaam?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 24861 |
boerenwormkruid |
wormkruid:
WBD/WLD
wormkroet (Q014p Urmond)
|
Boerenwormkruid (tanacetum vulgare 50 tot 120 cm groot. De stengels groeien rechtop; de bladeren zijn geveerd met langwerpige, gezaagde slippen; de bloemen staan in knoopvormige hoofdjes, vele bijeen in een platte tros, straalbloemen ontbreken, geel gek [N 92 (1982)]
III-4-3
|
| 24123 |
boerenzwaluw, zwaluw |
boerenzwarbel:
boeresjwarbel (Q014p Urmond),
zwarbeltje:
zwerbelke (Q014p Urmond, ...
Q014p Urmond),
zwɛrbəlkəs (Q014p Urmond)
|
boerenzwaluw (19 roodachtig keeltje; zeer puntige vorkstaart; nest van klei en sprietjes binnenin een schuur [N 09 (1961)] || zwaluw [SGV (1914)] || zwaluw (mv.) [RND]
III-4-1
|
| 21309 |
boerin |
boerin:
boerin (Q014p Urmond)
|
de vrouw van een boer [meesterse, bazin(ne), vrouw, juffrouw, mevrouw] [N 87 (1981)]
III-3-1
|
| 18836 |
boertig |
vies:
vies (Q014p Urmond)
|
met zeer platte humor [drollig, boertig] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 21605 |
boete |
boete:
boetə (Q014p Urmond)
|
een geldstraf [boete, kore, amende] [N 90 (1982)]
III-3-1
|
| 17633 |
boezem |
boezem:
bozem (Q014p Urmond)
|
boezem, ruimte tussen de borsten [N 10c (1961)]
III-1-1
|
| 18209 |
boezeroen |
boezeroen:
boezeroen (Q014p Urmond),
kamizool (<fr.):
kamezoal (Q014p Urmond),
kiel:
keel (Q014p Urmond)
|
boezeroen [SGV (1914)] || boezeroen, blauwlinnen of katoenen (boeren)overhemd [boezeloen, bazeoren, bazzeroel] [N 23 (1964)]
III-1-3
|