e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Valkenburg

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
moeilijk vooruitkomen lastig lopen: hei löp lestig (Valkenburg), schravelen: sjraavele (Valkenburg), stoffelen: stoefele (Valkenburg) lopen: moeilijk vooruit komen [stachele] [N 10 (1961)] III-1-2
moeite moeite: meute (Valkenburg) moeite; hij geeft zich moeite [DC 03] III-1-4
moer konijn: kenien (Valkenburg), moer: moor (Valkenburg) konijn, vrouwtje [DC 04 (1936)] III-2-1
moeras gevuilnis: gǝvylnes (Valkenburg), kwelm: kwɛlm (Valkenburg), modder: modǝr (Valkenburg), moeras: muras (Valkenburg), moerslond: moršlont (Valkenburg), vots: voi̯tš (Valkenburg), vuilnis: vylnes (Valkenburg), zomp: sømp (Valkenburg), zomp (Valkenburg) Waterachtig, laaggelegen, drassig land, broekland, gebied zonder behoorlijke afwatering. [N 27, 20; N 14, 53; N 6, 33b; R 3, 9; A 2, 57; RND 20; Wi 17; Wi 54; L 19B, 2aI; Vld.; monogr.] I-8
moestuinx gaarde: gārt (Valkenburg), hof: hō.f (Valkenburg), hoͅf (Valkenburg, ... ), koolhof: koaləf (Valkenburg, ... ), koilef (Valkenburg), koͅi̯ləf (Valkenburg) [DC 03 (1934)] [SGV (1914)] [Willems (1885)] [ZND 04 (1924)] [ZND 04 (1924)]koolhof, moestuin I-7
moeten moeten: motte/moote (Valkenburg), mòtte (Valkenburg) moeten [SGV (1914)] || moeten (geen context) [DC 37 (1964)] III-1-4
mof mof: moef (Valkenburg) mof, koker van bont waarin met beide handen steekt [mof, moef, sjtoek] [N 23 (1964)] III-1-3
mok mok: mūǝk (Valkenburg), schurft: šø̜rǝf (Valkenburg) Eczeem of huidontsteking in de kootholte van het paard. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen natte en droge mok. De ontsteking ontstaat veelal door inwerking van vocht, het langdurig lopen op modderwegen en het staan op vuil en nat strooisel. Eerst ontstaan huidzwellingen, later zweertjes waaruit vocht komt dat tot korsten opdroogt of etterachtig wordt. De ziekte kan van langdurige aard zijn en tot kreupelheid leiden. [A 48A, 15; N 8, 90d, 90e en 90k; N 52, 32a; monogr.] I-9
mokken frotten: frotte (Valkenburg), mokken: mokken (Valkenburg), monken: monke (Valkenburg), motsen (<du.): mŏĕtse (Valkenburg, ... ), cf. VD (du.) s.v. "motzen"0.2 = mokken, pruilen  moetse (Valkenburg), protsen: prötse (Valkenburg) misnoegd en wrevelig zijn, maar dat niet ronduit zeggen [tornen, mokken, grimmen, pratten, pruilen, grijzen] [N 85 (1981)] || mokken [SGV (1914)] || pruilen [SGV (1914)] || pruilen [pratte, nen troesmond zette, lippe] [N 10a (1961)] || pruilen, onvriendelijk doen III-1-4
mol mol: mǫl (Valkenburg  [(thans)]  ), moutheuvel: mǫu̯thø̄vǝl (Valkenburg) Het in de grond levend, zwart zoogdier iets groter dan een muis dat de molshopen opwerpt; het heeft een spitse snuit en graafklauwen: Talpa europaea. Hoewel niet alle mollesoorten blind zijn, wordt de mol algemeen voor blind gehouden. De boeren beschouwden het als een schadelijk dier op hun cultuurgrond, dat bestreden moest worden; bovendien was het bont van de mol gewild. Zie ook de toelichting bij het lemma ''molshoop''. Om de vergelijking van de lemma''s ''mol'' en ''molshoop'' te vergemakkelijken en daar in enkele streken hetzelfde woord voor mol en molshoop voorkomt, is ook hier het woord in z''n geheel gedocumenteerd en is zoveel mogelijk dezelfde volgorde in de woordtypen en de varianten aangehouden. In kaart 3 is door middel van toegevoegd zwart in een symbool of door een combinatie van symbolen aangegeven waar de woorden voor mol en molshoop identiek zijn. In kaart 4 is aangegeven waar het algemeen Nederlandse type mol het dialektwoord aan het vervangen is. [N 14, 80b; JG 1a, 1b, 1c, 2c; A 18, 12; A 7, 6; L 1 a-m; L 1u, 165; L 3, 7; L 14, 10; L 16, 3; L B2, 311; L A1, 228; S 24; R 3, 21; Gwn 6, 9; add. uit RND 48 en 84; monogr.] I-3