| 25546 |
baktrog |
houten mou(de):
høwtǝ mōw (P177p Zepperen),
hōtǝ mǫw (P177p Zepperen),
mou(de):
mō (P177p Zepperen),
mōw (P177p Zepperen)
|
De kuip waarin de eerste bewerking van het deeg plaatsvindt. "In zijn eenvoudigste gedaante is het een rechthoekige, langwerpige bak, de bodem smaller dan de bovenopening" (Weyns blz. 28). De baktrog is ofwel van eik ofwel van wit hout vervaardigd. Sommige troggen hebben onderaan een schuif om zuurdeeg en zeef in te leggen (Weyns blz. 29). Als hij klein is en goed hanteerbaar, wordt de trog niet noodzakelijk op een vaste voet gezet. Is hij heel groot dan kan hij op een paar lage houtblokken worden gelegd. Meestal is hij geplaatst tussen twee steunen in de vorm van een letter H, waarvan de naar buiten uitwijkende bovenste benen de bak omvatten (Weyns blz. 28). In dit lemma zijn ook benamingen die de boer voor zijn baktrog heeft, opgenomen: Zie afb. 17. [(N 29, 20a; N 29, 18a; N 18, add.; N 5A(I), add.; S 2; R 3, 50; L 1a-m; L 16, 8; L 19A, 21; L 48, 23; A 26, 10; Lu 4, 10; Lu 2, 23; monogr.; LB 2, 237)]
II-1
|
| 21296 |
balans |
dwarsschei:
dwi̯āssxęi̯ (P177p Zepperen),
gespan:
gǝspān (P177p Zepperen),
warsschei:
wi̯ā.ssxęi̯ (P177p Zepperen)
|
Dwarshout, dat met een haak aan een wagen vastgemaakt wordt en waar de strengen van de - meestal twee of drie - paarden aan bevestigd worden. Dit dwarshout is dubbel zo breed als het gewone zwenghout (zie dat lemma). Het wordt alleen gebruikt in de streken met de zwaardere en meer vruchtbare grond: Haspengouw en het Maasland. Uit de rest van Limburg waren er hier en daar ook opgaven, maar aangezien deze steeds identiek waren met die voor het gewone zwenghout, kan men aannemen dat het om vergissingen gaat. Dit dubbele zwenghout komt ook voor bij de ploeg en de eg (zie het lemma evenaar, tweespanszwenghout in wld I.2). [N 17, 69b; N G, 65b; JG 1b; JG 1d; JG 2c; L 34, 11; monogr.]
I-13
|
| 33427 |
balken van de zolder boven de dorsvloer |
leghouters:
lɛxhǫu̯tǝrs (P177p Zepperen)
|
De zware rondhouten die op de gebintbalken boven de dorsvloer rusten en die de zoldervloer vormen. Deze zolder is een schelf, die ofwel altijd aanwezig is, ofwel elk jaar tijdens het bergen van de oogst gevormd wordt en weer verwijderd als hij leeg is. De rondhouten worden gelegd van het ene gebint naar het andere of dwars op de lengterichting van de beuk die de dorsvloer inneemt. De enkelvoudsvormen betreffen ofwel één van de balken of zijn collectief voor al de balken samen. Zie ook de lemmata "onderste" en "bovenste balken van de schelf" (3.4.2 en 3.4.3). Zie ook afbeelding 14.c bij het lemma "dorsvloer" (3.2.1). [N 5A, 68b; N 4, 35 en 68; N 4A, 13a en 13b; monogr.]
I-6
|
| 22707 |
balletje bij het bikkelen |
maai:
miə (P177p Zepperen)
|
Het balletje of de knikker. [N R (1968)]
III-3-2
|
| 18173 |
barrevoets |
barrevoets:
baerəvots (P177p Zepperen),
berrevoets (P177p Zepperen),
berrevuts (P177p Zepperen),
bɛrevoets (P177p Zepperen)
|
barrevoets [ZND 19 (1936)] || blootvoets [RND]
III-1-3
|
| 21781 |
bascule |
bascule:
bəskyl (P177p Zepperen)
|
Weeginstrument met vaste vloer (bascule). [N 18 (1962)]
III-3-1
|
| 19730 |
bed |
bed:
beͅt (P177p Zepperen)
|
bed [RND]
III-2-1
|
| 19754 |
beddenlaken |
laken:
lōͅkə (P177p Zepperen)
|
Een laken (op een bed) [ZND 34 (1940)]
III-2-1
|
| 21454 |
bedelaar |
bedelaar:
bɛdeliər (P177p Zepperen)
|
leurder [ZND 28 (1938)]
III-3-1
|
| 21546 |
bedelen |
bedelen:
beddelen (P177p Zepperen),
będǝlǝ (P177p Zepperen)
|
Het vragen van een moerloze zwerm om een plaats bij een naburig volk. Wanneer een zwerm moerloos blijft, is hij praktisch ten dode opgeschreven. Eén van de mogelijkheden tot overleven is een plaats te vragen bij een andere zwerm. Eeckhout (pag. 129) zegt dat haar informanten het begrip bedelen bij bijen als onbestaand beschouwen. Dit verschijnsel noemen zij roven. [N 63, 61b] || kent ge het woord schooien ? (uitspraak + betekenis) [ZND 42 (1943)]
II-6, III-3-1
|