| 32716 |
beginvoor, -voren |
aanscheut:
ǭ.nsxȳǝ.t (P188p Hoepertingen)
|
Naar gelang de ploegwijze en de soort van ploeg kan men de eerste voor of voren ofwel in het midden ofwel aan de zijkant(en) van de akker ploegen. In dit lemma zijn de termen verzameld die als benaming voor de beginvoren (of -voor) in het algemeen werden opgegeven of als zodanig konden worden uitgelegd. Dit laatste is het geval met het woordtype aanscheut, voorzover dat werd gegeven n.a.v. de vraag naar "rug, verhoogd middendeel" (JG 1a + 1b). Blijkens opgaven van dat type uit de beide andere bronnen beperkt deze term zich niet tot de beginvoren in het midden. Hij komt inhoudelijk overeen met aanslag, aanwerk, aantrek e.d. waarmee niet zozeer de eerste voor of voren als zodanig, als wel het ploegen daarvan, het aanvangswerk bedoeld wordt. Omgekeerd is het type rug, dat n.a.v. de vraag naar "de eerste voor die de boer ploegt" (N 11, 60), niet hier maar in het volgende lemma opgenomen. Het bij enkele plaatsen vermelde aantal voren heeft betrekking op de aanscheut die in het midden van de akker gemaakt is. Voor voor zie men het lemma ploegvoor. [JG 1a + 1b]
I-1
|
| 20431 |
begraven |
begraven:
begroave (P188p Hoepertingen)
|
een dode begraven [graven, zinken, begraven] [N 115 (2003)]
III-2-2
|
| 18798 |
begrip, besef |
begrip:
Besef wordt niet gebruikt, maar vervangen door kennis, begrip.
begrip (P188p Hoepertingen)
|
besef (hij heeft er geen - van) [ZND 01 (1922)]
III-1-4
|
| 22669 |
beiaard |
beiaard:
beiaard (P188p Hoepertingen)
|
het geheel van zuiver gestemde klokken die door een klavier bespeeld kunnen worden [klokkenspel, beiaard, carillon] [N 112 (2006)]
III-3-2
|
| 33776 |
beide beenderen van de onderkaak |
schaar:
skīǝr (P188p Hoepertingen)
|
De scha(a)r(en) of het geschaar vormen de beide takken van de onderkaak van een paard en de uitwendige holte in het achterste gedeelte daarvan. Zie afbeelding 2.11. [JG 1a, 1b; N 8, 30]
I-9
|
| 22906 |
beieren |
luiden:
de klokke luije (P188p Hoepertingen, ...
P188p Hoepertingen),
klokke luije (P188p Hoepertingen, ...
P188p Hoepertingen)
|
Het gelui, het gebeier van de klok(ken). [N 96A (1989)] || Hoe zegt men : de klokken beieren?. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 31305 |
beitel |
beitel:
bējtǝl (P188p Hoepertingen),
bētǝl (P188p Hoepertingen)
|
De algemene benaming voor het stalen werktuig met een wigvormige snede dat dient om bijvoorbeeld gaten of uitsparingen in hout te steken of te hakken. Beitels die door houtbewerkers worden gebruikt, bestaan uit een beitelblad dat aan de onderzijde in een snede uitloopt en aan de bovenzijde via een versmalling, de hals, en vervolgens een verbreding, de borst, in een pin eindigt. Deze pin, de arend, wordt in het houten handvat van de beitel gestoken. Zie ook afb. 63 en vgl. het lemma ɛbeitelɛ in Wld II.11, pag. 33. Het betreft daar de beitel met een andere vorm die door de smid wordt gebruikt bij het doorhakken en splijten van koud of verhit metaal.' [N 53, 34a; N G, 24; L 1a-m; L 21, 12; L 45, 12a; L A2, 434; A 14, 12a; monogr.]
II-12
|
| 24301 |
bek |
muil:
moͅu̯l (P188p Hoepertingen)
|
muil [ZND 01 (1922)]
III-4-2
|
| 21775 |
bekakt praten |
pilachtig klappen:
peliechtig klappe (P188p Hoepertingen)
|
bekakt praten [N 102 (1998)]
III-3-1
|
| 19324 |
bekakte praat /bekakt praten |
plechtig klappen:
peliechtig klappe (P188p Hoepertingen)
|
bekakt praten [N 102 (1998)]
III-1-4
|