| 29944 |
zwaaihaak |
zwaaihaak:
zwēhōk (P057p Kuringen)
|
Winkelhaak waarvan handvat en veer ten opzichte van elkaar beweegbaar zijn. Met een schroef kan men de veer in de gewenste hoek vastzetten. De zwaaihaak wordt gebruikt om hoeken op te meten. Zie ook afb. 5. [N 30, 13c; monogr.]
II-9
|
| 32917 |
zwaden spreiden |
breken:
bri.ǝkǝ (P057p Kuringen)
|
Het uiteengooien van de versgemaaide regels gras. Het voorwerp van de overgankelijke werkwoorden is steeds: gezwaden of gras. [N 14, 97a; JG 1a, 1b, 2c; monogr.]
I-3
|
| 32875 |
zwadkeerder, beugel |
toejager:
tǫu̯jāgǝr (P057p Kuringen)
|
De doorgaans metalen beugel, vastgemaakt onderaan de steel van de zeis, die dient om het afgemaaide gras, dat door de rug en de hak van het blad en door de steel wordt meegenomen, te ondersteunen, zodat het links van de maaier in een gezwad komt te liggen. Bij het maaien van gras is een dergelijke beugel niet onontbeerlijk en vaak ook jong of overgenomen van ànder maaiwerk (graan, boekweit, evie). De beugel is meestal een gebogen stuk stevig ijzerdraad, soms ook wel een tak of een gebogen latje. Zie afbeelding 4, nummer A5 en B5. Grotere beugels, die derhalve doorgaans niet voor het maaien van gras, maar voor het maaien van graangewassen met name in de Belgische Kempen werden gebruikt, waren soms voorzien van een lap (vergelijk de opgave drapeau) of een stuk jute, of van haken of tanden; in het laatste geval werden ze wolf genoemd. Het lijkt niet onwaarschijnlijk dat, tenminste oorspronkelijk, ook de kam-benamingen voor de zwadkeerder zijn ontstaan vanwege dergelijke tanden of haken aan de beugel. [N 18, 67f; JG 1a, 1b, 2c, A 14, 3; L 45, 3; monogr.]
I-3
|
| 20355 |
zwager |
schoonbroer:
schoebruur (P057p Kuringen, ...
P057p Kuringen)
|
schoonbroeder [ZND 06 (1924)] || schoonbroer/-broeder [ZND 11 (1925)]
III-2-2
|
| 17972 |
zwak, ongezond |
zwak:
Heel ziek.
zwaak (P057p Kuringen)
|
zwak [ZND 08 (1925)]
III-1-2
|
| 17745 |
zwak, slap |
zwak:
Heel ziek.
zwaak (P057p Kuringen)
|
Zwak (uitspraak en bet). [ZND 08 (1925)]
III-1-1
|
| 33481 |
zwarte bes |
zwarte beren:
verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u en ZND02, 4
zwatte bér (P057p Kuringen)
|
zwarte aalbes [ZND 01 (1922)]
I-7
|
| 24865 |
zwarte nachtschade |
vernage:
vǝrnas (P057p Kuringen)
|
Solanum nigrum L. subsp. nigrum. Zeer algemeen voorkomend onkruid op bouwland, in moestuinen en open bermen met witte stervormige bloempjes en giftige zaden in de vorm van zwarte (rijpe) of groene tot gele (onrijpe) bessen of bolletjes. Het bloeit van juni tot de herfst. De lengte varieert van 5 tot 60 cm. Het type wiemelen is een variant van ɛwiemerenɛ, uit ɛwijn-berenɛ, "aalbessen". Bij tinkruid wordt opgemerkt: "men schuurt er tin mee". [JG 1a, 1b, 2c; A 43, 10; A 60A, 69; monogr.]
I-5
|
| 24930 |
zwavelx |
solfer:
sollefer‧ (P057p Kuringen)
|
zwavel [ZND 08 (1925)]
III-4-4
|
| 33995 |
zweep |
karwats:
karwats (P057p Kuringen),
smet:
smęt (P057p Kuringen),
zweep:
zwip (P057p Kuringen)
|
Voorwerp om het paard aan te drijven, bestaande uit een steel (cf. lemma Steel) en een snoer (cf. lemma Snoer). [JG 1a, 1b, 2b, 2c; L 8, 141; L 14, 31; L B2, 244; N 13, 94; S 47; Wi 5, 10; monogr.]
I-10
|