| 21416 |
de hort op? |
aan de boemel:
an den bommel (L215a Wellerlooi),
aan de jak:
aan de jak (L248p Lottum),
aan de jats:
aan de jats (L271p Venlo),
an d’r jats (Q203p Gulpen),
jatsen"is flink, bijna loopend stappen
aan de jats (Q101p Valkenburg),
aan de ratel:
duk aan de ratel (L250p Arcen),
aan de zever:
aan de zeiver (L326p Grathem),
aan de zwier:
aon de zwier (Q095p Maastricht),
aan het jakken:
aan ’t jakken (L248p Lottum),
aan het jatsen:
aan ’t jatsen (Q015p Stein),
aan het roddelen:
an ’t roddele (Q208p Vijlen),
baren binden (ww.):
baarə (aan ’t) bingə (Q103p Berg-en-Terblijt),
biezen:
bieëze (Q117a Waubach),
blazen:
die is ummer geblaoze (Q098p Schimmert),
brakken:
Van Dale: brakken, (alleen onb. w., gew.) hard in de weer, druk bezig zijn; boodschappen, inkopen doen; rondzwalken.
brakken (L369p Kinrooi),
buurten (ww.):
bŭŭrtə (K278p Lommel),
de baan op:
de baan op (L269p Blerick),
de deur uit:
de duur oet (Q113p Heerlen),
de hort op:
de hort op (L191p Afferden, ...
L295p Baarlo,
L192p Bergen,
L269p Blerick,
Q021p Geleen,
Q113p Heerlen,
L329p Roermond,
L192a Siebengewald),
= naar bed zijn!
de hoort op (L290p Panningen),
= naar bed!
de hoort op (L295p Baarlo, ...
Q109p Hulsberg),
de jats op:
de jats op (Q097p Ulestraten),
de kloten op:
vooral de jeugd
de kloete op (Q098p Schimmert),
de loop op:
de luip op (Q103p Berg-en-Terblijt),
de rit op:
ongunstige betekenis van het Amsterdamse "tippelen
də rét op (L164p Gennep),
sub rit, rit, zïj is duk de rit op (veel weg zijn).
de rit op (L164p Gennep),
de rots op:
vgl. Maastricht Wb. (pag. 357): rótsj of róts, snelle afglijding.
de rŏts op (Q095p Maastricht),
de route (fr.) op:
de roet op (L300p Beesel),
de surelle (fr.) op:
men zegt: "die is weer de serel op"in de betekenis van "die is weer op stap"; "serèl = zuring". Van waar de uitdrukking afkomstig is is niet bekend
de serèl op (Q098p Schimmert),
devooi:
devooi zijn (Q075p Vliermaalroot),
een baar binden:
ze is ’n baar aan ’t binge (Q103p Berg-en-Terblijt),
eropuit:
d’r op oet zeen (Q192p Margraten),
ertussenuit:
der tussen oet zin (L298p Kessel),
d’r tusjen oet (Q038p Amstenrade),
eruit:
d’r oet zien (L291p Helden/Everlo),
jakken:
jakke (L318a Keent, ...
L288p Nederweert),
jatsen:
jatse (L318a Keent, ...
L268p Velden),
jatsen (Q096a Borgharen, ...
Q203p Gulpen,
Q192p Margraten,
Q031p Spaubeek),
= doelloos rondlopen
jatsen (Q098p Schimmert),
joetsen:
joetse (L329p Roermond),
laveien:
Van Dale: laveien, 1. (gew.) leeglopen, straatslijpen, lanterfanten...
lavaoje (Q193p Gronsveld),
loops (bn.):
luips (L326p Grathem),
naar de krant:
naor de krant (L250p Arcen),
onderwegs:
duk onderwê-ges (L250p Arcen),
oonger wee-ez (Q222p Vaals),
op brats:
ŏĕp brats (K353p Tessenderlo),
vgl. Sint-Truiden Wb. (pag. 72): bràtse, 1. veel op straat lopen; -2. boemelen, uitgaan.
op brats zen (P184p Groot-Gelmen),
op caddie (fr.):
op gang; op boodschap
kedeĭ (L360p Bree),
op de baan:
op de baan (L427p Obbicht, ...
L214p Wanssum),
op de baan zien (L297p Belfeld),
op de baan zijn (L295p Baarlo),
op de brak:
WNT: brak (II), A.1. Iemand die een ongeregeld, los, vroolijk leven leidt; een zwierbol, pierewaaier; soms: guit, kwant, klant enz.
op də brak (L381b Pey),
op de hort:
op de hort (L250p Arcen, ...
L268p Velden),
op de jak:
op de jak (L215a Wellerlooi),
op de jakker:
op de jakker (L246b Melderslo),
op de jats:
oop də jaots (L381a Putbroek),
op de jats (L426p Buchten, ...
Q017p Elsloo,
Q097p Ulestraten),
op de jats zijn (Q103p Berg-en-Terblijt),
op de joerts:
op de joerts (L270p Tegelen, ...
L271p Venlo),
op de joets:
op de joets zien (L271p Venlo),
op de klater:
op de klater (L300p Beesel, ...
L289a Hushoven),
oppe klater zijn (L377p Maasbracht),
op de rats:
op de rats (L267p Maasbree),
op de rek:
op de rek (L247z Broekhuizenvorst),
op de retteketet:
WNT: retteketet, A.2b) Benaming voor een snapachtige vrouw.
op de retteketet (L210p Venray),
op de rits:
op de rits (L269p Blerick),
op de rits zijn:
vgl. Maastricht Wb. (pag. 352): rits, in de zegsw. op rits (of: op de rits, of: de rits op) zien, a) erop uit zijn voor zijn plezier; -b) op de lop zijn.
op de rits zien (Q095p Maastricht),
op de rots:
op de roets (L269p Blerick),
op de schabberjak:
vgl. Meerlo-Wanssum Wb. (pag. 245): schabberjak, óp schabberjak zien, uit zijn om hier en daar een kletspraatje te maken.
oop də schabberjak (L246p Horst),
op de schooi:
op de schooj (L376p Linne),
op de sjoëj zien (L297p Belfeld),
op de schop:
op (de) schūūp zijn (L246p Horst),
op de schuup (L266p Sevenum),
op de schots:
op de schoets (L266p Sevenum),
op gang:
oop jaank (Q222p Vaals),
op gang een (Q166p Vechmaal),
op guss (du.):
op goesj (Q204a Mechelen, ...
Q201p Wijlre),
vgl. Kerkrade Wb. (pag. 125):joesj, scheut [...] Dr pap is óp -, vader is aan de zwier.
op joesj (Q121p Kerkrade),
op het flaster:
vgl. Venlo Wb. (pag. 126): flaster, 1. plaveisel; -2. straat; -3. ik gaon de ~ op, ik ga aan de zwier.
op ut flaster zien (L271p Venlo),
op het rek:
op het rek (L192p Bergen),
op jak:
op jak (L289a Hushoven, ...
L318a Keent,
L320b Kelpen,
L318b Tungelroy),
op jak zijn (L318p Stramproy),
op jaks:
op jaks zijn (Q106p Bemelen),
op jats:
jats (L326p Grathem, ...
L245b Tienray),
op jats (L320a Ell, ...
Q017p Elsloo,
L429p Guttecoven,
L320p Hunsel,
Q111p Klimmen,
Q192p Margraten,
L427p Obbicht,
L381b Pey,
Q098p Schimmert,
Q032p Schinnen,
Q097p Ulestraten,
Q037p Vaesrade,
Q201p Wijlre),
op jats goanə (L375p Wessem),
op jats zeen (L324p Baexem, ...
L327p Beegden,
Q096a Borgharen,
L428p Born,
L328p Heel,
L292p Heythuysen),
op jats zeenə (L375p Wessem),
op jats zijn (Q032p Schinnen),
ongunstig
op jats (L433p Nieuwstadt),
op joets:
op joets (L324p Baexem, ...
L330p Herten (bij Roermond),
L329p Roermond,
L331p Swalmen,
L386p Vlodrop),
op jôts (L427p Obbicht),
op joks:
vgl. Sittard Wb. (pag. 157): jóks, gekheid, grap; jókse, pretmaken, schertsen; opmaken. De ganse kraom verjókse, de hele boel er door jagen.
op joeks (Q037p Vaesrade),
op lap:
deze uitdrukking wordt ook veel gebruikt "voor iemand die vaak onderweg is om, zoals in de oorlog, voedsel bijeen te garen
oop lap (Q222p Vaals),
op marotten (<fr.):
op marotte (Q196p Mheer),
op pak:
op pak (L214p Wanssum),
op rabot (<fr.):
op rabat zijn (L266p Sevenum),
op rabbòt (Q196p Mheer),
op rabot (Q171p Vlijtingen),
op rebord zijn (Q021p Geleen),
op rebot zien (L269a Hout-Blerick),
rabot (L381p Echt/Gebroek),
Van Dale: II. rabot (<Fr. ribote), (gew.) in de uitdr. op rabot zijn, gaan, aan de zwier zijn of gaan.
op rabat (L165p Heijen, ...
L248p Lottum),
op rabat zin (L298p Kessel),
op rabot (L426p Buchten, ...
L430p Einighausen,
Q021p Geleen,
Q018p Geulle,
L291p Helden/Everlo,
L269a Hout-Blerick,
Q099p Meerssen,
Q196p Mheer,
L433p Nieuwstadt,
Q036p Nuth/Aalbeek,
L381b Pey,
L266p Sevenum,
L378p Stevensweert,
Q097p Ulestraten),
op rabot zeen (Q102p Amby),
op rebot (L300p Beesel),
op rəbot (Q019p Beek),
op redats:
?
op redats (Q016p Lutterade),
op rits:
op rits (Q021p Geleen, ...
Q193p Gronsveld),
vgl. Maastricht Wb. (pag. 352): rits, in de zegsw. op rits (of: op de rits, of: de rits op) zien, a) erop uit zijn voor zijn plezier; -b) op de lop zijn.
op rits (Q095p Maastricht),
op rots:
op roets (Q111p Klimmen, ...
Q196p Mheer,
Q101p Valkenburg),
op roets zien (L297p Belfeld),
op roetsch (L290p Panningen),
op roetsj (Q112p Voerendaal),
op roetsj zeen (L327p Beegden, ...
L269p Blerick),
op roetsj zin (Q031p Spaubeek),
op rotj zeen (L428p Born),
op routsh (L376p Linne),
op rŏts (Q095p Maastricht),
op rôts (Q016p Lutterade),
op rütsj (Q121p Kerkrade),
roetsj (L374p Thorn),
op route (fr.):
op roet (L191p Afferden, ...
L250p Arcen,
L164p Gennep,
L377p Maasbracht,
Q192p Margraten,
Q036p Nuth/Aalbeek,
L381b Pey,
Q032a Puth,
L378p Stevensweert),
op roet zijn (Q106p Bemelen),
op schabberdebonk:
vgl. Maastricht Wb. (pag. 370): schobberdebonk, sjabberdebónk, in de zegsw. op - goon, gaan klaplopen, schooieren. Ook wel: sjamberdebónk.
op sjabbeldeboonk (Q095p Maastricht),
op schabberjak:
vgl. Meerlo-Wanssum Wb. (pag. 245): schabberjak, óp schabberjak zien, uit zijn om hier en daar een kletspraatje te maken.
oop schabberjak (L245p Meterik),
op schabberlits:
op sjabberlits (L328p Heel),
op schabbernak:
ŏp sjabernak zin (L265p Meijel),
op schak:
op sjak (L320p Hunsel),
vgl. Tegelen Wb. (pag. 113): sjakke, schokken.
op sjak (L291p Helden/Everlo, ...
L292p Heythuysen,
L293p Roggel),
op scharlebonk:
vgl. Venlo Wb. (pag. 232): sch(r)abberdebónk, op ~ loupe, klaplopen.
op sjarlebônk (L270p Tegelen),
op scheut:
oop sjeuət (L381a Putbroek),
op schiep:
oop sjiep (Q202p Eys),
op schiep (Q203p Gulpen, ...
Q117a Waubach),
op sjiep (Q035p Brunssum, ...
Q113p Heerlen,
Q204a Mechelen,
Q101a Sibbe/IJzeren,
Q112p Voerendaal,
Q117a Waubach),
op sjiep gaan (Q204a Mechelen),
op sjiep zijn (Q032p Schinnen),
op schodder:
vgl. Meerlo-Wanssum Wb. (pag. 251): schòddere, op zn gemak slenterend lopen, ook: zich langzaam voortbewegen met wiegende heupen.
op schodder (L211p Leunen),
op schok:
op chok zeen (L360p Bree),
op schok (P220p Mechelen-Bovelingen),
op schooi:
op schoôi (L376p Linne),
op sjooi zeen (L370p Kessenich),
op sjooi zin (L300p Beesel),
ndl. schooi"(mar.: of "op sjouw"?)
op sjoewaj zeen (L292p Heythuysen),
op schop:
op schuup (L215a Wellerlooi),
op schuup zijn (L159a Middelaar),
op schūūp (L164p Gennep, ...
L165p Heijen),
op sjop (Q034p Merkelbeek),
ŏĕp schòp (K353p Tessenderlo),
op schots:
op schoets zien (L266p Sevenum),
vgl. Roermond Wb. (pag. 266): sjoetse, langs de straat lopen, flaneren. z. ook jatse.
op sjoets (L329p Roermond),
op sjees:
op sjiees (L324p Baexem),
op sjouw:
Van Dale: I. sjouw, 2. (stud.) aan de (of op) de sjouw zijn, boemelen, aan de rol zijn.
op schouw zieə (Q118p Schaesberg),
op sjouw (Q019p Beek, ...
L297p Belfeld,
L210p Venray,
L386p Vlodrop),
op sjouw zin (L298p Kessel),
schauw (Q112b Ubachsberg),
op stap:
op stap (L164p Gennep, ...
L289p Weert),
op stap zeen (L421p Dilsen),
op tjak:
tjak (L324a Leveroy),
op toer:
oop toer (Q222p Vaals),
op tralel:
op tralel (Q097p Ulestraten),
op trek:
op trek (P220p Mechelen-Bovelingen),
plenken:
out plenke (Q036p Nuth/Aalbeek),
schobbejak:
schobbejak (L245a Castenray),
uit reddelen:
out reddele (Q036p Nuth/Aalbeek),
uithuizig (bn.):
oethoesig (Q113p Heerlen),
oethoezig (L250p Arcen, ...
L266p Sevenum),
oethoezing (Q036p Nuth/Aalbeek),
oethuzig (L271p Venlo),
uuthuuzig (L215a Wellerlooi),
van de nest:
van de nest (L214p Wanssum),
van huis:
van huus (L214p Wanssum),
vort:
foet (Q222p Vaals),
vort sien (L423p Stokkem),
wijven:
wieve (L378p Stevensweert)
|
op de hort zijn || op merooi zijn: Kent u een woord: I. ---- (niet thuis zijn, de hort op zijn, vooral van vrouwen) II. andere uitdrukking [DC 43 (1968)] || Uitdrukking voor: veel weg zijn; dikwijls niet thuis wezen (een dergelijke uitdrukking wordt vaak gebruikt van huisvrouwen en is wat afkeurend. Men bedoelt dan: ze hoorde voor het huishouden te zorgen, maar ze is te vaak weg om dat goed te doen) [DC 28 (1956)] || veel weg zijn || woest en wild leven, met veel cafés bezoeken [wilden] [N 87 (1981)]
III-3-1
|