| 17768 |
vinger |
vinger:
viŋər (L265c Beringe)
|
vinger [RND]
III-1-1
|
| 24265 |
vink |
boekvink:
bōkveŋk (L265c Beringe)
|
vink (15 overal bekend; man heeft roodachtige borst; witte strepen op vleugel en in staart; broedt in het hout; zeer veel op trek; kooivogel [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 24266 |
vlaamse gaai |
blauwe markolf:
bloͅu̯w markōf (L265c Beringe),
boommarkolf:
bəmarkōf (L265c Beringe)
|
gaai (34 blauwe veertjes in vleugel; kan veertjes opzetten; hele jaar in bossen; soms in troepjes op trek; echte schreeuwlelijk; ook tam te maken [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 21394 |
vlag |
vlag:
vlag (L265c Beringe)
|
vlag: Loopt Klaas voorop met de -? [DC 39 (1965)]
III-3-1
|
| 29314 |
vlas |
vlas:
vlǭs (L265c Beringe, ...
L265c Beringe)
|
Het onbewerkte vlas dat door enkele bewerkingen geschikt wordt gemaakt voor het spinnen. Vlas wordt vooral gebruikt voor de vervaardiging van fijn garen. [N 48, 12a] || Linum usitatissimum L. De vlasteelt heeft, waarschijnlijk wel ten onrechte vanwege het vroege verdwijnen ervan, weinig aandacht gekregen in de enquêtes in Limburg; wellicht werd het verbouwen van vlas als een exclusief Vlaamse aangelegenheid beschouwd. Maar het is in Limburg zeker niet onbekend. De vlasteelt komt zijdelings ter sprake in de vakterminologie van de touwslager, zie aflevering II.7. Men onderscheidt wel vezelvlas, speciaal geteeld voor het maken van garens, en het kortere en meer vertakte olievlas, geteeld voor de oliehoudende zaadbollen; zie de lemmaɛs Lijnzaad, Vlaszaad en volgende in de vorige paragraaf. Het vlas wordt uitgetrokken (geplukt), tot bussels gebonden en op hopen te drogen gezet. Daarna wordt het gerepeld: de zaadbollen worden van de stelen verwijderd en gebroken met een dorsvlegel; het kaf ervan wordt aan de beesten gevoederd. De stengels worden vervolgens in een sloot geroot, waardoor het lint loskomt van de houtdelen van de stengel. Daarna wordt het vlas gebraakt, gezwingeld of gehekeld, om de houtachtige delen los te maken en te verwijderen. Het zijn drie verschillende handelingen, met verschillende toestellen (braak, zwingel en hekel), maar hetzelfde doel. Een braak bestaat gewoonlijk uit tandrollen; een zwingel is een soort molen en een hekel een plank met rechtop staande pinnen. Het lint wordt gesponnen en geweven tot linnengoed. Het vezelhoudende afval, of hede, wordt soms gebruikt voor grof weefwerk zoals meelzakken, maar meestal om reten in houten boten te stoppen, om gasbuizen af te dichten, enz. [Wi 54; monogr.]
I-5, II-7
|
| 33287 |
vlas braken |
braken:
brākǝ (L265c Beringe),
zwingen:
žwęŋǝ (L265c Beringe)
|
Het pletten van de vlasstelen, om de houtachtige delen te verwijderen. [monogr.; add. uit N 48, 16a]
I-5
|
| 33288 |
vlasbraak |
braak:
brāk (L265c Beringe)
|
Toestel om vlasstengels te pletten. De zwing is een langwerpige afgeronde plank met een handvat om de "scheven" (vergelijk het lemma Hede-, Vlas- of Hennepafval) van het vlas los te slaan. [monogr.; add. uit N 48, 16b]
I-5
|
| 29381 |
vlastouw |
vlastouw:
vlǭstǫw (L265c Beringe)
|
Touw, gemaakt van vlas. [N 48, 93c]
II-7
|
| 29315 |
vlasvezel |
vlasvezel:
vlǭsvēzǝl (L265c Beringe)
|
De vezel van vlas waarvan touw gemaakt wordt. [N 48, 12b]
II-7
|
| 24457 |
vleermuis |
vleermuis:
vleermōēs (L265c Beringe)
|
vleermuis [DC 40 (1965)]
III-4-2
|