| 28240 |
treingeleider |
chef porion:
šɛf pǝrjõ̜ (L286p Hamont
[(Eisden)]
[Eisden])
|
De man die ondergronds verantwoordelijk is voor de goede gang van zaken bij het vervoer van personeel door middel van personentreinen. Uit de opgave "chef porion" uit L 286 voor de mijn van Eisden blijkt dat deze daar ook de functie van treingeleider vervult. [N 95, 715]
II-5
|
| 19292 |
treiteren |
enselen:
aenselen (L286p Hamont),
koeioneren:
iemed koejeneren (L286p Hamont),
iemet koeieneeren (L286p Hamont),
īmət kujənērən (L286p Hamont),
koeienaeren (L286p Hamont),
koejeneeren (L286p Hamont),
kŏĕjənêêrə (L286p Hamont),
kwaad maken:
imət kōͅət mākən (L286p Hamont),
pesten:
īmət pe͂ͅstən (L286p Hamont),
zeer lang
iemet pèsten (L286p Hamont),
pitsen:
iemend petsen (L286p Hamont),
plagen:
imət plōͅgən (L286p Hamont),
īmət plogən (L286p Hamont),
plaogə (L286p Hamont),
tergen:
imət teͅrgən (L286p Hamont),
transeneren:
transeneren (L286p Hamont),
treiteren:
imət trēͅtərən (L286p Hamont)
|
Hoe zegt men "iemand plagen, tergen, kreten"? [ZND 36 (1941)] || Iemand kwellen, plagen (geef gelijkbetekenende woorden op). [ZND 29 (1938)] || koeioneren; plagen || kwellen, plagen, het hart uithalen || plagen || plagen, het hart uithalen || ruziën, niet overeen komen, plagen
III-1-4
|
| 19286 |
treiterkop |
enselaar:
Zie Hamont-Achel Wb. p. 33! cf. WNT III-3, kol. 4141 s.v. "entelen"(knorren, brommen, kijven) en kol. 4147 s.v. "enteren"(zagen beide van onbekende oorsprong
aenselèèr (L286p Hamont)
|
twistzoeker, plager, uitdager
III-1-4
|
| 20485 |
trek, eetlust |
appetijt:
appetīēt (L286p Hamont),
eetlust:
ātløst (L286p Hamont),
ètlust (L286p Hamont),
ètlūst (L286p Hamont),
goesting:
goesting (L286p Hamont),
trek:
trek (L286p Hamont)
|
hij heeft geen eetlust meer [ZND 34 (1940)] || trek; Hoe noemt U: Zin in eten (trek, appertijt, appetijt, goesting, kop) [N 80 (1980)]
III-2-3
|
| 33955 |
trekhaken, -ogen |
haamhaken:
hāmhø̜k (L286p Hamont),
haken:
hø̜̄k (L286p Hamont),
hōk (L286p Hamont),
klemmen:
klemǝn (L286p Hamont),
ogen:
uǝgǝn (L286p Hamont)
|
IJzeren haken of ogen die aan de voorkant van het haam aan de haamijzers of treiten bevestigd zijn, op elke haamspaan een. Aan die haken of ogen worden de strengen bevestigd waarmee het paard trekt. Er zijn hamen met ogen, dan hebben de strengen aan het uiteinde haken, heeft het haam daarentegen haken, dan zijn de strengen aan het uiteinde van ogen voorzien. [JG 1a, 1b, 2b; N 13, 6a en 6b; N 36, 12]
I-10
|
| 22743 |
trekharmonica |
harmonica:
hermōnīka (L286p Hamont),
monica:
Op de monika spelen.
mōnika (L286p Hamont),
trekzak:
träkzak (L286p Hamont)
|
Hoe heet het populaire muziekinstrument, dat uit een vierkante blaasbalg bestaat, die met beide handen wordt ineengedrukt of uitgetrokken, terwijl de vingers toesten neerdrukken? [ZND 26 (1937)] || Monika: harmonika.
III-3-2
|
| 17898 |
trekken |
trekken:
trekə (L286p Hamont),
träkken (L286p Hamont)
|
wij trekken [ZND 08 (1925)]
III-1-2
|
| 21580 |
trekken en talmen |
prengelen:
ps. omgespeld volgens Frings.
preͅŋələn (L286p Hamont)
|
Trekken en talmen bij de verkoop, n.l. om zoveel mogelijk geld te krijgen [mulken?] [N 21 (1963)]
III-3-1
|
| 34589 |
trekschei |
hachtschei:
hāxtsxē̜i̯ (L286p Hamont),
karschei:
kɛ̄r sxęi̯ (L286p Hamont)
|
De eerste van de verbindingscheien tussen de berries. Aan de uitstekende delen schei werden vaak de trekkettingen of de strengen vastgemaakt met behulp van platte, gebogen ijzers. Zie ook het lemma uitstekende delen van de trekschei en in WLD I.10, het lemma strengen. Zowel het feit dat er opgaven in het meervoud voorkomen als de opmerking van de correspondent uit Q 111 wijzen erop dat ook de tweede schei als trekschei gebruikt wordt: "het vastmaken van de strengen is hier gebruikelijk aan het tweede balkje indien licht geladen, anders aan het eerste balkje". Opmerking bij de kaart: er zijn vier benamingen die op het eerste zicht samenstellingen zijn van de plaatselijke benaming voor "streng" (hacht, kling, klink en trek). De verspreiding van "trekschei" stemt echter hoegenaamd niet overeen met de verspreiding van trek voor "streng", wat doet besluiten dat het hier om een samenstelling met een deverbativum van het werkwoord trekken gaat (vgl. hiervoor kaart 16 van wld I.10). [N 17, 25a; N G, 58b; JG 1a; JG 1b]
I-13
|
| 33304 |
trekschoffel |
trekschoffel:
tręk[schoffel] (L286p Hamont)
|
Op een hark gelijkend gereedschap, dat, in tegenstelling tot de duwschoffel, getrokken wordt. Er kunnen één of meerdere schoffelijzers aan de steel zitten. Het wordt gebruikt om onkruid te wieden of om de grond los te maken. Het is een kleine uitvoering van de hak voor lichter en fijner werk. Voor de fonetische documentatie van het woord(deel) schoffel zie het lemma Schoffel. [N 18, 49 en 51; monogr.]
I-5
|