e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren... plaats=Maastricht

Overzicht

Gevonden: 8094

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
tas tas: tas (Maastricht) Een klein aambeeldje dat met zijn pinvormig uitlopende onderzijde in het aambeeldgat of tasgat wordt geplaatst of tussen de bekken van een bankschroef wordt geklemd. Zie ook de lemmata "aambeeldgat", "tasgat" en "bankschroef". De tas wordt door de smid onder meer gebruikt ter ondersteuning bij klinkwerkzaamheden en bij het vlakmaken van platen. De koperslager gebruikt het werktuig ook bij het drijven. Daarbij wordt plaatmateriaal met behulp van diverse hamers zodanig bewerkt, dat er holle en bolle plaatsen in ontstaan die uiteindelijk de vorm van het werkstuk bepalen. De tas kan daarom dus diverse vormen hebben, afhankelijk van de werkzaamheden die ermee moeten worden verricht. Zie ook afb. 24. [N 33, 46; N 33, 48; N 64, 35a-b; N 66, 16a-b; monogr.] II-11
tas stenen hoop: hǫwp (Maastricht), stapel stenen: stāpǝl stęjn (Maastricht), tas: tas (Maastricht) Een hoop gestapelde metselstenen. [N 31, 12; N 98, 158; L 26, 10; S 12; monogr.] II-8
tasruimte naast de dorsvloer winkel: we.ŋkǝl (Maastricht) Het schuurvak of de door het tasmuurtje van de dorsvloer gescheiden ruimte naast de dorsvloer waar veelal de graanschoven bewaard worden. Men stapelt er van de vloer tot onder het dak. Om schade door ratten of muizen tegen te gaan legt men onderaan takkenbossen of oud stro, ook maakt men wel een vloertje van planken op stenen, zodat de katten er onderdoor kunnen. Men tast in een van de vakken van de tasruimte ook wel stro of hooi. De benamingen betreffen de gehele tasruimte (bestaande uit een of meer vakken, naar gelang de indeling en de grootte van de schuur), één van de vakken van de tasruimte (vaak voor een bepaald gebruik) of een van de tasruimten als er aan beide zijden van de dorsvloer een is. Met een cijfer achter het codecijfer wordt, indien mogelijk, aangegeven uit hoeveel vakken de tasruimte bestaat of hoeveel van de zo genoemde tasruimten er zijn. In het lemma komen twee typen metonymieën voor: de benaming van de oogststapel wordt gebruikt voor de ruimte waar gestapeld wordt (in de gevallen tas en berm en hun samenstellingen) en ook wordt de benaming van de begrenzing van de ruimte, het gebont en de daarmee verbonden woordgroepen, benut voor de ruimte zelf. Deze twee gevallen van betekenisuitbreiding staan achter in het lemma bijeen. Zie ook het lemma "oogststapel in de schuur" (3.3.6). En vergelijk nog Goossens 1963b en 1973 (over wis) en, speciaal voor uilicht, Goossens 1988, 165-167, met kaart. Zie voor de fonetische documentatie van de woorddelen (tas(t)) en (berm) het lemma "oogststapel in de schuur" (3.3.6), van het woorddeel (schuur) het lemma "schuur" (3.1.1). Zie ook afbeelding 14.e bij het lemma "dorsvloer" (3.2.1). [N 5A, 69a; N 4A, 10b; N 5, 81 en 85a; N 14, 48; N 15, 49b; N C, 5a; JG 1a, 1b en 2c; L B2, 292; L 48, 13; Lu 2, 13; Gi 2.1, 20; S 50; monogr.; add. uit N 5A, 58b, 70a en 71] I-6
tasveld tasveld: tas˲vɛlt (Maastricht) De plaats waar de gebakken stenen worden opgeslagen in afwachting van verder vervoer. [N 98, 157; monogr.] II-8
taxeren schatten: schatte (Maastricht), sjatte (Maastricht), sjattə (Maastricht, ... ), sjette (Maastricht, ... ), sjàttə (Maastricht, ... ), sjèètə (Maastricht), taxeren (<fr.): takseerə (Maastricht, ... ), taxeere (Maastricht), taxeeren (Maastricht), taxere (Maastricht, ... ), tàkseerə (Maastricht) de waarde van een artikel schatten [taxeren, schatteren] [N 89 (1982)] III-3-1
taxus taxus: Endepols  taxus (Maastricht), WBD/WLD  tàksus (Maastricht), venijn: Endepols  vé-nijn (Maastricht) De taxus; heeft platte, kortgesteelde naalden, aan de bovenzijde zijn de naalden heel donkergroen; naalden en takken bevatten een vergiftige olie; paarden en vee sterven er snel aan; heeft opvallende bessen (ijf, venijnboom). [N 82 (1981)] III-4-3
te communie gaan communiceren (<lat.): communicere (Maastricht), de gedag houden: gedaag hawwe (Maastricht), naar de communie (<lat.) gaan: nao də kumūūnie goon (Maastricht), te communie (<lat.) gaan: te cummunie goon (Maastricht), te kemunie goon (Maastricht), te kemuunie goon (Maastricht, ... ), te kemùnie goon (Maastricht), Ook `ze gedaag (=godsdag) hawwe`.  te kemunie goon (Maastricht), tot de communie (<lat.) gaan: tot de kemūnie goon (Maastricht) Tot de communie gaan, ter communie gaan, te communie gaan, communiceren onder de mis [kómmeletseere?]. [N 96B (1989)] III-3-3
te communie gaan op hoge feestdagen hoogdag houden: ze gooddaag hawwe (Maastricht), op hoge feestdagen te communie (<lat.) gaan: op hoeg feesdaog te communie goon (Maastricht) op hoge feestdagen te communie gaan (ter hoogtij(d) gaan). [N 96D (1989)] III-3-3
te eng eng: ęŋ (Maastricht), spannetig: spanǝtex (Maastricht), strang: straŋ (Maastricht) Te nauw, gezegd van een kledingstuk of kledingstukonderdeel. [N 59, 130b; N 62, 26b; MW] II-7
te groot zijn flodderen: flóddere (Maastricht), flodderig zijn: flodderig (Maastricht), lommelen: lummele (Maastricht), slodderen: slóddere (Maastricht) niet passen, gezegd van kledingstukken [pronsen, bolderen] [N 86 (1981)] || slodderen: flodderen III-1-3