| 27691 |
schoorsteen |
schouw:
sxǫw (L209p Merselo)
|
Hoge, gemetselde koker met één of meer kanalen, die dient om de rookgassen van een vuurhaard door middel van luchttrek buiten het gebouw af te voeren. Buitendaks wordt de schoorsteen tot boven de nok opgemetseld om geen last te hebben van valwinden die de rook in de kanalen kunnen terugdrijven. De schoorsteen wordt doorgaans afgedekt met een kap. Zie ook het lemma 'Schoorsteenkap'. In dit en de volgende lemmata wordt met de term 'schoorsteen' vooral de kamerschoorsteen bedoeld, een van baksteen opgetrokken rookleiding met mantel voor het inbrengen van de afvoerpijp van een losse kachel of haard. De kamerschoorsteen bestaat uit de stoel, het benedengedeelte waarvoor de kachel of haard wordt geplaatst, met daarboven de boezem waarin de verschillende rookkanalen zijn aangebracht. Het onderste gedeelte van de boezem wordt gewoonlijk met een houten of marmeren schoorsteenmantel bekleed, terwijl de bovenboezem wordt beraapt en √≤f afgepleisterd √≤f behangen. Om ruimte te sparen wordt een kamerschoorsteen soms in een hoek van het vertrek gemetseld. In Q 1 werd een dergelijke constructie een 'hoekschouw' ('hok'̄xō') genoemd. In Q 121 werd de schoorsteen tegelijk met het optrekken van de kelderwanden opgetrokken. Men noemde dit: 'een kamin voorbouwen' ('enǝ kamīn vȳrbǫwǝ'). Om verzekerd te zijn van een goede trek werd de binnenzijde van de schoorsteen ruw met specie bepleisterd. Deze werkzaamheden werden 'uitsmeren' ('ūsšmīrǝ') genoemd. [S 32; Gi 2, I; N 32, 25a; A 28, 22d; L 12, 9; monogr.; Vld.]
II-9
|
| 17648 |
schoot |
slip:
slup (L209p Merselo)
|
schoot [SGV (1914)]
III-1-1
|
| 33422 |
schop, afdak voor landbouwgereedschappen |
schop:
sxop (L209p Merselo)
|
Het gedeelte van de boerderij-gebouwen waarin het los gereedschap, de karren, wagens en werktuigen worden opgeslagen. Soms stond deze bergplaats op zichzelf, maar doorgaans was ze tegen de schuur aangebouwd en bestond ze uit een groot afdak, zonder muren. Scherf is een contaminatie van ''schelf(t)'' en ''scherm''. Schaldij is eigenlijk "binnenplaats". Zie ook de plattegronden bij paragraaf 1.2. [N 5A, 73c en 80a; N 5, 105a, 106 en 107; JG 1a, 1b, 1c, 2a, 2b en 2c; L 1a-m; L B1, 179; L 6, 56 en 57; L 12, 1; L 19a, 11; Gwn 4, 1; S 1 en 50; monogr.]
I-6
|
| 17961 |
schoppen |
schoppen:
schöppe (L209p Merselo)
|
schoppen [SGV (1914)]
III-1-2
|
| 26112 |
schoren |
korte balken:
kǫrtǝ bɛlǝk (L209p Merselo),
korte schoren:
korte schoren (L209p Merselo),
lange balken:
laŋǝ bɛlǝk (L209p Merselo),
lange schoren:
lange schoren (L209p Merselo)
|
De vier schuine balken (twee lange en twee korte) die aan de uiteinden van de lange en korte spruit bevestigd zijn en deel uitmaken van de staart van de Hollandse molen. Zie ook afb. 25 en de toelichting bij het lemma ɛspruitenɛ.' [N O, 52d; N O, 29f add.; A 42A, 107; Sche 26]
II-3
|
| 24492 |
schors (alg.) |
boomschaal:
boeëmschaal (L209p Merselo)
|
boombast
III-4-3
|
| 33585 |
schorseneer |
schorseneer:
schorsenieër (L209p Merselo)
|
schorseneer
I-7
|
| 21367 |
schot |
schot:
scheut (L209p Merselo)
|
schot [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 19506 |
schotel |
aardappelenschotel:
Hieruit werde vroeger gezamelijk de warme aardappelen gepikt
aerpel(e)schòttel (L209p Merselo),
schotel:
schòttel (L209p Merselo)
|
ondiepe tinnen schotel || schotel
III-2-1
|
| 19508 |
schoteltje |
theeschoteltje:
thieëschuttelke (L209p Merselo)
|
theeschoteltje
III-2-1
|