| 33176 |
met de schop poten, kuiltjes maken |
ondergraven:
ondergraven (Q097p Ulestraten),
poten:
[poten] (Q097p Ulestraten)
|
Het poten met de hand, in tegenstelling tot het poten met de ploeg, bestaat eigenlijk uit drie handelingen: (a) het graven van een kuiltje met de schop ofwel het steken van een gat in de grond met de kruk; (b) het gooien van een pootaardappel in dat kuiltje; en (c) het weer dichtmaken van het gat. In de vragenlijst zijn de handelingen (a) en (b) apart afgevraagd; maar soms hebben de zegslieden toch met één algemene term geantwoord. Deze algemene termen voor poten staan achter in het lemma bijeen; voor de fonetische documentatie daarvan zij verwezen naar het lemma Poten. [N 12, 14 en 15; monogr.]
I-5
|
| 25534 |
met een bepaalde kleur |
bleek:
blęjk (Q097p Ulestraten)
|
Als de bloem vaal is of geen bruine kleur krijgt, wordt ze "bleek" genoemd. De woordtypen "gebleekt meel", "bleke bloem", "gebleekte bloem" en "gebleekte" wijzen op het feit dat de meelmaker de kleur van de bloem kan be√Ønvloeden door bleken of door toevoeging van chemicaliën. [N 29, 16]
II-1
|
| 22641 |
met een drijftol spelen |
kokkerellen:
kokkerelle (Q097p Ulestraten)
|
Hoe noemt men het spelen met dit speelgoed [kinderspeelgoed dat paddestoel- of kegelvormig is en dat met een zweep wordt voortgedreven]? [DC 24 (1953)]
III-3-2
|
| 22760 |
met een priktol spelen |
doppen:
dobbe (Q097p Ulestraten)
|
Hoe noemt men het spelen met dit speelgoed [een stuk speelgoed dat in beweging wordt gebracht met behulp van een touwtje dat er omheen wordt gedraaid]? [DC 24 (1953)]
III-3-2
|
| 17946 |
met grote stappen lopen |
benen (ww.):
beine (Q097p Ulestraten),
breed greiden:
breid grejje (Q097p Ulestraten),
greiden:
grejje (Q097p Ulestraten),
stevelen:
[vgl. Q 111, rk]
sjtévele (Q097p Ulestraten),
treden:
trēje (Q097p Ulestraten),
wijd treden:
wiet treje (Q097p Ulestraten)
|
lopen, gaan; inventarisatie uitdrukkingen; betekenis/uitspraak [N 10 (1961)] || stappen, grote ~ maken [stuppen] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 20570 |
met kleine hapjes eten |
knibbelen:
knibbələ (Q097p Ulestraten)
|
Hoe noemt U: Druk eten met kleine hapjes (busselen) [N 80 (1980)]
III-2-3
|
| 34140 |
met opgeheven staart rondlopen |
biezen:
bizǝ (Q097p Ulestraten)
|
[N 3A, 9a; JG 1a, 1b; monogr.]
I-11
|
| 25530 |
met sterke werking |
straf:
štrāf (Q097p Ulestraten)
|
Kwaliteitsaanduiding, gezegd van goede of buitenlandse bloem. Deze bloem stijft vlugger en neemt meer vocht op. [N 29, 16]
II-1
|
| 25101 |
met tussenpozen regenen |
buien:
buje (Q097p Ulestraten),
regenen met stukjes:
reengene met sjtukskes (Q097p Ulestraten),
schuilen:
sjoele (Q097p Ulestraten)
|
regenen bij tussenpozen [buien, sjoelen] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 32803 |
met vollen eggen |
met vollen [eggen]:
męt ˲vǫlǝ (Q097p Ulestraten)
|
Manier van eggen waarbij men na het keren de volgende egbaan niet meteen bij de vorige laat aansluiten. Men laat tussen de baan die op de heenweg geëgd werd, en de baan die men op de terugweg trekt, telkens een strook ongeëgd liggen. Die strook kan in breedte variëren. Op de volgende heenweg wordt die strook of een deel daarvan "vol" geëgd. Op de volgende terugweg laat men dan weer een strook onbewerkt. Men kan telkens één "vol" laten liggen, maar ook twee of meer; zie de afb. 74, 75 en 76. Er wordt a.h.w. in spiraalachtige ronden geëgd. Dit doet men vooral om op de einden van de akker ruimer en sneller te kunnen draaien. Het paard hoeft dan minder stappen te zetten en de eg hoeft daarbij niet omgelegd of omgetrokken te worden. Voor het werkwoordelijk deel van de meeste termen en de weglating daarvan bij de varianten zie men de toelichting op het lemma ''eggen''.' [JG 1a + 1b + 1c + 2c; N 11, 83; N 11A, 176b; monogr.]
I-2
|