| 25103 |
benauwd en vochtig weer |
laf (weer):
laf (P197p Heers, ...
P197p Heers)
|
zwoel [ZND 08 (1925)] || zwoel, drukkend warm (mof, smoel) [ZND B2 (1940sq)]
III-4-4
|
| 17860 |
bengelen |
biegelen:
bigələ (P197p Heers)
|
bengelen [ZND B2 (1940sq)]
III-1-2
|
| 24916 |
bergx |
berg:
bɛrrəg (P197p Heers),
bergen (mv.):
bèrrəgə (P197p Heers)
|
berg [ZND A1 (1940sq)] || berg (bergen) [RND]
III-4-4
|
| 21527 |
bericht |
tijding:
WNT: ting (IV), In het Vroeg-nieuwndl. verkort uit tîding. Tijding, bericht.
ich heb teen kreege (P197p Heers)
|
Ik heb tijding (ting, teng, enz.) gekregen. [ZND 08 (1925)]
III-3-1
|
| 19540 |
berkenbezem |
berkbezem:
beͅrək˂beͅsəm (P197p Heers)
|
bezem gemaakt van berketwijgjes (rijsbezem, berkenbezem, berkenboender) [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 18060 |
beroerte |
beslag:
besloag kree-gen (P197p Heers),
beslág (P197p Heers)
|
een beroerte, een geraaktheid krijgen [ZND 32 (1939)]
III-1-2
|
| 26051 |
berrie |
ber(r)en:
bęrǝs (P197p Heers)
|
Elk van de twee bomen van de hoog- en stortkar waartussen het paard gespannen werd. De berries van de hoogkar verschillen essentieel van die van de stortkar: bij de eerste lopen de berries onder de hele bak door en maken ze er deel van uit (de zijwanden worden erop vastgezet), terwijl bij de tweede de berries tot halverwege de bak lopen en een aparte constructie vormen waarop de bak rust. Hierdoor kan de bak van de stortkar kippen, terwijl de berries op hun plaats blijven. Wanneer de bak van de hoogkar echter gekipt moet worden, gaat het hele voorstel van de kar omhoog. [N 17, 16 + 50b; N G, 54b + 64b; JG 1a; JG 1b; JG 1d; JG 2c; L 32, 63; L 34, 10; A 27, 20; Lu 5, 20]
I-13
|
| 20790 |
beschuit |
beschuit:
1a-m
bescheujet (P197p Heers),
meschuut (P197p Heers)
|
beschuit [ZND 21 (1936)]
III-2-3
|
| 33166 |
besjes aan de aardappelplant |
bollen:
bǫlǝ (P197p Heers),
slingers:
sleŋǝrs (P197p Heers)
|
De besachtige groene vruchten die zich uit de bloemen van de aardappelplant ontwikkelen. Vroeger, voordat men pootaardappelen selecteerde uit de eigen oogst, werd uit deze vruchtjes van de plant pootzaad gewonnen. Het lemma bevat alleen meervouden. Bij goesbollen wordt door de zegslieden opgegeven dat ...kinderen deze bollen aan een lange twijg (steken) en dan de bollen zo ver mogelijk weggooien of zwiepen; goezen is "zwiepen". Warnant (1949, 175) vermeldt dit spel ook voor Waals Haspengouw. Het regelmatige voorvoegsel aardappel- of patatte- is hier weggelaten; zie het lemma Aardappel. Zie voor de fonetische documentatie van de varianten voor aardappel, ook datzelfde lemma Aardappel. [N 12, 7; L 32, 14; monogr.; add. uit JG 1b]
I-5
|
| 21532 |
besteken |
besteken:
bestieëken (P197p Heers, ...
P197p Heers),
schenken:
sxeinkə (P197p Heers),
vieren:
jomənt vierə (P197p Heers, ...
P197p Heers)
|
Iemand besteken (ter gelegenheid van zijn naamfeest). [ZND 33 (1940)] || schenken [ZND A1 (1940sq)]
III-3-1, III-3-2
|