| 34138 |
brullen |
brullen:
brølǝ (Q112a Heerlerheide)
|
Abnormaal geluid dat vooral wild geworden runderen uitstoten. [N 3A, 6; JG 1a, 1b; monogr.]
I-11
|
| 34196 |
brulziekte |
brul:
brøl (Q112a Heerlerheide)
|
Een afwijking aan de eierstokken van koeien. De dieren vertonen voortdurend verschijnselen van tochtigheid, tegelijkertijd zijn ze onvruchtbaar. De koeien maken een eigenaardig brullend geluid, ze hebben slappe banden en ze groeien slecht. Zie ook het lemma ''brulziekte'' in wbd I.3, blz. 464-465. [N 3A, 101; A 48A, 45a; JG 1a, 1b; L 19B, 4a; monogr.; add. uit N C]
I-11
|
| 17634 |
buik |
buik:
bōēk (Q112a Heerlerheide),
būk (Q112a Heerlerheide),
lijf:
līf (Q112a Heerlerheide),
pens:
pens (Q112a Heerlerheide),
zak:
zak (Q112a Heerlerheide)
|
buik (lijf) [DC 01 (1931)] || Zie afbeelding 2.33. [JG 1a, 1b; N 8, 14 en 41]
I-9, III-1-1
|
| 17635 |
buik (spotnamen) |
pens:
pansj (Q112a Heerlerheide),
pens (Q112a Heerlerheide, ...
Q112a Heerlerheide),
zak:
zak (Q112a Heerlerheide)
|
buik: spotbenamingen [N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 33886 |
buikkrampen |
koliek:
kǝlik (Q112a Heerlerheide)
|
Met krampen gepaard gaande darmstoornis die hevige pijn veroorzaakt bij dieren, in het bijzonder bij paarden. [A 48A, 5; N 8, 9Oo; monogr.]
I-9
|
| 18095 |
buikpijn |
de buik doet me pijn:
bōēk deed mich pièn (Q112a Heerlerheide),
pijn in de buik:
pien in de bōēk (Q112a Heerlerheide)
|
ik heb pijn in mijn buik of de buik doet mij zeer [DC 01 (1931)]
III-1-2
|
| 18139 |
buil op het hoofd |
bluts:
bluts (Q112a Heerlerheide),
blutschj (Q112a Heerlerheide),
blötsj (Q112a Heerlerheide),
knauw:
knoa (Q112a Heerlerheide)
|
buil op het hoofd [buts, buil] [N 10a (1961)]
III-1-2
|
| 33090 |
buitenstaande korenmijt |
mijt:
mīt (Q112a Heerlerheide)
|
Wanneer de hele oogst niet in de schuur geborgen kan worden, maakt men buiten een korenmijt. Het zetten van een mijt (lemma 5.1.20) vereist heel wat handigheid. De tasser maakt eerst als basis van de mijt een verhoging met takkebossen tegen de vochtigheid. Hierop tast hij dan de schoven, doorgaans in een cirkel, maar soms ook in de vorm van een vierkant (zie onder), tot op een bepaalde hoogte. Op deze romp van de mijt (in L 382 noemt men dit deel de bok )wordt dan het onderste deel van het dak, de waterring (lemma 5.1.21), gelegd. De omtrek hiervan is wat groter dan die van de romp van de mijt zelf, zodat het regenwater een stukje van de mijt af naar beneden drupt. Daarna wordt de mijt van een dak voorzien of gedekt (lemma 5.1.22). Het dak (lemma 5.1.23), dat uitloopt in de kop of de spits (lemma 5.1.24), wordt gemaakt van dekstro (vergelijk het lemma STROWLAM, 6.1.25) waarvoor lang en grof stro wordt gekozen. Het dekstro wordt met banden stro aan de schoven die eronder liggen vastgemaakt. Vaak legde men voor de zekerheid nog een oud karwiel (in L 332 wordt een dergelijke hoepel een reip genoemd) rond de spits voor het geval dat deze windbanden het bij straffe wind niet zouden houden. In Q 1 noemt men het dekzeil dat men over de mijt legt als het begint te regenen wanneer men nog niet met het dekken klaar is, een bache ''(baš)''. Om de kap van boven mooi spits te maken wordt deze aan de bovenkant met los stro of hooi opgevuld. Men steekt er dan een staak doorheen, die echter niet tot de grond reikt. Degenen die niet zo handig zijn in het maken van een mijt, bouwen deze op rond een paal die in de grond geplant is zoals bij de hooimijt. Zie aflevering i 3 Waar de woorden ''berm'' en ''mijt'' naast elkaar voorkomen (in Ndl. Noord- Limburg; zie type berm), is de mijt "vierkant of langwerpig aangezet" terwijl de berm "rond (is) aangezet". Zie ook de lemma''s ''dak van de mijt'' (5.1.23) en ''spits, kop van de mijt'' (5.1.24) en afbeelding 8. Huist komt alleen bij Roukens voor; het is daar een middelgrote korenmijt.' [N 15, 43; JG 1a, 1b; monogr.; add. uit R 3, 70]
I-4
|
| 18523 |
buitenzak op een jas |
jassentas:
jassetesch (Q112a Heerlerheide),
jasseteschj (Q112a Heerlerheide)
|
buitenzak in een jas [jassetes] [N 23 (1964)]
III-1-3
|
| 32933 |
bussel hooi |
bussel:
bøsǝl (Q112a Heerlerheide),
bø̜sǝl (Q112a Heerlerheide)
|
Samengebonden hoeveelheid hooi, klaar om opgeladen te worden. Het woordtype pak duidt wel op mechanische persing. De grondbetekenis van weeg is "samengedrukte massa"; de meest bekende betekenisontwikkeling is die van "witbrood". Voor de fonetische documentatie van het woorddeel øhooiŋ zie het lemma ''hooi''.' [N 14, 115c; monogr.]
I-3
|