e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren... plaats=Broekhuizen

Overzicht

Gevonden: 1136

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
akkersleep, weidesleep sleep: slęi̯p (Broekhuizen) Het toestel of werktuig waarmee men de akker en/of de weide sleept. Behalve de sleeptypen die door de afb. 89 t/m 95 worden voorgesteld, werd ook de omgekeerde eg als sleep gebruikt. Zo nodig verzwaarde men die met graszoden, een zak aarde of iets dergelijks. Vaak werd de sleepeg voorzien van berkenrijs, doorn- of braamtakken of prikkeldraad. Men kon deze tussen de egbalken door vlechten, onder de eg vastbinden of achter aan de eg bevestigen. Zulk een sleep gebruikte men vooral om pas gezaaid spurrie-, klaver-en graszaad slepend in de grond te brengen. Soms werd er ook een tarwe- of een aardappelveld mee bewerkt. De omgekeerde eg kon - al dan niet voorzien van rijshout e.d. - ook als weidesleep dienen, voor het slechten van molshopen, het fijner uitsmeren van verspreide mest en ter bestrijding van mosvorming. Men sleepte de akker of de weide soms ook wel met een grote bos berken- of andere takken, die men van voren bijeenbond of - gespreid - tussen twee balken klemde. Voor het ''sleep''-gedeelte van varianten verderop in het lemma zie men het simplex sleep aan het begin. In het lemma ''eg'' vindt men de waarde van het woord(deel ''eg'' resp. ''eg'' verklaard. [JG 1a+ 1b+ 1c+ 1d; N 11, 85; N 11A, 179 + 181b + c; N 14, 81; N 18, 22; N 27, 1a add.; N J, 10; N P, 17 + 18; N Q, 17; A 13, 16b; A 40, 10a + b; div.; monogr.] I-2
allerheiligen allerheiligen: Allerheilige (Broekhuizen), allerhēīlige (Broekhuizen), allerhéllige (Broekhuizen) Allerheiligen. [N 06 (1960)] III-3-3
allerzielen allerzielen: allerziele (Broekhuizen), Allerziele (Broekhuizen), allerzīēle (Broekhuizen) Allerzielen. [N 06 (1960)] III-3-3
appelbol krollenbol: Syst. WBD Een stuut (klein wit broodje voor kinderen) met een appel erin.  krollembol (Broekhuizen) Appelbol (krollebol, kokkerebol, kollemol, zomerbroodje, appelbol, appelbroodje, ballebuuze?) [N 16 (1962)] III-2-3
appelboom appelbomen (mv.): Vraag: "appelboomjes", diminutief gelaten; enkelvoud opgenomen  appelbuum (mv) (Broekhuizen) [DC 03 (1934)] I-7
appelmoes appelenprut: Syst. WBD  appeleprut (Broekhuizen) Appelmoes (appelpommee?) [N 16 (1962)] III-2-3
aren lezen zomeren: zø̄mǝrǝ (Broekhuizen) Het oprapen en verzamelen van de achtergebleven aren op het veld. Het was vroeger gewoonte de aren die op het pasgemaaide en geoogste veld achterbleven, te laten liggen, zodat behoeftigen deze konden verzamelen. Het was een vorm van armenzorg. [N 15, 35; JG 1a, 1b, 1c, 2c; L 39, 40; Lu 3, 6; R [s], 31; R 3, 68; monogr.; add. uit A 23, 16.2] I-4
armvol arm: ɛrǝm (Broekhuizen), armvol: ennen e:rm vol höj (Broekhuizen), ennen ervel (Broekhuizen), ennen ervel höj‧ (Broekhuizen), ɛrvǝl (Broekhuizen) armvol hooi [ennen erval hoj] [N 07 (1961)] || De hoeveelheid stro of aren die men in de armen kan vasthouden. Zie ook het lemma ''handvol hooi'' (5.1.4) in aflevering I.3. [N 7, 58; L 1, a-m; L 1u, 8; L A1, 88; Wi 51; monogr.] I-4, III-4-4
avondmaal avondeten: aoventaete (Broekhuizen), aoventaeten (Broekhuizen), aoventète (Broekhuizen) de laatste maaltijd van de dag (verschil tussen zomer en winter [N 06 (1960)] III-2-3
azijn edik: ɛk (Broekhuizen) azijn [DC 35 (1963)] III-2-3