| 22655 |
drijftol |
dobbel:
dobbel (Q119p Eygelshoven, ...
Q117a Waubach),
dŏbəl (Q117a Waubach),
Eupen-Land teilweise k\\rno:l
doͅbəl (Q284p Eupen),
dop:
do.p (P195p Gutshoven),
dob (Q038p Amstenrade, ...
L295p Baarlo,
L295p Baarlo,
L427p Obbicht),
dop (L282p Achel, ...
Q038p Amstenrade,
K358p Beringen,
L269p Blerick,
L269p Blerick,
L269p Blerick,
L269p Blerick,
L269p Blerick,
Q211p Bocholtz,
Q156p Borgloon,
P218p Borlo,
Q159p Broekom,
Q159p Broekom,
Q007p Eisden,
Q007p Eisden,
Q021p Geleen,
L360a Gerdingen,
P190p Gotem,
P184p Groot-Gelmen,
Q170p Grote-Spouwen,
Q002p Hasselt,
L328p Heel,
L328p Heel,
P197p Heers,
Q158a Henis,
P188p Hoepertingen,
L269a Hout-Blerick,
L320p Hunsel,
L320p Hunsel,
K317p Leopoldsburg,
K278p Lommel,
P220p Mechelen-Bovelingen,
P183p Mielen-boven-Aalst,
L368p Neeroeteren,
K315p Oostham,
L314p Overpelt,
L381b Pey,
L381a Putbroek,
Q175p Riemst,
Q175p Riemst,
L329p Roermond,
L293p Roggel,
Q093p Rosmeer,
P176p Sint-Truiden,
P176p Sint-Truiden,
P176p Sint-Truiden,
Q181p Sluizen,
Q015p Stein,
Q014p Urmond,
L271p Venlo,
L271p Venlo,
L271p Venlo,
L271p Venlo,
L271p Venlo,
Q171p Vlijtingen),
dōͅb (Q156p Borgloon),
dŏp (P055p Kermt, ...
L296p Steyl),
doͅb (L415a Dorne, ...
Q001p Zonhoven),
doͅp (P179p Aalst-bij-St.-Truiden, ...
Q156p Borgloon,
Q156p Borgloon,
Q156p Borgloon,
L415a Dorne,
P186p Gelinden,
Q003p Genk,
Q003p Genk,
P197p Heers,
P188p Hoepertingen,
P187a Kuttekoven,
K317p Leopoldsburg,
L316a Lozen,
Q089p Martenslinde,
Q012p Rekem,
Q158p Riksingen,
P176p Sint-Truiden,
P176p Sint-Truiden,
Q080p Vliermaal,
P192p Voort),
dəb (Q001p Zonhoven),
nen dob (Q001p Zonhoven),
nen dóp (K361p Zolder),
nən dop (P176p Sint-Truiden),
nən doͅp (L314p Overpelt),
ənə dup (Q162p Tongeren),
ənən doͅp (L312p Neerpelt),
/
dob en smét (P189p Rijkel),
dop (Q072p Beverst, ...
L317p Bocholt,
L353p Eksel,
Q003p Genk,
Q002p Hasselt,
Q002p Hasselt,
P188p Hoepertingen,
K317a Kerkhoven,
Q240p Lauw,
P189p Rijkel,
P176p Sint-Truiden,
P121p Ulbeek),
ne dop, met de dop spielen (L362p Opitter),
Smik en dop (L382p Montfort),
Dit woord durf ik alleen maar tegen ouderen te gebruiken. Jongeren kennen dit waarschijnlijk niet. Zelf heb ik het nooit gedaan.
dop (L271p Venlo),
een dop was omgekeerd conisch en van een stalen punt voorzien, een koekerel helemaal in hout.
dop (gojje) (Q083p Bilzen),
Extra handgeschreven fiche in fichesbakken!
dop (Q093p Rosmeer),
Geen onderscheid gemaakt
dop (Q002p Hasselt),
Geen onderscheid tusschen drijftol en priktol.
dop (Q002p Hasselt),
Gewone soort.
dop (P180p Kerkom),
meer gebruikt wordt: pappernel
dop (L317p Bocholt),
meervoud is "döp
dop (L271p Venlo),
Opm. tol = smietdop.
dop (L295p Baarlo),
puntje onder de o
nən dop (P196p Veulen),
Sub Simpelvelds knool.
dop (Q211p Bocholtz),
draaitol:
/
dreitol (L282p Achel),
drèjtol (L376p Linne),
drèèjtòl (L265p Meijel),
drijfdop:
driefdop (Q196p Mheer),
drijfdop (K314p Kwaadmechelen),
drɛ.fdoͅp (K314p Kwaadmechelen),
drɛivdoͅp (K353p Tessenderlo),
drɛvdop (K353p Tessenderlo),
drijftol:
driefdöl (L211p Leunen),
drieftol (L191p Afferden, ...
L215p Blitterswijck,
L247z Broekhuizenvorst,
L165p Heijen,
L115p Mook,
L216p Oirlo,
L210p Venray,
L215a Wellerlooi),
drieftōl (L217p Meerlo),
drieftŏl (L246a Swolgen, ...
L213p Well),
drieftöl (L211p Leunen),
drijftol (L247z Broekhuizenvorst, ...
L298p Kessel),
drīēftol (L266p Sevenum),
drīēftôl (L248p Lottum),
drīēftöl (L209p Merselo),
drijftol
driefdöl (L209p Merselo),
Sub tol.
drieftōl (L217p Meerlo, ...
L214p Wanssum),
t Ménneke hiel dn drie.ftól mit n zwèpke ân t drääje.
drie.ftól (L164p Gennep),
Var. pindol.
driēftol (L210p Venray),
drijver:
driever (L268p Velden),
eierdopje:
recht met boven in de kop een kuiltje (poetje)
eierdöpke (L271p Venlo),
elswijker:
elswiekker (L271p Venlo),
paddestoelvormig, vanonder de kap tot halverwege de steel gepoefd, beneden een buikvormige verdieping
elswieker (L271p Venlo),
tekening [lijkt op paddestoel]
Elswieker (L269p Blerick),
geseldop:
geiseldop (L298p Kessel, ...
L298p Kessel),
gesseldop (K278p Lommel),
gijseldop (L297p Belfeld, ...
L298p Kessel),
gromdop:
gromdop (L360p Bree),
houwdop:
houwdop (Q167p Koninksem),
how dop (Q166p Vechmaal),
hou=slaan
houdop (Q164a Widooie),
ijsdop:
i:sdoͅp (L314p Overpelt),
iesdop (L417p As, ...
L360p Bree,
L314p Overpelt),
iesdop [īzdoͅp} (P164p Neerhespen),
iisdoͅp (L364p Meeuwen),
ijsdob (P213p Niel-bij-St.-Truiden),
īēsdop (L266p Sevenum),
īsdoͅb (L312p Neerpelt),
īsdoͅp (L286p Hamont, ...
L286p Hamont,
L314p Overpelt,
L313p Sint-Huibrechts-Lille),
ɛsdoͅp (L364p Meeuwen),
(ijs)
iesdop (L314p Overpelt),
[Wel in fichesbakken, papieren lijst niet teruggevonden!]
ijsdop? (P178p Brustem),
Neben koekerel.
iesdop [īzdoͅp} (L323p Buggenum),
Neben sjmikdobbel.
iesdop [īzdoͅp} (Q117p Nieuwenhagen),
Vgl. pag. 284: Dass die iesdop-Formen in Südostlimburg einmal mit derjenigen von Buggenum und von Budel, Sint Huibrechts Lille, Overpelt ein geschlossenes Gebiet gebildet haben, lässt sich nicht beweisen.
iesdop [īzdoͅp} (L314p Overpelt, ...
L313p Sint-Huibrechts-Lille),
Zelfs als men hem niet op t ijs doet draaien.
īsdoͅp (L313p Sint-Huibrechts-Lille),
ijsdopje:
īsdəpke (L313p Sint-Huibrechts-Lille),
ijskernel:
ieskernel (L289p Weert),
Geh. Weert. Zie i.v. popperel. (t Daghet in den Oosten VI, 98)
ijskornel (L289p Weert),
Ook: kokkerêl.
iêskernêl` (L289p Weert),
Sub popperel. Geh. Maeseyck. (t Daghet in den Oosten VI, 122)
ijskornel (L289p Weert),
ijsloper:
ies-leu-per (Q208p Vijlen),
iesleuper (Q208p Vijlen),
ijspoeperd:
met dit speelgoed werd vroeger op het ijs gespeelt
ieespoepert (L289p Weert),
jaagdop:
enə jaogdop (P197p Heers),
jaagdop (P197p Heers),
jaugdop (Q167p Koninksem),
jāxdoͅp (Q166p Vechmaal),
jōͅgdoͅp (Q160p Bommershoven),
Das Etymon (h)uuldop, das wir für Herkenbosch, Melick, Stevensweert (neben pompernel) und Halen belegen konnten, und das auf das (h)ulen: Brummen des Kreisels Bezug nimmt, hat nur örtlich diesen Inhalt. Auch slagdop (Moll neben zwiepdop), staldop Kreisel, den man stellt (Beerse neben staldjas, Arendonk), soppie, sop, soptol, jossop, jaogsop, deren sop irgendwie mit franz. sabot zusammenhängt (Dorst, Oosterhout, Waspik, Made, Hooge Zwaluwe, Breda), jaagdop (Koninksheim, Heers) sind nur örtlich belegt.
jaagdop (P197p Heers, ...
Q167p Koninksem),
jaagsdop:
ən jaosdup (Q162p Tongeren),
/
dë jôôsdòp (Q162p Tongeren),
[sic]
joͅ:zdup (Q162p Tongeren, ...
Q162p Tongeren),
Z.o. dòp (tol).
jôosdòp (Q162p Tongeren),
karnool:
karnol (Q278p Welkenraedt),
karnool (Q253p Montzen),
karnōl (Q255p Kelmis, ...
Q278p Welkenraedt,
Q278p Welkenraedt),
kornó:l (Q253p Montzen),
21, 22
koͅrnōl (Q253p Montzen, ...
Q253p Montzen),
Eupen-Land teilweise k\\rno:l
kərnōl (Q284p Eupen),
Für Kerkrade, Simpelveld, Vijlen, Vaals, Kelmis, Montzen, Welkenraad, Eijnatten, Raeren, Aachen, Kohlscheid, Herzogenrath, Münsterbusch und Schleckheim (knoor) belegten wir karnool, knool, knoor, knouël. Die von Müller-Weitz und Rovenhagen angeführten Formen knöulche, knoielche, Plur. knöuelcher Frucht der Kornelkirsche weisen uns hier den Weg zur Erklärung. Die Kreisel wurden, wie uns ein sechzigjähriger Kerkrader mitteilte, früher vielfach aus Kornelholz geschnitzt. Um das Brummgeräusch zu verstärken, machten die Jungen mehrere Einkerbungen im Holz. Die betreffenden Formen liessen sich leicht erklären aus franz. corniole Kornelkirsche, das über karniool, kernool, krnool zu knool, und durch Diphthongierung zu knouël wurde.
karnool (Q255p Kelmis, ...
Q253p Montzen,
Q278p Welkenraedt),
kernel:
kernel (L288p Nederweert),
kernêl` (L289p Weert),
kurnel (L288a Ospel),
kərnəl (L381a Putbroek),
Eine krnel zètte: tol in beweging brengen.
krnel (L288p Nederweert),
Für Kerkrade, Simpelveld, Vijlen, Vaals, Kelmis, Montzen, Welkenraad, Eijnatten, Raeren, Aachen, Kohlscheid, Herzogenrath, Münsterbusch und Schleckheim (knoor) belegten wir karnool, knool, knoor, knouël. Die von Müller-Weitz und Rovenhagen angeführten Formen knöulche, knoielche, Plur. knöuelcher Frucht der Kornelkirsche weisen uns hier den Weg zur Erklärung. Die Kreisel wurden, wie uns ein sechzigjähriger Kerkrader mitteilte, früher vielfach aus Kornelholz geschnitzt. Um das Brummgeräusch zu verstärken, machten die Jungen mehrere Einkerbungen im Holz. Die betreffenden Formen liessen sich leicht erklären aus franz. corniole Kornelkirsche, das über karniool, kernool, krnool zu knool, und durch Diphthongierung zu knouël wurde. Die für Nederweert, Weert und Swartbroek belegten kernel-, kurnel-Formen könnten auch auf diesen Grundtyp und zwar auf die Formen des 13. Jhs. corneille, cornille zurückgehen.
kernel, kurnel (L288p Nederweert, ...
L289p Weert),
Sub geiselke.
kernêl (L288p Nederweert),
tweede e-klank is iets langgerekt
kərnel (L289b Leuken, ...
L289p Weert),
kleine dop:
klein dop (Q167p Koninksem),
klennen dop (K316p Heppen),
kletsdop:
klesdoͅp (L316a Lozen),
kleͅtsdoͅp (L317p Bocholt),
klitsdop (L317p Bocholt),
klitsdoͅb (L317p Bocholt),
(Dob of) klitsdob (klitsen, klatsen = met n zweep slaan).
klitsdop (L317p Bocholt),
puntje onder de e en de o
ənə kletsdop (L316a Lozen),
knool:
eŋə knouwəl (Q222p Vaals),
knool (Q202p Eys, ...
Q121z Holz,
Q121p Kerkrade,
Q121p Kerkrade,
Q116p Simpelveld,
Q116p Simpelveld),
knouwəl (Q262p Eynatten),
knowəl (Q222p Vaals),
knoͅwəl (Q263p Raeren),
/
knol (Q121p Kerkrade),
Für Kerkrade, Simpelveld, Vijlen, Vaals, Kelmis, Montzen, Welkenraad, Eijnatten, Raeren, Aachen, Kohlscheid, Herzogenrath, Münsterbusch und Schleckheim (knoor) belegten wir karnool, knool, knoor, knouël. Die von Müller-Weitz und Rovenhagen angeführten Formen knöulche, knoielche, Plur. knöuelcher Frucht der Kornelkirsche weisen uns hier den Weg zur Erklärung. Die Kreisel wurden, wie uns ein sechzigjähriger Kerkrader mitteilte, früher vielfach aus Kornelholz geschnitzt. Um das Brummgeräusch zu verstärken, machten die Jungen mehrere Einkerbungen im Holz. Die betreffenden Formen liessen sich leicht erklären aus franz. corniole Kornelkirsche, das über karniool, kernool, krnool zu knool, und durch Diphthongierung zu knouël wurde.
knool (Q121p Kerkrade, ...
Q116p Simpelveld,
Q208p Vijlen),
knouël (Q262p Eynatten, ...
Q263p Raeren,
Q222p Vaals),
voortgeslagen met zweep
knool (Q121p Kerkrade),
knoor:
knoor (Q202p Eys),
kokkemerel:
[sic]
koekkəmərel (Q089p Martenslinde),
kokkeral:
koekeral (Q022p Munstergeleen, ...
Q036p Nuth/Aalbeek,
Q033p Oirsbeek,
Q032a Puth,
Q030p Schinveld,
Q020p Sittard,
Q031p Spaubeek),
koekkerall (Q036p Nuth/Aalbeek),
koekral (Q029p Bingelrade),
kokeral (Q027p Doenrade),
kokkeral (Q027p Doenrade, ...
Q021p Geleen,
Q021p Geleen,
Q021p Geleen,
Q034p Merkelbeek,
L433p Nieuwstadt,
Q032p Schinnen),
kokkeralle (Q021p Geleen),
kokkeràl (L434p Limbricht),
kokkəral (L426z Holtum),
kŏkkeralle (Q016p Lutterade),
kŭkeral (Q020p Sittard, ...
Q020p Sittard),
kòkkeral (L429p Guttecoven),
kókkeral (Q021p Geleen, ...
Q021p Geleen,
Q020p Sittard),
kôkkerôl (Q204a Mechelen),
kökeral (L430p Einighausen),
+ tekening [paddestoelvorm] dit noemt men "koekeralle"en drijft men met de zweep
koekeralle (Q032a Puth),
[sic]
kral (Q030p Schinveld, ...
Q030p Schinveld),
Klemtoon op -ral.
kókkeral (Q020p Sittard),
Opm. = drijftol.
kŏakkeral (L429p Guttecoven),
Opm. de oe is kort.
koek ke ral (L430p Einighausen),
ps. boven de eerste a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.
koakeral (L429p Guttecoven),
verbastering van t Dutsje opsjrif : Kuck er all, baove op de kókkeral sjtóng n lachend gezichske dat alles zoug
kókkeral (Q020p Sittard),
kokkerel:
cokkerel (L434a Broeksittard),
coquerel (Q098p Schimmert),
ene koekerel (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
ko.kərɛ.l (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
koekerel (L333p Asenray/Maalbroek, ...
L300p Beesel,
Q106p Bemelen,
K318p Beverlo,
K318p Beverlo,
K318p Beverlo,
Q198p Eijsden,
Q002p Hasselt,
Q110p Heek,
L291p Helden/Everlo,
K316p Heppen,
L292p Heythuysen,
Q085p Hoelbeek,
L414p Houthalen,
L298p Kessel,
L298p Kessel,
L332p Maasniel,
L382p Montfort,
L382p Montfort,
Q090p Mopertingen,
L288p Nederweert,
L427p Obbicht,
Q010p Opgrimbie,
L387p Posterholt,
L299p Reuver,
L329p Roermond,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
L385p Sint-Odiliënberg,
Q101p Valkenburg,
L271p Venlo,
Q172p Vroenhoven,
Q073p Wimmertingen),
koekerel [kukəreͅl} (L323p Buggenum),
koekerell (Q083p Bilzen),
koekerelle (L291p Helden/Everlo, ...
L325p Horn,
L325p Horn,
L332p Maasniel),
koekerēl (Q111p Klimmen),
koekerĕl (Q103p Berg-en-Terblijt),
koekerĕl(le) (L323p Buggenum),
koekerèl (L292p Heythuysen, ...
L329p Roermond,
L385p Sint-Odiliënberg),
koekerɛl (Q010p Opgrimbie),
koekĕrèl (L329p Roermond),
koekkerel (Q111p Klimmen, ...
Q090p Mopertingen),
koekərel (Q089p Martenslinde, ...
Q101a Sibbe/IJzeren,
L331p Swalmen),
koekərēl (Q102p Amby),
kokerel (Q203p Gulpen, ...
K360p Heusden,
Q020p Sittard,
Q181p Sluizen,
Q013p Uikhoven,
Q091p Veldwezelt),
kokerrel (P051p Lummen),
kokerèl (Q096p Bunde, ...
Q036p Nuth/Aalbeek),
kokerêll (Q096p Bunde),
kokkerel (Q102p Amby, ...
L426p Buchten,
Q203p Gulpen,
Q203p Gulpen,
L322p Haelen,
L328p Heel,
Q203b Ingber,
P055p Kermt,
K359p Koersel,
K359p Koersel,
P057p Kuringen,
L377p Maasbracht,
Q095p Maastricht,
Q009p Mechelen-aan-de-Maas,
Q099p Meerssen,
Q099p Meerssen,
L382p Montfort,
P056p Stokrooie,
Q101p Valkenburg,
Q073p Wimmertingen,
K361p Zolder),
kokkerēl (L267p Maasbree),
kokkerèl (Q096a Borgharen, ...
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht),
kokkerèl’ (Q196a Banholt),
kokkerèèl (Q196p Mheer),
kokkərel (L292p Heythuysen, ...
Q112p Voerendaal),
kokrel (L291p Helden/Everlo),
kokərel (Q002p Hasselt, ...
Q012p Rekem,
P056p Stokrooie,
Q112p Voerendaal),
kokəreͅl (Q077p Hoeselt, ...
Q088p Lanaken,
Q088p Lanaken,
Q095p Maastricht,
Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
kokərrɛl (L423p Stokkem),
kokərɛ:l (Q087p Gellik),
kokərɛl (L421p Dilsen, ...
Q095p Maastricht),
kookərel (L331p Swalmen),
kōkkerel (Q193p Gronsveld),
kŏkkerel (Q203p Gulpen),
kŏkkerell (Q011p Boorsem),
kŏkkerĕl (Q104a Limmel),
koͅkərēͅl (Q088p Lanaken),
koͅkəreͅl (Q096p Bunde, ...
Q188p Kanne,
K359p Koersel,
L422p Lanklaar),
koͅkərɛl (Q009p Mechelen-aan-de-Maas, ...
Q012p Rekem),
koͅukəreͅl (P051p Lummen),
koͅukərɛl (P057p Kuringen),
kukkərɛl (Q083p Bilzen, ...
Q008p Vucht),
kukərae:l (Q188p Kanne),
kukərēͅl (Q199p Moelingen),
kukəreͅl (P120p Alken, ...
K318p Beverlo,
Q072p Beverst,
Q072p Beverst,
Q083p Bilzen,
Q083p Bilzen,
Q083p Bilzen,
Q083p Bilzen,
Q086p Eigenbilzen,
Q077p Hoeselt,
Q200p s-Gravenvoeren,
Q172p Vroenhoven),
kukəreͅlj (Q002p Hasselt),
kukərɛ.l (Q188p Kanne),
kukərɛl (Q083p Bilzen, ...
Q083p Bilzen,
Q009p Mechelen-aan-de-Maas,
Q010p Opgrimbie),
kŭkkerel (L330p Herten (bij Roermond)),
kŭkkerèl (L330p Herten (bij Roermond)),
kòkkerel (Q011p Boorsem),
kòkkerääl (Q187p Sint-Pieter, ...
Q187p Sint-Pieter),
kòkkerél (Q097p Ulestraten),
kókerél (Q103p Berg-en-Terblijt),
kókkerĕl (Q105p Heer, ...
Q013p Uikhoven),
kókkərel (Q095p Maastricht),
kôkkerel (L423p Stokkem),
kôkkerēl (Q099p Meerssen),
kôkkerèl (Q196a Banholt, ...
Q204a Mechelen),
kôkəreͅl (Q011p Boorsem),
kökkerel (Q102p Amby),
n koekerel (Q012p Rekem),
#NAME?
koekerel (Q101p Valkenburg),
kokkerèl (Q095p Maastricht),
(= drijftol).
kókkerĕl (Q105p Heer),
(Hees)
kokkerel (Q094p Hees),
(verschillend van dop!).
koekerel (L333p Asenray/Maalbroek),
(weet niet meer zeker - moet ik nog eens opzoeken)
ɛn koekkerêl (Q083p Bilzen),
/
de koekeràèl (Q188p Kanne),
koekerel (Q072p Beverst, ...
Q086p Eigenbilzen,
Q002p Hasselt,
Q002p Hasselt,
Q002p Hasselt,
Q002p Hasselt,
Q002p Hasselt,
L329p Roermond,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
koekerel/len (Q003p Genk),
kokkerel (Q188p Kanne),
ne koekere.l (Q002p Hasselt),
sjmik en kokkerel (Q105p Heer),
[Met afbeelding pag. 234].
kôkkerél (Q193p Gronsveld),
De jun spilde mi den dop (ùf mi de kùkerel).
kùkerèl (K318p Beverlo),
Eigenl. kucker-al: alziener.
koekkerel (Q101p Valkenburg),
Ene kokkerel wordt aan t draaien gehouden door ee(n) smikske.
kokəreͅ.l (L424p Meeswijk),
Er bestonden twee modellen, n.l. het "oudste"en het "jongere"model. Zie fotos no. 57 en 58 [tussen pag. 416-417]. Het was een soort tol, maar dan smaller en hoger. Om hem draaiende te houden moest men gebruik maken van "ei sjmikske"(een zweepje). Met zweepslagen (door middel van het dunne koordje) kreeg de koekerel steeds nieuwe draaiïmpulsen. Ook de koekerel heeft praktisch als speelgoed afgedaan.
koekërel (L330p Herten (bij Roermond)),
Extra handgeschreven fiche in fichesbakken!
kokkerel (Q178p Val-Meer),
Hiervan bestonden twee modellen. Zie fotos no. 57 en 58 [tussen pag. 216-217].
koekërel (L330p Herten (bij Roermond)),
klemt op de laatste lettergreep - mv koekerelle
de koekeràèl (Q188p Kanne),
Klemt. op rel.
koekere:l(ke) (L329p Roermond),
klemtoon op laatste lettergreep
koekerel (L325p Horn),
Kòkkerel (pòpperel): drijftol.
kòkkerel (L381p Echt/Gebroek),
Kókkerel < o.fr. coquerille (= schelp) of coquereulle (= schelp, slak) wegens gelijkheid van vrom met een slakkenhuis? Het woord kókkerel is ook in andere Ned. dialekten bekend. Misschien is er verwantschap met karakol, Ma. karkol < caracole: slakkenhuis.
kókkerel (Q095p Maastricht),
laatste lettergreep aanhouden en beklemtonen
kokərel (L424p Meeswijk),
laatste lettergreep el zeer lang rekken
ənə kukərēͅl (Q002p Hasselt),
met lengteteken op de e van rel
koekrĕl (L290p Panningen),
Niet uit Fr. coquerelle wildemanskruid, jodenkers, maar eerder een vrij recente ontlening aan t Waals coquerelle, cocrale, (naast trocale en crocale) espèce de toupie légère (uit ofr. coquerille schelp of coquereulle schelp, slak waarschl. omwille van de gelijkenis met een slakkenhuis, z. J. Grauls, HCTD VI, 1932, pag. 134) dan teruggaand op Kil. kokerol, chochlea (slak).
koekeré.l (Q002p Hasselt),
omgekeerde piramidevormige tol werd dop genoemd
koekerel (L329p Roermond),
Oorpr. opg. bij 22a!
kūkəreͅl (Q007p Eisden),
Opm. = drijftol.
coeguerel (L325p Horn),
koekerĕl (L327p Beegden),
Opm. bijv. zô d¨l es eine koeker´l.
koekerĕl (L327p Beegden),
Opm. de oe is kort.
koekerelle (Q098p Schimmert),
puntje onder de o
ənə kokəreͅl (L422p Lanklaar),
Sub dùl: Ich bin zo dùl es ne kukkerel. Ik ben zo dol als een dop.
kukkerel (Q086p Eigenbilzen),
Sub iêskernêl`.
kokkerêl (L289p Weert),
Tol.
ko(o)kerél (Q091p Veldwezelt),
verkleiningswoord
koekkerelke (Q036p Nuth/Aalbeek),
Vero. kòkernél.
kòkerél (K361p Zolder),
Vgl. dob.
koekkerel (L331p Swalmen),
vgl. pag. 261: tol, zie drijftol, priktol.
kùkerel (K318p Beverlo),
Zoeë dul es nne kôkkerel (draaitol).
kôkkerel (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
kokkernel:
in kūkərnɛ̄l (L353p Eksel),
koekernel (L353p Eksel, ...
L353p Eksel,
L352p Hechtel),
koekkernel (L353p Eksel),
kokernel (L352p Hechtel, ...
L414p Houthalen),
kokkernel (L381p Echt/Gebroek, ...
L413p Helchteren),
kokərneͅl (Q001p Zonhoven),
koëkərneͅl (K358p Beringen),
kōkərnel (K315p Oostham),
kōkərnēͅl (Q001p Zonhoven),
kōͅkərneͅl (K358p Beringen),
nə kòkərneͅl (L414p Houthalen),
ən kokərneͅl (K357p Paal),
ɛn kokərneͅl (K358p Beringen),
/
koekernel (L353p Eksel),
koekkernel (L353p Eksel),
Sub kòkerél: vero. kòkernél.
kòkernél (K361p Zolder),
t.o. dob.
kokərnēl (Q001p Zonhoven),
VD kokkerel (gew. nieet uit Fr. coquerelle wildemanskruid, jodenkers, maar eerder een vrij recente ontlening aan het Waals coquerelle, cocrale (naast trocale en crocale) espèce de toupie légère (uit ofr. coquerille schelp of coquereulle schelp, slak waarschl. omwille van de gelijkenis met een slakkenhuis. Z. J. Grauls, HCTD VI, 1932, pag. 134), dan teruggaand op Kil. kokerol, chochlea (slak).
kòkkerné.l (Q001p Zonhoven),
werkwoord: kokkernellen
kokkernel (Q001p Zonhoven),
kokkernol:
koekernol (Q163p Berg, ...
Q157p Jesseren,
Q157p Jesseren,
Q168p s-Herenelderen,
Q075p Vliermaalroot),
koekkernol (Q155a Neerrepen),
kokkërnol (Q077p Hoeselt, ...
Q077p Hoeselt),
koͅkərnol (Q077p Hoeselt),
kukərnol (Q074p Kortessem, ...
Q080p Vliermaal),
kukərnōͅl (Q074p Kortessem),
/
kokkërnol (Q077p Hoeselt),
Dit jongensspeeltuig kende verschillende benamingen; hier hoerden wij koenkernòl en koekerel.
koekernò`l (Q074p Kortessem),
paddestoelvormig
koekernol (Q157a Overrepen),
kokkerol:
koekerol (Q169p Membruggen),
[sic]
kūkərōl (Q170p Grote-Spouwen),
kokkersillie:
koekkersillie (L353p Eksel),
kokkersnel:
[sic]
kokkersnil (L417p As),
konkerel:
koengkrel (P117p Nieuwerkerken),
koenkerel (Q071p Diepenbeek, ...
Q071p Diepenbeek,
P118p Kozen),
konkeraul (Q005p Zutendaal),
konkerel (Q071p Diepenbeek, ...
Q071p Diepenbeek,
P049p Donk (bij Herk-de-Stad),
P118b Kortenbos,
P118p Kozen,
L387p Posterholt,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
P058p Stevoort,
P121p Ulbeek),
konkerelle (L387p Posterholt),
konkerĕl (L387p Posterholt),
konkrel (P052p Schulen),
koͅnkreͅl (P053p Berbroek),
koͅnkəreͅl (P053p Berbroek),
koͅuŋkeͅrəl (P057p Kuringen),
koͅuŋkəreͅl (P050p Herk-de-Stad),
koͅŋkeͅrəl (Q005p Zutendaal),
koͅŋkəreͅl (P052p Schulen),
koͅŋkərɛl (Q003p Genk),
koͅəŋkərɛl (P058a Schakkebroek, ...
P058p Stevoort),
ku:ŋkərɛl (Q071p Diepenbeek),
kuoͅŋkeͅrɛ̄l (P118p Kozen),
kuŋkreͅl (Q071p Diepenbeek),
kuŋkəreͅl (Q071p Diepenbeek, ...
P050p Herk-de-Stad,
P121p Ulbeek),
kuŋkərɛl (P176p Sint-Truiden),
laatste e beklemtoond
koenkerel (P177p Zepperen),
met en [sm]ik
ene konkerel (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
paddestoelvormig
koenkerel (P121p Ulbeek),
koŋkərɛl (Q071p Diepenbeek),
konkernel:
konkernel (P047p Loksbergen, ...
L364p Meeuwen,
K357p Paal),
koonkernel (Q113p Heerlen),
koͅŋkərneͅl (Q004p Gelieren/Bret, ...
Q003p Genk),
kuŋkərnɛl (P047p Loksbergen),
ku͂ŋkərnɛl (P048p Halen),
kónkernel (Q003p Genk),
kônkernel (L327p Beegden),
/
konkernel (Q003p Genk),
kónkernel (Q003p Genk),
klemtoon op de laatste lettergreep
kōnkernel (L328p Heel),
konkernol:
koenkernol (P119p Sint-Lambrechts-Herk, ...
Q078p Wellen,
Q078p Wellen,
Q078p Wellen),
kongkernol (Q207p Epen),
konkernol (P187p Berlingen, ...
Q207p Epen,
Q118p Schaesberg),
koͅŋkərnul (Q078p Wellen),
nə kuŋkərnol (Q074p Kortessem),
/
koenkernol (Q078p Wellen, ...
Q078p Wellen),
draaitol
konkernol (Q113p Heerlen),
vr.
konkernol (Q113p Heerlen),
kreisel (du.):
kreisĕl (Q259p Lontzen),
krokkerel:
krukəreͅl (Q011p Boorsem),
[sic]
kroekərel (L291p Helden/Everlo),
kronkerel:
[sic]
kronkerel (P118a Wijer),
moets:
[Met afbeelding].
moets (L270p Tegelen),
pilledop:
pilledop (Q179a Zussen),
(Zussen)
pilledop (Q179a Zussen),
/
pilledop (Q175p Riemst, ...
Q179a Zussen),
pindol:
pindol (L210p Venray),
pompernel:
pompernel (L417p As, ...
L371a Geistingen,
L370p Kessenich,
L364p Meeuwen),
pompernelle (L378p Stevensweert),
pompĕrnĕlle (L378p Stevensweert),
poompernel (L377p Maasbracht),
poəmpernellə (L375p Wessem),
po͂ͅumpərneͅllə (L371a Geistingen),
poͅmpərneͅl (L416p Opglabbeek, ...
L416p Opglabbeek,
L416p Opglabbeek),
pumpərneͅl (L370p Kessenich),
pômpernĕl (L321p Neeritter),
pompernikkel:
pompernichel (L367p Neerglabbeek),
[sic]
poͅmpəreͅxəl (L416p Opglabbeek),
popkernel:
poèpkernèl (L318a Keent),
pōēpkernel (L289p Weert),
pōēpkernèl (L289a Hushoven),
De "poepkernêl"blijft draaien zolang hij wordt aangedreven met de zweep. Men kon hem ook n eind wegslaan.
poepkernêl (L289p Weert),
met dit speelgoed werd vroeger op het ijs gespeelt
poepkernel (L289p Weert),
poepkernêl= tol aangedreven door zweepje
poepkernêl (L289p Weert),
Sub kernêl`.
poepkernêl` (L289p Weert),
popperel:
poeperel (L419p Elen, ...
L380p Genooi/Ohé,
L379p Laak,
L420p Rotem),
poeperèl (L432p Susteren),
poepperel (L376p Linne),
poperelle (L381p Echt/Gebroek),
popperel (L431p Dieteren, ...
L381p Echt/Gebroek,
L381p Echt/Gebroek,
L380p Genooi/Ohé,
L379p Laak,
L377p Maasbracht,
L377p Maasbracht,
L371p Ophoven),
popperell (L431p Dieteren),
poêperel (L421p Dilsen),
pŏĕpə-rĕl (L381b Pey),
pŏpperel (L432p Susteren),
pŏpperelle (L377p Maasbracht),
poͅpəreͅl (L420p Rotem),
pupər^ɛl (L372p Maaseik),
pupəreͅl (L372p Maaseik, ...
L372p Maaseik),
pupərɛl (L419p Elen, ...
L419p Elen),
pópperel (L431p Dieteren),
/
popperel (L372p Maaseik),
pópperel mit sjmik (L432p Susteren),
pôpperel (L378p Stevensweert),
[Vgl. pag. 69: kòkkerel.]
pòpperel (L381p Echt/Gebroek),
emes de pópperel opdrejje: iemand op stang jagen
pópperel (L381p Echt/Gebroek),
Geh. Maeseyck. (t Daghet in den Oosten VI, 122)
popperel (L372p Maaseik),
Klemtoon op -äl.
pupərɛl (L319p Molenbeersel),
klemtoon op de "rel
pōperellə (L373p Roosteren),
Met een smik (zweep) wordt de pópperel aangedreven, in tegenstelling met een dop, die éénmaal van de koord geslingerd, draaien blijft, tot hij neervalt. De pópperel blijft draaien, zolang hij met de zweep wordt aangedreven.
pópperel (L372p Maaseik),
poppernel:
in pūpərnɛl (L353p Eksel),
pepərnēl (L354p Wijchmaal),
pipernel (L355p Peer),
pipərnēͅl (L355p Peer),
pipərnɛl (L355p Peer),
poepernel (L366p Gruitrode, ...
L316p Kaulille),
poepernēl (L318b Tungelroy),
popernel (L360p Bree),
poppernel (L356p Grote-Brogel, ...
L356p Grote-Brogel,
L366p Gruitrode,
L367p Neerglabbeek,
L367p Neerglabbeek,
L368p Neeroeteren,
L368p Neeroeteren,
L418p Niel-bij-As),
poppernelj (L317p Bocholt),
pōpernel (L368p Neeroeteren),
poͅpərneͅl (L360p Bree, ...
L360p Bree,
L360p Bree,
L367p Neerglabbeek),
puppərneͅl (L370p Kessenich),
pupərnɛl (L416p Opglabbeek),
pūpərnel (L369p Kinrooi),
pópp`rne:l (L317p Bocholt, ...
L316p Kaulille),
de "e"van "nel"is lang
poepernel (L318p Stramproy),
Een dop is een priktol.
pòppernêl (L360p Bree),
Op vele andere plaatsen: kokkerel of kokkeral. Die kokkerel wordt uitgelegd als een verbastering van het Duitse Kuck er all: boven op de tol was een grappig gezicht geschilderd met dat opschrift langs de rand eromheen: al ronddraaiend kijkt hij in alle richtingen en ziet dus alles.
poppernèl (L371a Geistingen),
zonder koord of touw DOP opwinden met n stuk koord
piepernel (L355p Peer),
poppersnel:
[sic]
poppersnel (L418p Niel-bij-As),
porperel:
porperelle (L382p Montfort),
ruitenspringer:
rūtəzjprēͅhnger (Q211p Bocholtz),
ruitentikker:
roetentikker (L271p Venlo),
ein klein model {dop] noemt men toetentikker [ruitentikker] omdat men hem ver weg kon zwepen en dikwijls ruiten kapot maakte
roetentikker (L271p Venlo),
gewoon paddestoelmodel
rōētetikkər (L271p Venlo),
ruitenvlieger:
de paddestoelvormige noemt men ook wel "roetevleeger
roetevleeger (L429p Guttecoven),
sie:
[sic]
sie (P185p Engelmanshoven),
smetdop:
smeͅtdoͅb (P218p Borlo),
smeͅtdoͅp (P218p Borlo),
smɛtup (P176p Sint-Truiden),
/
smyët-dop (P227p Vorsen),
Smet = zweep.
smetdop (P173p Halmaal),
Smetdop, dessen erster Teil, smet, die Peitsche bezeichnet, konnten wir nur für Halmaal, Waasmont (smetol) belegen.
smetdop (P173p Halmaal),
Sub dop, 2. Draaitol; smétdop, kàpdop, klétsierdop.
smétdop (P176p Sint-Truiden),
Sub keingerspeile bij doppe: spelen met de tol.
(smètdop) (P176p Sint-Truiden),
smettol:
Smetdop, dessen erster Teil, smet, die Peitsche bezeichnet, konnten wir nur für Halmaal, Waasmont (smetol) belegen.
smetol (P211p Waasmont),
smikdobbel:
sjmikdobbel (Q117a Waubach),
sjmikdobbel [šmegdoͅbəl} (Q117p Nieuwenhagen),
smikdop:
sjmik betekent "zweep
sjmikdob (L295p Baarlo),
smikdopje:
/
schmikdöpke (Q007p Eisden),
smikkendop:
smikkendop (L271p Venlo),
spanjaard:
sjpanjaard (L290p Panningen),
drijftol
sjpanjaard (L290p Panningen),
spanjool:
sjpanjóéël (L291p Helden/Everlo, ...
L290p Panningen),
spanjoeël (L291p Helden/Everlo),
tol:
tol (L192p Bergen, ...
L247z Broekhuizenvorst,
L249p Grubbenvorst,
L267p Maasbree,
Q033p Oirsbeek,
L293p Roggel),
toul (L245p Meterik),
toəl (L246p Horst),
tōl (L244c America, ...
L250p Arcen,
L246p Horst),
tŏl (L164p Gennep),
tôl (L248p Lottum),
/
tól / tölleke (L164p Gennep),
[mv?]
tolle (L324p Baexem),
de "o"is lang
tôl (L250p Arcen),
vliegerd:
vleigert (Q020p Sittard),
zeikton:
1. Giervat.
zeiktón (L271p Venlo),
met poeven rondom, licht sferisch aan de kanten
zeiktôn (L271p Venlo),
zijpendopje:
Uitsluitend N, uitsluitend verkl.
ziêbedöpke (L288p Nederweert),
zijpenspringer:
Roukens, Wort- und Sachgeografie, pag. 286: ruitenspringer [rut\\spre]\\r] konnten wir auch in Nieder.-Südlimburg für einige Orte als Namen einer besonderen Kreiselart belegen.
zipəspreŋər (L424p Meeswijk),
zijpspringer:
Sub kernêl`.
ziêpsprînger (L289p Weert)
|
[SND (2006)]*Kokkernel: Drijftol, die met een zweepje in een draaiende beweging wordt voortgejaagd. || *Kokkernel: Kokkerel, drijftol. || / [SND (2006)] || 1. Drijftol. || 1. Een paddestoelvormige draaitol, waarvan het bovendeel gegleufd is. || 2. Kegelvormige tol. || 2. Tol in tonnetjesmodel, spits naar beneden toe lopend. || [De jongensspelen: 6]. Drijftol. || [Draaitol]. || [Jongensspel]: Draaitol die met een zweep werd in beweging gehouden. || [Tol]. || [Zweeptol]. || Coquerelle: fra. toupie, kinderspeeltuig: paddestoelvormig, met de zweep voortgedreven. || dop [SND (2006)] || Dop. [Tol.] || draaitol [SND (2006)] || Draaitol, aangedreven met een zweepje. || Draaitol, die met een zweepje wordt aangedreven. || Draaitol, drijftol. || Draaitol. || Draaitol. Kinderspeelgoed. || Draaitol: paddestoelachtige houten drijftol, die in n draaiende beweging gebracht en gehouden wordt met n zweepje. || draaitollen [SND (2006)] || Drijf- of priktol. || drijftol [SGV (1914)], [SND (2006)] || Drijftol (paddestoelvormige tol die met een zweepje in een draaiende beweging wordt voortgejaagd). || Drijftol (speeltuig door middel van een zweep door kinderen gedreven). [ZND 16 (1934)] || Drijftol (tol, die met de zweep wordt voortgedreven). [ZND 01u (1924)] || Drijftol die met zweepje draaiend wordt gehouden. || Drijftol. [ZND 01 (1922)], [ZND m], [ZND m] || Drijftol: 1. Drijftol, die met een zweepje in een draaiende beweging wordt voortgejaagd. || Een drijftol (bij middel van een zweep gedreven). [ZND B1 (1940sq)] || Een priktol (werptol). [ZND B1 (1940sq)] || een priktol [tol met een ijzeren punt die geworpen wordt] bovenhands uitwerpen, om er een andere mee te treffen [kampen, kappen, klodderen] [N 112 (2006)] || een tol op de hand laten draaien [scheppen, deinderen] [N 112 (2006)] || Een tol op de hand laten draaien [scheppen, deinderen]. [N 88 (1982)] || Gewone tol. [BN 03] || Het dop-achtige, maar slanken speeltuig dat met een zweep (smik) wordt voortgedreven: drijftol. || Hoe noemt men het kinderspeelgoed dat paddestoel- of kegelvormig is en dat met een zweep wordt voortgedreven? [Lk 03 (1953)] || Hoe noemt men het kinderspeelgoed dat paddestoel- of kegelvormig is en dat met een zweep wordt voortgedreven? [tol] [DC 24 (1953)] || IJsdob, dob die met eene zweep voortgedreven wordt. || Kleine platkoppige tol, die door zweepslagen draaiende wordt gehouden, een z.g. drijftol. || Koekerel*: drijftol. || Kokkerel*: Drijftol. || Kreisel (Peitschkreisel). || Lievelingsspel 2. [SND (2006)] || Meisjestol die met een zweepje wordt aangedreven en staand (draaiend) wordt gehouden. || Paddestoeltol. || Peitschkreisel. || Speeltol. [BN 03] || Speeltuig, soort draaitol aangedreven door een dun touwtje. || tol [SND (2006)] || tol (speeltuig) [SGV (1914)] || Tol (speelgoed). || tol (speeltuig) [SGV (1914)] || tol / tolletje [SND (2006)] || Tol aangedreven door n zweep (geîselke). || tol en zweep [SND (2006)] || Tol, drijftol. || Tol. [ZND m] || Tol: 2. zweeptol. || Tolletje, gemaakt van een half garenklosje. || Werptol. || Zie i.v. popperel [IJsdop, dop die met eene zweep voortgedreven wordt]. || Ziepespringer: Draaitol op pin van +/- 10 cm. || Zweep en tol [SND (2006)] || zweeptol [SND (2006)]
III-3-2
|