| 26838 |
baggerturf |
bagger:
bagǝr (L288a Ospel),
baggerd:
bagǝrt (L288a Ospel)
|
Baggerturf zit onderaan in het veen en is nagenoeg modder. In L 210 wordt deze turf uit sloten gegraven. Steken is in de regel niet mogelijk. Met een baggerbeugel of een schepper wordt het slijk op de kant gebracht waarna het na een korte indroging als steekturf verder verwerkt kan worden. [I, 86; B 27, add.]
II-4
|
| 26875 |
baggerturf inzetten |
opzetten:
opzętǝ (L288a Ospel)
|
De nog natte turven op elkaar zetten, zodat de bovenste goed kunnen drogen. [I, 109b]
II-4
|
| 26876 |
baggerturf wenden |
verleggen:
vǝrlęgǝ (L288a Ospel),
vertijlen:
vǝrtilǝ (L288a Ospel),
wenden:
wenden (L288a Ospel)
|
De bovenste laag baggerturven wordt, eenmaal droog, onderaan gelegd en de onderste laag boven. [I, 109c]
II-4
|
| 34257 |
bak om boter in te kneden |
botterteil:
[botter]tęi̯l (L288a Ospel)
|
Kneedbak die schuin werd geplaatst om de melk uit de geknede boter te laten vloeien. Zie voor de fonetische documentatie van (boter) en (botter) het lemma ''boter'' (12.14) in deze aflevering. [N 12, 51, 59 en 61; JG 1a, 1b; A 7, 22; Ge 22, 15, 72 en 73; L 27, 67 en 68; monogr.; N 5A (I]
I-11
|
| 20585 |
bakken |
bakken:
bakke (L288a Ospel),
bàkkə (L288a Ospel)
|
bakken [DC 37 (1964)], [RND]
III-2-3
|
| 29808 |
baksteen |
brik:
brek (L288a Ospel),
klauw:
klaw (L288a Ospel),
klauwsteen:
klawstęj.n (L288a Ospel)
|
Uit klei of leem gebakken steen die voor metselwerk, en in hardgebakken vorm, ook voor bestrating wordt gebruikt. Het woordtype rijnvorm (P 47) duidt een bepaald formaat (180x 85x50 mm) van steen aan dat als basis dient om het stukloon te berekenen (Schuddinck, pag. 164). De benaming klinker wordt volgens Coopman (pag. 34) gebruikt voor de beste soort baksteen. Over de waalsteen merkt hij op (pag. 87) dat deze aan de oevers van Waal, Boven-Rijn, Lek en Maas wordt gebakken. [Wi 10; S 37; L 32, 95; N 98, 160; N 30, 52a; monogr.]
II-8
|
| 25546 |
baktrog |
kneedtrog:
knęjteōx (L288a Ospel)
|
De kuip waarin de eerste bewerking van het deeg plaatsvindt. "In zijn eenvoudigste gedaante is het een rechthoekige, langwerpige bak, de bodem smaller dan de bovenopening" (Weyns blz. 28). De baktrog is ofwel van eik ofwel van wit hout vervaardigd. Sommige troggen hebben onderaan een schuif om zuurdeeg en zeef in te leggen (Weyns blz. 29). Als hij klein is en goed hanteerbaar, wordt de trog niet noodzakelijk op een vaste voet gezet. Is hij heel groot dan kan hij op een paar lage houtblokken worden gelegd. Meestal is hij geplaatst tussen twee steunen in de vorm van een letter H, waarvan de naar buiten uitwijkende bovenste benen de bak omvatten (Weyns blz. 28). In dit lemma zijn ook benamingen die de boer voor zijn baktrog heeft, opgenomen: Zie afb. 17. [(N 29, 20a; N 29, 18a; N 18, add.; N 5A(I), add.; S 2; R 3, 50; L 1a-m; L 16, 8; L 19A, 21; L 48, 23; A 26, 10; Lu 4, 10; Lu 2, 23; monogr.; LB 2, 237)]
II-1
|
| 27000 |
bakwagen |
bakwag:
bakwāgǝn (L288a Ospel)
|
Wagen voor het vervoer van turf of in het bijzonder de inhoud van zo''n wagen. [II, 67]
II-4
|
| 20688 |
bal gehakt |
frikadel:
frikkedel (L288a Ospel)
|
bal gehakt
III-2-3
|
| 23866 |
baldakijn |
hemel:
hemul (L288a Ospel)
|
De rechthoekige troonhemel waaronder het H. Sacrament wordt rondgedragen in de processie [Hemel, balkon, draaghemel, himmel]. [N 96C (1989)]
III-3-3
|