| 33322 |
boeren |
labeuren:
labø̄rǝ (Q196p Mheer)
|
Het uitoefenen van het boerenbedrijf; voor de opgaven labeuren doorgaans met de speciale connotatie van zware lichamelijke arbeid. Andere bijzonderheden zijn bij de opgaven zelf vermeld. Voor Q 20, 101, 113 en 253 is aangetekend dat uitspannen (ūtɛ̄panǝ) wordt gebruikt voor het "ophouden met boeren"; in Q 101 wordt bovendien voor "beginnen met boeren" de term zich aanspannen (zix ānɛ̄panǝ) opgegeven. Zie ook kaart 5. [L 37, 11c; monogr.; add. uit N 5A, 95a]
I-6
|
| 24731 |
boerenjasmijn |
jasmijn:
WLD
jasmīēn (Q196p Mheer)
|
Jasmijn, een heester met witte, welriekende bloemen (jasmijn, zezemien). [N 82 (1981)]
III-4-3
|
| 20681 |
boerenkool |
krolkool:
krolkuül (Q196p Mheer),
krulkool:
krulkuul (Q196p Mheer)
|
[N Q (1966)]boerenkool als gerecht [N Q (1966)]
I-7, III-2-3
|
| 24861 |
boerenwormkruid |
reinbeer:
reŋbɛr (Q196p Mheer),
wormkruid:
WLD
weurmkrōēd (Q196p Mheer)
|
Boerenwormkruid (tanacetum vulgare 50 tot 120 cm groot. De stengels groeien rechtop; de bladeren zijn geveerd met langwerpige, gezaagde slippen; de bloemen staan in knoopvormige hoofdjes, vele bijeen in een platte tros, straalbloemen ontbreken, geel gek [N 92 (1982)] || Tanacetum vulgare L. Een algemeen voorkomende 60 tot 120 cm hoge plant in akkerranden, wegbermen en op stortplaatsen met veervormig samengestelde bladeren, die fijn ingesneden zijn. De kleine ronde knalgele bloempjes, die knopvormig zijn, groeien in een schermvormige tuil en bloeien van juli tot de herfst. De plant is een oud medicinaal kruid en maakt een vast onderdeel uit van de kruidwis. Het maken van een kruidwis is een zeer oud, voorchristelijk (later gekerstend, kruidwissen worden soms nog op 15 augustus gewijd) gebruik waarbij wilde kruiden worden samengebonden en opgehangen in hius of in de stal om onheil, ziekten, bliksem e.d. af te weren. Het kruid is nauw verwant aan het moederkruid, vandaar de typen met mater; het werd veel gebruikt tegen wormen, vandaar de typen met worm-. Zie Verdingh 1987, 5 en Claes 1990. [A 60A, 80; monogr.]
I-5, III-4-3
|
| 24123 |
boerenzwaluw, zwaluw |
zwalber:
schwelber (Q196p Mheer),
zwarbel:
zhwerbel (Q196p Mheer),
zjwerbel (Q196p Mheer, ...
Q196p Mheer),
zjwèèrbel (Q196p Mheer, ...
Q196p Mheer,
Q196p Mheer),
zwèrbel (Q196p Mheer),
zwarber:
žwɛrbərə (Q196p Mheer)
|
boerenzwaluw [DC 18 (1950)] || boerenzwaluw (19 roodachtig keeltje; zeer puntige vorkstaart; nest van klei en sprietjes binnenin een schuur [N 09 (1961)] || zwaluw [DC 35 (1963)], [SGV (1914)], [ZND 08 (1925)] || zwaluw (mv.) [RND]
III-4-1
|
| 21309 |
boerin |
boerin:
buren (Q196p Mheer),
die boerin (Q196p Mheer),
{aantekening in potlood: fout }
deze boerin (Q196p Mheer),
madam (<fr.):
(gezegd van n "grote"boer).
madam (Q196p Mheer),
vrouw:
vrow (Q196p Mheer)
|
[L 1, a-m; S 6; Wi 18; monogr.]boerin {deze - } [SGV (1914)] || boerin {die} [SGV (1914)] || de vrouw van een boer [meesterse, bazin(ne), vrouw, juffrouw, mevrouw] [N 87 (1981)]
I-6, III-3-1
|
| 18836 |
boertig |
varkensachtig:
vèèrekesèèjtig (Q196p Mheer)
|
met zeer platte humor [drollig, boertig] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 20302 |
boertje |
boertje:
buurke (Q196p Mheer)
|
boertje doen; als een baby gedronken heeft moet het een boertje doen [DC 47 (1972)]
III-2-2
|
| 33332 |
boertje, kleine boer |
boertje:
bȳrkǝ (Q196p Mheer)
|
Keuterboer, bewoner van een kleine boerderij; soms wordt er uitdrukkelijk bij vermeld dat het bedrijf minder dan ongeveer 3 ha telt, of dat de boer niet een volwaardig paard tot zijn beschikking heeft. Voor vatsji (hier met betekenisuitbreiding), zie het lemma "koewachter" (1.3.14). [A 30A, 3c en 3e; monogr.; add. uit Wi 2]
I-6
|
| 21605 |
boete |
boete:
boete (Q196p Mheer)
|
een geldstraf [boete, kore, amende] [N 90 (1982)]
III-3-1
|