| 19481 |
stopcontact |
aansluitdoos:
ánsluutdoeës (L244a Veulen),
stekkerdoos:
stekkerdoeës (L244a Veulen)
|
doos, waarin men een stekker kan aansluiten/steken || stopcontact
III-2-1
|
| 20534 |
stoven |
garen:
gare (L244a Veulen),
smoren:
Lót zó iemes már ien zien aege vet gaar smoeëre
smoeëre (L244a Veulen)
|
gaar stoven || vlees met vet (in een gesloten pan) gaar stoven
III-2-3
|
| 32894 |
strekel, wetstok |
strekel:
strēkǝl (L244a Veulen)
|
Het gaat in dit lemma over de houten strekel of wetstok, met uitsluiting van de cementen strekel en de wetsteen, die in de volgende lemma''s ter sprake komen. Voor vorm en gebruik van de strekel, zie de algemene toelichting bij deze paragraaf. Daar werd al opgemerkt dat het oorspronkelijke onderscheid tussen strekel en wetsteen welhaast is verdwenen. Daar het hier uitdrukkelijk over de houten strekel gaat, zijn de opgaven en aantekeningen als "steen die zo in de handel is" of "met cement eraan" ondergebracht bij wetsteen of cementen strekel; de opgaven voor "strekel" waarin het element "steen" voorkwam waren alle identiek aan de opgaven voor "wetsteen" in de betreffende plaats en zijn dan ook in het lemma ''wetsteen'' ondergebracht. Veel informanten hebben aangetekend dat de houten strekel "heel oud", "nu in ongebruik", "vroeger een eikehouten pen, thans een slijpsteen" (Q 211) was, of dat het "de oudere manier" van strijken was, die nu niet meer voorkomt. In een zevental plaatsen wordt opgemerkt dat men streek met de mathaak; het gaat hier kennelijk om het strijken van de zicht. Het betreft de opgaven mathaak in Q 179; zichtlat in P 197, Q 166 en 242, en zichthaak in P 224, Q 167 en 174. Zie afbeelding 9, nummer 3, waarop de strekel is vastgemaakt aan de steel van de zeis, zoals beschreven in de algemene toelichting bij de paragraaf over de zeis. Opvallend is de afwezigheid van materiaal in Zuidelijk Nederlands Limburg. Kennelijk zijn daar de strekel en het erbij horende zandblok ook uit de herinnering van de informanten verdwenen, of werd vanouds de zeis en de zicht met de wetsteen alleen gewet. Dit laatste werd bovendien in Belgisch Limburg uitdrukkelijk opgegeven in L 419, 423, 424, P 192, Q 6, 7, 10, 12, 13, 88, 91, 94, 155, 156, 157, 159, 170, 171, 172, 179 en 188. [N 18, 80; N 18, 67g; JG 1a, 1b; A 4, 28f; A 23, 16II; L 20, 28f; Lu 1, 16II; Gwn 7 add; monogr.]
I-3
|
| 19666 |
strijken |
bègeln (d.):
būgele (L244a Veulen)
|
persend strijken
III-2-1
|
| 19442 |
strijkijzer |
persijzer:
pársiēzer (L244a Veulen),
strijkijzer:
striekiēzer (L244a Veulen)
|
strijkijzer || zwaar strijkijzer om te persen
III-2-1
|
| 20738 |
strooiselvlaai |
kruimelvlaai:
krumelflaai (L244a Veulen)
|
soort vlaai met vulling van meel boter en suiker
III-2-3
|
| 30476 |
stropoppen |
poppen:
popǝ (L244a Veulen)
|
Zie kaart. Dubbelgevouwen en samengebonden bosjes stro die ter afdichting tussen de dakpannen worden gestoken. Zie ook het lemma 'Strowalm' in wld I.4, pag. 122 e.v. In L 270 werd het stro voor de poppen op ± 60 cm lengte gesneden, dubbel gevouwen en aan de omgevouwen kant met een touwtje vastgebonden, aldus enigermate op een popje gelijkend. De stropoppen werden vroeger bij het dakdekken onder de elkaar overlappende zijkanten van de handpannen gestoken om een goed gesloten dak te verkrijgen ('Tegels Dialek', pag. 121). In L 210 werden de poppen iets breder dan de pan uitgespreid. Aan de onderkant stak ongeveer 1,5 cm van het stro onder de pan uit. [N 32, 44d; N F, 5; JG 2c; JG 2d; monogr.]
II-9
|
| 19394 |
strozak |
kafzak:
kaafzák (L244a Veulen)
|
\"matras\", gevuld met kort stro
III-2-1
|
| 18929 |
stuntelen |
aantoddelen:
ántoddele (L244a Veulen),
frotten:
frotten (L244a Veulen),
toddelen:
toddele (L244a Veulen)
|
stuntelig in elkaar knutselen, in elkaar prutsen || stuntelig werken
III-1-4
|
| 20847 |
suiker |
suiker:
Ge vángt mieër vli‰ge mit n lepelke soeker as mit n tas eek: met zachtheid bereikt men meer, dan met gestrengheid Vreeje is net soeker: nie zó zuËt, már wel zó geráffenieërd
soeker (L244a Veulen)
|
suiker
III-2-3
|