| 31697 |
aaks |
aaks:
áks (L244a Veulen),
bijl:
bil (L244a Veulen)
|
Zware bijl met lange steel die wordt gebruikt om bomen te vellen. [N 50, 10b; N 75, 114d; L 32, 46; monogr.]
II-12
|
| 31252 |
aambeeld |
aanbeeld:
ǫmb ̇ē̜lt (P196p Veulen)
|
Een gietijzeren of stalen blok waarop de smid het smeedwerk uitvoert. Aan één of twee zijden van het aambeeld kan een hoorn zijn bevestigd, een puntig uitsteeksel waarop ijzer kan worden gebogen. De vlakke bovenzijde van het aambeeld, de baan, wordt gebruikt voor het smeedwerk. In de baan zijn soms één of meer gaten aangebracht waarin gereedschap zoals de schroodbeitel en de tas kunnen worden geplaatst. Vgl. ook afb. 15. De invuller uit Q 121 kende drie soorten aambeelden: 1. het aambeeld met twee ronde hoorns; 2. het aambeeld met één ronde en één vierkante hoorn; 3. het aambeeld met één hoorn en een stuikblok. Ook andere respondenten vermeldden deze drie aambeelden. Vgl. ook afb. 14. In L 382 kende men ook nog een aambeeld dat speciaal gebruikt werd bij het aanbrengen van de kap op vijlbladen. Het bovenvlak van dit aambeeld was van zacht roodkoper vervaardigd. Zie ook het lemma "vijlkap". [N 33, 40; N 33, 49; N 33, 50; S 1; R 14, 8b; L 1a-m; L 1u, 2; L 17, 9; L B1, 201; N 64, 32a-b; N 66, 13a-b; monogr.]
II-11
|
| 33187 |
aanaarden |
aanaarden:
ǭǝnjāsǝ (P196p Veulen)
|
Een dag of veertien na het poten wordt het opschietende onkruid van het aardappelveld weggehaald door er met een omgekeerde eg of een kettingeg overheen te gaan; tegelijkertijd wordt dan de grond rul gemaakt en dat bevordert de groei van de planten. Enige tijd later, wanneer de aardappelplantjes ongeveer 10 cm zijn opgeschoten, wordt er tussen de rijen geschoffeld om het onkruid te verwijderen; doorgaans met de schoffelmachine. Weer enige tijd later, vroeger rond 21 juni, wordt de grond rond de voet van de struikjes opgehoogd om de knolletjes die aan de oppervlakte groeien te beschermen. Deze knolletjes moeten goed onder de grond ziten; anders worden ze groen en zijn alleen nog als varkensvoer te gebruiken. Op sommige plaatsen echter werden die kleine groene knolletjes juist als pootgoed gebruikt. Dit ophogen wordt aanaarden genoemd en kan op verschillende manieren gebeuren, met de hak of met tenminste twee soorten aanaardploegen. In dit lemma staan de algemene termen voor het aanaarden bijeen. [N 12, 23; JG 1a, 1b, 1c, 2c; L B2, 294; L 32, 4; Lu 5, 24b; monogr.; add. uit N 11A, 83; N 18, 42 en 43; A 44, 21]
I-5
|
| 20794 |
aanbranden |
aanbranden:
van bijvoorbeeld vlees
ánbrânde (L244a Veulen)
|
aanbranden
III-2-3
|
| 19975 |
aanhitsen |
aanhissen:
ánhisse (L244a Veulen, ...
L244a Veulen),
hissen:
hisse (L244a Veulen, ...
L244a Veulen)
|
ophitsen ve hond
III-2-1
|
| 18883 |
aanhoudend klagen |
jeremiren:
keͅrəmenijərə (P196p Veulen)
|
aanhoudend klagen [ZND B2 (1940sq)]
III-1-4
|
| 19672 |
aanrecht |
aanrecht:
ennen ánrecht bestöt uut \'n ánrechtblad, ennen ánrechtstieën en ennen ánrechtkâst
ánraech(t) (L244a Veulen)
|
aanrecht
III-2-1
|
| 18887 |
aanstaan |
bevallen:
bevalle (L244a Veulen)
|
bevallen, naar de zin zijn
III-1-4
|
| 34148 |
aanstieren |
aanstieren:
ánstīrǝ (L244a Veulen)
|
Een jonge koe voor het eerst laten paren. [N 3A, 30b; monogr.]
I-11
|
| 19223 |
aanvangen, beginnen |
aanvangen:
ánvánge (L244a Veulen),
beginnen:
beginne (L244a Veulen)
|
aanvangen, beginnen || beginnen
III-1-4
|