| 21301 |
boer |
boer:
bōōr (L250p Arcen),
bōr (L250p Arcen),
dĭzzen boor (L250p Arcen),
dê’n boor (L250p Arcen)
|
boer [SGV (1914)] || deze [~ boer] [SGV (1914)] || die [~ boer] [SGV (1914)] || Waar de aangegeven meervoudsvorm afwijkt van de regelmatige -ǝ(n) achtervoeging, is dat hier opgenomen. Op kaart 5 zijn de verspreidingsgebieden van de Nederlandse afleidingen labeurder "boer" en labeuren "boeren" en "hard werken" van het Franse labeur aangegeven. [N 5A, 95b; A 3, 37; A 16, 22; A 20, 1b; L 1, a-m; L 4, 37; L 14, 6; S 4 en 6; Wi 15; monogr.]
I-6, III-3-1
|
| 22604 |
boer in het kaartspel |
boer:
boor (L250p Arcen),
klieəverren boor (L250p Arcen)
|
En hoe [noemt u van het kaarspel] de [verschillende] plaatjes? - IV. Boer. [DC 52 (1977)] || klaveren boer [SGV (1914)]
III-3-2
|
| 33316 |
boerderij, algemeen |
boerderij:
bōrdǝrii̯ (L250p Arcen),
hof:
hof (L250p Arcen)
|
Het gehele complex, alle opstallen te samen genomen. De oorspronkelijke betekenis van hof is "binnenhof, omheinde ruimte"; hier is sprake van ellips uit hofstede, "hoeve". Onder bedrijf is de specifieke betekenis van "boerenbedrijf" te verstaan; het algemene gedoen heeft ook diezelfde specifieke betekenis. De betekenis van labeur en labeuring is hier het gehele complex van het boerenbedrijf, vaak met de bijbetekenis van "waar zwaar werk wordt gedaan"; vergelijk de lemma''s "boeren" (1.1.8) en "werken op de boerderij" (1.3.10). Vele benamingen die voor de boerderij in het algemeen zijn opgegeven, zoals winning en hof, komen ook terug onder de specifieke boerderijnamen, zoals "eigen hoeve" en "pachthoeve". De geografische uitgebreidheden van deze termen verschillen van begrip tot begrip. Zie de betrokken lemmata van deze paragraaf. Staai is oorspronkelijk de benaming van een bepaalde boerderij bij het veer in Wanssum; de benaming correspondeert aan stade, een afleiding van staan. Bij schans wordt aangetekend: "hoeve met water rondom"; bij kraam: $$speciale betekenis$$ "boerderij". Munkhof correspondeert met monnikhof, te verstaan als "abdijhoeve". Kaart 1 is een verzamelkaart; ook de samenstellingen met hof,geleg, plaats en winning van het lemma "grote boerderij" (1.1.2) zijn erin ondergebracht. [A 10, 2a; A 11, 4; L 1, a-m; L 12, 1; L 22, 1; L 38, 20 en 22; S 4; Wi 4; monogr.; add. uit N 5A, 95; L 37, 11a]
I-6
|
| 25673 |
boerenschoon |
boerenschoon:
boerenschoon (L250p Arcen)
|
Gezegd van brouwgraan dat nog geen bewerkingen heeft ondergaan in de mouterij. Gebroken en te kleine korrels, alsmede onzuiverheden zijn dan nog niet uit het graan verwijderd. [monogr.]
II-2
|
| 24123 |
boerenzwaluw, zwaluw |
boerenzwalf:
borezwelf (L250p Arcen),
zwalf:
swelf (L250p Arcen, ...
L250p Arcen),
zwelf (L250p Arcen)
|
boerenzwaluw [DC 18 (1950)] || zwaluw [DC 35 (1963)], [SGV (1914)]
III-4-1
|
| 21309 |
boerin |
boerin:
bōren (L250p Arcen),
dees bŏŏrin (L250p Arcen),
die bŏŏrin (L250p Arcen)
|
[L 1, a-m; S 6; Wi 18; monogr.]deze [~ boerin] [SGV (1914)] || die [~ boerin] [SGV (1914)]
I-6, III-3-1
|
| 20302 |
boertje |
boer:
boor doon (L250p Arcen),
boertje:
boerke emmen (L250p Arcen)
|
boertje doen; als een baby gedronken heeft moet het een boertje doen [DC 47 (1972)]
III-2-2
|
| 33332 |
boertje, kleine boer |
boertje:
burkǝ (L250p Arcen),
keuter:
kø̄tǝr (L250p Arcen),
keuterboer:
kø̄tǝrbūr (L250p Arcen),
koekeuter:
koekeuter (L250p Arcen),
ossekeuter:
ossekeuter (L250p Arcen)
|
Keuterboer, bewoner van een kleine boerderij; soms wordt er uitdrukkelijk bij vermeld dat het bedrijf minder dan ongeveer 3 ha telt, of dat de boer niet een volwaardig paard tot zijn beschikking heeft. Voor vatsji (hier met betekenisuitbreiding), zie het lemma "koewachter" (1.3.14). [A 30A, 3c en 3e; monogr.; add. uit Wi 2]
I-6
|
| 18209 |
boezeroen |
boezeroen:
bazeroel (L250p Arcen)
|
boezeroen [SGV (1914)]
III-1-3
|
| 32322 |
bomgat, spongat |
spongat:
spongāt (L250p Arcen)
|
De opening in de zijwand van een vat, waardoor het gevuld kan worden. Zie ook het lemma ɛspongatɛ in wld II.2, pag. 44.' [N E, 48a; N 6, 4; L 7, 28; A 36, 3a; monogr.]
II-12
|