e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 1

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zwoegen aanpakken: aanpakke (Voerendaal), afmartelen: àfgəmètəlt (Loksbergen), ôofmattëlë (Tongeren), afslaven: aofslaove (Maastricht), anstrengen (du.): aa sjtrenge (Mheer), belsen: bèlse (Genk, ... ), mar.: heeft het iets met een "Belgisch paard"te maken?; cf. WNT I.10 p. 71 s.v. "belsen"= driftig lopen (v.e. paard)  bélsə (Niel-bij-St.-Truiden), pejoratieve betekenis: overhaasten  belsə (Kortessem), belsteren: bèlstere (Genk), beren: Da was d¯n heelen dag bèère geblaoze óp de stènaove  bèère (Gennep, ... ), beulen: bééjlə (Niel-bij-St.-Truiden), bruken: briehke (Genk), ich hem dao moeten brueken (Kaulille), cf. WBD III, 1.4: idem  bruuke (Zonhoven), mar.: ?; zie id WBD 1.4  ech höb mottən brykən (Zonhoven), charger (fr.): sjèrge (Genk), dabben: dab’be (Bleijerheide, ... ), de knoden afstoten: də knø͂ͅ afštūtə (Eupen), er voor willen: der vur willen (Ospel), eraan gaan: draangaon (Herten (bij Roermond)), dràn gaoë (Nieuwenhagen), eraan staan: Dae stuit draan, det zèk ich dich  draanstaon (Echt/Gebroek), ezelen: ezele (Lottum), dèè wuiver(d) hèèt zee lève langk zitten iêzele, tot det hèè d¯r bi-j nèèrgevallen is  iêzele (As, ... ), ezelwroeten: ezel vrū-te (Blitterswijck), fel werken: ich hub moëte feël wèrke (Wellen), forken: forke (Genk), forkse (Genk), èn vië.mar fo.rreke vir op tèè.d gedoa.n te krèè.ge: en wij maar hard werken om op tijd gedaan te krijgen  fo.rreke (Hasselt), hamen: hame (Belfeld), hard werken: ech hɛm hārd mūtə wɛrkən (Sint-Huibrechts-Lille), ech hɛm hɛt mutən wɛrkən (Peer), hard weireke (Oirlo), ich heb haat motte werreke (Kuringen), ich heb haord moeten werken (Overpelt), ich hem haard moeten werken (Eksel), heien: hàië (Schimmert), hel werken: ech heb hɛl mōtə werkən (Opglabbeek), heal wirke (Vaals), hel werke (Reuver), hel wirke (Gulpen, ... ), hel wirrəkə (Hulsberg), hel-werke (Noorbeek, ... ), hēl wĕerke (Maasbree), hēͅ.l we.rəkə (Eys), hĕl wèrke (Berg-en-Terblijt, ... ), hèl werke (Hoeselt), hèl wirke (Vijlen), hèl wirkə (Nieuwenhagen, ... ), hèl wirrəkə (Epen), hèl wèrreke (Maastricht), hél werrəkə (Maastricht), hél wirke (Schaesberg), ich heub moete hel wereke (Zichen-Zussen-Bolder), ich hub hel motte wirken (Ophoven), ich hèp hell moote wèrke (Kanne), (hel = hard).  hel wèrken (Eigenbilzen), hellen: helle (Asenray/Maalbroek), Ich höb mòtten hélle om ¯t werk aaf te kriege  hélle (Echt/Gebroek), hengsten: hengse (Kortessem), hingste (Venlo), hotten: cf. Franck-Van Wijk van Haeringen p. 264 (FvW)  (h)òttə (Niel-bij-St.-Truiden), juisteren: en alti-jd juistere en geldsj oppotte  juistere (Bocholt, ... ), en alti-jd juistere en geldsj oppotte; cf. WNT VII-1 kol. 524 s.v. "juisteren"; zie ook kol 565 s.v. "justeeren - juisteeren  juistere (As), katoen geven: ich eb moete kataan geve (Sint-Truiden), kneukelen: Cf. VD s.v. "kneukelen" 3. (gew.) hard werken  ich hem moeten kneukelen (Wijchmaal), knoefelen: knŭŭffələ (Meeuwen), knoeien: ich həb moda knōia (Koninksem), cf. VD s.v. "knoeien"5. (niet alg.) zwoegen, ploeteren  ich höb moette knooje (Val-Meer), knuren: knuure (Maasbree), knuùre (Venlo), knūre (Castenray, ... ), knŭŭrə (Reuver), krozen: kraoze (Heel, ... ), martelen: martele (Doenrade), martelen (Urmond), mattel’n (Diepenbeek), moeite doen: mĕŭte dōōn (Schimmert), mōte doon (As), muite doon (Oirsbeek), moren: mao:re (Roermond), maore (As, ... ), maorə (Heel, ... ), moare (Stevensweert), moore (Beverlo, ... ), O.ns vöré.lders hèbbe wa gemoord ien dit Génnepse la.nd  moore (Gennep, ... ), Sjei toch oet, doe maors dich kapot Waat höbste toch aan det maore (gemaor), de kènjer make toch alles op  maore (Echt/Gebroek), morksen: morkse (Gulpen), peren: paere (Roermond), pezen: paeze (Venlo, ... ), peeze (Venray), peze (Hasselt, ... ), bargoens zie ook peize  peeze (Sittard), piemelen: pie-me-le (Blitterswijck), piezakken: pi-zak-ke (Horst), pie-za-ke (Blitterswijck), piezakke (Blitterswijck, ... ), piezàkke (Sevenum, ... ), piezákke (Castenray, ... ), Wïj piezakte dat ¯t zweet óns vör de kop stó.nd We mósse fli.nk piezakke um óp tied klaor te kómme  piezakke (Gennep, ... ), pinnen: Ich höb mòtte pinne òm ¯t te haole  pinne (Echt/Gebroek), ploeten: plū-te (Blitterswijck), ploeteren: ploetere (Amby, ... ), ploeteren (Born, ... ), ploeterə (Oirsbeek), ploetərə (Kapel-in-t-Zand, ... ), ploetərən (Urmond), plootere (Lutterade), ploëteren (Kesseleik), plŏĕtərə (Loksbergen, ... ), plötərə (Wijnandsrade), poejakken: eeg höb moote poejakke (Mheer), ich heb maote poeiakke (Niel-bij-As), poeejakke (Klimmen), poej-jakke (Nunhem), poejakke (Buggenum, ... ), poejakken (Geleen, ... ), poejákke (Swalmen), poeëjakke (Altweert, ... ), poijakke (Heek), pōējakke (Tungelroy), pôjakke (Gronsveld), pûjakke (Bree), cf. Schuermans p. 493, s.v. "poeiakken, poejakken, poeiakker enz. (Limb.) = slaafs werken, zwaren arbeid doen (p. 461, s.v. "patjakken"(opposite meaning)  poejakke (Valkenburg), Dao höb ich de ganse mörge gepoejaokt, mer bön nog neet klaorgekòmme  poejaoke (Echt/Gebroek), Mânleef, vèè höbbe nogal mote pûzjakke viêr op ti-jd kloar te zeen  pûzjakke (As, ... ), poejakke komt in verschillende vormen in Limb. en Rijnl. dialektenvoor; de herkomst van het woord is niet bekend; mar. cf. Schuermans p. 493, s.v. "poeiakken, poejakken, poeiakker enz. (Limb.). Zie "patjakken"p. 461.  poe:jakke (Roermond), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  poejakke (Heer), volgens auteurs is het een var. op piezakke; mar.: deze variatie is niet terug te vinden in reg. (dialect)woordenboeken  poejákke (Castenray, ... ), poejakkeren: poejakkere (Maastricht, ... ), poejakkərə (Maastricht), poojakkerre (Geulle), pōējàk.kərə (Maastricht), pōēnjàkkərə (Maastricht), poerten: poerten (Meijel), poken: poeake (Heel), poeëke (Heel), pōēke (As), puuke (Stokkem), pootaan spelen: poeëtaan spuuële (Altweert, ... ), rakkeren: Ik hèb fli.nk mótte rakkere um óp tied klaor te kómme  rakkere (Gennep, ... ), schaffen: sjaffë (Tongeren), klaarspelen  sjaf’fe (Bleijerheide, ... ), schravelen: šrā.vələ (Eys), schroeven: schróuve (Maaseik), sjroeve (Heel, ... ), sjrouve (Stokkem), schrompen: schrômpe (Altweert, ... ), niet in deze betekenis terug te vinden: Zie Schuermans p. 603 s.v. "schrompen  schrômpe (Nederweert), ps. algemene opmerking: in vragenlijst staat een dubbele ? boven de o; waarschijnlijk niet goed genoteerd. Heb het geïnterpreteerd en ingevoerd als een: ø (dus niet omgespeld!).  sjrŏmpe (Buggenum), schuften (du.): sjoefte (Kerkrade, ... ), sjoef’te (Bleijerheide, ... ), sjofte (Beek, ... ), sjŏĕftə (Heerlen, ... ), sjŏĕf⁄tə (Brunssum), sjŏfte (Geleen), sjófte (Sittard), šuftə (Vaals), mar. zie Duits "schuften  sjoefte (Heel), Waat höbbe wer mòtte sjòfte om det hoes väöre wèntjer klaor te kriege  sjòfte (Echt/Gebroek), schurgen: sjùr’’gë (Tongeren), cf. VD s.v. "schurgen"(overg.) (gew.) = schuieren, met een kruiwagen vervoeren  schörrege (Zonhoven), schustern (du.): sjoes’tere (Bleijerheide, ... ), sjouwen: sjouwe (Maastricht, ... ), slaven: ich heb moote slaven (Neeroeteren), ich hem moete slave (Heusden), ich hep mooote slaave (Lanaken), ig heb dwo moette slave (Hoeselt), ig èb moote slaavë (Lanklaar), sjlaave (Sittard), sjlave (Doenrade, ... ), sjlāve (Buggenum), sla-ve (Blitterswijck), slaove (Caberg, ... ), slaovə (Meeuwen), slave (Well), sloavə (Sint-Truiden), əch öp motə slāvə (Rekem), sleuren: sléújrə (Niel-bij-St.-Truiden), sloven: ichepmutəslōͅvə (Martenslinde), sloeëve (Castenray, ... ), slooive (Meerlo), sloͅven (Bilzen), Zïj hèt hör heele lèève gesloofd  sloove (Gennep, ... ), spoeden: spooje (Noorbeek, ... ), taffelen: tāvele (Montzen), taperen (< fr.): mar.: fr. "taper  ich hub moete tapere (Amby), te nijg werken: contractie van ndl. nijdig  tə nīēch wérrəkə (Hamont), tobben: tobbe (Meerssen), tobben (Grubbenvorst), travakken: trafikke (Genk), travakke (Sint-Truiden), travakə (Sint-Truiden, ... ), mar.: volgens Zonhoven wb. komt het in (een oude) VD deze betekenis voor s.v. "trafakken, travakken  trafikke/travikke (Zonhoven), traven: mar.: van "travailler"?  ich heb motte trave (Welkenraedt), tremmen: trimmə (Montfort), cf. WNT XVII-2, kol. 2639 s.v. "tremmen - trimmen"3.b. (onz.: Z.-Nederl.) "Werken als een tremmer, zwoegen, sjouwen  tràmmən (Lommel), uitsloven: oetschloven (Heerlerbaan/Kaumer), veel moeite doen: hiel völ meujte doen (Maastricht), vjeul mōēte doen (Hoeselt), völ meute doon (Oirsbeek), vlooien: ich əb moote vloeien (Rotem), vloeëje (Stokkem), vloêje (Maaseik), vrelen: cf. WNT XXIII, kol. 456 s.v. "vreigelen - vreegelen, vrei(e)len, vreelen, wr."Betekenis divers echter niet in de vorm van hard werken  vreeële (Zonhoven), werken dat hij omvalt: wërke dats te ömvêls (Gronsveld), werken wie een paard: wirke wie ein peard (Heel), werkschaften: werksjafte (Neer), woelen: wauve (Stokkem), weele (Arcen), weule (Doenrade, ... ), weule(n) (Obbicht), weulun (Brunssum), wēūle (Lutterade), wu.lə (Hoepertingen), wuile (Nieuwstadt, ... ), wule (Heerlen, ... ), wūle (Castenray, ... ), wūūlə (Heerlen), Wa hèbbe wïj mótte wuu.le vör ó.ns gé.ld  wuu.le (Gennep, ... ), woesteren: wustərə (Gelinden), cf. WNT XXVI kol. 1675 s.v. "woesten"4. "Iets resp. zichzelf onstuimig rondwentelen, draaien; woelen  wustərə (Heers), wolven: ichəpmutə wolvə (Gelinden), woave (Schinnen), wolve (Heel), woove(n) (Schinveld), woovə (Oirsbeek), wouve (Bingelrade, ... ), wouven (Amby, ... ), wouvə (Maastricht, ... ), wòwve (As), ’wólvóə (Tongeren), cf. s.v. "wouf" etc. = wolf etc.  wouve (Sittard), met bijgedachtwolvene uit winstbejag zwoegen  woove (Brunssum), Note v.d. invuller: dit zegt men ook, in de betekenis van altijd maar bezig zijn om te verdienen, te schrapen.  wouve (Maastricht), wroetelen: vreutele (Haelen, ... ), vreutelen (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), vreutelə (Doenrade, ... ), vreutələ (Schinnen), vrētele (As), vrūūtələ (Loksbergen), wreutele (Gulpen), wroeten: ech hep mutə vrytə (Hamont), ich heb mooten vreeten (As), k kämət’n vry(3)̄t’n (Tessenderlo), motte vriete (Kuringen), vreute (Neer, ... ), vreuten (Haler, ... ), vreutə (Venlo), vrēte (As), vrēͅtə (Meeuwen), vroete (Posterholt), vrote (Bree), vrōtə (Bree), vrutən (Overpelt), vrūūtə (Gennep, ... ), vrŭtə (Veulen), vry(3)tə (Houthalen), vry(3)tən (Eksel, ... ), vrøtə (Lozen), vrøͅjtə (Paal), vrüte (Tienray), wraute (Tungelroy), wroete (Horst, ... ), wroeten (Leopoldsburg, ... ), wrutten (Eksel), wry(3)tə (Beringen), wry(3)̄tə (Beverlo), wrøtə (Rekem), wrøtən (Lozen), wrø̄tə (Lanklaar), Hard vruu.te, wènnig verdie.ne  vruu.te (Gennep, ... ), Note v.d. invuller: handig, ijverig werker aan: kleutereer een hobby, vb. timmeren: (ww.) = kleuteren.  wrute (Jeuk), wurgen: wörge (Tegelen), wörgen (Schinveld), wörrege (Zonhoven), Opm. hebzucht.  wörge (Beesel), zich afbeulen: zich ao.fbeule (Zonhoven), àfgəbuilt (Loksbergen), zich afmoren: aafmaore, zich (Sittard), wederkerig ww.  oafmoore (Genk), zich afpeigeren: zich aafpeigere (Weert), zich afsloffen: zich aafslóffe (As), zich anstrengen (du.): a sjtrenge (Vaals), zich aansjtrèngə (Heel), zich aasjtrèngə (Nieuwenhagen), zich de mis werken: mies = hard  zich de miès werke (Venlo), zich dood werken: zich doet wö.rreke (Zonhoven), zich druk maken: zich druk make (Oirlo), zich geven: ze.x˃ geͅ.avə‧ (Eys), zich goed plagen: zich good ploage (Heer), zich hamen: cf. Schuermans p. 174 s.v. "hamen"1. slafelijk werken....  zich haome (Maastricht), zich inspannen: sich isjpanne (Wijlre), zich isjpannə (Nieuwenhagen), zich inzetten: i-zetse (Kerkrade), zich kapot werken: ziech kepot werreke (Maastricht), ziech kepot wèrreke (Maastricht), zīx kapoͅt werkə (Hasselt), zich kwellen: kwealĕ (Heerlerbaan/Kaumer), zich kwaele (Venlo), zich moe maken: ze.x m‧øͅi̯ mā.kə (Eys), zich muuj make (Venray), zich moede maken: zich meug mààke (Geleen), zich moeite doen: zich meute doon (Schimmert), ziech meujtə doen (Maastricht), zig mujtə doon (Hulsberg), zich moeite geven: ziech meujte geve (Maastricht), zich moren: (zig) maorə (Roermond), zich moare (Schinnen), zich moaren (Geleen), zich over de kop werken: zig euvər də kop wérrəkə (Maastricht), zich plagen: zich plaochə (Kapel-in-t-Zand), zich plaogə (Amstenrade, ... ), zich plāōge (Schimmert), zich ploage (Heerlen), zig plaogə (Roermond), zich schinden (< du.): sjinne (Puth), zich schinne (Heerlen, ... ), zich sjinne (Heerlen, ... ), cf. VD (duits) s.v. "schinden"= agbeulen  schinnen (zich) (Oirsbeek), zich touwen: zich touwe (Noorbeek, ... ), zich uitsloven: oeētsjlove (Herten (bij Roermond)), oetsjloove (Neer), oetsjloovə (Schinnen), oetsjlove (Geleen, ... ), oetsjloven (Sittard), oetsjlovə (Wijnandsrade), oetsjlòòve (Posterholt), oetsjlôove (Swalmen), oetsloove (Eys, ... ), oetsloovə (Maastricht), oetslove (Ittervoort, ... ), oetsloven (Born, ... ), oëtslove (Horst), ōēt sjlove (Mheer), ōētschlove (Amby), ōētsjloovə (Epen), zex ytslōͅvə (Meeuwen), zich aatslouve (Jeuk), zich oetsjloove (Schinnen), zich oetsjloovə (Beesel, ... ), zich oetsjlove (Beek, ... ), zich oetsloove (Thorn), zich oetslove (Thorn, ... ), zich oetslovən (Urmond), zich oetslòvə (Montfort), zich outsloove (Hoensbroek), zich oêtslove (Venlo), zich oëtslove (Maasbree), zich ōētsjloovə (Susteren), zich ōētsjlovə (Doenrade), zich ōētsjlōōvə (Nieuwenhagen), zich ōētslove (Venlo), zich ŏĕtslauvə (Venlo), zich utslove (Meerlo), zich ŭŭtsloovə (Gennep), zich-ōētsjloovə (Heerlen), ziech oetslaove (Maastricht), zieg oetsloovə (Maastricht), zig oetsjloove (Geulle), zig oetsjloovə (Roermond), zig oetsjlove (Roermond), zĭĕch ōētslaovə (Maastricht), ütslove (Tienray), zich weren: hee werdj zich (Montfort), sich weren (Gulpen), weren (Meijel), zex wīrə (Meeuwen), zich waere (Echt/Gebroek, ... ), zich we.rə (Kelpen), zich weare (Lutterade), zich weere (Maasbree), zich weĕru (Brunssum), zich were (Tungelroy, ... ), zich weren (Eksel, ... ), zich wēēre (Venray), zich wēērə (Nieuwenhagen), zich wīēre (As), zich wèere (Gulpen), zich wère (Ell, ... ), zich wèren (Eigenbilzen), zich wèrt (Kesseleik), zich wèrə (Montfort), zich wèèrə (Doenrade), zich wéérə (Beesel, ... ), zich-weerə (Heerlen), ziech weere (Maastricht), ziech were (Maastricht), zieg weerə (Maastricht), zig weerre (Vijlen), zig were (Meijel), zig wèère (Geulle), zig wêre (Stein), zəch wérə (Vlijtingen), (= zich niet klein laten krijgen).  ziech weere (Caberg), (ê).  zich waere (Neer), zijn pere gezien hebben: Cf. WBD 1.4.: idem  ich heb vandaag mənne pérə gezien (Kuringen), zweten: šweete (Brunssum), zwoegen: ich heb moate zwoogen (Gruitrode), ich hem mote zwoege (Beringen), ich hem moətøn zwūgen (Oostham), ich høp mōtə zwugə (Maastricht), schwoege (Mheer), sjwoege (Buchten), sjwooge (Gulpen), zjwoege (Herten (bij Roermond), ... ), zjwooge (Beegden, ... ), zjwoogə (Oirsbeek), zjwouge (Guttecoven), zwoege (Afferden, ... ), zwoegen (Blerick, ... ), zwoegə (Maastricht, ... ), zwogen (Ophoven), zwoogə (Venlo), zwōēge (Merselo, ... ), zwŏĕgən (Lommel) (hard) werken || afsloven, hard werken || armzalig hard werken zonder veel resultaat || doorwerken, jakkeren || flink doorwerken || flink werken || forken, hard werken || hard en snel werken || hard werken || hard werken [zwoegen, wroeten, adammen, muiken, ploeteren, trimmen, porren] [N 85 (1981)] || hard werken of studeren || hard werken onder minder gunstige omstandigheden || hard werken, buffelen || hard werken, hard zorgen || hard werken, zich weren || hard werken, zwoegen || hard werken, zwoegen, wroeten || hard zwoegen || hard, vaak te hard werken || Ik heb moeten zwoegen. [ZND 08 (1925)] || labeuren, zwaar werken || overdreven hard werken, zich afsloven || overdreven lang en hard werken || pezen, hard werken || ploeteren || ploeteren, hard werken || ploeteren, zwoegen || reg. ww. van het Barg. piezakken: stevig doorwerken || slaven, hard zwoegen || slaven, zwoegen || sloven, zwaar werk doen || te driftig, vurig, fel werken || tot afmatting toe ¯n moeizaam zwaar werk verrichten || werken (hard -) || wroeten (hard werken) [ZND B1 (1940sq)] || wroeten, hard werken || wroeten, zwoegen, ploeteren tobben || zeer hard werken || zich afsloven || zich bijzonder inspannen, erg veel moeite doen [zich weren, zich uitsloven, weerbieden] [N 85 (1981)] || zich uitsloven || zijn best doen, zwoegen || zwaar werk verrichten || zwaar werken || zwoegen || zwoegen (hard werken) [SGV (1914)] || zwoegen (hard werken) [SGV (1914)] || zwoegen, hard werken || zwoegen, lichamelijk hard werken || zwoegen, sloven || zwoegen, zich afbeulen || zwoegen, zwaar werken III-1-4