e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren... dialect=L329p plaats=Roermond

Overzicht

Gevonden: 6145

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zuurkool zuurmoes: zoermoos (Roermond, ... ), Syst. Veldeke  zoermoos (Roermond), Syst. WBD  zoermoos (Roermond), Zoermoos mit e sjtök doorrege sjpek vinjt-er n dilliekates  zōērmoo:s (Roermond) zuurkool || Zuurkool (zoerkolle, suuremoes?) [N 16 (1962)] III-2-3
zuurkoolstamppot stamppot van aardappelen met zuurmoes: Syst. WBD  sjtamppot van éérpele mit zoermoos (Roermond), zuurmoes: zoermoos (Roermond), Syst. Veldeke  zoermoos (Roermond), zuurmoesstamp: zoermoossjtamp (Roermond), zuurmoesstamppot: zoermoosstamppot (Roermond) Stamppot van aardappelen en zuurkool [N 16 (1962)] III-2-3
zwaaien zwingelen: zjwingele (Roermond, ... ) Zwaaien: (langzaam) ritmisch heen en weer bewegen, bijv. met de armen (scharrewarren, scharmaaien, zwingelen). [N 84 (1981)] III-1-2
zwaaien met het wierookvat zwaaien: zjweije (Roermond) (met) het wierookvat zwaaien. [N 96B (1989)] III-3-3
zwaaihaak zweihaak: šw ̇ęjh ̇ǭk (Roermond) Winkelhaak waarvan de benen ten opzichte van elkaar beweegbaar zijn, zodat men er scherpe, rechte en stompe hoeken mee kan afschrijven en kan controleren. Zie ook afb. 105 en vgl. het lemma ɛzwaaihaakɛ in Wld II.9, pag. 11-12 en Wld II.11, pag. 57-58. De kuiper gebruikt de zwaaihaak onder meer tijdens het opzetten, het overeind zetten van de duigen in een voorlopige kopband. Hij kan dan met de zwaaihaak controleren of het vat de juiste stand behoudt. Zie ook het lemma ɛhet vat opzettenɛ.' [N 53, 189; N E, 27; N G, 18b; monogr.] II-12
zwaan, algemeen zwaan: sjwaa:n (Roermond) zwaan III-4-1
zwaar paard bonk: boŋk (Roermond) Zwaargebouwd paard, geschikt voor het veldwerk of als trekdier. Zie afbeelding 7. [JG, 2c; N 8, 62d, 62e en 64b] I-9
zwachtel windel: winjel (Roermond, ... ), zwachtel: zjwagtel (Roermond) Zwachtel: lange, smalle strook dun linnen of verbandgaas bijv. voor het verbinden van een wond (windel, vees). [N 84 (1981)] III-1-2
zwaden spreiden spreiden: špręi̯ǝ (Roermond) Het uiteengooien van de versgemaaide regels gras. Het voorwerp van de overgankelijke werkwoorden is steeds: gezwaden of gras. [N 14, 97a; JG 1a, 1b, 2c; monogr.] I-3
zwadkeerder, beugel beugel: bø̄gǝl (Roermond) De doorgaans metalen beugel, vastgemaakt onderaan de steel van de zeis, die dient om het afgemaaide gras, dat door de rug en de hak van het blad en door de steel wordt meegenomen, te ondersteunen, zodat het links van de maaier in een gezwad komt te liggen. Bij het maaien van gras is een dergelijke beugel niet onontbeerlijk en vaak ook jong of overgenomen van ànder maaiwerk (graan, boekweit, evie). De beugel is meestal een gebogen stuk stevig ijzerdraad, soms ook wel een tak of een gebogen latje. Zie afbeelding 4, nummer A5 en B5. Grotere beugels, die derhalve doorgaans niet voor het maaien van gras, maar voor het maaien van graangewassen met name in de Belgische Kempen werden gebruikt, waren soms voorzien van een lap (vergelijk de opgave drapeau) of een stuk jute, of van haken of tanden; in het laatste geval werden ze wolf genoemd. Het lijkt niet onwaarschijnlijk dat, tenminste oorspronkelijk, ook de kam-benamingen voor de zwadkeerder zijn ontstaan vanwege dergelijke tanden of haken aan de beugel. [N 18, 67f; JG 1a, 1b, 2c, A 14, 3; L 45, 3; monogr.] I-3