e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... dialect=L286p plaats=Hamont

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zaniken, zeuren zaniken: zanekə (Hamont) Hij kan zaniken (zeuren; tot vervelens toe over hetzelfde praten). [ZND 08 (1925)] III-3-1
zeef teems: in een teems en in een zij wast men groenten; Een zift dient om kolen, meel, enz. te ziften  temst (Hamont), zeef: zēf (Hamont), zift: zeeft (Hamont), alleen gebr. om assen of kolen, bloem, enz te zeven. Om groenten en meel te ziften gebruikt men een teems of zij  zeft (Hamont), zij: Om groenten en meel te ziften gebruikt men een teems of zij  zeͅi̯ (Hamont) teems, zeef || zeef [ZND 48 (1954)] || zeef in het algemeen [N 20 (zj)] || zift || zij, zeef III-2-1
zeef in de wanmolen zeef: zē.f (Hamont) De zeef, in de vorm van een rooster, waarop de nog met graanafval vermengde korrels in de wanmolen vallen. Naar gelang de grootte van de korrel onderscheidt men wel de tarwezeef, de haverzeef, enz. In dit lemma gaat het alleen om het tweede deel van dergelijke samenstellingen; alleen wanneer een dergelijke samenstelling opponeert met de benaming voor de zandzeef (zie het lemma ''zandzaaf, onderste zeef in de wanmolen'', 6.3.8) is deze hier opgenomen. [N 14, 45a; JG 1a, 1b, 2c; monogr.] I-4
zeef van de aardappelsorteermachine, algemeen rol: rǫl (Hamont), zeef: zēf (Hamont) In dit lemma staan de algemene benamingen voor de zeef in de sorteermachine bijeen. Voor zover er (lexicaal onderscheiden) aparte benamingen zijn voor de specifieke zeven, zijn deze in de drie volgende lemmata verwerkt. Vaak is het meervoud opgegeven: de zeven van de sorteermachine. [N 12, 34d] I-5
zeemlap zeemlap: zyəmlap (Hamont) zeemlap [ZND 08 (1925)] III-2-1
zeep zeep: zieēp (Hamont), zieëp (Hamont), ziəp (Hamont), zīəp (Hamont) zeep || Zeep [ZND 03 (1924)], [ZND 04 (1924)] III-1-3
zeepsop zeepnat: ziəpnōͅt (Hamont) zeepsop (oplossing van zeep en water) [ZND 08 (1925)] III-2-1
zeer grote aardappelen bonken: bøŋk (Hamont), knotsen: knǫtsǝ (Hamont) Voor de fonetische documentatie van het woord aardappelen, zie het lemma Aardappel. [N 12, 4; JG 1a; monogr.] I-5
zeer kleine aardappelen kleine aardappelen: klęn ɛ̄rǝpǝl (Hamont) Naast de neutrale termen voor kleine aardappeltjes onderscheidt men de kwalitatief zeer goede kleine aardappelen die voor het poten worden gebruikt (vergelijk het lemma Pootgoed, Pootaardappelen) én de kwalitatief slechte, die als veevoeder worden verwerkt. Huiven is de plaatselijke benaming voor "knikkers". De vorm "burel" is te beschouwen als een variant van "budel" waaruit "boel" is ontstaan; zie onder "kleine boel". "Mussekoppen", een leenvertaling van "tête de moineau", betekent eigenlijk een kleine soort kolen, die als brandstof in huis wordt gebruikt. In L 292a werd de zegswijze opgegeven: "Hiej is ein österke verloren," of: "Hiej is ein österke kapot gegange". Het type "österke" staat hier voor "pater-nosterke", de rozenkrans; vergelijk ook de typen "osterkraaltjes" en "rozenkranskrallen". [N 12, 2 en 3; JG 1a; L 43, 8c; monogr.] I-5
zegge snijgras: sneͅigrōͅəs (Hamont), zaargras: carex Mich.  zōͅərgrōͅəs (Hamont) zegge III-4-3