e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 1

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
knikker aardbol: ērbol (Tessenderlo), aardenbol: ärebol (Kessel, ... ), vele kinderen bij ons op school gebruikten een oud washandje om hun knikkers in te steken, bij gebrek aan een ander zakje  errebol (Tessenderlo), balletje: /  belkes/ (Maastricht), bikkel: bikkel (Leunen, ... ), bol: glazen of steenen  ənə boͅl (glāzə of lavūrə) (Koersel), bollerik: knekker: Nederland (- Budel en Weert), Lommel, Lommel-Kolonie, Neerpelt.  boͅlərek (Sint-Huibrechts-Lille), bolletje: bøͅlkə (Rekem), bom: M[aastrichtsch] fom. Lat. fomes, brandstof.  bom (Heerlen), bommetje: bumke (Tegelen), bömke (Susteren), bømkə (Susteren), mit bumkes sjpeele (Dieteren), meisje als het lemen knikkers zouden zijn, niet bekend  bumkes (Susteren), Ook wel bij t trumpe of naoketse. (zie "straatspelen").  bumke (Tegelen), buut: buut (Weert), kleiner dan een koelekloet  buut (Weert), ne Buut kos waal vieftieën ketsmaale waert zeen.  buut (Weert), Sub buude.  buut (Weert), chineesje: effen  chineeske (Jeuk), Zn. verkl.  sjieneiske (Sint-Truiden), doender: doender (Meijel), fimp: fimp (Reuver), frank: frenk (Peer, ... ), in fràŋk (Eksel), spelen mit de frenk (Wijchmaal), spelen mit de vrenk (Eksel), spēlə mɛt freͅŋk (Peer), vrank (Eksel, ... ), vraânk (Eksel), , /  Frenk (Peer), vrank - vrenk (mv.) (Eksel), , niet gekend  vrènk (Eksel), Frank, (vrank, vrenk), das im Gebiet zwischen Aschen und Heinsberg und in den belgisch-limburgischen Orten Eksel, Hechten, und Peer, gilt, weist u.E. deutlich auf die Herstellung einer besondern Murmelart hin. Hier liegt wohl das von Kiliaen als "vet. sax., sicambr."bezeichnete Verbum wranghen astringere, also zusammenpressen, steif, hart machen vor. Müller verzeichnet für das Rheinland ausser frängen druücken von zu engen Dingen; frangen unregelmässig falten auch frank hart, krustig, von Ackerboden.  frank [fraŋk} (Eksel, ... ), Het ^ teken boven een klinker betekent sleeptoon., /  vrânk- vrênk (mv) (Eksel), Meerv. vrenk. Zie kei. Geh. Hechtel. (t Daghet in den Oosten XI, 53)  vrank (Hechtel), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 125].  vraangk (Eksel), frankel: frenkel, d`r (Eygelshoven), vrankel (Schaesberg), vrenkel (Eys, ... ), vreͅŋkəl (Nieuwenhagen), Das für Kerkrade belegte frankef ist wohl als Kontamination von benachbartem huuf und frank zu erklären, während frankel eine im Rheinland und Limburg (Simpelveld, Schaesberg, Waubach, Rimburg, Eigelshoven, Vaals) vielfach vorkommende Diminutivform ist. Oder ist es unter Einfluss des marbel-Typus entstanden?  frankel (Eygelshoven, ... ), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 125].  frangkel (Vaals), frankhuif: frankef (Kerkrade), frenkef (Kerkrade), mit de frenkef spieele (Bleijerheide), /  frenkef (Kerkrade), Das für Kerkrade belegte frankef ist wohl als Kontamination von benachbartem huuf und frank zu erklären, während frankel eine im Rheinland und Limburg (Simpelveld, Schaesberg, Waubach, Rimburg, Eigelshoven, Vaals) vielfach vorkommende Diminutivform ist. Oder ist es unter Einfluss des marbel-Typus entstanden?  frankef (Kerkrade), frankje: vrenkske (Eksel), gelukshuifje: voor een kleine knikker  jløkshyfkə (Kelmis), girps: girps (Geistingen), voor de kleinste soort  girps (Geistingen), grol: grol (Berbroek, ... ), huib: høͅyb (Eijsden), /  Huiben [mv.} (Eijsden), toevoeging: een glazen of stenen ...  høͅib (Moelingen), huif: (h)uuf (Obbicht), aaif (Bilzen), āif (Bilzen), en uuf (Mechelen-aan-de-Maas), glazere(n) uuf (Boorsem), haif (Bilzen, ... ), heif (Zutendaal), hejf (Bree, ... ), heuf (Amby, ... ), hēf (Bree), hi-jf (As, ... ), hief (As, ... ), hiev (Neerglabbeek), hif (Grote-Brogel), hijf (Beverst, ... ), hiv (Neerglabbeek), hīf (Neerglabbeek), hīvə (Opglabbeek), hoͅyf (Maastricht), huef (Waubach), huf (Meeuwen), huif (Amby, ... ), huive (Gronsveld, ... ), huive sjiette (Val-Meer), huuf (Achel, ... ), huuv (Bocholt), huuve (Epen, ... ), huuve sjeete (biejal / bie:frĕts: termen bij het (Bocholt), huuven (Sluizen), huûf (Kaulille), huûve scheete (knikkeren) (Kaulille), hūūf (Gulpen), hŭŭf (Meerssen), hy(3)̄:f (Gemmenich, ... ), hy(3)̄f (Eys, ... ), hy(3)̄v (Bocholt), hyf (Hamont, ... ), hyv (Neerpelt), höif (Maastricht), højf (Lanaken), høͅjf (Maastricht), hûif (Gronsveld), ief (Niel-bij-As), ieven [īvə} (Dorne), klein hief (Gruitrode), met heiven spelen (Beverst), met huiven sjeeten (Kanne), met huuve daon (Ittervoort), met huuve doon (Neeritter), met huve scheete (Ubachsberg), met uve scheeten (Eisden), meͅt də hīvə dōn (Opglabbeek), meͅt hy(3)̄və sjētə (Ulestraten), meͅt høyvə sp"lə (Caberg), mit huuve sjeete (Klimmen, ... ), mit huuve sjeeten (Nuth/Aalbeek), mit huuve sjpieele (Heerlen, ... ), mit huuve spiejele (Mechelen), mèt de uve spele (Boorsem), sjiete met de aajve (Bilzen), spele met huve (Welkenraedt), spele met uuve (Eisden), spelə meͅt tə yvə (Mechelen-aan-de-Maas), spiələ meͅt tə hāivə (Bilzen), spīələ meͅt hīvə (Opglabbeek), spy(3)̄lə mət ə y(3)̄və (Rotem), spølə meͅ də hyvə (Hamont), spølə mɛij də hy(3)̄və (Sint-Huibrechts-Lille), spølə mɛtə h"və (Maastricht), špy(3)̄lə meͅt də hyvə (s-Gravenvoeren), uuf (Boorsem, ... ), uuve (Geleen, ... ), uve-sjete (knikkeren) (Kinrooi), uven (Geistingen), y(3)̄f (Kessenich, ... ), yf (Boorsem, ... ), èuif (Stokkem), øjf (Lanklaar), ən hyf (Lozen, ... ), ən y(3)̄f (Lanklaar), <ö : bedoeld is een beklemtoonde schwa>  höjf (Maastricht), (= een knikker).  ein huuf (Doenrade), (= gele knikkers).  uuf (Einighausen), (= kleine knikker).  huuf (Guttecoven), (= knikkeren).  mit huve doon (Meerssen), mit uve scheete (Lutterade), (= knikkers).  uuve (Grevenbicht/Papenhoven), uven (Geleen), , /  (h)uve (Kinrooi), aajf (Bilzen), de höjf, (höjve) (Kanne), euven (Elen), heive (Beverst), hiefven (Wijshagen), hieve (Dorne), hieve sjeten (Opitter), hieven (As, ... ), huif (Val-Meer), huif / huive (Val-Meer), huive (Zichen-Zussen-Bolder), huiven (Kanne, ... ), huuf - huuve (Bocholt), huujf (Achel), huve (Kessenich), huven (Hamont, ... ), huvve (s-Gravenvoeren), ieve (Neeroeteren), ieven (Neeroeteren), iven (Neeroeteren), uiven (Elen), uuve (Stokkem), uve (Eisden, ... ), uven (Kessenich, ... ), üve (Mechelen-aan-de-Maas), ɛn hief (Opitter), , ?  hieve (Peer), , onduidelijk wat hiermee bedoeld wordt  huiven (Kanne), /  huive [mv.} (Heer, ... ), huuve [mv.} (Schinnen), huve [mv.} (Bunde), hüven [mv.} (Heerlen), uuve [mv.} (Schinnen), Uve [mv.} (Grevenbicht/Papenhoven), 2 speelden wij met lemen knikkers, die geverfd waren. 3 was een spelletje, waarbij een kuiltje in de grond werd gemaakt waarin je je  (h)uve mit ɛn (h)uuf (Spaubeek), 3,4,5 termen uit het knikkerspel, /  de hŭjf -mv höjve (Kanne), [Mv.?]  hi.ive (Bree), [Sub aanvullingen no. 4]  uuf (Sittard), B.v. Kom, we guen mè de huven speulen!  huuf (Achel, ... ), dialect Membruggen (Zuid-limburg), /  hoif (Membruggen), een bom is een dikke knikker die een grotere waarde had;een pikeur betekent hetzelfde., onbekend  uve (Leut), Een leime, een glazere uuf.  uuf (Uikhoven), Eigenlijk bal. Kil.: hoden, testes; den budel dair de hoden in sijn.  huuf (Valkenburg), Gaan we hieven schieten?  hif (Meeuwen), het spel "met de huve speulen", /  huve (Molenbeersel), met de huve speulen (Molenbeersel), Hi-jve könste sjete in ein slang of in èè bûdelke (kuiltje).  hi-jf (Bree), Huif, afleiding is onzeker, verwant wrs. met houf (A.N. huif), maar huif < lat. uva (= druif) is niet onmogelijk.  huif (Maastricht), Ik kan dit niet benoemen.  huive [mv.} (Maastricht), In: Veldeke, jg. 36 (1961), nr. 196, p. 6 - voetnoot 4.  (glaazere) huijve (Margraten), In: Veldeke, jg. 39 (1964), nr. 216/217, p. 107 - voetnoot 37.  huujve (Margraten), is dit een computerspelletje?  huiven [mv.} (Maastricht), J. Leenen in Feestbundel Van de Wijer, Leuven 1944, deel II, pag. 113-120.  yf (Meeswijk), Kleine lemen knikker.  huuv (Terwinselen), klits ("teef, wijfje, ontuchtige vrouw"; "knikker/iets kleins")  huuf (Overpelt), knekker: Nederland (- Budel en Weert), Lommel, Lommel-Kolonie, Neerpelt.  huuf (Achel, ... ), knikker uit glas  haif (Grote-Spouwen), kort  huif (Sint-Pieter), marbele waren uit glas, hüve uit leem., /  hüve [mv.} (Nuth/Aalbeek), Mij onbekend  úúf (Elsloo), mv. huûve, /  huûf (Kaulille), Mv. hy:ve.  hyf (Rekem), n Shiethejf wjodde oach al ins gezaag. Een knikker werd zo ook al eens genoemd.  hejf (Eigenbilzen), NB huve: 2. Knikkers.  huuf (Bocholtz, ... ), NB: ky:vele de knikker over de grond laten rollen.  y(3)̄f (Molenbeersel), NB: preut hoopje (van 4 knikkers).  huuf (Sint-Huibrechts-Lille), nr1 : Dilsen - nr 2 in Rekem, /  ueven (Dilsen), Of een andere omschrijving.  mèt huive speule (Maastricht), ook: glazere hief en lijme hief  hief (Opglabbeek), Ook: sjiethuif.  huif (Hoeselt), Overg. ww. hi-jve sjete.  hi-jf (Bree), pag. 1: Ze spèlde met de huive.  huive (Hoeselt), puntje onder de e  hejv (Bree), Sub knikker. Mv.  huûve (Stramproy), Sub meë: kabas (Hasselt) - moï (Diepenbeek) - scheut (Beringen) - scheuit (Bocholt) - mao (Alken) - klits (Spouwen) - huif (Rijkhoven) - sjiethuif (Vlijtingen) - sjietaive (Munsterbilzen) - kassendouw (Nieuwerkerken) - kassendui (Sint-Truiden) - marmel (Maaseik).  huif (Rijkhoven), Sub schieten.  met de uven sjéten (Uikhoven), Sub uuf. Een leime, een glazere uuf.  huuf (Uikhoven), Uit het Waals hîfe. Zie dr. J. Leenen: Feestbundel H.J. Van de Weyer, deel II, blz. 113-120.  hy(3)̄f (Hamont), van gebakken aarde  hy(3)̄f (Heerlen), Voor alle knikkers.  huuve (Bunde, ... ), voor een gebakken lemen of kleine stenen knikker  y(3)̄f (Eisden), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 125].  huif (Amby, ... ), huuf (Bocholt, ... ), ief (Opglabbeek), uuf (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), huifje: hy(3)̄fkə (Nieuwenhagen), uufke (Boorsem), /  uufkes (Sittard), huivel: , /  uivele (Dilsen), kabas: kabas (Hasselt), ənə kəbàs (Hasselt), , /  kabas (Hasselt), kebaste (Hasselt, ... ), [duidelijk Q 2, RK]  kabasten (Hasselt), alle e dof de a gesloten maar langgerekt, /  kebasse (Hasselt), mv. kabaste  kabas (Hasselt), n Maal kabaste. Lb. Id.  kabás, kebás (Hasselt), Stemz. op bas. Geh. Hasselt. (t Daghet in den Oosten VI, 66)  kabas (Hasselt), Sub meë: kabas (Hasselt) - moï (Diepenbeek) - scheut (Beringen) - scheuit (Bocholt) - mao (Alken) - klits (Spouwen) - huif (Rijkhoven) - sjiethuif (Vlijtingen) - sjietaive (Munsterbilzen) - kassendouw (Nieuwerkerken) - kassendui (Sint-Truiden) - marmel (Maaseik).  kabas (Hasselt), kadester: kadesteë (Wellen), kapper: voor een mooie ronde knikker  kapər (Herk-de-Stad), kassendou: kassenden (Halmaal), kassendoo (Halmaal, ... ), keͅsədøj (Sint-Truiden), kàsse(n)dui, kàssendou (Sint-Truiden), spēlə beͅ də kasənd"j (Sint-Truiden), #NAME?  kassedo (Sint-Truiden), de w staat tussenhaakjes  nə kàssəndouw (Sint-Truiden), Sub meë: kabas (Hasselt) - moï (Diepenbeek) - scheut (Beringen) - scheuit (Bocholt) - mao (Alken) - klits (Spouwen) - huif (Rijkhoven) - sjiethuif (Vlijtingen) - sjietaive (Munsterbilzen) - kassendouw (Nieuwerkerken) - kassendui (Sint-Truiden) - marmel (Maaseik).  kassendouw (Nieuwerkerken), kassendui (Sint-Truiden), kei: kaa (Koninksem, ... ), kā (Koninksem), ke (Sluizen), kēͅ (Genoelselderen, ... ), kɛ̄ (s-Herenelderen, ... ), meͅt də keͅiə spēle (Mal), , /  (Tongeren), kêê (Tongeren), aarden knikker  ən kɛ (Tongeren), Meervoud: keil. Geh. Tongeren. (t Daghet in den Oosten XI, 51)  kei (Tongeren), Zgw. mèt dë kêeë sjie:të: knikkeren.  kêe (Tongeren), Zgw. sub kêe.  mèt dë kêeë sjīētë (Tongeren), keischeut: kaaischeut (Meijel), keijsjeut (Meijel), keͅjsj"t (Meijel), kéjsjeut (Meijel), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 126].  keisjeut (Meijel), kern: vr. [sic]  kêer (Schinveld), Zwar wurden nicht die Kirschen als Murmeln gebraucht, sondern die Steine, die Kerne, wie sich aus den kär-Belegen für Waldfeucht, Breberen, Birgden (Selfkant) und Schinveld ergibt. Uebrigens schiessen die Jungen heute noch mit den Kirschkernen genau in derselben Weise wie es beim Knickerspiele geschieht.  kär [kēͅ:r} (Schinveld), kets: keͅts (Maastricht), klits: kleͅts (Kuringen), klits (Alken, ... ), klitsa (Wellen), klïts (Tongeren), (Hees)  klitsen (Hees), , /  klits (Val-Meer), klitsch (Eigenbilzen), klitse (Hasselt, ... ), klitsen (Eigenbilzen, ... ), Klitsen (Wellen), klitsen (Zussen), kluts (Riemst), klutse (Zichen-Zussen-Bolder), klutsen (Zichen-Zussen-Bolder), Klutsen (Zichen-Zussen-Bolder), klutsen (Zussen), knikker uit gebakken aarde  klits (Grote-Spouwen), Mèt n klits muste klitse, mê de kons oach paor of omp doen, doa wjodde vèèl geklits op de stroat vrigger douw woor dat nog mjèggelk, ver koste op den trotwaar in n slag - e petje of in e keilke klitse.  klits (Eigenbilzen), Sub kassedo. -Se- is toonloos. Knikker van steen. Geh. St-Truiden.  klits (Sint-Truiden), Sub meë: kabas (Hasselt) - moï (Diepenbeek) - scheut (Beringen) - scheuit (Bocholt) - mao (Alken) - klits (Spouwen) - huif (Rijkhoven) - sjiethuif (Vlijtingen) - sjietaive (Munsterbilzen) - kassendouw (Nieuwerkerken) - kassendui (Sint-Truiden) - marmel (Maaseik).  klits (Grote-Spouwen, ... ), Toelichting onderaan pag. 4:  klitsen (Eigenbilzen), Vgl. pag. 227: *klits: 1. Knikker (z. ald.).  klits (Hasselt), voor de knikker die in de pot wordt gezet  klits (Zutendaal), voor een gebakken lemen knikker  klits (Neeroeteren), voor een mislukte, misvormde, slecht gebakken knikkertje  klits (Rekem), voor een stenen knikker  klits (Ulbeek), Wille ve e pötsje klitse: Zullen wij met de knikkers spelen?  klits (Kortessem), Z. ook o. knikker, (1). - Vgl. pag. 230: knikker: knikker 1. z.o. klits 1, *klitser-, *klitsen-, kogel 2, koning 2, *maai1, schieter-schieten.  klits (Zonhoven), Zie kanneklits.  klits (Uikhoven), klitsendou: , /  klissendous (Nieuwerkerken), klitser: klitser (Sint-Truiden), , /  klitser (Sint-Truiden), klitsers (Nieuwerkerken), , afgeleid uit het Engelse game  klitsers (Berbroek), , onbekend  klitser (Rijkel), [zelden]  klitsər (Zonhoven), Sub klits, (1): ook klitser.  klitser (Zonhoven), klitshuif: voor een gladde ronde knikker  klitshuif (Hoeselt), klitsmaai: klitsmēə (Borgloon), klitsmoaj (Heers), , /  klitsmejen veur te klitse (Hoepertingen), Cfr. maai.  klitsmaəj (Zonhoven), voor een stenen knikker  klitsmoaj (Heers), Z. ook o. knikker, (1).  klitsmao.ëj (Zonhoven), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 125].  klitsmeeje (mv.) (Borgloon), klitsmiej (mv.) (Hoepertingen), klotje: kloͅtjə (Stein), kneuter: Zeer kleine knikkers.  kneuters (Blerick), kneutertje: Zeer kleine knikkers.  kneuterkes (Blerick), knikker: kne?ər (Lommel), knekər (Nieuwenhagen, ... ), knik-ker (Blitterswijck), knikker (Afferden, ... ), knikkers (Ittervoort, ... ), spelə beͅi də knikkers (Vliermaal), , /  knikker (Lommel), knikkers (Houthalen, ... ), [idem]  knikkers (Sevenum, ... ), de bedoeling was er zoveel mogelijk van de tegenstrever te veroveren  knikkers (Maaseik), Geen idee  knikkers (Velden), Kleine soorten van leem.  knikkers (Bergen), knekker: Nederland (- Budel en Weert), Lommel, Lommel-Kolonie, Neerpelt.  knekər (Achel, ... ), ne knikker wordt ook gebruikt voor hoofd in spottende taal, /  knikkers (Lommel), Soms ook wel het Royer woord "huûve"mv., of dat uit Weert "maâle"gebruikt.  knikker (Tungelroy), Zie eveneens hi-jf en panneklitser.  knikker (Bree), Zie ook HUIF en KLOS.  knekər (Hamont), Zijn het knikkers? Als het -kleine- ballen zijn, dan zijn het in mijn dialect balle of bellekes., Ik weet niet wat hier bedoeld wordt.  knikkers (Ottersum), knikkerd: knikkerte (Ell), speulen met te knikkerte (Ophoven), Opm. meestal wordt dit woord gebruikt.  knikkert (Hunsel), voor de gewone knikker  knikkert (Geistingen), knip: kniep (Eynatten), knippe (Lontzen), kniəp (Eynatten), knipfrank: eŋə knipfrāŋk (Vaals), knipper: knepper (Thorn), kogeltje: keugelke (Roermond), koninkje: Sub koning, (2)b. (dim.).  kee.ningske (Hasselt), kraal: krael (Doenrade), kral (Doenrade, ... ), kralle (Brunssum), krel (Brunssum), mit krel sjeete (Brunssum), (= een knikker).  ene kral (Doenrade), lang / meerv. krel ]  kral (Bingelrade), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 126].  kral (Oirsbeek), krak: krak (Zutendaal, ... ), kuls: kuilse (Montfort, ... ), kuls (Echt/Gebroek, ... ), kultsj (Vlodrop), kultsje (Vlodrop), käls (Maasbree), köls (Asenray/Maalbroek, ... ), köls, kölse (Tegelen), kölsch (Sint-Odiliënberg), kölse (Baarlo, ... ), költj (Posterholt), kø͂ͅls (Swalmen), køͅhøͅls (Heel), køͅls (Beesel, ... ), køͅlsj (Melick), køͅlsjə (Posterholt), køͅlsə (Ell, ... ), kùls (Maasbracht), kûls (Horn), met də køͅlsə sjpēlə (Asenray/Maalbroek, ... ), met ə køͅlsə spēlə (Maasbracht), (= knikkeren).  mit de kölse doon (Buggenum), (dunne knikker).  köls (Blerick), (hoogd. ö als in hölle).  köls (Reuver), , /  kulse (Echt/Gebroek), /  köls (mv. kölse) (Venlo), kölsche (mv) (Melick), kölse (Echt/Gebroek, ... ), Kölse (Montfort), ɛne kölsch (Melick), 14  kölsə (Roermond), 66, 99  köls (Roermond), bumkes zien kölse van klei, sjtuiters guëf t ouch, /  kölse (Tegelen), Geen idee  kölse (Velden), Gewone aarden knikkers.  kulse(n) (Tegelen, ... ), Gewone kleine aarden knikker(s).  kuils(en) (Steyl), Gewoon formaat.  köls (Blerick), kan ik niet herkennen  glaaskölse (Roermond), Kölse (Roermond), NB bujelke, költjebujel [knikkerzakje].  költj (Posterholt), ne Bujel -e; mit -e sjpele; de - dörmelde inne moetsj.  köls (Swalmen), niet bekend  kölse (Echt/Gebroek), onbekend  köls (Roermond), pag. 138: knikkeren, niet gebr.; men zegt kölse of mit kölse sjpele; z. köls*.  mit kölse sjpele (Roermond), Sleeptt.  köls (Tegelen), Ss. kölsebuujel(ke).  köls (Roermond), vgl. Köls, 1. Van of uit Keulen; 2. Keuls dialect.  köls (Venlo), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 123].  köls (Asenray/Maalbroek, ... ), kulsen: køͅlsə (Venlo), kulster: Mv. kölsters - oud Venlos.  kölster (Venlo), maai: beͅ mājə spēln (Zonhoven), bé mieje spéèle (knikkeren) (Ulbeek), enə mòi (Heers), eͅnə moͅj (Veulen), klitsen met de mao.iën (Zonhoven), maai (As, ... ), maaien (Zonhoven), maawj (Jeuk), māj (Aalst-bij-St.-Truiden), ma͂i (Vechmaal), meej (Borgloon), meie (Kortenbos), mējə (Voort, ... ), mījə (Hoepertingen), mīə (Kortessem), moai (Mielen-boven-Aalst), moaj (Heers), moi (Diepenbeek, ... ), moie (Brustem), mōͅ (Heers, ... ), mōͅi (Broekom, ... ), mōͅj (Genk), mōͅwəj (Zonhoven), mōͅə (Borlo, ... ), moͅiə (Borlo), moͅj (Diepenbeek), mój (Sint-Truiden), möj` (Widooie), nə miə (Kortessem), spēlə beͅ moͅjəs (Bommershoven), spīlə meͅt də mōͅjə (Genk), , /  mao.ëjen (Zonhoven), maoi (Zonhoven), maoj (Gors-Opleeuw), mie-je (Ulbeek), mieje (Wellen), Miejen (Wellen), mièje (Ulbeek), moai (Houthalen), moiɛje (Mechelen-Bovelingen), moje (Diepenbeek, ... ), mooie (ev.) - mooïëje (mv.) (Vorsen), mouwje (Gingelom), , afbeelding is te klein en onduidelijk om te zien wat het is  moaien (Jeuk), , is mij niet bekend waarom het hier gaat.  moij (Diepenbeek), , onbekend  maoi (Rijkel), , weet niet wat men hier bedoelt  moien (Sint-Truiden), /  moaie/ (Genk), Bij de maaien schieten.  moj (Niel-bij-St.-Truiden), Cf. mèt enne mauj klitsen.  enne mauj (Heers), de knikkers werden in een "moaiëbors"bewaard.Een zakje (beurs ) dat van boven kon toegestrikt worden.Met de loden knikker moaiêde wij van thuis toaan de school; er was toen nog neergens een verharde stoep langs de wegen gelegd., mij onbekend  moai (Genk), ne loette moai (Genk), Kabas (Hasselt) - moï (Diepenbeek) - scheut (Beringen) - scheuit (Bocholt) - mao (Alken) - klits (Spouwen) - huif (Rijkhoven) - sjiethuif (Vlijtingen) - sjietaive (Munsterbilzen) - kassendouw (Nieuwerkerken) - kassendui (Sint-Truiden) - marmel (Maaseik).  meë (Kortessem), ne Glazen maai.  māəj (Zonhoven), Sub *maai.  bè de mao.ëje spee.ële (Zonhoven), Sub meë: kabas (Hasselt) - moï (Diepenbeek) - scheut (Beringen) - scheuit (Bocholt) - mao (Alken) - klits (Spouwen) - huif (Rijkhoven) - sjiethuif (Vlijtingen) - sjietaive (Munsterbilzen) - kassendouw (Nieuwerkerken) - kassendui (Sint-Truiden) - marmel (Maaseik).  mao (Alken), moï (Diepenbeek), Sub meësjîete: Kom ve gón e pötsje meësjîete (of bè de meë sjîete): Kom, we gaan knikkeren.  bè de meë sjiête (Kortessem), Sub moaië, (1).  moai (Genk), vgl. pag. 1: moeispeler knikkerspelen [mv.].  moie (Diepenbeek), voor een glazen knikker  meje (Ulbeek), Z. ook o. knikker, (1). - Vgl. pag. 230: knikker: knikker 1. z.o. klits 1, *klitser-, *klitsen-, kogel 2, koning 2, *maai1, schieter-schieten.  mao.ëj (Zonhoven), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 125].  maoj (Genk), maaitje: mēikə (Stevoort), mōikə (Broekom), Het meke dient als inzet in de pot.  mèəkə (Niel-bij-St.-Truiden), maal: maal (Nederweert, ... ), meͅt mālə dōn (Leuken), Geh. Weert. (t Daghet in den Oosten VIII, 33)  maal (Weert), Gewone lemen knikker.  māle (Nederweert), glazen knikkers zijn buude, uit leem gebakken knikkers zijn maale, /  maale (Weert), Je had "maale"in allerlei kleuren. Ze werden verkocht in een zakje. Voor de tweede wereldoorlog kon je ze alleen nog in het bruin krijgen. Na de tweede wereldoorlog kreeg je er 10 voor één cent, in één kleur (groen, rood, blauw vooral). De "maal"was het minste waard.  maal (Weert), kleiner dan een buut  maal (Weert), kliener dan een kloeleklaot  maal (Weert), knekker: Nederland (- Budel en Weert), Lommel, Lommel-Kolonie, Neerpelt.  maal (Weert), Sub knikker. Mv.  maâle (Weert), Weinig gebruikt.  maol (Venlo), Wir könnten es hier mit zwei Wörtern zu tun haben, die im Lütticher Dialekt dieselbe Lautform aufweisen: entweder maye (arch.) f. maille, petite pièce de monnaie valant un demi-denier, vgl. Verdam: maelge, mailge eene kleine munt, de helft van een penning, oder maye - Haust verzeichnet es nur als maille de filet - das auf lat. macula zurückgeht und auch die Grundform von niederl. maelie orbiculus, anulus ist. Sollte es sich hier um einen Relikt eines früheren Ring- oder Münzspieles handeln, so hätte man durch Metonymia den Namen des geworfenen Gegenstandes auf das neue Material, den Murmel übertragen. Der Zusammenhang zwischen Wurf- und Knickerspiel würde sich in diesem Falle für unser Gebiet aus der Wortgeschichte erklären.  maal [māl} (Budel, ... ), marbel: malber (Eys, ... ), malleber (Itteren), marbel (Banholt, ... ), marbele (Schaesberg, ... ), marbelen (Heerlerbaan/Kaumer), marbels (Kesseleik), marbəl (Maaseik), melber (Ingber), molber (Bocholtz, ... ), molleber (Bocholtz), márrebel (Tungelroy), møͅrbəl (Nieuwenhagen, ... ), , /  marbels (Neeroeteren, ... ), merbels (Stevensvennen), /  morbele (Schinnen), de bedoeling was er zoveel mogelijk van de tegenstrever te veroveren  marbels (Maaseik), dikker dan een huuf en van glas  marbel (Ten-Esschen/Weustenrade), Eigl. marmeren. Fr. marbre.  marbel (Heerlen), van glas of steen  marbəl (Heerlen), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 125].  marbel (Heerlen), marbol: marbol (Meeuwen, ... ), marrebollen (Leopoldsburg), merbol (Kortenbos), , /  marbol (Hoeselt), marbolletje: marrebollekes (Leopoldsburg), marmel: marmel (Maaseik), , /  marmels (Maaseik), Marmels (Maaseik), marmels (Maaseik, ... ), marremels (Maaseik), , ik kan het niet ontwaren  marmels (Maaseik), /  marmelen/marmels (Maaseik), Ook marmele: met knikkers spelen.  marmel (Maaseik), Sub meë: kabas (Hasselt) - moï (Diepenbeek) - scheut (Beringen) - scheuit (Bocholt) - mao (Alken) - klits (Spouwen) - huif (Rijkhoven) - sjiethuif (Vlijtingen) - sjietaive (Munsterbilzen) - kassendouw (Nieuwerkerken) - kassendui (Sint-Truiden) - marmel (Maaseik).  marmel (Maaseik), marmer: meͅt də moͅimərs spēle (Mal), marvel: mailever (Loksbergen), marvel (Thorn), mervel (Genooi/Ohé, ... ), meͅt marvəls dōn (Thorn), møͅləvər (Loksbergen), møͅrøvŋəl (Born), spēlə bɛi də mailəvərs (Loksbergen), /  mervele (Stevensweert), Morvelle (Grevenbicht/Papenhoven), glazen knikkers noemden we morvel,knikkers van klei heetten uëve, /  morvelen (Grevenbicht/Papenhoven), Opm. in gehucht köls, zelden.  mĕrvel (Stevensweert), marvelaar: mervelair (Dieteren), mervelär (Dieteren), Zie ook: marbel.  mervelaer (Sittard), marveltje: mervelke (Thorn), meͅrvəlkə (Thorn), meip: mejp (Dieteren), met meͅipə sjpēlə (Dieteren), meis: maesj (Lutterade), maisj (Einighausen, ... ), mausj (Geleen, ... ), meisj (Brunssum, ... ), meisje (Nieuwstadt, ... ), meͅis (Susteren), mit meisje sjeiten (Sittard), mit meisje sjete (Susteren), mäisj (Susteren), mèisj (Sittard), mèsch (Broeksittard), sjpele mit meijsje (Sittard), (mv. meis)  meisch (Sittard), /  meisje (Amstenrade, ... ), 2 speelden wij met lemen knikkers, die geverfd waren. 3 was een spelletje, waarbij een kuiltje in de grond werd gemaakt waarin je je  mejsje mit ɛne mawsj (Spaubeek), ik weet niet of het woord bij 1 goed gescheven is ,het moet meer naar de ei klank, weet ik niet  measje (Sittard), kuulkesjarre, /  mejsje (Sittard), Meisj ist u.E. nichts anderes als eine Kontamination aus Plur. meij (neben maje) und dem benachbarten köls.  meisj [mei̯š} (Dieteren, ... ), meisje als het lemen knikkers zouden zijn, niet bekend  meisje (Susteren), meisje zijn van glas, huve van leem of porcelein, /  meisj-meisje (Schinnen), Méisje? klitsje? oet dich!  méisj (Sittard), ps. boven de è staat nog een lengteteken; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen.  mèsj (Munstergeleen), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 126].  mausj (Ulestraten), meisj (Bingelrade, ... ), meisje: mesje (Guttecoven), kleine stene knikker  meisjke (Klimmen), mergel: meͅirjəl (Raeren), meͅrgəl (Welkenraedt), meͅrəgəl (Eupen), mijtmaai: [sic] - voor een heel kleine knikker  miè/ĕt moj (Diepenbeek), moks: moks (Eupen), Glasmocks, steinmocks; aus ndl. mokkel, bzw. spät-mhd. mocke = Klumpen, Stück.  mocks (Eupen), molmer: molmer (Lauw), , /  moalmeren (Lauw), molmer (Lauw), muldje: muldje (Stein), oks: oaks (Welkenraedt), piethuif: nr1 : Dilsen - nr 2 in Rekem, /  pitueven (Rekem), pietscheut: , /  pietscheuten (Halen), pikkuls: pikköls (Sevenum), pottenbal: Eig. Royers.  pottebâl (Stramproy, ... ), scheut: eiezere scheut (Halen), ne scheu.t (Zolder), nə sch"t (Beverlo), nə sX"t (Beringen, ... ), nəsk"t (Paal), scheut (Beringen, ... ), schøt (Paal, ... ), schø͂ͅt (Linkhout, ... ), spelen mee de scheuten (Oostham), spēlə beͅ sx"tə (Heusden), sx"t (Beringen, ... ), sxøt (Beringen), , /  scheuten (Heusden), Bij schîê.te, scheu.tespee.le, knikkeren.  scheu.t (Zolder), Geh. Beverloo. (t Daghet in den Oosten XI, 52)  scheut (Beverlo), Houdt uwe scheut te goei vast inuw handen.  sch"t (Zonhoven), Hè kreeg ne bûîl scheute van Sinterkloos.  scheut (Beverlo), knikkeren = me scheute schiete, /  scheute (Zolder), Sub meë: kabas (Hasselt) - moï (Diepenbeek) - scheut (Beringen) - scheuit (Bocholt) - mao (Alken) - klits (Spouwen) - huif (Rijkhoven) - sjiethuif (Vlijtingen) - sjietaive (Munsterbilzen) - kassendouw (Nieuwerkerken) - kassendui (Sint-Truiden) - marmel (Maaseik).  scheut (Beringen), Védze; kuilke schie.te, sláng schie.te, muu.rke tétse.  scheu.te spee.le (Zolder), schieter: schieter (Stevoort), schiethuif: schiethief (As), sjietaaif (Bilzen), šītaif (Bilzen), , /  sjietaajf (Bilzen), sjiethaajve (Bilzen), sjiethaive (Eigenbilzen), sjiethuivë (Hoeselt), , ?  schiedaiven (Bilzen), , weet niet wat bedoeld wordt  sjie:daaiv (Munsterbilzen), dialect Membruggen (Zuid-limburg), /  sjiethoif (Membruggen), Sub hejf: n Shiethejf wjodde oach al ins gezaag. Een knikker werd zo ook al eens genoemd.  shiethejf (Eigenbilzen), Sub huif: ook sjiethuif.  sjiethuif (Hoeselt), Sub meë: kabas (Hasselt) - moï (Diepenbeek) - scheut (Beringen) - scheuit (Bocholt) - mao (Alken) - klits (Spouwen) - huif (Rijkhoven) - sjiethuif (Vlijtingen) - sjietaive (Munsterbilzen) - kassendouw (Nieuwerkerken) - kassendui (Sint-Truiden) - marmel (Maaseik).  sjietaive (Munsterbilzen), sjiethuif (Vlijtingen), voor een gladde ronde knikker  schiethuif (Hoeselt), Zie Crompvoets, H. (1991), [De regionale toptiens van dialectwoorden en -begrippen.]: Limburg. In: H. Crompvoets en A. Dams (red.), Kroesels op de bozzem. Het Dialectenboek. Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten, blz. 122-136 [blz. 125].  sjiethuif (Hoeselt), Zjë hot glôzë huivë en potjèddë: Je had glazen knikkers en potaarden.  sjiethuivë (Hoeselt), schietkuls: sjētkø͂ͅls (Swalmen), schietmaai: schietmei (Kozen), springer: , /  springers (Ulbeek), stuiker: sjtoeker (Schimmert), stuiter: stuuter (Meerlo), tam: Vgl. WBD III, 3.2., grote knikker, pag. 98: tam, zeldz. Hagelds.  tam (Heusden), teetje: teetje (Weert), kleiner dan een maal  teetje (Weert), kleinste knikker  teetje (Weert, ... ) [SND (2006)](Harde) knikker. || *Klitser: Iemand die met knikkers schiet; (zelden) Knikker. || *Klitsmaai: 1. Knikker. || *Klitsmaai: Knikker. || *Maai: Knikker. || / [SND (2006)] || 1. Knikker. || 2. (Gewone) knikker. || 3. Marbel. || [Jongensspel - knikkers]: Glasknikker. || [Jongensspel - knikkers]: Kleine, gekleurde knikker uit gebrande leem. || [Jongensspel - knikkers]: Knikker. || [Jongensspel - knikkers]: Knikkeren. || [kleiner en in gebakken klei of potaarde] [SND (2006)] || [Knikker]. || [knikkeren] [SND (2006)] || [Knikkers] [SND (2006)] || [Met de knikkers spelen]. || [steen of glas; dikker dan de klits] [SND (2006)] || [van aarde] [SND (2006)] || Alg. stuiter. || Bal van leem of mergel en kolengruis. || Balletjes van gebakken aarde, steen, marmer of glas [bolbaai, kets, kaaischeut, jibber, klits, ket, til, knipper, knot, marbol, marbel, mölmer, kaster, kasser, huuf, köls, kölster, vrenkel]. [N 88 (1982)] || benamingen in het knikkerspel [SGV (1914)] || bol [SND (2006)] || Een grote knikker. [N R (1968)] || Een hele grote knikker? [WVD 153 (2005)] || Een knikker van gebakken leem en gekleurd, of van glas. || Een knikker. [ZND B1 (1940sq)] || Gegoten ijzeren stuiter in verschillende dikten. || glasknikkers [SND (2006)] || Glazen (gekleurde) knikker. || Glazen knikker. || Grosser Wurfmurmel. || Hief: knikker. || Hoe worden (werden) de verschillende knikkerspelen genoemd? [N R (1968)] || Huif: (lemen) knikker. || Huif: knikker. || Huuf: I. Glazen of aarden knikker. || Hüüv: Murmel, Knicker. || I. Maai: Knikker. || II. Huif: knikker. || II. Kliets: kleine knikker. || II. Knikker. || Jongens spelen met de knikkers. [ZND 01u (1924)] || Keischeut: balletje van gebakken aarde, steen, marmer of glas. || Kleibolletjes (knikkers van de gewone man). || kleine knikker [SND (2006)] || Kleine knikker uit gebakken aarde. [ZND m] || Kleine knikker. || Kleine lemen knikker. || Kleine stenen of glazen knikker [mullemer, aardezoekertje, artzeiker]. [N 88 (1982)], [N 88 (1982)] || Kleine, meestal aarden knikker. || Kleiner Murmel. || Klits ("teef, wijfje, ontuchtige vrouw"; "knikker/iets kleins"). [Willems (1885)] || Klits: **1. Knikker van gebakken aarde, kalk of steen. || Kloot, bal, knikker. || Knickerkugel. || Kniker (sic), huuf, maai, vrank, kassedo. || knikker [SGV (1914)], [SND (1991)], [SND (2006)], [ZND m] || knikker (klei) [SND (2006)] || Knikker van gebakken aarde, kalk of steen. || Knikker van gebakken leem. || Knikker van leem. || Knikker van steen. || knikker(s) [SND (2006)] || Knikker, knikkers. || Knikker, larve. || Knikker, stuiter. || Knikker. [ZND 01 (1922)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || Knikker: 1. Glazen knikker. || Knikker: de grote (glazen of stenen). [ZND 16 (1934)] || Knikker: de kleine (van steen of glas). [ZND 16 (1934)] || Knikker: Knikker van gebakken aarde, kalk of steen. || Knikkeren (1). || Knikkeren. || knikkers [N 112 (2006)], [SND (2006)] || Knikkers [mv.]. || Knikkers. [Lk 03 (1953)] || knikkers/ [SND (2006)] || Kogelvormig gegoten ijzeren stuiter, vnl. bij t knikkerspel gebruikt. || Köls*: knikker. || Lemen knikker. || letterlijk: schietbol [SND (2006)] || Lievelingsspel 1. [SND (2006)] || Lievelingsspel 2. [SND (2006)] || Lievelingsspel 3. [SND (2006)] || Lievelingsspel 4. [SND (2006)] || Lievelingsspel 5. [SND (2006)] || loden knikker [SND (2006)] || Maai, marbol, marmer, klits, kabas. || Maai: 2. Knikker. || marbels [SND (2006)] || Marmeren knikker. || Meke: Kleine knikker, niet uit glas maar uit gebakken aarde. || Murmel. || Over het knikkerspel: het knikkeren. [N R (1968)] || Plur. van knikker. || Scheut: *2. Stuk waarmee men schram schiet. || Sjeitmeisj, knikker (van geperst marmergruis of glas) waar men het liefst en gewoonlijk mee knikkert. || Soort kleine knikker. || Soort knikker. || Steenen knikker, marbol, huif. || Stenen knikker (van Keuls steengoed). || Stenen schietknikker. || Stuiter (van marmer of porcelein). || Stuiter van bont glas of porcelein. || Verschillende soorten knikkers. [BN 03] III-3-2