e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... dialect=P048p plaats=Halen

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
wortel wortel: wø̜tǝl (Halen) Het deel van de plant dat onder de grond blijft. Het is in de materiaalverzamelingen overal duidelijk gemaakt dat het niet om groente gaat. Vergelijk daartoe de lemma''s ''winterwortel'' en ''tuinworteltje'' in de aflevering over de moestuin. [JG 1a, 1b; L 8, 100a; L 15, 28; S 45; monogr.] I-4
wortel (alg.) wortel: wø.tələ mv (Halen) wortel ve plant [Goossens 1b (1960)] III-4-3
wortelklomp van een struik post: post (Halen), tros: trǫs (Halen) [N 27, 9c] I-8
wortels rooien heffen: hęfǝ (Halen), trekken: trękǝ (Halen) Dennenwortels met een hefboom uit de grond trekken. [N 27, 8c] I-8
worteltje hofpoten: hoͅfpuətə (Halen) Fijne variëteit tuinwortelen [Goossens 1b (1960)] I-7
wrijven wrijven: vrève (Halen, ... ), vrêve (Halen) wrijven [ZND 25 (1937)] III-1-2
wringen wringen: vringe (Halen, ... ), vriŋə (Halen) wringen [ZND 25 (1937)] III-1-2
wroeten wroetelen: vryu̯tǝlǝ (Halen) Met de snuit in de grond wroeten, gezegd van het varken. Zie afbeelding 3. [JG 1a, 1b, 2c; L monogr.; Wi 56; S 45; monogr.] I-12
zaad voor bieten bietzaad: bītzūt (Halen), raapzaad: rǭpzūǝt (Halen) In de genoemde Nijmeegse lijsten is niet gevraagd naar de algemene benaming voor het zaad van bieten, maar naar drie specifieke zaad-benamingen: voor de suikerbiet, de knolraap en de stoppelknol. In de antwoorden op deze vragen vindt men echter voornamelijk algemene benamingen, die voor meer dan één van de drie subvragen opgegeven worden. In dit lemma staan eerst deze algemene benamingen bijeen; aan het slot zijn de specifieke benamingen per bietensoort opgenomen. Dit zijn in nagenoeg alle gevallen min of meer gelegenheidssamenstellingen van de term voor het gewas uit paragraaf 2.1 met het woord zaad (vgl. ook aflevering I.4, lemma Zaad met kaart). In dit lemma wordt dan ook voor de fonetische documentatie van de eerste elementen van de betrokken samenstellingen verwezen naar de lemmaɛs over de gewasnamen: Voederbiet, Suikerbiet, Koolraap en Knolraap. [N 12, 42, 49 en 50; N 12A, 4c; JG 1b; monogr.] I-5
zaad, zaaigoed zaad: zōǝt (Halen), zaadgraan: zōǝt˲grɛ̄n (Halen) Hetgeen men uitstrooit, zaait op het land; de verzamelnaam. Zie voor het enkelvoudige begrip "zaadje" achterin het lemma. Vergelijk ook het lemma graankorrel (2.6). De typen gezaads en gezaams worden voornamelijk gebruikt voor (tuin)zaden. (m) achter de plaatscode geeft aan dat uitdrukkelijk is opgegeven dat ''zaad'' er een "de-woord" is. [N M, 22; JG 1a, 1b; Wi 5; RND 111; monogr.] I-4