e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
springbeugel beugel: beugel (Thorn) De metalen beugel over het pineind van de molenas die dient om te verhinderen dat de as uit de pensteen wordt gelicht. De springbeugel is met bouten aan de penbalk vastgemaakt. Zie ook afb. 48. [N O, 10s add.] II-3
springen springen: chpreengen (Sint-Martens-Voeren), schpringe (Lontzen), sprainge (Eisden, ... ), spraingen (Rotem), spreeinge (Nieuwerkerken), spreenge (Borgloon, ... ), spreengen (Herten, ... ), spreigen (Rekem), spreigne (Sint-Truiden), spreiige (Hoepertingen), spreiinge (Zepperen), spreinge (Koninksem, ... ), spreingə (Gelinden), spreinnen (Hoeselt), spren`ə (Lummen), sprenge (Bilzen, ... ), sprengen (Borlo, ... ), sprengə (Kortessem, ... ), sprengən (Sint-Truiden), spreŋe (Eynatten), spreŋgə (Lanaken), spreŋə (Alt-Hoeselt, ... ), spreŋən (Hamont, ... ), sprēiŋə (Rutten), sprēͅŋə (Mechelen-aan-de-Maas), sprĕĕnge (Genoelselderen), sprĕĕngə (s-Herenelderen), spreͅiŋə (Borgloon), spreͅiŋən (Diepenbeek), spreͅŋə (Herk-de-Stad, ... ), sprijnge (Opglabbeek), sprijngen (Vucht), sprijngə (Wellen), sprin-gen (Oostham), sprin`ə (Beverst), springe (Halen, ... ), springen (Beverst, ... ), springə (Beverlo, ... ), spriŋə (Beverst, ... ), spriŋən (Diepenbeek), sprīnge (Maastricht, ... ), sprâiŋə (Mettekoven), spränge (Eupen), spräŋə (Genk), sprènge (Berbroek, ... ), sprèngen (Neeroeteren, ... ), sprèəgen (Gingelom), sprèɛiŋɛ (Herk-de-Stad), spréngen (Hoeselt, ... ), sprênghen (Opoeteren), sprəiŋə (Eisden), sprəngen (As), sprənke (Hasselt), sprɛngen (Rotem), sprɛngə (Neerglabbeek), sprɛŋə (Rekem), špreŋə (Montzen), špriŋə (Welkenraedt) springen [ZND 25 (1937)] III-1-2
springhouten scheien: šęjǝ (Stramproy), scheitjes: šęjkǝs (Stramproy) De aan de onderkamlat van een weefraam gebonden latten waaraan het koord van de dwarstrede vastzit. [N 39, 37] II-7
springlap bokkenlap: bokǝlap (Tungelroy), bokkenlapje: bokǝlɛpkǝ (Altweert, ... ), weerlap: weerlap (Valkenburg), wei̯ǝrlap (Hoepertingen), weǝrlap (Tongeren), wē̜rlap (Gronsveld) Lap of stuk zakkenstof onder de buik van een mannelijk schaap gebonden. Hierdoor verhindert men dat de bok kan dekken. [N 19, P 188 add.; monogr.] I-12
springstier dekduur: dɛk˱dyǝr (Val-Meer), dɛk˱dȳr (Gors-Opleeuw), dekstier: dekstir (Maasmechelen), dɛkstēr (Beek, ... ), dɛkstī.r (Kleine-Brogel), dɛkstīr (Elen, ... ), dekstiertje: dɛkštērkǝ (Ulestraten), fokstier: fǫkstīr (Hamont), fǫkštīr (Buchten, ... ), gekeurde looi: gǝkø̄rdǝ lōi̯ (Hechtel), looi: lōi̯ (Achel), springduur: spre.ŋdyǝr (Rutten), spre.ŋdȳr ('S-Herenelderen, ... ), spre.ŋdȳǝr (Hoeselt), spre.ŋdø̄r (Eisden), spre.ŋdēr (Veldwezelt), spreŋdȳr (Herderen, ... ), spreŋdȳǝr (Membruggen, ... ), spreŋdēr (Gellik), spreŋdīǝr (Hees, ... ), sprę.ŋdø̜̄r (Vucht), spręŋdȳr (Heks), spręŋkdȳr (Borgloon), sprɛ.ŋdyi̯r (Groot-Gelmen, ... ), sprɛ.ŋdyi̯ǝr (Alken, ... ), sprɛ.ŋdȳr (Bommershoven, ... ), sprɛ.ŋdȳǝr (Gutschoven, ... ), sprɛ.ŋdø̄r (Dilsen, ... ), sprɛ.ŋdīǝr (Hasselt), sprɛŋdȳr (Broekom, ... ), sprɛŋdȳǝr (Sint-Huibrechts-Hern), sprɛŋdø̄r (Lanklaar, ... ), sprɛŋdīr (Mopertingen, ... ), sprɛŋdīǝr (Bilzen), sprɛ̄.ŋdyi̯ǝr (Berlingen), sprɛ̄.ŋdȳǝr (Hoepertingen), spr˙eŋdȳr (Lauw), springlooi: sprɛ.ŋlōi̯ (Wijchmaal), sprɛŋklōi̯ (Eksel), springstier: spre.ŋkstēr (Bocholt), spre.ŋkstīǝr (Lummen), spre.ŋstī.r (Helchteren), spre.ŋstīr (Hechtel, ... ), spreŋstei̯ǝr (Zelem), spreŋstēr (Kaulille), spreŋstī.r (Kleine-Brogel), spreŋstīr (Beringen, ... ), sprɛ.ŋkstēr (Tongerlo), sprɛ.ŋkstīr (Kessenich), sprɛ.ŋstīr (Boorsem, ... ), springvar: spre.ŋk˲vē̜ǝr (Stokrooie), spre.ŋk˲vɛ̄r (Lummen), spre.ŋvē̜r (Kermt), spreŋvār (Heppen), spreŋvē̜r (Beringen, ... ), spreŋvɛ̄ǝr (Gingelom, ... ), sprɛ.ŋk˲var (Bree, ... ), sprɛ.ŋk˲vēǝr (Ordingen), sprɛ.ŋk˲vē̜r (Schulen), sprɛ.ŋk˲vɛ̄.r (Rukkelingen-Loon), sprɛ.ŋk˲vɛ̄r (Boekhout, ... ), sprɛ.ŋk˲vɛ̄ǝr (Kozen), sprɛ.ŋvar (Neerglabbeek), sprɛ.ŋvīǝr (Wijer), sprɛ.ŋvɛ̄r (Binderveld), sprɛŋk˲vīǝr (Vorsen), sprɛŋk˲vɛ̄r (Kerkom), sprɛŋk˲vɛ̄ǝr (Borlo, ... ), sprɛŋvɛ̄r (Donk, ... ), sprɛŋvɛ̄ǝr (Buvingen, ... ), var: var (Opitter), vār (Berverlo, ... ), vē̜r (Koersel, ... ), vɛ̄r (Heusden), var voor te springen: vār vǝr tǝ spreŋǝ (Heppen) [JG 1a, 1b; add. uit N 3A, 15] I-11
springstof geschot: gǝšǫs (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Laura, Julia]  [Domaniale]), jǝšǫs (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Zwartberg, Waterschei]  [Domaniale]  [Julia]), kruit: krūt (Lutterade  [(Maurits)]   [Maurits]), munitie: minytsi (Oirsbeek  [(Emma)]   [Domaniale]), munitie (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Winterslag, Waterschei]  [Maurits]  [Eisden]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Maurits]  [Wilhelmina]), mynisi (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Maurits]), mǝny.si (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), mǝnysi (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), mǝnȳsi (Thorn  [(Maurits)]   [Maurits]), mǝnȳšǝ (Lutterade  [(Maurits)]   [Emma]), munition: monytsiuǝn (Chevremont  [(Julia)]   [Maurits]), munitsiuǝn (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Laura, Julia]  [Willem-Sophia]  [Domaniale]), mynitsiuǝn (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Domaniale]), mǝnytsiuǝn (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Julia]), poeder: pojǝr (Zolder  [(Zolder)]   [Domaniale]), pujǝr (As  [(Zwartberg / Waterschei)]  , ... [Zwartberg]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]  [Eisden] [Zolder]  [Winterslag, Waterschei]), polver: pǫlvǝr (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Maurits]), springstof: špreŋštof (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Eisden]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), špręŋštǭf (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]) Ontplofbare stof die wordt gebruikt voor het schieten. De springstoffen worden verdeeld in drie klassen: dynamiet, brisante springstoffen en S.G.P. springstoffen (Defoin pag. 138). Zie ook de semantische toelichting bij het lemma Veiligheidsspringstof. Wat betreft het woordtype "poeder", deze term was oorspronkelijk van toepassing op springstof die niet in patronen verpakt werd. Deze wordt nu haast niet meer gebruikt maar de benaming is blijven bestaan voor springstof in het algemeen. [N 95, 419; N 95, 420; monogr.; Vwo 609] II-5
springvloed getij: ⁄t getei (Maastricht), gierstroom: de giĕrschtrōōm (Schimmert), giertij: gīrtɛ̄ (Kwaadmechelen), hoog en laag water: haug- en laeg water (Schimmert), hoog water: hoag waater (Lutterade), hoeg water (Maastricht), hoegwater (Maastricht), hōēëg water (Hoensbroek), springgetij: spring getij (Stein), springgetiêd (Heerlerbaan/Kaumer), y (zacht).  springgety(3)̄ (Meijel), springtij: sjpring tiej (Hulsberg), sjpringtij (Horn, ... ), sjpréngtij (Susteren), spring tie (Montfort), springtei (Beesel), springtiej (Thorn), springtij (Born, ... ), springtijj (Heer), sprèngtie (Pey), spréngtĭĕ (Sittard), sprɛntij (Jeuk), springvloed: schpringfloed (Vaals), schringvlood (Waubach), sjpringvloet (Kapel-in-t-Zand), sjpringvlood (Geulle, ... ), sjpringvloot (Vlodrop), sjpringvlŏĕt (Nieuwenhagen), sjpringvlòĕt (Schimmert), springvloed (Buchten, ... ), springvloet (Maastricht, ... ), springvlood (Maastricht), springvlŏĕt (Maastricht), sprèngvlood (Ophoven), vloed: vloed (Merkelbeek) springvloed, hoge waterstand die ontstaat als zon- en maanvloed samenwerken [giertij, springtij, gierstroom] [N 81 (1980)] III-4-4
springzaad balesiem: WLD  balesiem (Schimmert), balsemien: balsemien (Oirsbeek, ... ), balsemiên (Oirlo), -  balsemien (Maasbree, ... ), balsemiene (Ell), ?  balsemien (Roermond), geen aparte naam  balsemien (Berg-en-Terblijt), idiosyncr.  balsemien (Blerick), Veldeke verbasterd tot belzjemien  balsemien (Klimmen), WBD/WLD  balzəmien (Urmond), bàlsəmĭĕn (As), WLD  balsamien (Montfort), balsemien (Beesel), balsəmin (Meijel), balzjemien (Mheer), bàlsəmien (Guttecoven), zelfde uitspraak  balsemien (Echt/Gebroek), ± Veldeke  balsemien (Tienray, ... ), balsemientje: Opgegeven bij reuzenbalsemien: o.g.v. dim.suffix uitgezeefd.  balsemientje (Echt/Gebroek), bedelaartje: bēr̄dəlēͅrkə (Meeswijk), belzemien: belsjemiene (Wijlre), belsjemíen (Roermond, ... ), belzjemien (Maastricht, ... ), bɛlzəmīnə (Borgloon), -  beldzjemiene (Posterholt), belzjemien (Klimmen), Additie bij vraag 147: n B. is ook een fris jong meisje  belzjemien (Maastricht, ... ), n B. is ook een fris jong meisje  belzjemien (Maastricht), Volksetym. Belgische Mie, Belgische vrouw.  Belzje Mie (Maastricht), WLD  beljemien (Maasniel), belsjemien (Maastricht), bèlzjəmien (Maastricht), benjamin: bɛnžamen (Meeswijk), hommelbloem: ?  hommelbloem (Roermond), impatience-tjes: fr. impatientes  e͂pasia͂skes (Hasselt), kappertjes: kapertjes (Jeuk), kindje-roer-me-niet: eigenlijk: Impatiens noli-tangere  (k)idsje-rier-mich-nie (Bilzen), springbalsemien: -  sjpring-balsemien (Posterholt), spring-balsemien (Nederweert), WLD  springbalsemien (Thorn), springkruid: -  sprèngkrŏ:d (Hasselt), ?  spring kruu:t (Opglabbeek), springplant: -  springplant (Meijel), springzaad: niet algemeen  springzaod (Maasbree), vlijtig liesje: vlijtigliesje (Melick), waterzak: [Balsamine hortensis]  wô’ttërzàk (Tongeren), idiosyncr.  waterzak (Thorn), WLD  waterzak (Stein), wilde els: eigen spellinsysteem verspreiden een pikante reuk, wordt in de geneeskunde gebruikt (verkoudheid)  wilde els (Meijel), zuiktieten: lett. zuiktieten  zōē.ktette (Hasselt) balsamien [N 92 (1982)], [ZND m] || balsamien, vlijtig liesje || balsamine || balsemien [DC 60a (1985)], [DC 68 (1993)] || Balsemien (impatiëns balsemina). De bovenste bladeren niet in kransen om de stengel. De stengel groeit rechtopstaand, meestal weinig vertakt en ongeveer 1/2 m hoog of lager. De bloemen zijn rood, wit of gevlekt, haast altijd …gevuld", alleenstaand of in g [N 92 (1982)], [N 92 (1982)] || groot springzaad [DC 68 (1993)] || hofbalsemijn || reuzenbalsemien [DC 68 (1993)] III-4-3
sprinkhaan grasspringer: graâsspringer (Tungelroy), groͅəspreͅŋər (Zonhoven), hetsespringerd: hètsesjpringert (Buggenum), hooipaard: groene sabelsprinkhaan  huipaerd (Venlo), hooischrik: (Heuschrecke) (Rimburg), huižrek (Vaals), häu’sjrek (Bleijerheide, ... ), hooispring: (huisprink) (Montfort), hoessprink (Montfort), hui sjprunk (Asenray/Maalbroek), huijsprink (Vlodrop), u"wel als "ri"te lezen (JK)  høͅi̯špunk (Putbroek), hooispringer: heuspringer (Makset), heŭjshpraĕnger (Baelen), hoeejspringer (Weert), hoeijspringer (Ospel), hoeëjspringer (Nederweert), hoeëjsprînger (Altweert, ... ), hoijespringer (Weert), hooejspringer (Weert), hooispringer (Nederweert), huijsjpringer (Beegden, ... ), häu’sjpringer (Bleijerheide, ... ), hösprënger (Eupen), hooispringerd: heispringerd (Roggel), heusjpringerd (Beegden), huijsjpringert (Beegden), huisjpringərt (Leveroy), huispringert (Heel, ... ), kleine, in tgras  hitsespringerd (Haelen), huupsespringer: huupsesjpringer (Helden/Everlo, ... ), koolspringer: koŏlspringer (Merselo), sprinkhaan (meer kolspringer)  kolspringer (Leunen), poppensnijder: poepensnieder (Spaubeek), predikant: add. bij L 318  spirtelkant (Weert), springer: sprenger (Genk), sprinkhaan: preenkhaan (America), prinkhāōn (sic) (Tessenderlo), schpinkhaan (Heerlen, ... ), schprenk-aan (Puth), schprĕnkhaan (Lutterade), schprinkhaan (Amby, ... ), schprunkhaan (Belfeld), shprinkhaan (Mheer), sjhprīnkhoan (Eijsden), sjpreenkhaan (Amby, ... ), sjpreenkhaon (Gronsveld), sjprenkhaan (Doenrade, ... ), sjpringkhaan (Tegelen), sjprinkhaan (Berg-en-Terblijt, ... ), sjprĭnkhaan (Koningsbosch), sjprènkhaan (Beek, ... ), sjprènkhane (Sittard), sjprénkaan (Sittard), sjprìnkhaan (Gulpen), sjprínkhaan (Puth), sjrprènkhaan (Susteren), spaĕnkhān (sic) (Hasselt), spraenkhân (As), spreenekhaan (Afferden), spreenkhaan (Horst, ... ), spreenkhaen (Aubel), spreenkhoan (Sint-Pieter), spreenŋhaan (America), sprenkhaan (Dieteren, ... ), sprenkhaen (Moelingen), sprenkhōān (Herk-de-Stad), spreunkhāōn (Val-Meer), spreŋkoͅuən (Lommel), spreəŋkhān (Meeuwen), sprēŋkhōͅən (Hamont), sprĕĕnkhāān (Blitterswijck), sprĕnkhaan (Berg-aan-de-Maas, ... ), sprĕnkhāōn (Bilzen), spreͅŋkān (Meeswijk), springhaan (Bree), sprinkhaan (Amby, ... ), sprinkhaon (Afferden, ... ), sprinkhaonen (mv.) (Maastricht), sprinkhān (Heythuysen), sprinkhāōn (Diepenbeek, ... ), sprinkhoan (Gennep, ... ), sprinkhōān (Hamont), sprinkhân (Beringen, ... ), sprīnkhaan (Blitterswijck, ... ), spri‧nkhaon (Maastricht), sprunkhaan (Beesel, ... ), sprè.nkḁḁ.n (Hasselt), sprènkhaan (Amstenrade, ... ), sprènkhoan (Genk), sprènkhôon (Hoeselt), sprénkhôon (Tongeren), sprênkhāōn (Borgloon, ... ), sprînkhaan (Altweert, ... ), šchrinkhaan (Schinnen), šprinkhaan (Brunssum), šprènkhaan (Elsloo), [verkortingsboogje boven ä ]  spränkhaan (Urmond), Duitsche sp  sprinkhaan (Montfort), grote groene  sjprinkhaan (Haelen), sprinkhannek: sprinkhánnek (Castenray, ... ) sprinkhaan [DC 07 (1939)], [SGV (1914)], [Willems (1885)], [ZND m] || sprinkhaan, soort || veldsprinkhaan III-4-2
sproeten bekklateren: beklaatere (Obbicht), brobbelen: borbele (Nuth/Aalbeek), proeten: [sic]  prôete (Blerick), sproetelen: schjprootele (Heerlerheide), schproetele (Belfeld), schproitele (Valkenburg), schprootele (Bingelrade, ... ), schprootelen (Amby), schprootələ (Swalmen), schprotele (Heer, ... ), schprōitele (Eijsden), schprōōtele (Schimmert), shprooatele (Mheer), sjproatele (Guttecoven, ... ), sjproetele (Eygelshoven, ... ), sjproeëtel (Herten (bij Roermond)), sjprooatele (Schinveld), sjprooetele (Doenrade), sjproosele (Simpelveld), sjprootel (Boukoul, ... ), sjprootele (Asenray/Maalbroek, ... ), sjprootels (Posterholt), sjprossele (Bocholtz, ... ), sjprotel (Klimmen, ... ), sjprotele (Bunde, ... ), sjprotelen (Eys), sjprottele (Bunde), sjproötele (Mheer), sjprōē.tele (Panningen), sjprōētele (Geleen, ... ), sjprôêtele (Schinveld), spreͅuətələ (Hasselt), sproatele (Thorn), sproetele (Arcen, ... ), sproetelen (Blerick, ... ), sproetels (Afferden, ... ), sproetĕle (Hoeselt), sproettele (Kortessem), sproewtels (Valkenburg), sproitele (Beesel), sprootele (Berg-aan-de-Maas, ... ), sprootele(n) (Rekem), sprootelen (Grevenbicht/Papenhoven), sprotele (Borgharen, ... ), sprotelen (Ophoven, ... ), sprowtele (Vliermaal), sprōētele (Baarlo, ... ), sprōētels (Broekhuizen, ... ), sprōtələ (Lanklaar, ... ), sprudələ (Neerpelt), sprutele (Tongeren, ... ), sprutəl (Genk), sprutəl(s) (Lommel), sprutəls (Gingelom, ... ), sprutələ (Tongeren), sprutələn (Hamont, ... ), spruətəls (Gingelom), sprūtələ (Paal, ... ), spròtele (Maastricht), spróssele (Bocholtz), spróutele (Gors-Opleeuw), spróótele (Sint-Pieter), sprôêtele (Weert), sprôêtels (Weert), sprôôtele (Echt/Gebroek), šproetele (Brunssum), šprō:tələ (Moresnet), ṣprötəl (Montzen), [Paragraaf: lichaam]  sproetel (Boorsem), B.v. sproetels krijgde weg met botermelk wisde dah?.  sproetels (Peer), en sjprootel  sjprootele (Voerendaal), ev. sjproet?  sjproetele (Heerlerheide), sproeten: `spru.ətə (Hasselt), schproote (Heerlen, ... ), schprote (Mheer), sjproe.ten (Tegelen), sjproete (Baarlo, ... ), sjproote (Heek), sjprōēt (Hoensbroek), sjprōēte (Kessel, ... ), sjprôêt (Panningen), sproe.te (Leuken, ... ), sproeete (Weert), sproejte (Tegelen), sproet (Berg-aan-de-Maas, ... ), sproet(e) (Weert), sproete (Beverlo, ... ), sproeten (Baarlo, ... ), sproot (Mechelen), sproote (Broeksittard), sprosse (Kerkrade), sprosze (Kerkrade), sprote (Buchten, ... ), sproten (Mechelen-aan-de-Maas), sprouwte (Hasselt), sproète (Venlo), sproëte (Boekend, ... ), sprōēte (Broekhuizen, ... ), sprōtə (Kinrooi, ... ), sprŏĕte (Roosteren), spru(w)tən (Lommel), spru:ət (Neeroeteren), sprut (Koersel, ... ), sprutn (Overpelt), sprutə (Lommel, ... ), sprutən (Achel), spruwtən (Achel), sprūtə (Kanne, ... ), sprūtən (Houthalen), sprū⁄ə (Tessenderlo), spru⁄ə (Tessenderlo), sprôête (Weert), sprútə (Beverst), sproetselen: sprootsele (Veldwezelt), sprootzele (Weert), sprutsəl (Val-Meer), spruutsele (Hees), spronselen: sjproonsele (Baexem, ... ), sjproonsjele (Beegden), spronsəl (Opglabbeek), spronsəls (Meeuwen), spronsələ (Bocholt, ... ), spronšələ (Maaseik), sproonschele (Neeritter), sproonsel (Leveroy, ... ), sproonsele (Baexem, ... ), sproonselen (Geistingen), sproonsels (Bree), sproonsjele (Hunsel, ... ) (zomer)sproet || sproet || Sproet (sproetelen, sproonselen). [N 109 (2001)] || sproet(en) [SGV (1914)] || sproet, sproeten [sproewtels] [N 10 (1961)] || sproeten III-1-1