e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
sporten leddersproten: lei̯ǝrspruu̯ǝ.tǝ (Wellen), lødǝrspruǝ.tǝ (Rutten), lø̜dǝrsprō.tǝ (Opgrimbie), lę.dǝrspruǝ.tǝ (Werm), lęi̯.ǝrsprō.tǝn (Vucht), leersproten: lērspruǝ.tǝ (Wimmertingen), līrsprō.tǝ (Heusden), līrsprōǝ.tǝ (Kermt), leierscheien: lęi̯.ǝrǝšęi̯.ǝ (Bree), scheien: šēǝ (Martenslinde), šęi̯.ǝ (Dilsen, ... ), šęi̯ǝ (Kinrooi), speken: spii̯kǝ (Kerkom), spē.kǝ (Herderen), spęi̯.kǝ (Grote-Brogel, ... ), spɛi̯.kǝ (Reppel), sploten: (enkelv)  splūo.t (Waltwilder), sponnen: spōnǝ (Broekom), spǫnǝ (Ordingen, ... ), šponǝ (Schimmert), sprootsen: sprōtsǝ (Dilsen, ... ), sprūǝ.tsǝ (Meeswijk), šprōtsǝ (Rotem), sproten: sprou̯i̯tǝ (Herk-de-Stad), sproǝ.tǝ (Gelinden, ... ), sprui̯ǝtǝ (Grote-Brogel, ... ), spruu̯ǝ.tǝ (Kortessem), spruǝ.tǝ (Alken, ... ), spruǫ.tǝ (Zepperen), spruɛ.tǝ (Martenslinde, ... ), spru̯o.tǝ (Berlingen, ... ), spru̯ø̜.tǝ (Bommershoven, ... ), spru̯ǫ.tǝ (Broekom, ... ), sprø.tǝ (Hasselt), sprō.tǝ (Boorsem, ... ), sprō.ǝtǝ (Bilzen, ... ), sprōi̯tǝ (Donk), sprōi̯ǝ.tǝ (Berbroek), sprōtn (Heppen), sprōtǝ (Beringen, ... ), sprōǫtǝ (Leut), sprūi̯.tǝ (Kozen, ... ), sprūi̯ǝ.tǝ (Beek, ... ), sprūǝ.tǝ (Bocholt, ... ), sprūǫtǝ (Kanne), sprǫi̯u̯tǝ (Wilderen), sprǫu̯i̯tǝ (Binderveld, ... ), sprǫu̯tǝ (Aalst, ... ), spr˙ōtǝ (Berverlo, ... ), (enkelv)  spruø̜.t (Koninksem, ... ), sprō.t (Achel, ... ), sprōt (Kerkhoven), sprōǝ.t (Diepenbeek), sprū.t (Godschei, ... ), sprūǝ.t (As, ... ), sproter: spruę.tǝr (Sluizen), spruǝ.tǝr (Gellik) De scheien die de ladderbomen met elkaar verbinden. [JG 1a, JG 1b] I-13
sportvest blazer (eng.): blazer (Houthalen), Soms met grote blinkende knopen.  blɛ.zər (Meeuwen), meikever: mei-kaever (Echt/Gebroek), meikèver (Echt/Gebroek), sportgilet (<fr.): sjportzjielee (Meerssen), sportgiletje (<fr.): sportgilleeke (Neeroeteren), sportjas: sportjas (As, ... ), sportjàəs (Schulen), spoͅrtjás (Zolder), met plooie en band  sportjas (Meeuwen), sportkamizool (<fr.): sjportkammezaol (Doenrade), sportkammezol (Eijsden), sportpit: sport pit (Diepenbeek), spòrtpit (Bilzen), sportrok: špoͅrtroͅk (Montzen), sporttrui: sjporttrui (Oirsbeek), sportvest: sjportves (Geleen), sport ves (Venlo), sport wes (Bleijerheide), sportvest (Horpmaal, ... ), sportvès (Schinnen), sportvês (Stein), sportvestje: sportvesje (Reuver), sportwambuisje: sportwémuske (Genk), spoͅrtweͅməskə (Meijel) damestrui, kledingstuk zonder knopen [N 23 (1964)] || een sportvest [N 59 (1973)] || sportjasje van lichte ruwe stof III-1-3
spotnaam voor de geitenhouder geitenboer: gē̜tjǝbūr (Meijel), keuterboertje: keuterboertje (Sevenum) Een keuterboertje kon zich in de jaren dertig de weelde van een melkkoe niet permitteren. Hij had een geit die voor hem de melk leverde. [N 77, 113b] I-12
spotnaam voor hoge hoed bloempot: blumpoͅt (Leopoldsburg), buis: ([ba.us}) (Tongeren), ba.is (Paal), baus (Ketsingen), beͅis (Kermt), bieͅs (Kermt), buis (Diepenbeek, ... ), bus (Rekem), by(3)̄s (Ophoven), bys (Opglabbeek), bøys (Rotem, ... ), bøͅs (Halen), bøͅys (Boekt/Heikant), chapeau-buse (fr.): šapobys (Hasselt), šəpə bøys (Maaseik), Chapeau busé.  šapə bys (Beringen), cilinder: selinder (Klimmen), of 052a?  celinder (Valkenburg), hectoliter: hekteliter (Egchel, ... ), hoed: hut (Klimmen), hoge buis: hoege buis (Herk-de-Stad), hoge zijden: hoeëge zieje (Heerlen), hoge zieje (Posterholt, ... ), hoije zieje (Beek), hondenkot: Hondskot.  ən oͅnəkoͅt (Leopoldsburg), hondshoed: hoenshöt (Mechelen), hondshut (Nuth/Aalbeek), hongshut (Bleijerheide), honkshot (Kerkrade), honshut (Klimmen), hóndshut (Klimmen, ... ), hondskar: honskēͅr (Spalbeek), hondskooi: de hondskow (Geulle), handjskoej (Tungelroy), hinsjkooi (Maasniel), hondskoej (Neerpelt), hondskoesj (Mheer), hondskooi (Chèvremont), hondskouw (Oost-Maarland, ... ), hondskow (Eijsden), hondskwaj (Stein), hongskoej (Weert), honjskoeëj (Ell), hōndsjkooj (Sittard), hōndskouw (Schimmert), hoͅnskoͅj (Eisden), hòndjskoej (Tungelroy), hóndjskôôj (Haelen), hóndsjkooi (Limbricht), hónjskowj (Susteren), hónskuuj (Bree), hôônskoeoi (Neeritter), hönskooj (Stevensweert), unskūj (Rotem), hondskot: hondskot (Beverlo, ... ), hoͅnskoͅt (Hoeselt), hoͅntskoͅt (Beringen), hŭndskŭt (Opheers), hondsnest: hoͅnsnes (Eigenbilzen), hondsstal: hontstāl (Opheers), hoͅnstal (Riksingen), kachelpijp: ein kachelpiep (Roermond), kachelpiep (Aldeneik, ... ), kachelpieëp (Heerlen), kachelpiëp (Boekend), kachelpīēp (Borgharen, ... ), kagəlpēͅp (Borlo), kagəlpīp (Eisden), kachelspijp: kachelspiep (Mesch), kachelspīēp (Waubach), kamin (du.): cf. VD D.-N. s.v. ~"kamin"0.2. schoorsteen  kemīēn (Klimmen), klakkerd: klakkert (Susteren), kooi: kooi (Herten (bij Roermond)), pijp: pēp (Boekt/Heikant), pip (Mechelen-aan-de-Maas), roompot: roumpot (Einighausen), schouw: schaaw (Sint-Truiden), staafpijp: staofpejp (Bree), staofpiep (Nunhem), staəfpīp (Kaulille), stāōfpeip (Rotem), sta͂ofpīp (Opglabbeek), stōͅfpip (Boorsem), stijve hoed: sjtīēven (h)ood (Puth), stijve, een -: sjtie`ve (Baarlo), sjtīēf (Waubach), stoofbuis: de sjtoofbuus (Panningen), sto.fbøͅs (Zelem), stofbøys (Diepenbeek), stoofbuis (Donk (bij Herk-de-Stad), ... ), stovbøͅs (Herk-de-Stad), stoəfbais (Vliermaal), stōfbøys (Zelem), stōfbøͅys (Lommel), stōͅfbøͅyəs (Borgloon), stoͅfbøͅys (Rosmeer), stuəvbäys (Romershoven), stwofbaws (Tongeren), stwofbawš (Millen), stóófbéújs (Beverlo), støͅfboͅs (Hasselt), ən stoͅufbøͅs (Sint-Truiden), ən støvbēs (Hasselt), Stoofbuis.  stofboͅys (Tessenderlo), stoofpijp: sto.fpeͅip (Genk), stoefpiehp (Meijel), stoofpiep (Neerpelt, ... ), stoofpieëp (Meijel), stōfpip (Achel), stōfpīp (Lanklaar), stōfpéjp (Bree), stōōfpiep (Weert), stōufpip (Mechelen-aan-de-Maas), stŏfpīp (Ophoven), stoͅfpip (Bree), stwoͅfpēp (Grote-Spouwen), stúefpaip (Ketsingen), stovenbuis: sjtove-buus (Tegelen), stovenpijp: chtovepiep (Maasniel), sjtaove piep (Mechelen), sjtoovepiep (Herten (bij Roermond), ... ), sjtouvepiep (Sittard, ... ), sjtovepiep (Reuver), stoovepiep (Stevensweert), tarpot: cf. Schuermans s.v. "tar"voor teer; tarpot: teerpot  taarpot (Klimmen), tip: den tiep (Panningen), tits: tietsj (Hoensbroek, ... ), titsj (Grathem), spottend voor elke hoed  titsj (Limbricht), tobhoed: het woord komt niet van top = sommet, maar van tob`", seau (emmer mar.: dus van "tobbe"??  tobhoed (Bilzen), ton: de ton (Geulle), tuitel: tötel (Hoensbroek), cf. WNT s.v. "tuitelen (III) - tuiteren"= wankelen, wiebelen, onvast staan; zie ook Schuermans s.v. "tuiten": "tuit wordt in Belg.- en Holl.Limb. ook voor pot, bierpot, gebezigd  tuitel (Klimmen), zeikschopper: zeikschupper (Sevenum) hoed, hoge ~: spotbemaningen [tarpot, titsj, hekteliter, böömert, handskow, kachelpiep, sjtief] [N 25 (1964)] || hoge hoed, buis || hoge, zijden, cylindervormige hoed; welke spotnamen? [N 45 (1972)] || spotbenaming voor hoge hoed || spotnaam voor hoge hoed [N 02 (1960)] III-2-2
spotten (er) de gek mee houden: de gek mit hal-de (Blitterswijck), de(n) gek mèt hauwe (Obbicht), aanstellen: aansjtelle (Geleen), aansjtêlle (Nunhem), bak: bak (Maastricht), belachelijk maken: belachelik moaken (Eigenbilzen), belàchelik māke (As), belâchelek moake (Hoeselt), beléchelik mäoke (Gronsveld, ... ), bəlachəlijk makə (Wijnandsrade), bespottelijk (bn.): bespottelijk (Venlo), bespotten: bəsjpottə (Reuver), bezeiken: bəzeikə (Schinnen), bəzēēkə (Nieuwenhagen), choqueren: sjèkeere (Caberg), sjókkere (Maastricht), de gek drijven: de gêk driēve (Schimmert), dər geͅ.k˃ drī.və me.t (Eys), d⁄r gek drieve (Mheer), de gek houden: de gek hâge met (Hoeselt), dər-gèk-houwə (Heerlen), dər-gèk-hōūwə (Heerlen), d⁄r gek hotte met (Gulpen), de gek houden met: d⁄r gek hotte met get (Gulpen), de gek maken: der gek make (Eys), de gek steken: de gek sjtiëeke (Schinnen), de gek steke (Maastricht), gek sjteike (Vlodrop), de gek steken met: d’r gek štèke mit (Brunssum), de kuus met get drijven: (ky.ß = varken).  dər ky.š me.t˃ geͅ.t drī.və (Eys), de spot drijven: de sjpol drieve (Neer), de sjpot drieve (Merkelbeek), de spot drieve (Hoensbroek), dər špoͅ.t˃ drī.və me.t (Eys), d⁄r sjpot drieve (Klimmen), de zeug mankeren: vgl. Kerkrade Wb. (pag. 289): zouw, sleept. zeug, varken [*zouw, stoott. straatgoot]; vgl. WNT: zeug - zeuge, zoog, zoge, zog, zoeg(e), zo(u)w, zuwe.  de zouw mankere (Kerkrade), de zot houden: də zòt hòwə (Loksbergen), dik maken: dik maache (Kerkrade), er de zot mee houden: er de zat mee houden (Meeuwen), er de zot mee houden (Meeuwen), er het zot mee houden: èr-’t zot mi haave (Beverlo), gekken: gekke (Gronsveld, ... ), gèkke (Geleen), grappen: grappen (Meijel), hatelijk (bn.): hatelek (Stein), iemand de gek aansteken: iem. der gek aa-štèke (Brunssum), kleineren: kleinere (Schinnen), kolder: kolder (Sevenum), kuus drijven: mit inne d`r küsj drieve (Kerkrade), vgl. Kerkrade Wb. (pag. 155): küsj, varken. Mit inne dr küsj drieve, met iemand sollen.  kŭŭsj drievə (Epen), ky.š˃ drī.və me.t (Eys), lachen: lache (Simpelveld), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a. Bijv. der mei lache.  lache (Sevenum), lapzwanzerij: làpzwánzeri-j (Gennep), lollen: lollen (Meeuwen), lullen: löllə (Schinnen), lülle (Wijlre), schampen: schampe (Lutterade), sjaampe (Noorbeek, ... ), sjampe (Caberg, ... ), sjampə (Maastricht), sjâmpe (Tungelroy), spotten: schpotte (Amby, ... ), schpottə (Swalmen), schpŏtte (Heer), sjpotte (Asenray/Maalbroek, ... ), sjpotte(n) (Schinveld), sjpotten (Schinnen, ... ), sjpottə (Beesel, ... ), sjpot’te (Bleijerheide, ... ), sjpŏtte (Steyl), sjpòtte (Swalmen, ... ), sjpòttə (Nieuwenhagen, ... ), sjpótte (Susteren), sjpóttə (Epen, ... ), sjpôtte (Mechelen), spoatte (Noorbeek, ... ), spot-te (Blitterswijck), spotte (Afferden, ... ), spotte(n) (Blerick), spotten (Born, ... ), spottə (Kelpen, ... ), spottən (Urmond, ... ), spŏtte (Gennep, ... ), spoͅtə (Meeuwen), spòtte (Maastricht), spòttə (Maastricht, ... ), spóttə (Maastricht, ... ), hij spotte ; hê spotde  spotte (Grubbenvorst), hij spotte; hê spotte  spotte (Lottum), Opm. Duitse sp.  spotte (Montfort), Opm. zelden gebruikt.  spotte(n) (Obbicht), spotter: spotter (Ittervoort), stom doen: sjtóm doon (Kapel-in-t-Zand), uitlachen: oetlache (Caberg, ... ), oetlachen (Eksel), ówtlàche (As), voor de gek houden: veur de gek halde (Horst), veur de gek hawwe (Maastricht, ... ), veur də gek haajə (Kapel-in-t-Zand), veuregek haaje (Herten (bij Roermond)), vīēr de gèk hòwe (As), vjer de gek hage (Vlijtingen), voor de gek hauwe (Eijsden, ... ), voor de gek hauwe(n) mit (Schinveld), voor de gĕk haauwte mit (Heek), voor de gĕk hoate (Einighausen), vuer d⁄r gek hawte (Klimmen), vur de gek hauwe (Epen), vur de gek hâlde (Oirlo, ... ), vur der gek hawe (Schaesberg), vūĕr de gek hoaje (Stevensweert), väör de gek haoje (Echt/Gebroek), voor gek houden: ver gek haoje (Nunhem), veur gek haaije (Montfort), veur gek haaje (Melick), vur gek hoaje (Weert), vòr gek hoaje (Weert), wezel: une wezel (Stein), witz (du.): wiets (Maastricht), zeveren: zīējəvərə (Loksbergen), zich aanstellen: zich aanstelle (As), zottebollen: zottebollen (Meeuwen), zwammen: schwâmme (Schimmert), zwamme (Meijel), zwanzen: zwansen (Jeuk), zwanze (As, ... ), zwanzen (Eksel, ... ), zwanzə (Meeuwen), zwauzen (Eigenbilzen), zwânze (Venray), Van Dale: zwanzen, (gew.) grappen vertellen; streken uithalen.  zjwansə (Oirsbeek), zwansen (Jeuk), zwanze (Bree), zwanzen (Leopoldsburg, ... ), zwanzə (Meeuwen) de spot drijven met [spotten, spreeuwen, truten, zwanzen] [N 85 (1981)] || met iemand sollen || schimpen, spotten || spot (de - drijven met) || spotten [SGV (1914)] || spotten, de spot drijven met || zich met belachelijk makende of oneerbiedige scherts [grappen] uiten [spreeuwen, spotten, truten, zwanzen, lollen, leuren] [N 85 (1981)] III-1-4, III-3-1
spotvogel aapje: êpke (Heerlen), allerleizanger: hippolais icterina  allerlejzenger (Gronsveld), allerleizangertje: allerleizengerke (Houthem), allerleizängerke (Roermond), filip: fielip (Weert), jongensnaam? cf BtS 209, ontl;eend aan "philippica", heftige strafrede of aan bargoens philippus, gouden daalder  fiejlip (Weert), geelborstje: geilborsje (Schaesberg), gèèlborsje (Nederweert), gèèlbòrsje (Leveroy, ... ), grapjas: grapjas (Sittard), kaai: spotvogel, kijt  kā.ī (Hasselt), keit: BtS spelt "kijt", lijkt onwaarschijnlijk (en dan verwant aan Du keitsche, takje) geen spoor ervan bij Stevens TWb. Verwant met ket, in bijv, huisket "huismus"?  kēͅt (Tongeren), ketchevee: afl van kijt/keit? of verband met wa catchî cacher  ketchevee (Rosmeer), in Vlijtingen"wolweverke; opgenomen  ketsjevee (Rosmeer), korenfluiter: Frings  kōəfløi̯tər (Borgloon), korenmus: Frings  kōnmøͅi̯s (Borgloon), linterkepertje: Frings; vgl WVD, lintenwever  leͅntərkēi̯pərkə (Beverst), papaguut: BtS 209 als ONB  pappeguit (Molenbeersel), pestvogel: pesvogel (Schimmert), pesvoogel (Schimmert), sikkertuit: sikkertūū.t (Panningen), sikketuit: sikketuut (Helden/Everlo), slatevogel: sjlaatevoghel (Sittard), ook fig. "slimmerik, grapjas  sjlaatevoogel (Sittard), spotlijster: mimus polyglottus  spotliester (Castenray, ... ), spotmus: spotmös (Tungelroy, ... ), spotter: speuter (Gemmenich), spotter (Velden, ... ), spouter (Rimburg), spötter (Rimburg), onduidelijke notatie  spouter, spötter (Rimburg), spotvogel: sjpotvoeëgel (Gronsveld), sjpotvogel (Herten (bij Roermond), ... ), sjpotvoogel (Valkenburg), spotvogel (Eksel, ... ), spotvoggel (Gulpen), spotvogəl (Lommel), spotvwoggel (Hees), spoͅtvōgəl (Kaulille, ... ), spoͅt˃vūgəl (Maaseik), eigen spelling; omgespeld  spoͅtvōgəl (Roosteren), Frings  spoͅt˃vōgəl (Diepenbeek), Frings; half lang als lang omgespeld  spoͅt˃vōgəl (Lanklaar), hippolais icterina  spoͅtfōgəl (Hamont), spotvogeltje: spotveugelke (Lanaken, ... ), vdBerg; omgesp.  spoͅt˃vø̄gəlkə (Sint-Truiden), tekteguut: tekteguût (Altweert, ... ), ulekuus: ül’leküsj (Bleijerheide, ... ), onomatopée  ül’leküsj (Kerkrade), wolwevertje wolwevertje: add in lijst Q 093  walwèverke (Vlijtingen) spotlijster || spotvogel [ZND m] || spotvogel (13,5 licht gekleurd, oranje binnensnavel; vaak in boomgaarden en grote tuinen, niet in bossen; nestje lijkt op dat van een vink [003]; roep hard [tetteruuïe]; drukke zang [N 09 (1961)] III-4-1
spouw reet: ręjt (Sint-Truiden), spouw: spaw (Uikhoven), spã (Tongeren), spow (Noorbeek, ... ), spā (Sint-Truiden), spāw (Bree), spē̜jǝf (Tessenderlo), spǫw (Berverlo, ... ), spǭw (Ottersum), špaw (Klimmen), špow (Hoensbroek, ... ), špǫw (Beek, ... ) De luchtruimte tussen de beide delen van een spouwmuur. [N 31, 35d; monogr.] II-9
spouwanker anker: aŋkǝr (Helden, ... ), bindeltje: bęŋǝlkǝ (Mesch), haak: hǭk (Weert  [(meervoud: hø̜̄k)]  ), ijzer: īzǝr (Waubach), spouwanker: [spouw]aŋkǝr (Beek, ... ), spouwehaakje: spē̜jǝhǭkskǝ (Tessenderlo), spouwhaak: [spouw] ̇uk (Sint-Truiden), [spouw]hoak (Houthalen), [spouw]ho̜ak (Kerkrade), [spouw]hwo ̞k (Tongeren), [spouw]hāk (Lommel  [(meervoud: -hāʔǝn)]  ), [spouw]hōk (Mopertingen  [(meervoud: -hēk)]  ), [spouw]hǭk (Berverlo  [(meervoud: -hǭkǝ)]  , ... ), spouwhaakje: spǫwhǭkskǝ (Gronsveld, ... ), špǫwhø̜̄kskǝ (Panningen), spouwijzer: [spouw]izǝr (Leunen, ... ), [spouw]iǝzǝr (Venray), [spouw]īzǝr (Bree, ... ), tussenijzer: tøsǝīzǝr (Oud-Caberg) Haak van messing of gegalvaniseerd ijzer die de binnen- en de buitenspouwmuur met elkaar verbindt. In L 210 werd om de zeven steenlagen een spouwanker bevestigd. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel '(spouw)-' het lemma 'Spouw'. [N 31, 35e; monogr.] II-9
spouwgat afvoer: āf˲vø̄r (Heel), losgat: lǫs˲gāt (Venlo), speenopening: špiǝnø̜̄pǝneŋ (Mechelen) Het gedeelte van de schaafbek waardoor de schaafkrullen naar boven komen. [N 53, 54b+54d] II-12
spouwlat dwarslat: dwē̜šlat (Sittard), kozijnlat: kozęjnlat (Oud-Caberg), spouwlat: [spouw]lat (Ell, ... ), [spouw]lats (Bleijerheide, ... ), [spouw]lát (Lommel, ... ), steunlat: stø̄nlat (Tungelroy), tochtlat: tochtlat (Weert) Lat die tegen de muurzijde van de stijl wordt geslagen en in de spouw past. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel '(spouw)-' het lemma 'Spouw'. [N 55, 15; N 32, 11b; monogr.] II-9