e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zwikboor guts: gøts (Gennep, ... ), handguts: hant˲gø̜ts (Boshoven, ... ), lepelboor: lē̜pǝlbǭr (Neer), steekguts: stē̜k˲gøts (Sevenum), zwikboor: zwek˱bōr (Neer) Klein, gutsvormig handboortje dat dient om het zwikgat te boren. Zie ook afb. 230. [A 32, 2] II-12
zwikgat zwikgat: zwek˲gāt (Ell), šwik˲gāt (Beesel), žwek˲gāt (Panningen) Het gaatje waardoor tijdens het tappen lucht in het vat kan komen en gistingslucht kan ontsnappen. Volgens de respondent uit Panningen (L 290) werd bij een gevuld vat het zwikgat tegen het stof afgesloten met behulp van een korenaar. [N E, 48a add.; A 36, 3a, add.] II-12
zwikker oppinner: openǝr (Bilzen), oppinner (Lommel), zwikker: tswikǝr (Bleijerheide), zwekǝr (Maasbree, ... ), šwekǝr (Posterholt), žwikǝr (Schinnen) De man die de schacht over de leest haalt en met een zwiktang het leer overal aanhaalt en met tacks vastslaat. [N 60, 160] II-10
zwikpin zwikpin: tswikpen (Bleijerheide), zwekpen (Milsbeek), zwikpin (Lommel) Een gebogen staaf met een knop aan het eind, bevestigd aan het zwikblok, waarop men een zwikblokleest stevig vast kan zetten. [N 60, 158b] II-10
zwiktang dobbeltang: dǫbǝltaŋ (Roggel), kromme zwiktang: kromme zwiktang (Sevenum), oppintang: oppentaŋ (Diepenbeek), ronde zwiktang: roŋ zwektaŋ (Maasbree), snoekebek: snoekebek (Dilsen, ... ), snōkǝbɛk (Maasbree), snoeketang: snukǝtaŋ (Milsbeek), zwiktang: tswiktsaŋ (Bleijerheide), zwektaŋ (Geulle, ... ), zwektāŋ (Meijel), zwiktang (Stein), žwektaŋ (Posterholt), žwīktaŋ (Schinnen) De tang waarmee men in het hol overhaalt. "In plaats van de rektang wordt veelal gebruikt de voor het opzwikken van doorgenaaid werk noodige zwiktang, die het voordeel heeft, dat hij ook als hamer te gebruiken en ongeveer even duur is." (Directie, pag. 304). Volgens de informant van Q 18 gebruikt hij de zwiktang uitsluitend om de neus en de hiel bij te zwikken. Men kan hiermee kleine stukjes van het leer bijtrekken, zodat er geen plooien ontstaan. Zie afb. 38. [N 60, 83c] II-10
zwingelbord zwingstapel: žwęŋstāpǝl (Beringe) Een verticaal staande plank met een inkeping waarin een bos vlas- of hennepvezels gelegd wordt die men wil zwingelen. Zie afb. 69. [N 48, 17b] II-7
zwingelen zwingen: žwęŋǝ (Beringe) Met behulp van een zwingelbord en zwingelmes of zwingelmolen de aanhangende kleine houtdeeltjes van vlas- en hennepvezels verwijderen. Zie betreffende zwingelmolen afb. 68. [N 48, 17a] II-7
zwingelmes zwing: žweŋ (Beringe) Brede spaan met aangescherpte kanten en een handvat om vlas mee te zwingelen. Zie ook afb. 69. [N 48, 17c] II-7
zwoegen aanpakken: aanpakke (Voerendaal), afmartelen: àfgəmètəlt (Loksbergen), ôofmattëlë (Tongeren), afslaven: aofslaove (Maastricht), anstrengen (du.): aa sjtrenge (Mheer), belsen: bèlse (Genk, ... ), mar.: heeft het iets met een "Belgisch paard"te maken?; cf. WNT I.10 p. 71 s.v. "belsen"= driftig lopen (v.e. paard)  bélsə (Niel-bij-St.-Truiden), pejoratieve betekenis: overhaasten  belsə (Kortessem), belsteren: bèlstere (Genk), beren: Da was d¯n heelen dag bèère geblaoze óp de stènaove  bèère (Gennep, ... ), beulen: bééjlə (Niel-bij-St.-Truiden), bruken: briehke (Genk), ich hem dao moeten brueken (Kaulille), cf. WBD III, 1.4: idem  bruuke (Zonhoven), mar.: ?; zie id WBD 1.4  ech höb mottən brykən (Zonhoven), charger (fr.): sjèrge (Genk), dabben: dab’be (Bleijerheide, ... ), de knoden afstoten: də knø͂ͅ afštūtə (Eupen), er voor willen: der vur willen (Ospel), eraan gaan: draangaon (Herten (bij Roermond)), dràn gaoë (Nieuwenhagen), eraan staan: Dae stuit draan, det zèk ich dich  draanstaon (Echt/Gebroek), ezelen: ezele (Lottum), dèè wuiver(d) hèèt zee lève langk zitten iêzele, tot det hèè d¯r bi-j nèèrgevallen is  iêzele (As, ... ), ezelwroeten: ezel vrū-te (Blitterswijck), fel werken: ich hub moëte feël wèrke (Wellen), forken: forke (Genk), forkse (Genk), èn vië.mar fo.rreke vir op tèè.d gedoa.n te krèè.ge: en wij maar hard werken om op tijd gedaan te krijgen  fo.rreke (Hasselt), hamen: hame (Belfeld), hard werken: ech hɛm hārd mūtə wɛrkən (Sint-Huibrechts-Lille), ech hɛm hɛt mutən wɛrkən (Peer), hard weireke (Oirlo), ich heb haat motte werreke (Kuringen), ich heb haord moeten werken (Overpelt), ich hem haard moeten werken (Eksel), heien: hàië (Schimmert), hel werken: ech heb hɛl mōtə werkən (Opglabbeek), heal wirke (Vaals), hel werke (Reuver), hel wirke (Gulpen, ... ), hel wirrəkə (Hulsberg), hel-werke (Noorbeek, ... ), hēl wĕerke (Maasbree), hēͅ.l we.rəkə (Eys), hĕl wèrke (Berg-en-Terblijt, ... ), hèl werke (Hoeselt), hèl wirke (Vijlen), hèl wirkə (Nieuwenhagen, ... ), hèl wirrəkə (Epen), hèl wèrreke (Maastricht), hél werrəkə (Maastricht), hél wirke (Schaesberg), ich heub moete hel wereke (Zichen-Zussen-Bolder), ich hub hel motte wirken (Ophoven), ich hèp hell moote wèrke (Kanne), (hel = hard).  hel wèrken (Eigenbilzen), hellen: helle (Asenray/Maalbroek), Ich höb mòtten hélle om ¯t werk aaf te kriege  hélle (Echt/Gebroek), hengsten: hengse (Kortessem), hingste (Venlo), hotten: cf. Franck-Van Wijk van Haeringen p. 264 (FvW)  (h)òttə (Niel-bij-St.-Truiden), juisteren: en alti-jd juistere en geldsj oppotte  juistere (Bocholt, ... ), en alti-jd juistere en geldsj oppotte; cf. WNT VII-1 kol. 524 s.v. "juisteren"; zie ook kol 565 s.v. "justeeren - juisteeren  juistere (As), katoen geven: ich eb moete kataan geve (Sint-Truiden), kneukelen: Cf. VD s.v. "kneukelen" 3. (gew.) hard werken  ich hem moeten kneukelen (Wijchmaal), knoefelen: knŭŭffələ (Meeuwen), knoeien: ich həb moda knōia (Koninksem), cf. VD s.v. "knoeien"5. (niet alg.) zwoegen, ploeteren  ich höb moette knooje (Val-Meer), knuren: knuure (Maasbree), knuùre (Venlo), knūre (Castenray, ... ), knŭŭrə (Reuver), krozen: kraoze (Heel, ... ), martelen: martele (Doenrade), martelen (Urmond), mattel’n (Diepenbeek), moeite doen: mĕŭte dōōn (Schimmert), mōte doon (As), muite doon (Oirsbeek), moren: mao:re (Roermond), maore (As, ... ), maorə (Heel, ... ), moare (Stevensweert), moore (Beverlo, ... ), O.ns vöré.lders hèbbe wa gemoord ien dit Génnepse la.nd  moore (Gennep, ... ), Sjei toch oet, doe maors dich kapot Waat höbste toch aan det maore (gemaor), de kènjer make toch alles op  maore (Echt/Gebroek), morksen: morkse (Gulpen), peren: paere (Roermond), pezen: paeze (Venlo, ... ), peeze (Venray), peze (Hasselt, ... ), bargoens zie ook peize  peeze (Sittard), piemelen: pie-me-le (Blitterswijck), piezakken: pi-zak-ke (Horst), pie-za-ke (Blitterswijck), piezakke (Blitterswijck, ... ), piezàkke (Sevenum, ... ), piezákke (Castenray, ... ), Wïj piezakte dat ¯t zweet óns vör de kop stó.nd We mósse fli.nk piezakke um óp tied klaor te kómme  piezakke (Gennep, ... ), pinnen: Ich höb mòtte pinne òm ¯t te haole  pinne (Echt/Gebroek), ploeten: plū-te (Blitterswijck), ploeteren: ploetere (Amby, ... ), ploeteren (Born, ... ), ploeterə (Oirsbeek), ploetərə (Kapel-in-t-Zand, ... ), ploetərən (Urmond), plootere (Lutterade), ploëteren (Kesseleik), plŏĕtərə (Loksbergen, ... ), plötərə (Wijnandsrade), poejakken: eeg höb moote poejakke (Mheer), ich heb maote poeiakke (Niel-bij-As), poeejakke (Klimmen), poej-jakke (Nunhem), poejakke (Buggenum, ... ), poejakken (Geleen, ... ), poejákke (Swalmen), poeëjakke (Altweert, ... ), poijakke (Heek), pōējakke (Tungelroy), pôjakke (Gronsveld), pûjakke (Bree), cf. Schuermans p. 493, s.v. "poeiakken, poejakken, poeiakker enz. (Limb.) = slaafs werken, zwaren arbeid doen (p. 461, s.v. "patjakken"(opposite meaning)  poejakke (Valkenburg), Dao höb ich de ganse mörge gepoejaokt, mer bön nog neet klaorgekòmme  poejaoke (Echt/Gebroek), Mânleef, vèè höbbe nogal mote pûzjakke viêr op ti-jd kloar te zeen  pûzjakke (As, ... ), poejakke komt in verschillende vormen in Limb. en Rijnl. dialektenvoor; de herkomst van het woord is niet bekend; mar. cf. Schuermans p. 493, s.v. "poeiakken, poejakken, poeiakker enz. (Limb.). Zie "patjakken"p. 461.  poe:jakke (Roermond), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  poejakke (Heer), volgens auteurs is het een var. op piezakke; mar.: deze variatie is niet terug te vinden in reg. (dialect)woordenboeken  poejákke (Castenray, ... ), poejakkeren: poejakkere (Maastricht, ... ), poejakkərə (Maastricht), poojakkerre (Geulle), pōējàk.kərə (Maastricht), pōēnjàkkərə (Maastricht), poerten: poerten (Meijel), poken: poeake (Heel), poeëke (Heel), pōēke (As), puuke (Stokkem), pootaan spelen: poeëtaan spuuële (Altweert, ... ), rakkeren: Ik hèb fli.nk mótte rakkere um óp tied klaor te kómme  rakkere (Gennep, ... ), schaffen: sjaffë (Tongeren), klaarspelen  sjaf’fe (Bleijerheide, ... ), schravelen: šrā.vələ (Eys), schroeven: schróuve (Maaseik), sjroeve (Heel, ... ), sjrouve (Stokkem), schrompen: schrômpe (Altweert, ... ), niet in deze betekenis terug te vinden: Zie Schuermans p. 603 s.v. "schrompen  schrômpe (Nederweert), ps. algemene opmerking: in vragenlijst staat een dubbele ? boven de o; waarschijnlijk niet goed genoteerd. Heb het geïnterpreteerd en ingevoerd als een: ø (dus niet omgespeld!).  sjrŏmpe (Buggenum), schuften (du.): sjoefte (Kerkrade, ... ), sjoef’te (Bleijerheide, ... ), sjofte (Beek, ... ), sjŏĕftə (Heerlen, ... ), sjŏĕf⁄tə (Brunssum), sjŏfte (Geleen), sjófte (Sittard), šuftə (Vaals), mar. zie Duits "schuften  sjoefte (Heel), Waat höbbe wer mòtte sjòfte om det hoes väöre wèntjer klaor te kriege  sjòfte (Echt/Gebroek), schurgen: sjùr’’gë (Tongeren), cf. VD s.v. "schurgen"(overg.) (gew.) = schuieren, met een kruiwagen vervoeren  schörrege (Zonhoven), schustern (du.): sjoes’tere (Bleijerheide, ... ), sjouwen: sjouwe (Maastricht, ... ), slaven: ich heb moote slaven (Neeroeteren), ich hem moete slave (Heusden), ich hep mooote slaave (Lanaken), ig heb dwo moette slave (Hoeselt), ig èb moote slaavë (Lanklaar), sjlaave (Sittard), sjlave (Doenrade, ... ), sjlāve (Buggenum), sla-ve (Blitterswijck), slaove (Caberg, ... ), slaovə (Meeuwen), slave (Well), sloavə (Sint-Truiden), əch öp motə slāvə (Rekem), sleuren: sléújrə (Niel-bij-St.-Truiden), sloven: ichepmutəslōͅvə (Martenslinde), sloeëve (Castenray, ... ), slooive (Meerlo), sloͅven (Bilzen), Zïj hèt hör heele lèève gesloofd  sloove (Gennep, ... ), spoeden: spooje (Noorbeek, ... ), taffelen: tāvele (Montzen), taperen (< fr.): mar.: fr. "taper  ich hub moete tapere (Amby), te nijg werken: contractie van ndl. nijdig  tə nīēch wérrəkə (Hamont), tobben: tobbe (Meerssen), tobben (Grubbenvorst), travakken: trafikke (Genk), travakke (Sint-Truiden), travakə (Sint-Truiden, ... ), mar.: volgens Zonhoven wb. komt het in (een oude) VD deze betekenis voor s.v. "trafakken, travakken  trafikke/travikke (Zonhoven), traven: mar.: van "travailler"?  ich heb motte trave (Welkenraedt), tremmen: trimmə (Montfort), cf. WNT XVII-2, kol. 2639 s.v. "tremmen - trimmen"3.b. (onz.: Z.-Nederl.) "Werken als een tremmer, zwoegen, sjouwen  tràmmən (Lommel), uitsloven: oetschloven (Heerlerbaan/Kaumer), veel moeite doen: hiel völ meujte doen (Maastricht), vjeul mōēte doen (Hoeselt), völ meute doon (Oirsbeek), vlooien: ich əb moote vloeien (Rotem), vloeëje (Stokkem), vloêje (Maaseik), vrelen: cf. WNT XXIII, kol. 456 s.v. "vreigelen - vreegelen, vrei(e)len, vreelen, wr."Betekenis divers echter niet in de vorm van hard werken  vreeële (Zonhoven), werken dat hij omvalt: wërke dats te ömvêls (Gronsveld), werken wie een paard: wirke wie ein peard (Heel), werkschaften: werksjafte (Neer), woelen: wauve (Stokkem), weele (Arcen), weule (Doenrade, ... ), weule(n) (Obbicht), weulun (Brunssum), wēūle (Lutterade), wu.lə (Hoepertingen), wuile (Nieuwstadt, ... ), wule (Heerlen, ... ), wūle (Castenray, ... ), wūūlə (Heerlen), Wa hèbbe wïj mótte wuu.le vör ó.ns gé.ld  wuu.le (Gennep, ... ), woesteren: wustərə (Gelinden), cf. WNT XXVI kol. 1675 s.v. "woesten"4. "Iets resp. zichzelf onstuimig rondwentelen, draaien; woelen  wustərə (Heers), wolven: ichəpmutə wolvə (Gelinden), woave (Schinnen), wolve (Heel), woove(n) (Schinveld), woovə (Oirsbeek), wouve (Bingelrade, ... ), wouven (Amby, ... ), wouvə (Maastricht, ... ), wòwve (As), ’wólvóə (Tongeren), cf. s.v. "wouf" etc. = wolf etc.  wouve (Sittard), met bijgedachtwolvene uit winstbejag zwoegen  woove (Brunssum), Note v.d. invuller: dit zegt men ook, in de betekenis van altijd maar bezig zijn om te verdienen, te schrapen.  wouve (Maastricht), wroetelen: vreutele (Haelen, ... ), vreutelen (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), vreutelə (Doenrade, ... ), vreutələ (Schinnen), vrētele (As), vrūūtələ (Loksbergen), wreutele (Gulpen), wroeten: ech hep mutə vrytə (Hamont), ich heb mooten vreeten (As), k kämət’n vry(3)̄t’n (Tessenderlo), motte vriete (Kuringen), vreute (Neer, ... ), vreuten (Haler, ... ), vreutə (Venlo), vrēte (As), vrēͅtə (Meeuwen), vroete (Posterholt), vrote (Bree), vrōtə (Bree), vrutən (Overpelt), vrūūtə (Gennep, ... ), vrŭtə (Veulen), vry(3)tə (Houthalen), vry(3)tən (Eksel, ... ), vrøtə (Lozen), vrøͅjtə (Paal), vrüte (Tienray), wraute (Tungelroy), wroete (Horst, ... ), wroeten (Leopoldsburg, ... ), wrutten (Eksel), wry(3)tə (Beringen), wry(3)̄tə (Beverlo), wrøtə (Rekem), wrøtən (Lozen), wrø̄tə (Lanklaar), Hard vruu.te, wènnig verdie.ne  vruu.te (Gennep, ... ), Note v.d. invuller: handig, ijverig werker aan: kleutereer een hobby, vb. timmeren: (ww.) = kleuteren.  wrute (Jeuk), wurgen: wörge (Tegelen), wörgen (Schinveld), wörrege (Zonhoven), Opm. hebzucht.  wörge (Beesel), zich afbeulen: zich ao.fbeule (Zonhoven), àfgəbuilt (Loksbergen), zich afmoren: aafmaore, zich (Sittard), wederkerig ww.  oafmoore (Genk), zich afpeigeren: zich aafpeigere (Weert), zich afsloffen: zich aafslóffe (As), zich anstrengen (du.): a sjtrenge (Vaals), zich aansjtrèngə (Heel), zich aasjtrèngə (Nieuwenhagen), zich de mis werken: mies = hard  zich de miès werke (Venlo), zich dood werken: zich doet wö.rreke (Zonhoven), zich druk maken: zich druk make (Oirlo), zich geven: ze.x˃ geͅ.avə‧ (Eys), zich goed plagen: zich good ploage (Heer), zich hamen: cf. Schuermans p. 174 s.v. "hamen"1. slafelijk werken....  zich haome (Maastricht), zich inspannen: sich isjpanne (Wijlre), zich isjpannə (Nieuwenhagen), zich inzetten: i-zetse (Kerkrade), zich kapot werken: ziech kepot werreke (Maastricht), ziech kepot wèrreke (Maastricht), zīx kapoͅt werkə (Hasselt), zich kwellen: kwealĕ (Heerlerbaan/Kaumer), zich kwaele (Venlo), zich moe maken: ze.x m‧øͅi̯ mā.kə (Eys), zich muuj make (Venray), zich moede maken: zich meug mààke (Geleen), zich moeite doen: zich meute doon (Schimmert), ziech meujtə doen (Maastricht), zig mujtə doon (Hulsberg), zich moeite geven: ziech meujte geve (Maastricht), zich moren: (zig) maorə (Roermond), zich moare (Schinnen), zich moaren (Geleen), zich over de kop werken: zig euvər də kop wérrəkə (Maastricht), zich plagen: zich plaochə (Kapel-in-t-Zand), zich plaogə (Amstenrade, ... ), zich plāōge (Schimmert), zich ploage (Heerlen), zig plaogə (Roermond), zich schinden (< du.): sjinne (Puth), zich schinne (Heerlen, ... ), zich sjinne (Heerlen, ... ), cf. VD (duits) s.v. "schinden"= agbeulen  schinnen (zich) (Oirsbeek), zich touwen: zich touwe (Noorbeek, ... ), zich uitsloven: oeētsjlove (Herten (bij Roermond)), oetsjloove (Neer), oetsjloovə (Schinnen), oetsjlove (Geleen, ... ), oetsjloven (Sittard), oetsjlovə (Wijnandsrade), oetsjlòòve (Posterholt), oetsjlôove (Swalmen), oetsloove (Eys, ... ), oetsloovə (Maastricht), oetslove (Ittervoort, ... ), oetsloven (Born, ... ), oëtslove (Horst), ōēt sjlove (Mheer), ōētschlove (Amby), ōētsjloovə (Epen), zex ytslōͅvə (Meeuwen), zich aatslouve (Jeuk), zich oetsjloove (Schinnen), zich oetsjloovə (Beesel, ... ), zich oetsjlove (Beek, ... ), zich oetsloove (Thorn), zich oetslove (Thorn, ... ), zich oetslovən (Urmond), zich oetslòvə (Montfort), zich outsloove (Hoensbroek), zich oêtslove (Venlo), zich oëtslove (Maasbree), zich ōētsjloovə (Susteren), zich ōētsjlovə (Doenrade), zich ōētsjlōōvə (Nieuwenhagen), zich ōētslove (Venlo), zich ŏĕtslauvə (Venlo), zich utslove (Meerlo), zich ŭŭtsloovə (Gennep), zich-ōētsjloovə (Heerlen), ziech oetslaove (Maastricht), zieg oetsloovə (Maastricht), zig oetsjloove (Geulle), zig oetsjloovə (Roermond), zig oetsjlove (Roermond), zĭĕch ōētslaovə (Maastricht), ütslove (Tienray), zich weren: hee werdj zich (Montfort), sich weren (Gulpen), weren (Meijel), zex wīrə (Meeuwen), zich waere (Echt/Gebroek, ... ), zich we.rə (Kelpen), zich weare (Lutterade), zich weere (Maasbree), zich weĕru (Brunssum), zich were (Tungelroy, ... ), zich weren (Eksel, ... ), zich wēēre (Venray), zich wēērə (Nieuwenhagen), zich wīēre (As), zich wèere (Gulpen), zich wère (Ell, ... ), zich wèren (Eigenbilzen), zich wèrt (Kesseleik), zich wèrə (Montfort), zich wèèrə (Doenrade), zich wéérə (Beesel, ... ), zich-weerə (Heerlen), ziech weere (Maastricht), ziech were (Maastricht), zieg weerə (Maastricht), zig weerre (Vijlen), zig were (Meijel), zig wèère (Geulle), zig wêre (Stein), zəch wérə (Vlijtingen), (= zich niet klein laten krijgen).  ziech weere (Caberg), (ê).  zich waere (Neer), zijn pere gezien hebben: Cf. WBD 1.4.: idem  ich heb vandaag mənne pérə gezien (Kuringen), zweten: šweete (Brunssum), zwoegen: ich heb moate zwoogen (Gruitrode), ich hem mote zwoege (Beringen), ich hem moətøn zwūgen (Oostham), ich høp mōtə zwugə (Maastricht), schwoege (Mheer), sjwoege (Buchten), sjwooge (Gulpen), zjwoege (Herten (bij Roermond), ... ), zjwooge (Beegden, ... ), zjwoogə (Oirsbeek), zjwouge (Guttecoven), zwoege (Afferden, ... ), zwoegen (Blerick, ... ), zwoegə (Maastricht, ... ), zwogen (Ophoven), zwoogə (Venlo), zwōēge (Merselo, ... ), zwŏĕgən (Lommel) (hard) werken || afsloven, hard werken || armzalig hard werken zonder veel resultaat || doorwerken, jakkeren || flink doorwerken || flink werken || forken, hard werken || hard en snel werken || hard werken || hard werken [zwoegen, wroeten, adammen, muiken, ploeteren, trimmen, porren] [N 85 (1981)] || hard werken of studeren || hard werken onder minder gunstige omstandigheden || hard werken, buffelen || hard werken, hard zorgen || hard werken, zich weren || hard werken, zwoegen || hard werken, zwoegen, wroeten || hard zwoegen || hard, vaak te hard werken || Ik heb moeten zwoegen. [ZND 08 (1925)] || labeuren, zwaar werken || overdreven hard werken, zich afsloven || overdreven lang en hard werken || pezen, hard werken || ploeteren || ploeteren, hard werken || ploeteren, zwoegen || reg. ww. van het Barg. piezakken: stevig doorwerken || slaven, hard zwoegen || slaven, zwoegen || sloven, zwaar werk doen || te driftig, vurig, fel werken || tot afmatting toe ¯n moeizaam zwaar werk verrichten || werken (hard -) || wroeten (hard werken) [ZND B1 (1940sq)] || wroeten, hard werken || wroeten, zwoegen, ploeteren tobben || zeer hard werken || zich afsloven || zich bijzonder inspannen, erg veel moeite doen [zich weren, zich uitsloven, weerbieden] [N 85 (1981)] || zich uitsloven || zijn best doen, zwoegen || zwaar werk verrichten || zwaar werken || zwoegen || zwoegen (hard werken) [SGV (1914)] || zwoegen (hard werken) [SGV (1914)] || zwoegen, hard werken || zwoegen, lichamelijk hard werken || zwoegen, sloven || zwoegen, zich afbeulen || zwoegen, zwaar werken III-1-4
zwoord braai: broi (Diets-Heur, ... ), broi. (Overrepen, ... ), broə. (Boekhout), brō.ə (Ordingen), brōi (Berg, ... ), brōi̯i (Val-Meer), brōə (Halmaal, ... ), brō̝ə (Brustem), brō̝əi (Vorsen, ... ), brōͅi (Kanne, ... ), broͅi ('S-Herenelderen, ... ), broͅi. (Wintershoven), bru.ə (Gutschoven), bruə. (Jesseren), brūə (Alken, ... ), brūəi (Buvingen), brū̞i (Borlo), brū̞ə (Nieuwerkerken), brø̄. (Hasselt), braaitje: bryrkə (Alken), bryəkə (Binderveld, ... ), brø̄kə (Herk-de-Stad), brø̄tšə (Kanne), brø͂ͅtšə (Lanaken), herst: h‧ɛ̄rst (Hechtel), spekbraai: speͅgbroi (Sluizen), spɛgbrōə (Schulen), spekzwaard: schpek zwaasch (Nuth), schpeksschwaets (Heerlen), sjpek-sjwaat (Bleijerheide), sjpeksjwaad (Heerlen), sjpekzjwaasj (Guttecoven), sjpek’sjwaad (Bleijerheide, ... ), sjpèksjwaat (Kerkrade), sjpèkzjwáá.rs (Heythuysen), spekschwaat (Heerlen), spekzwaard (Castenray, ... ), spekzwaars (Thorn), spekzwaart (Helden), spekzwaas (Laak, ... ), spekzwoars (Genk), spèkzwaard (Tungelroy), spèkzwoart (Gennep), spɛk swārs (Opglabbeek), spɛk˃zwōͅrt (Gennep, ... ), ?ne Sjpekzwaasj is ouch gout veur ?t getuug in te vëtte: een spekzwoerd wordt ook gebruikt om gereedschap in te vetten  špɛk˃zwā.š (Sittard), Snietj de zwaars mer van daen herst aaf Doojt ¯s ¯n spekzwaars oónger ¯t kroekerraat, dan joónkertj ¯t neet mieër zoeë Eeder ziêne meuch, zag de jónk, vaader ¯t moos en ich ¯t spek  spekzwaars (Altweert, ... ), Syst. Frings  speͅk˃zwōəi̯ (Heppen), Syst. Veldeke  spekzwaars (Kinrooi), Syst. WBD  sjpeksjwaart (Tegelen), sjpék-sjwaat (Kerkrade), spekzwaard (Boekend, ... ), Verklw. spekzwaartje  spekzwaart (Nederweert, ... ), spekzwaardje: spekzwa.rtje (Leunen), spekzwoerd: Syst. WBD  spekzwoerd (Blerick, ... ), verst: vjōͅs (Overrepen), zwaard: jòaas (Stein), schwaad (Heerlen, ... ), schwaard (Belfeld, ... ), schwaars (Amby, ... ), schwaart (Oirsbeek), schwaasch (Lutterade), schwaat (Heerlen, ... ), schwaatj (Epen), schwaats (Heerlen, ... ), schwaords (Heugem), schweaord (Bingelrade), schwoars (Eijsden), sjwaa.t (Waubach), sjwaa.ts (Epen), sjwaa:rd (Nieuwstadt), sjwaa:sj (Meerssen), sjwaad (Bleijerheide, ... ), sjwaard (Brunssum, ... ), sjwaars (Roermond, ... ), sjwaarsj (Valkenburg, ... ), sjwaart (Helden, ... ), sjwaas (Obbicht, ... ), sjwaasch (Nuth), sjwaasj (Geleen, ... ), sjwaat (Bocholtz, ... ), sjwaats (Eys, ... ), sjwaors (Roermond), sjwasj (Remersdaal), sjweasj (Sittard), sjwoard (Steyl), swaard (Blerick, ... ), swaasj (Guttecoven), swaods (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), swārs (Lanklaar), šwaart (Brunssum), šwā:rt (Eupen), šwā:ts (Moresnet), šwāt (Vaals), šw‧ārdə (Eupen), zhwaars (Mheer), zjwaa(r)sj (Schimmert), zjwaa:d (Helden, ... ), zjwaa:rd (Baexem, ... ), zjwaa:rs (Maasniel), zjwaa:sj (Klimmen), zjwaad (Heerlen), zjwaard (Baarlo, ... ), zjwaars (Asenray / Maalbroek, ... ), zjwaarsch (Heer), zjwaarsj (Banholt, ... ), zjwaart (Baarlo, ... ), zjwaas (Heel, ... ), zjwaasj (Geleen, ... ), zjwaat (Henri-Chapelle), zjwaats (Gulpen, ... ), zjwaatsj (Doenrade), zjwaods (Gronsveld, ... ), zjwaots (Eijsden, ... ), zjwāāsch (Puth), zjwāāsj (Hoensbroek), zjwáá.rs (Heythuysen), zsjwaasj (Heerlerheide), zva͂rs (Houthalen), zwa:rs (Klimmen, ... ), zwaa:rd (Blerick, ... ), zwaa:rs (Echt), zwaa:sj (Puth), zwaads (Voerendaal), zwaadt (Welkenraedt), zwaar:d (Tegelen), zwaard (Afferden, ... ), zwaars (Altweert, ... ), zwaarsch (Amby), zwaarsj (Stein, ... ), zwaart (Blerick, ... ), zwaarts (Echt), zwaarz (Lanklaar), zwaas (Berbroek, ... ), zwaasch (Schimmert, ... ), zwaasj (Geverik / Kelmond, ... ), zwaat (Heerlen, ... ), zwaats (Echt, ... ), zwaa‧rd (Oirlo), zwaerds (Maastricht), zwaers (Wyck), zwaird (Weert), zwai̯ns (Paal), zwai̯s (Paal), zwao:r (Eksel), zwao:rs (Maastricht), zwaod (Bilzen), zwaor (Eksel), zwaord (Ottersum), zwaors (Maastricht, ... ), zwaorsj (Bunde), zwaort (Gennep, ... ), zwaorts (Oost-Maarland), zwaos (Beverst, ... ), zwaot (Val-Meer), zwaots (Heugem, ... ), zwars (Neerpelt), zwas (Molenbeersel, ... ), zwaš (Halen, ... ), zwā.rs (Niel-bij-As, ... ), zwā.s (Herk-de-Stad), zwāā.rd (Sevenum), zwāi (Oostham), zwāō-s (Wellen), zwāōts (Oost-Maarland), zwārs (As, ... ), zwārt (Blitterswijck, ... ), zwārz (Opglabbeek), zwārz(e) (Bree), zwās (Berbroek, ... ), zwāt (Montzen), zwāərs (Neerharen), zwāəts (Lanaken), zwā‧rs (Zonhoven), zwa̝ts (Loksbergen), zwa͂r (Houthalen), zwa͂s (Tongeren), zwa‧rs (Overpelt), zwjaard (Belfeld), zwoard (Heijen), zwoars (Genk, ... ), zwoas (Heers), zwos (Hoeselt), zwouts (Zichen-Zussen-Bolder), zwouərt (Lommel), zwōi̯ (Beverlo), zwōrs (Maastricht), zwōs (Tongeren), zwōx (Borgloon, ... ), zwōəs (Zelem), zwōͅ.s (Lummen, ... ), zwōͅd (Bilzen, ... ), zwōͅi (Kerkhoven, ... ), zwōͅr (Beverlo, ... ), zwōͅrs (Achel, ... ), zwōͅrt (Gennep, ... ), zwōͅs (Aalst, ... ), zwōͅt ('S-Herenelderen, ... ), zwōͅts (Gellik, ... ), zwōͅx (Berlingen, ... ), zwōͅər (Eksel), zwōͅəs (Linkhout, ... ), zwō̝ͅi (Heppen), zwō̞ͅrs (Paal), zwō̞ͅs (Velm, ... ), zwŏ-og (Hoepertingen), zwoͅars (Eksel), zwoͅas (Koninksem), zwoͅhj (Borgloon), zwoͅrs (Overpelt, ... ), zwoͅs (Binderveld, ... ), zwoͅu̯x (Veulen), zwoͅx (Borgloon, ... ), zwoͅəi̯ (Heers), zwoͅərt (Lommel), zwoͅət (Lommel), zwoͅəy (Borgloon), zwäi̯s (Halen), zwôod (Hoeselt), zwə:rs (Baexem), zwəj (Oostham), zw‧āər (Hechtel), žwā.š (Aubel), žwā:t (Montzen), #NAME?  schwaars (Susteren), (spek).  zwaart (Neeritter), (v.).  zwa͂rs (Helchteren), (van het spèk)  zwooj (Beverlo), (vr.).  zwārs (Lanklaar, ... ), žwārs (Stokkem), Als boers aangevoeld Greet dreigde Pieke, dat, es heer naoventrint kwaom, zijj de bessem op z¯n "zjwaars"kepot zouw slaon  zjwaars (Maastricht), als het gebraden is  zwas (Beverlo), braa  zwōͅs (Kerkom), De zwaors van ¯t verreke hele de boere veur ziech  zwaors (Maastricht), Eigen phonetische  zwaarsj (Valkenburg), Eigen spellingssyst. Zie vragenlijst p.6  zwaas (Berg), Eigen syst.  sjwaad (Heerlen), eigenwijs mens  zwaasj (Sittard), Hae krichter op zien sjwaasj: hij krijgt op zijn huid  sjwaasj (Sittard), mnl swaerde: behaarde huid. Daarbij een paragogische -s  zwoars (Hamont), mv. [zwaa¯rde  zwaa:rd (Boeket), Mv. zjwaa.rze  zjwaard (Swalmen), mv. zjwaa.rze  zjwaars (Swalmen), mv. zjwaa.r¯de  zjwaa:rt (Linne), mv. zjwaadze  zjwaats (Klimmen), Nieuwe [spelling]  sjwaard (Reuver), ook  zwôos (Hoeselt), r bijna niet hoorbaar  zjwaarsj (Valkenburg), schj=ch van chocolade  schjwoaschj (Heerlerheide), Stukskes gebakke zwaard zien lekker  zwaard (Castenray, ... ), Syst. Eijkman  zwōͅrt (Gennep), Syst. Eykman  zwārt (America), Syst. Frings  zwa(ə)x (Opheers), zwaš (Halen), zwatš (Zelem), zwaəx (Gingelom), zwārs (Bocholt, ... ), zwās (Hasselt, ... ), zwāx (Gingelom), zwōərs (Beringen), zwōͅ(ə)rs (Hamont), zwōͅ.rs (Overpelt), zwōͅi̯ (Beverlo), zwōͅrs (Beringen, ... ), zwōͅərs (Neerpelt), zwōͅərt (Koersel), zwōͅəs (Melveren, ... ), zwoͅi̯ (Sint-Truiden), zwoͅərs (Achel), Syst. Frings (?)  zwās (Kinrooi), Syst. Frings vrl.  zwārs (Bree, ... ), Syst. Grootaers  zwoͅu̯rt (Lommel), Syst. IPA  zwa͂rs (Paal), zwo̞u̯əi̯ (Kwaadmechelen), Syst. Veldeke  sjwaat (Bocholtz), sjwoard (Tegelen), zjwaard (Tegelen), Syst. WBD  sjwaars (Melick, ... ), sjwaas (Urmond), sjwaasj (Limbricht), zjwaa:rs (Maasniel), zjwaads (Mechelen), zjwaar (Buchten), zjwaard (Baexem, ... ), zjwaars (Boukoul, ... ), zjwaart (Panningen, ... ), zjwaas (Holtum), zjwaasj (Geleen, ... ), zwaard (Leuken, ... ), zwaars (Maasniel, ... ), zwaart (Baarlo, ... ), zwaort (Ottersum), Syst. WBD Dim.: zwaerdje  zwaart (Venlo), Syst. WBD Mv. zwaarde  zwaard (Nederweert), Syst. Wbk. van Bree  zwaars (Bree), van spek  zwôos (Tongeren), zwôot (Tongeren), zwôots (Tongeren), verkl. zwèèrske Dich höbs ziêker zwaars achter di-jn ure: ben je soms doof Hèè hauw zi=jn hoar tot oppe zwaars(schedel) loate knippe(of sni-je)  zwaars (As, ... ), Verklw. sjweëdje  zjwaad (Heerlen), Verklw. zjwaerdjes: hardgebakken zwoerd van in de pan gebraden stukjes spek  zjwaard (Tegelen), Verklw. zw#rsk\\n  zwoͅrs (Lommel), Verklw. zwaardje  zwaard (Venlo), verklw. zwäörske  zwaors (Maastricht), Verklw. zw€?sk\\  zwā‧s (Meeswijk), vrouw zegt zw‹rs  zwōͅr (Zutendaal), Waat haet die sjónk n dieke sjwaard Lik de sjwaerdjes maar op de randj van den tejjer  sjwaa:rd (Roermond), zwaard van het spek: zjwaard van het sjpek (Oirsbeek), zwaardje: schwaerdje (Sittard), sjwae:rtje (Nieuwstadt), sjwaertje (Sittard), sjwaeske (Sittard), sjweurske (Valkenburg), swäërdje (Blerick), zjwaerdje (Roermond), zwa.rtje (Leunen), zwaardje (Blerick, ... ), zwaarske (Meijel), zwaartje (Panningen), zwae:dje (Venlo), zwae:rdje (Heerlen, ... ), zwae:rtje (Tegelen), zwaerdje (Afferden, ... ), zwaertje (Tegelen), zwaesjke (Urmond), zwaeske (Elsloo), zwaetje (Rimburg), zwatje (Blitterswijck), zweerske (Grevenbicht / Papenhoven), zwerchkes (s-Gravenvoeren), zweurske (Maastricht), zweurtje (Venlo), zwäörske (Maastricht, ... ), zwèètje (Heerlen), zwèùrske (Maastricht), zwèùtske (Oost-Maarland), zwörske (Sint-Pieter), zwörskə (Maastricht), zwùrske (Oud-Caberg), zwaardsje: zwáordske (Maastricht), zwoerd: sjwoerd (Heerlerheide), zwoerd (Griendtsveen), zwūrt (Gennep, ... ), Syst. Eijkman  zwūrt (Gennep), Syst. Veldeke  zjwoert (Roermond), Syst. WBD  zwoerd (Oirlo), zwoerd van spek: zwoerd van spek (Valkenburg), zwoerdje: zwoerdje (Afferden), zwūūrtje (Venlo), zwoord: zwoort (Grathem) afgeschrabde huid van een varken || de zwoord, van het spek [N 16 (1962)] || De zwoord, van het spek (zwaart, zwaort?) [N 16 (1962)] || gebraden spekhuid || Hoe heten de vetklonters, die overblijven, als runds of varkensvet wordt gesmolten? (kaan) [ZND 02 (1923)] || huid van het spek || spekzwaard || spekzwoerd || spekzwoert || varkenshuid || vel van het varken, zwoerd || zwoerd [Goossens 1b (1960)], [Goossens 1c (1955b)] || zwoerd (harde rand van een snede spek) [ZND 08 (1925)] || zwoerd (van spek) [N 07 (1961)] || zwoerd van het spek || zwoerd van spek || zwoerd, varkenshuid || zwoert || zwoord || zwoord (harde rand van een snede spek) [ZND B2 (1940sq)] || zwoord (spek~) [SGV (1914)] III-2-3