e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
abortus, verwerpen verschieten: vǝrsxētǝ (Rothem), vǝršētǝ (Heythuysen, ... ), verwerpen: verwerpen (Blerick, ... ), vǝrwɛrpǝ (Baarlo, ... ) Het uitdrijven van de vrucht voordat de normale draagtijd is verstreken en het jonge dier zijn volkomen ontwikkeling heeft bereikt. [A 48A, 9] I-11
abrikoos abrikoos: abrekauze (Buvingen, ... ), abrikoeze (Achel), abrikoeəs (Heerlen), abrikoze (Kerkhoven, ... ), abrəkooəs (Zonhoven), appelkoos: abbelekoos (Sittard), appelekoos (Venlo), appelkoos (Heerlen), appelkouw: abbelekouw (Sittard), ablekouw (Sittard), appelekouw (Klimmen, ... ), appelkauwe (Sint-Pieters-Voeren, ... ), applekouw (Geleen, ... ), naar Pâque  appelkauwe (Tongeren) I-7
abrikozenvlaai abrikozenvlaai: abriekeuezevla͂.j (Hasselt), appelekozeflaaj (Roermond) abrikozenvla || abrikozenvlaai III-2-3
absis absis (lat.): absies (Valkenburg), absis (Eisden, ... ), de absis (Gulpen, ... ), de absïs (Schinnen), altaarnis: alternis (Weert), altaaruitbouw: alteroetbouw (Weert), bij het altaar: bie et altaar (Holtum), hoofdaltaar: hoeefdaltoor (Eksel), hoogaltaar: hoeegaltaor (Ell), hoegaltaor (Venlo), hoogkoor: hoeeg koeer (Venray), t hoogkoor (Tongeren), koor: koear (Echt/Gebroek), koeer (Horn, ... ), koer (Kerkrade, ... ), koeër (Diepenbeek, ... ), koor (Hoepertingen, ... ), koormis: koeermis (Peer), op het altaar: op t altaor (Maastricht), priesterkoor: preesterkoear (Schinnen), preesterkoeër (Nuth/Aalbeek), priesterkoeer (Baarlo), uitbouw: den ootbauw (Eigenbilzen), utbouw (Siebengewald), voor?: veur (Neerpelt) De halfronde of meerhoekige uitbouw van het priesterkoor waarin het hoofdaltaar staat [absis]. [N 96A (1989)] III-3-3
absolutie absolutie (<fr.): abselusen (Hoensbroek), abselusie (Bocholt, ... ), abselutie (Baarlo, ... ), abseluuse (Tongeren), abseluusie (Mechelen-aan-de-Maas), abseluusje (Geleen, ... ), abseluussiej (Ell), abslusiej (Geistingen), absoluse (Sint-Truiden, ... ), absolusie (Epen, ... ), absolusje (Gulpen), absolussen (Zonhoven), absolutie (Achel, ... ), absoluuse (Vlodrop), absoluusje (Klimmen, ... ), absulutie (Eys), absëlúsë (Hoeselt), apselutie (Neerpelt), apseluusie (Heel), apseluusje (Montfort), apsəlūūsə (Loksbergen), apsəlysi (Meijel), de abselusje (Klimmen), de absolusie (Meerssen), de absolutie (Heers), de absoluuse (Eigenbilzen), ábsəlŭŭtie (Opglabbeek), ápselūūsie (Nieuwenhagen), absolution (du.): absolutioen (Bocholtz), absolüsiuən (Montzen), vergeven: vergève (Meijel), zegen: dr zeën (Nieuwenhagen) Absolutie [abseloetsioeën]. [N 96D (1989)] III-3-3
abt abt: ab (Klimmen, ... ), abt (Achel, ... ), inne ab (Nieuwenhagen), Voor mannen  abt (Jeuk), gardiaan: gardiaan (Ophoven), hoofd: hoofd (Meijel), kloosteroverste: ein kloosteruuverste (Klimmen), kloestereuverste (Heers), overste: `ne äövesjte (Klimmen), euavesjte (Lutterade), euverschte (Schimmert), euversjte (Schinnen, ... ), euverste (Baarlo, ... ), euvesjte (Nuth/Aalbeek), euvischte (Koningsbosch), euëvesjte (Hoensbroek, ... ), ēūëvesjte (Nieuwenhagen), ieverste (As, ... ), inne euevesjte (Nieuwenhagen), jovveste (Eigenbilzen), jéverste (Eigenbilzen), jùvvërstë (Hoeselt), ne jùvverste (Tongeren), overste (Oirlo, ... ), ovərstə (Lommel), uevesjte (Waubach), ueëverste (Heel), uiverste (Sint-Truiden), unne euverste (Meerssen), uuverste (Bocholt, ... ), uèvesjte (Schinnen), uëverste (Heel, ... ), ūīvərstə (Loksbergen), äöevesjte (Gulpen), äöversjte (Valkenburg), äöverste (Echt/Gebroek, ... ), äövesjte (Klimmen), éúverste (Terlinden), ëüvesjte (Geleen), överjste (Bocholtz), överste (Eksel), övesjte (Neerbeek), öävesjte (Waubach), øvərstə (Meijel), ùvvesjte (Epen), ənə øvəsjtə (Montzen), Voor vrouwen  euverste (Jeuk), prior (lat.): prior (Loksbergen, ... ), vaderabt: vader abt (Neerpelt), vaderabt (Echt/Gebroek) Een overste in een klooster, abt [euverste, opperste]. [N 96D (1989)] || Een rector, de geestelijk leider van een klooster of gesticht. [N 96D (1989)] III-3-3
abuis abuis: abuis (Heythuysen, ... ), abusj (Meijel), abuus (Beverlo, ... ), abūūs (Maasbree), abūūsj (Zonhoven), das aby(3)̄s (Beverlo), de beist abys (Bocholt), de bès abiez (Opglabbeek), de heb`s abies (Bilzen), de hèps abiez (Opoeteren), des abys (Sint-Huibrechts-Lille), dich bəs abuus (Rotem), dich hebs abieez (Opoeteren), dich hebs abies (Bree), die hed` abys (Zonhoven), dix hebs abi.s (Bree), dix hebst abīs (Gruitrode), dje zijt abuus (Sint-Truiden), djeeje zejt abuus (Stevoort), djij zijt abus (Kozen), djə zeͅt aby(3)̄s (Herk-de-Stad), doe hebs abies (Molenbeersel), dšee zy(3)̄t abys (Herk-de-Stad), du bes abies (Neeroeteren), du häbs abis (Opitter), dze zijt abuus (Sint-Truiden), g`hebtj abuus (Weert), g`het abuis (Houthalen), ga`dt abies (Peer), ge het abūs (Overpelt), ge hèt abuuz (Kaulille), ge zet abuis (Paal), ge zet abus (Lommel), ge zet abuus (Beverlo, ... ), ge zet abys (Beringen), ge ziet abuus (Neerpelt), ge zijt [aby(3)̄s} (Kleine-Brogel), Ge zijt abies (Linde), ge zijt abuus (Helchteren, ... ), ge zijt abŭŭs (Wijchmaal), ge zijt abys (Hechtel), ger (gēēr) zeet abuis (Maastricht), gië zêt abuues (Zolder), guo zēͅd aby(3)̄s (Oostham), gä zit abyĕs (Overpelt), gè hebt abuus (Grote-Brogel), gè zeet abieez (Opoeteren), gè zét əbīs (Bree), gə zet äbūs (Halen), gə zeͅt abø͂ͅus (Lummen), gə zit aby(3)̄s (Hamont), gɛ hɛpt abi.s (Bree), hɛbs əbi:s (Neerglabbeek), sje zijt abuus (Brustem), žeə zēt abis (Schulen), žĕ zēͅt abys (Diepenbeek), àbūūs (Hamont), əbies (Meeuwen), (ich waas abuus).  abuus (Ell), Abuis wordt als deftig gevoeld.  zje zait abuus (Vliermaalroot), Deftig.  ge zijt abies (Linde), gə hɛt abys (Neerpelt), ook materiaal znd 19a,6  abeùs (Maaseik), abies (As), abuus (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), abuës (Lanklaar), aby(3)̄s (Beringen, ... ), abys (Hoepertingen, ... ), aby’s (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), aby‧s (Tessenderlo), abües (Wellen), de bès abiez (Opglabbeek), de heb’s abies (Bilzen), de hèps abiez (Opoeteren), dich bès abuus (Ophoven), dich hebs abieez (Opoeteren), dich hebs abies (Bree), die hed’abys (Zonhoven), dix hebs abi̞s (Bree), dje zijt abuus (Brustem, ... ), djeeje zejt a’buus (Stevoort), djij zyt abus (Kozen), doe hebs abies (Bocholt), dšee zy(3)̄t abys (Herk-de-Stad), du bes abies (Neeroeteren), du häbs abis (Opitter), dze zijt abuus (Sint-Truiden), dîx hebst abīs (Gruitrode), də beͅs aby(3)̄s (Opgrimbie), dɛs abys (Sint-Huibrechts-Lille), ga’dt abies (Peer), ge het abus (Overpelt), ge hèt abuus (Kaulille), ge zeet abuus (Ophoven), ge zet abuus (Beverlo, ... ), ge zet abys (Beringen, ... ), ge zet äbūs (Halen), ge ziet abuus (Neerpelt), ge zijt abies (Peer, ... ), ge zijt abuus (Tessenderlo, ... ), ge zijt abys (Hechtel), ge zit aby(3)̄s (Hamont), ge zyt abuus (Helchteren, ... ), gē hɛpt abe̞s (Bree), geͅ zeͅt abø̄u̯s (Lummen), gië zêt abuuls (Zolder), gä zit abyəs (Overpelt), gè hebt abuus (Grote-Brogel), gè zeet abieez (Opoeteren), gè zet abus (Lommel), gö zēͅd aby(3)̄s (Oostham), gə hɛt abys (Neerpelt), gər zeet əbuis (Maastricht), g’ het abuis (Houthalen), g’hebtj abuus (Weert), hɛbə əbīs (Neerglabbeek), zje zait abuus (Vliermaalroot), zéə zét abis (Schulen), žĕ zēͅt abys (Diepenbeek), əby(3)̄s (Loksbergen), əbys (Rekem), ook materiaal znd 19a,6 Alle klinkers met verlengteken  gè zét əbìs (Bree), ook materiaal znd 19a,6 is noorderwind  baais (Bilzen), ook materiaal znd 19a,6 met accent ^ op de y  ge zy(3)t abuus (Heppen), ook materiaal znd 19a,6 met een ^ op de y  de beist abys (Bocholt), ps. Algemene note: Het omspellen van het Eksels dialect is misschien niet helemaal correct (geen spellingslijst daarvoor ik heb het bij benadering omgespeld!  aby(3)̄s (Eksel), Voor gelijke of mindere personen.  dich bes abuus (Geistingen), Voor hoogere personen.  gè zeet abuus (Geistingen), contrarie: dich bes contraorie (s-Herenelderen), ook materiaal znd 19a,6  dich bes contraorie (s-Herenelderen), er langs: d`es er langs (Bocholt), er langs neven: das er langs neffen (Lommel), er neven: das er neffen (Genk), de bēͅs tər nēͅvə (Lanaken), dje zijt terneve (Brustem), do. beͅ.s tərneͅ:və (Montzen), ge zeetəjər nève (Weert), ook materiaal znd 19a,6  de beͅs tər nēͅve (Lanaken), dje zijt terneve (Brustem), dō bēͅs tər nēͅv’ə (Montzen), ge zeet’jər nève (Weert), mis: `t es mis (Beringen, ... ), `t is mis (Wilderen), d`as mieəs (Wellen), d`as mis (Beverlo, ... ), d`es mis (Bocholt, ... ), da es mis (Jeuk, ... ), da ēs mis (Heusden), da is mies (Voort), da is mis (Hoepertingen, ... ), da`s mes (Sint-Truiden), da`s mies (Broekom, ... ), da`s mis (Beverlo, ... ), da`s miës (Horpmaal), daas mis (Sint-Lambrechts-Herk), das es mis (Jeuk, ... ), das mes (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), das mi-js (Gutshoven), das mies (Ulbeek), das mis (Alken, ... ), das miəs (Heers), das mīs (Mettekoven), das mīəs (Borgloon), dat es mies (Herstappe), dat es mis (Bilzen, ... ), dat eͅs møs (Houthalen), dat is mis (Sint-Huibrechts-Lille), dat əs mis (Lanaken), dās mis (Diepenbeek), de bes mis (Genoelselderen, ... ), de bēͅs mis (Lanaken), de bĕst mis (Genk), de beͅs mis (Maaseik), de bès mis (Eigenbilzen, ... ), de bəs mis (Rotem), de`is mis (Hamont), de`s mis (Bocholt, ... ), des mis (Maaseik), des mis (Achel, ... ), det es mes (Maaseik), det es mis (Maaseik), det is mis (Gruitrode, ... ), dēͅ is mis (Overpelt), deͅ bist mes (Genk), deͅ is mis (Peer), deͅtizmiz (Neerglabbeek), dich (de) bes mis (Opglabbeek), dich best mis (Meeuwen), dich bəs mis (Rotem), die zēd mēs (Zonhoven), dix beͅs mis (Kotem), dje zeet mies (Borgloon), dje zet mis (Kerkom), dje zijt mis (Brustem, ... ), dje ə zijt mieəs (Hoepertingen), djee zijt mis (Gingelom, ... ), djeeje zejt mis (Stevoort), djè zèt mies (Wellen), djïe zijt mijes (Ulbeek), djə zēͅt mies (Hasselt), doe bès mis (Geistingen, ... ), du bes mis (Neeroeteren), du bäs mes (Opitter), dze zijt mis (Sint-Truiden), dzjə zēt mis (Velm), dže zijt mis (Sint-Truiden), džə zēͅt mis (Diepenbeek), däs mes (Hamont), dès mis (Bocholt, ... ), də bes mes (Molenbeersel), də bes mis (Bilzen), də bes tə mes en (Molenbeersel), də bēͅs mes (Lanaken), də bĕs mis (Genoelselderen), də beͅs meͅs (Lanaken), də beͅs mis (Lanaken, ... ), g` zèt mis (Koersel), g`hebbĕt mis (Weert), ge ziet mis (Hamont), ge zij mis (Oostham), ge zijt mis (Sint-Lambrechts-Herk), geer zeet mis (Eisden, ... ), gij zijt mis (Kleine-Brogel), gië zit mis (Neerrepen), gè zeetj mis (Geistingen), gè zét mis (Bree), je zit mis (Beverst), jia ziet mis (Koninksem), jia ziët mies (Heks), jië zit mis (Sint-Huibrechts-Hern), mis (Borgloon, ... ), mês (Montzen), sje zeēit mïs (Vliermaalroot), tes mis (Zichen-Zussen-Bolder), teͅs mes (Lanaken), zje zait mies (Vliermaalroot), zji-je zijt mi-jes (Zepperen), zji-je zɛit mi-jes (Zepperen), žeĕ zäət mīs (Diepenbeek), žī zet mīs (Mettekoven), žə zɛt mis (Hasselt), Abuus komt ook wel voor, doch zelden.  də bes mes (Opgrimbie), Beleefder.  zje zit mis (Mal), Deftig.  gə zät mes (Koersel), ge: onbeklemtoond dje, beklemtoond djï.  dje zijt mis (Aalst-bij-St.-Truiden), Gewoonlijk.  ge zijt mis (Linde), ook materiaal znd 19a,6  da’s mis (Bilzen), de bes mis (Genoelselderen, ... ), de bēͅs mis (Lanaken), de bĕst mis (Genk), de beͅs mis (Lanaken), de bès mis (Eigenbilzen, ... ), de bəs mis (Rotem), deͅ bist mes (Genk), di zed mès (Zonhoven), dich bes mis (Opglabbeek, ... ), dich best mis (Meeuwen), die zēəd mēͅs (Zonhoven), dix beͅs mis (Boorsem), dje zet mis (Kerkom), dje zijt mis (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), dje zyt mis (Sint-Truiden), dje zèet mies (Borgloon), dje zèt mies (Wellen), dje ə zijt mieəs (Hoepertingen), djee zijt mis (Gingelom, ... ), djeeje zejt mis (Stevoort), djie zijt mijes (Ulbeek), djə zēͅt mies (Hasselt), djə zeͅt mis (Herk-de-Stad), doe bès mis (Maaseik, ... ), du bes mis (Neeroeteren), du bäs mes (Opitter), dze zijt mis (Sint-Truiden, ... ), dzjə zèt mis (Velm), dže zēͅt mis (Diepenbeek), də bes mis (Bilzen), də bēͅs mes (Lanaken), də bĕs mis (Genoelselderen), də beͅs mes (Opgrimbie), də beͅs meͅs (Lanaken), də beͅs mis (Martenslinde), g ŋ zeetj mis (Ophoven), ge ziet mis (Hamont), ge zij mis (Oostham), ge zijt mis (Peer, ... ), ge zät mes (Koersel), geer zeet mis (Eisden, ... ), gië zit mis (Neerrepen), g’zŋt mis (Koersel), je zit mis (Beverst), jia ziet mis (Koninksem), jia ziët miès (Heks), jīē zit mis (Sint-Huibrechts-Hern), mes (Opgrimbie), sje zeēīt mis (Vliermaalroot), zī zet mis (Mettekoven), zje zait mies (Vliermaalroot), zje zit mis (Mal), zji-je zit mi-jes (Zepperen), zə zèt mis (Hasselt), žeĕ zäət mis (Diepenbeek), ook materiaal znd 19a,6 met een verkortingsteken op de i  de beͅs mis (Maaseik), ook materiaal znd 19a,6 mijes slecht leesbaar  zje-je zijt mijes (Zepperen), mis gekegeld: mis gekegeld ! (Brustem), ook materiaal znd 19a,6  mis gekegeld (Brustem), niet juist: dat nej jus (Val-Meer), niet waar: det is niet waar (Sint-Huibrechts-Lille), ook materiaal znd 19a,6  det is nit wour (Sint-Huibrechts-Lille), rats mis: rats mis (Brustem), ook materiaal znd 19a,6  rats mis (Brustem), verdoold: (dje verdŏŏlt oech) (Borgloon), de bes verdoilt (Riemst), de hebst dich verdoold (Genk), dig hebs dig verdôld (Veldwezelt), dje verdoo(e)lt ôêch (Kuringen), dje verdooilt oeg (Borgloon), dje verdoolt oech (Mielen-boven-Aalst), dje zijt verdoold (Mielen-boven-Aalst), djee verdould och (Kuringen), djē hēͅddeg verdōeld (Beverst), djie verdeult oech (Hasselt), djie-je zee-jet verdoëlt (Heers), džə vərdojlt ug (Kortessem), džə vərdø.ldž ux (Hasselt), ge zijt verdoold (Halmaal), ge zijt verdoolt (Kerkom), jië verdoͅëlt oech (Sint-Huibrechts-Hern), sje verdold oech (Kortessem), žə vərdø:lt ux (Hasselt), Meest gebruikt.  džə veͅrdōəlt ux (Diepenbeek), ook materiaal znd 19a,6  de bes verdolt (Riemst), de hebst dich verdoold (Genk), dig hebs dig verdôld (Veldwezelt), dje hèddeg verdōeld (Beverst), dje verdooilt oeg (Borgloon), dje verdoolt oech (Mielen-boven-Aalst), dje zijt verdoold (Mielen-boven-Aalst), djee verdoold och (Kuringen), djie verdeult oech (Hasselt), djie-je zee-jet verdoëlt (Heers), djé verdooelt ôêch (Kuringen), djé verdoolt ôêch (Kuringen), džə veͅrdōølt u (Diepenbeek), džə vərdoͅjlt ug (Kortessem), də høͅps teͅx vərdōͅlt (Maastricht), ge verdoold u (Diepenbeek), ge verdoold uig (Zichen-Zussen-Bolder), ge zijt verdoolt (Kerkom), je verdoïld oech (Riksingen), jië verdoëlt oech (Sint-Huibrechts-Hern), sje verdold oech (Kortessem), verdaold (Amby), zə vərdø̄lt ux (Hasselt), verkeerd: d`as verkiëd (Kwaadmechelen), da`s verkird (Neerpelt), das es verkiert (Eisden), das verkierd (Genk), das verkieërt (Lommel), dat es verkiert (Moelingen), dat es verkjeut (Zichen-Zussen-Bolder), des verkerd (Neerpelt), des verkierd (Achel, ... ), des verkiert (Meeuwen), des verkèrt (Neerpelt), det is verkierd (Maaseik), dich (de) bes verkierd (Opglabbeek), dich bes verkierd (Lanaken), dig hebts het verkeerd veur (Bocholt), dè is verkiert (Hamont), də bēͅs vərkird (Lanaken), ger (gēēr) zeet verkierd (Maastricht), verkierd (Beringen, ... ), verkieërd (Hasselt), ook materiaal znd 19a,6  dich bes verkierd (Lanaken, ... ), dig hebts het verkierd veur (Bocholt), də bēͅs vərkird (Lanaken), gər zeet verkierd (Maastricht), zo niet: Gewoonlijk.  t es zōē nie! (Linde), ook materiaal znd 19a,6  ’t es zoe nie (Peer) abuis [ZND 01 (1922)] || abuis, vergissing || Dat is mis. [ZND 38 (1942)] || Ge zijt abuis (= ge vergist u). [ZND 19 (1936)], [ZND 19 (1936)] || het mis hebben, zich vergissen [abuis hebben, zijn eigen misgissen] [N 85 (1981)] || vergissing, misvatting III-1-4
accijns accijns (<lat.): acceine (Maastricht), acciens (Lutterade, ... ), accijns (Amby, ... ), accijnse (Eigenbilzen), akcijns (Maastricht, ... ), akseins (Urmond), aksiens (Guttecoven, ... ), aksijne (Hoeselt), aksijns (Blerick, ... ), aksiêns (Schinnen), aksĭĕs (Epen), akzijns (Kerkrade, ... ), āksijns (Venray), àkcèjns (Maastricht), àksijns (Maastricht, ... ), àksèjns (Heerlen, ... ), (v.).  aks‧ɛi̯ns (Eys), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  áktseins (Nieuwenhagen), ps. er staat achter dit woord AN; weet niet wat invuller hiermee bedoelt?!  aksijns (Herten (bij Roermond)), belasting: belasting (Blerick, ... ), btw: B.T.W. (Echt/Gebroek, ... ), ps. invuller twijfelt over dit antwoord (er staat een vraagteken achter!).  btw (Gennep), cijns (<lat.): sins (Oirsbeek), omzetbelasting: ömzetbelasting (Meijel), steuer (du.): sjtuur (Vlodrop), taks (<fr.): taks (Jeuk) de belasting op etenswaren [accijns] [N 90 (1982)] III-3-1
accijnsgewicht aangifte: ǫwǝngęftǝ (Herk-de-Stad), accijnsgewicht: aksęjnsgǝwext (Sittard), geschat: gǝšat (Berg / Terblijt, ... ), gǝšęt (Berg / Terblijt), geslacht gewicht: gǝslax gǝwex (Blerick, ... ), gǝslaxt gǝwext (Beringen), gǝslaxt gǝwēǝt (Kerkrade), gǝslaxtj gǝwext (Weert), gǝšlax gǝwex (Hoensbroek), lebendig: lēbɛndǝx (Swalmen), passavant: pazavaŋ (Kaulille), rauw gewicht: rǭw gǝwex (Blerick), schatting: šateŋ (Maasmechelen, ... ), schatting door de artist: sxateŋ dōr dǝn artis (Helchteren), taxatie: taksāsī (Weert), zwaarte: zwīrdjǝ (Tungelroy) Het gewicht van een te slachten rund, zoals dat bij de belastingdienst moet worden aangegeven. [N 28, 1] II-1
accoordloon accoordloon: akōǝtluǝn (Kelmis) Loon dat men verdiende als men werkte volgens een bepaald accoord; stukloon of loon naar prestatie. [monogr.] II-4