e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
achtervuur achtervuur: axtǝrvø̄̄r (Panningen), ātǝrvī̄r (Bilzen) Het gedeelte van de gebakken laag steen in een ring- of zigzagoven waar de steen nog nagloeit nadat het vuur er voorbij is gegaan. In Q 111 werd deze fase van het bakproces nakoelen (nǭkø̄̄l\) genoemd. [N 98, 142] II-8
achterwand achterbred: axtǝrbret (Leunen), axtǝrbrit (Maaseik), axtǝrbriǝt (Bree), axtǝrbrē.t (Molenbeersel, ... ), axtǝrbrēt (Baarlo, ... ), axtǝrbrē̜t (Echt, ... ), axtǝrbręt (Middelaar, ... ), axtǝrbrī.ǝt (Gelinden, ... ), axtǝrbrɛt (Gennep, ... ), axtǝrbrɛǝt (Maasbracht), axtǝrbrɛ̄t (Baarlo, ... ), ātǝrbręi̯t (Koninksem), ātǝrbrɛ̄t (Membruggen), ɛxtǝrbret (Afferden, ... ), ɛxtǝrbrɛt (Milsbeek, ... ), achterbredje: axtǝrbretjǝ (Arcen  [(zitbankje - bestond vroeger uit een kist ter breedte van de kar gevuld met haksel en een beetje haver voor vrachtrijders met een lange route)]  , ... ), ęxtǝrbretjǝ (Wanssum), achterhoofd: axtǝrhøi̯t (Herkenbosch), axtǝrøi̯ (Nunhem), achterhoofdbred: axtǝrhet˱brit (Gelieren Bret), axtǝrhøt˱brēt (Montfort), (mv)  axtǝrhøi̯t˱brɛ̄r (Vlodrop), achterhoofdstuk: achterhoofdstuk (Nieuwerkerken), achterkant: axtǝrkantj (Nederweert), axtǝrkaŋt (Lanklaar), achterklap: achterklap (Helden, ... ), achterkopeind: ātǝrkǫp˱ent (Oost-Maarland), achterplank: achterplank (Swalmen), achterschoft: achterschoft (Berverlo, ... ), axtǝrsxǫft (Beringen, ... ), āxtǝrsxǫft (Oostham, ... ), achterschoot: ãxtǝrsxǭt (Lommel), achterschot: axtǝrsxǫt (Weert), axtǝršot (Ell, ... ), axtǝršǫt (Bree), āxtǝrskot (Gelinden, ... ), achterschotsel: axtǝrsxotsǝl (Bree), achterschut: axtǝrsxøt (Achel), axtǝršøt (Roggel), achterschutbred: axtǝršøt˱brēt (Roggel), axtǝršø̜t˱bręi̯t (Boukoul, ... ), achterschutsel: axtǝršø̜tsǝl (Rotem), achterstbredje: ɛxtǝrsbrēi̯tjǝ (Sevenum), achterste berd: ɛxtǝrstǝ bɛt (Linkhout, ... ), achterste bred: axtǝrstǝ brēt (Horst, ... ), āxtǝrstǝ bret (Meijel), ēgǝlstǝ brēt (Grathem), ēxtǝrstǝ bret (Lottum), ē̜xtǝrstǝ bret (America), ɛgǝlstǝ brē̜t (Maasbracht), ɛrstǝ brēt (Hamont), ɛstǝ brē.ǝt (Stevoort), ɛxtǝrstǝ brē.ǝt (Elen, ... ), achterste bredje: axtǝrstǝ bretjǝ (Horst), ēxtǝrstǝ britjǝ (Lottum), ęxtǝrstǝ bretjǝ (Baarlo), achterste hoofd: ā.tǝrstǝ hɛi̯t (Veldwezelt), achterste hoofdberd: axtǝrstǝ hyt˱bęt (Zelem), achterste hoofdbred: au̯xtǝrstǝ høi̯brɛt (Echt), axtǝrste hø̜i̯t˱briǝ.t (Sint-Lambrechts-Herk), axtǝrstǝ hibrīǝ.t (Kuringen), axtǝrstǝ høt˱briǝt (Engelmanshoven, ... ), axtǝrstǝ hø̄briǝ.t (Mechelen-Bovelingen), axtǝrstǝ hø̄bręi̯ǝt (Kozen), axtǝrstǝ hø̜t˱bręt (Borgloon), axtǝrstǝ hēt˱briǝ.t (Genk), axtǝrstǝ hęi̯brit (Neerglabbeek), axtǝrstǝ hęi̯brīǝ.t (Meeuwen), ãxtǝrstǝ hit˱briǝt (Kermt), ja.stǝ høi̯t˱brē̜.t (Berg, ... ), ja.stǝ hø̄t˱brē̜.t (Membruggen, ... ), ā.stǝ hēt˱brē̜.t (Martenslinde), ā.tǝrstǝ h˙ēt˱brē.t (Beverst), ā.xtǝrstǝ hyt˱briǝ.t (Wijer), ātǝrstǝ høi̯t˱brē̜t (Ketsingen), ātǝrstǝ hø̜̄i̯brēǝt (Wintershoven), ātǝrstǝ hęi̯bręt (Rosmeer), ātǝrstǝ ēt˱brē̜.t (Bilzen), āxtǝrstǝ hø̜i̯t˱brii̯ǝt (Batsheers), āxtǝrstǝ hø̜i̯t˱brit (Veulen  [(wagen)]  ), ē̜xtǝrstǝ hęi̯brīǝ.t (Opglabbeek), ē̜ǝstǝ hø̜i̯brēǝt (Wellen), ęstǝ hø̄t˱brīt (Heers), ęstǝ hø̜i̯t˱brit (Mettekoven), ęxǝlstǝ høi̯t˱bręt (Peij), ɛ ̞stǝ hȳt˱brēǝt (Schakkebroek), ɛ.xsdǝ hø̜i̯t˱brīǝ.t (Diepenbeek), ɛstǝ hyt˱brēt (Stevoort), ɛxtǝrsten ø̜i̯t˱brīǝ.t (Meeswijk), ɛxtǝrstǝ hit˱brīǝ.t (Stokrooie), ɛxtǝrstǝ hęi̯brīǝ.t (Niel-bij-As), ɛxtǝrstǝn øt˱briǝ.t (Dilsen), ɛ̄.stǝ hit˱brēǝt (Schulen), ɛ̄.stǝ høi̯t˱brē̜.t (s-Herenelderen), ɛ̄.stǝ hø̜i̯bri.ɛt (Ulbeek), ɛ̄.stǝ hø̜i̯t˱bri.ɛt (Guigoven, ... ), ɛ̄.stǝ h˙ēt˱brē.t (Beverst), ɛ̄stǝ hø̜i̯t˱briǝ.t (Kortessem), achterste hoofdstuk: ɛstǝ hytstø̜k (Wilderen), ɛstǝ hyǝtstø̜k (Boekhout, ... ), ɛxstǝ hyǝtstø̜k (Binderveld), achterste kopeind: axtǝrštǝ kǫp˱eŋ (Valkenburg), achterste kopstuk: axtǝrstǝ kǫpstø̜k (Rummen), achterste plank: axtstǝ plaŋk (Meeuwen), ɛxtǝrstǝ pla.ŋk (Kaulille), achterste schoft: agǝrstǝ sxǫft (Tessenderlo), axtǝrstǝ sxoft (Peer), axtǝrstǝ sxǫft (Berverlo, ... ), ɛxtǝrstǝ sxǫft (Eksel, ... ), achterste schoot: ɛxtǝrstǝ sxōt (Overpelt), achterste schot: axtǝrstǝ sxǫt (Keent, ... ), axtǝrstǝ šǫt (Bree), āxtǝrstǝ šot (Meijel), ęxtǝrstǝ šǫt (Bocholt), achterste schut: ɛxtǝrstǝ sxøt (Neerpelt, ... ), ɛxtǝrstǝ sxø̜t (Kaulille), achterste schutbred: ā.tǝrstǝ šęt˱brē.t (Veldwezelt), ęgǝlstǝ šø̜t˱bręi̯t (Herten), ęxtǝrstǝ šøt˱bręi̯t (Maasniel), ęxtǝrstǝ šø̜t˱brē̜t (Melick), ɛxtǝrstǝ šø̜t˱brē.t (Neerharen), achterste stop: ęxǝštǝ štop (Brunssum, ... ), achterste stopsel: axtǝrstǝ støpsǝl (Roosteren), ęxtǝrstǝ štø̜psǝl (Neerbeek), achterstop: axtǝrstǫp (Groot Genhout), axtǝrštop (Puth), axtǝrštǫp (Limbricht, ... ), achterstopsel: axtǝrstø̄psǝl (Eisden), axtǝrštø̜psǝl (Geleen, ... ), (mv)  axtǝrštø̜psǝlǝ (Buchten), axtǝrštǫpsǝlǝ (Berg), achterstuk: achterstuk (Sint-Truiden), ā.xtǝrstø̜k (Groot-Gelmen), berd: bɛt (Zelem), bred: bret (Rotem), brit (Bocholt, ... ), briǝt (Elen), brēt (Blerick, ... ), brēǝt (Stokkem), brē̜t (Maasbracht, ... ), bręt (Heel, ... ), brīt (Rotem), brīǝ.t (As, ... ), brɛt (Bergen, ... ), brɛ̄t (Baarlo, ... ), bredje: bretjǝ (America, ... ), brē.tjǝ (Tegelen), brētjǝ (Hout-Blerick, ... ), bręi̯tjǝ (Maasbree), brɛtjǝ (Bergen), eindberd: endjbrēt (Weert), hinderstop: heŋǝrštop (Eygelshoven), hoofd: hii̯t (Vlijtingen), hȳt (Zolder), høt (Houthalen, ... ), hø̜i̯t (Vroenhoven), hęi̯t (Meeuwen), hɛi̯t (Hees, ... ), hoofdberd: hyt˱bęt (Meldert), hyǝt˱bɛt (Loksbergen), høt˱bɛrt (Boekt Heikant, ... ), hoofdberd van achter: hyǝt˱bɛt ˲van axtǝr (Halen), hoofdbred: het˱brii̯ǝt (Hasselt), hibrēǝ.t (Kermt), hit˱brię.t (Hasselt), hit˱brēi̯ǝt (Spalbeek), hit˱brēǝ.t (Schulen), hybrē.t (Hechtel), hyt˱brē.t (Helchteren), hyt˱brēr (Godschei), hyt˱brīǝ.t (Houthalen), hyt˱brīɛ.t (Berbroek), hyǝt˱bre.t (Kortessem), hyǝt˱brē.t (Herk-de-Stad), hyǝt˱brēt (Neerpelt), hyǝt˱brēǝ.t (Donk), hȳt˱bręi̯t (Wijer), høbrēi̯ǝt (Zolder), høi̯t˱brēt (Berg, ... ), høi̯t˱brē̜.t (Hoeselt, ... ), høi̯t˱brē̜ǝ.t (Piringen, ... ), høi̯t˱bręt (Herderen, ... ), høi̯t˱brīę.t (Vliermaal), høi̯t˱brɛt (Tongeren), høi̯t˱brɛ̄t (Haren, ... ), høt˱briǝt (Zonhoven), høt˱brē.t (Eksel), høt˱brēt (Stevoort), høt˱bręi̯t (Kuringen, ... ), høǝt˱briɛ.t (Mechelen-Bovelingen), hø̄brii̯t (Ulbeek), hø̄i̯brīi̯ǝt (Zepperen), hø̄i̯t˱brē̜t (Henis, ... ), hø̄t˱briǝt (Mechelen-Bovelingen), hø̄t˱brēi̯t (Sint-Lambrechts-Herk), hø̄t˱brēi̯ǝt (Groot-Loon), hø̄t˱brē̜.t (Diets-Heur, ... ), hø̄t˱bręt (Genoelselderen), hø̜̄t˱brē̜.t (Genoelselderen), hø̜̄t˱brɛ̄t (Membruggen, ... ), hø̜i̯t˱bre.t (Jesseren), hø̜i̯t˱brii̯t (Veulen), hø̜i̯t˱brit (Kortenbos), hø̜i̯t˱brię.t (Kuttekoven, ... ), hø̜i̯t˱briǝt (Broekom, ... ), hø̜i̯t˱briɛ.t (Alken, ... ), hø̜i̯t˱briɛt (Borgloon, ... ), hø̜i̯t˱brēǝt (Piringen), hø̜i̯t˱brīǝ.t (Rotem), hø̜i̯t˱brīǝt (Ulbeek), hø̜i̯ǝt˱brē̜ǝr (Rutten), hø̜t˱briǝt (Klein-Gelmen), hēt˱brēt (Kleine-Spouwen), hēt˱brēǝ.t (Grote-Spouwen), hē̜ǝbrēt (Herderen), hęi̯brii̯t (Meeuwen), hęi̯brit (Opitter, ... ), hęi̯briǝt (Bree), hęi̯brē.t (Mopertingen), hęi̯brēt (Bocholt, ... ), hęi̯brīt (Niel-bij-As), hęi̯brīǝr (As), hęi̯brōǝr (Eigenbilzen), hęi̯t˱brē.t (Beverst, ... ), hęi̯t˱brēt (Dorne, ... ), hęi̯t˱bręi̯t (Waterloos), hęi̯t˱brīǝ.t (Tongerlo), hɛi̯brē̜.t (Gellik), hɛi̯brīǝ.t (As, ... ), h˙ēbrē.t (Bilzen), h˙ēbrīǝ.t (Genk), øi̯t˱brē.t (Vucht), øi̯t˱brēt (Meeswijk), ø̜i̯t˱briǝt (Stokkem), ø̜i̯t˱brē ̞t (Stokkem), ø̜i̯t˱brī.t (Eisden), ø̜i̯t˱brīǝ.t (Leut), ēt˱brē̜.t (Bilzen, ... ), (mv)  hø̄t˱brētǝr (Diepenbeek), hø̜i̯briǝr (Wellen), hø̜i̯t˱briɛ.r (Berlingen), hīt˱brēǝr (Spalbeek), hoofdbred van achter: høi̯t˱brē̜.t van ɛ̄.tǝn (Lauw), hoofdsel: hɛi̯tsǝl (Zichen-Zussen-Bolder), hɛtsǝl (Val-Meer), hoofdstuk: hutstø̜k (Herk-de-Stad), hytstø̜k (Alken, ... ), hyǝtstø̜k (Aalst, ... ), hyǝtstɛk (Walshoutem), hȳtstø̜k (Nieuwerkerken), hȳtstēk (Borlo), hȳǝtstø̜k (Gingelom), hø̄tstø̜k (Wellen), hø̜̄ǝtstø̜k (Rukkelingen-Loon), hø̜i̯tstø̜k (Gelinden, ... ), hūtstø̜k (Brustem), utstø̜k (Attenhoven), yǝtstø̜k (Melveren), (mv)  hytstɛkǝ (Gorsem, ... ), karbred: karbret (Arcen), karbrēt (Kaulille, ... ), karbrɛt (Kaulille), (mv)  karbriǝr (Maaseik), karbredje: karbretje (Leunen, ... ), karrenstop: kārǝštop (Kerkrade), karschoft: kɛ̄rsxoft (Wijchmaal), karschot: kɛrsxot (Ospel), kɛrsxǫt (Hushoven, ... ), karschut: kɛ̄rsxęt (Grote-Brogel), kistberd: kis˱bat (Waasmont), klap: klap (Schinveld, ... ), klǭp (Putbroek), klep: klɛp (Maastricht, ... ), kopeind: kopm (Bemelen), kop˱ent (Mheer, ... ), kǫp˱eŋ (Berg / Terblijt, ... ), kǫp˱ɛnt (Gronsveld), kopstuk: kopstuk (Rijkel), (mv)  kopstø̜kǝ (Bommershoven, ... ), plank: plank (Panningen  [(bij de korte kar)]  ), schoft: schoft (Stal), sxoft (Hechtel, ... ), sxǫft (Beringen, ... ), schoftplank: sxǫftplaŋk (Zolder), schootbred: šōt˱bręt (Heel), schot: sxot (Blerick, ... ), sxǫt (Eind, ... ), šot (Baarlo, ... ), šǫt (Bocholt, ... ), schotbred: šot˱bręi̯t (Panheel), schotsel: sxotsǝl (Beek), schuifbredje: šūf˱brētjǝ (Tegelen), schut: sxøt (Achel, ... ), sxɛt (Opitter), šɛt (Bree), schutbred: šøbrēt (Borgharen), šøt˱brēt (Linne), šøt˱brę.t (Beegden, ... ), šøt˱brɛt (Maastricht, ... ), šøt˱brɛ̄t (Herten  [(mv šøt˱brɛ̄i̯ǝr)]  ), šø̜t˱brē.t (Kanne, ... ), šø̜t˱brę.t (Horn), šɛbrɛ̄t (Kanne), schutbred van achter: šøt˱bręt ˲van ātǝ (Teuven), schutsel: sxøtsǝl (Bree), sxø̜tsǝl (Kaulille), sxɛtsǝl (Grote-Brogel), šøtsǝl (Bocholt), šętsǝl (Beek, ... ), staartbred: start˱brīǝ.t (Genk), stop: stǫp (Buchten, ... ), štop (Eys, ... ), štǫp (Bocholtz, ... ), žtop (Munstergeleen), stopbred: štop˱bręi̯t (Schimmert), štǫp˱brēt (Meerssen), stopsel: stø.psǝl (Opgrimbie, ... ), støpsǝl (Neerharen  [(mv štø̜psǝl)]  ), stø̜psǝl (Buchten, ... ), stǫpsǝl (Lanaken), štø̜psǝl (Amby, ... ), (mv)  støpsǝl (Neerharen), stø̜psǝl (Maasmechelen, ... ), štø̜psǝlǝ (Buchten, ... ), štǫpsǝlǝ (Schimmert, ... ), zitbred: zitbrēt (Maasbracht) De afneembare achterplank van de kar of wagen. Deze plank werd tussen de twee zijwanden geschoven om de laadruimte af te sluiten en kon tijdens het lossen weggenomen worden. Voor de betekenisontwikkelingen van de verschillende woordtypes, zie de toelichting bij het lemma voorwand. Op de kaart zijn voor Belgisch Limburg alleen de gegevens uit de mondelinge enqu√™te opgenomen. [N 17, 30a + 36 + 48; N G, 61c; JG 1a; JG 1b; JG 2b; JG 2c; A 26, 1a; Lu 4, 1a; L 33, 4; L 40, 56; monogr.] I-13
achterwandspil leun: lø̜n (Tessenderlo), stopijzer: štǫp˱īzǝr (Limbricht) De ijzeren staaf of spil waarachter de achterwand wordt vastgezet. Deze spil wordt aan de achterzijde van de zijwanden verticaal tussen bovenboom en draagbalk bevestigd. Het achterbord kan er vervolgens tussen geschoven worden. Zie ook afb. 200 en het lemma en ɛbovenboomɛ en vgl. de lemmata ɛdraagbalkenɛ, ɛzijwandɛ en ɛachterwandɛ in wld I.13, pag. 24, 32 en 45.' [N G, 61d] II-12
achterwater, onderwater achterste water: djástǝ wotǝr (Mal), achterwater: axtǝrwātǝr (Bree, ... ), ā.tǝrwǭ.tǝr (Lauw, ... ), ā.xtǝrwā.tǝr (Maastricht), ā.xtǝrwǭ.tǝr (Kanne), beek: bē.k (Lanaken), grote wijer: grutǝ węjǝr (Lanaken), het water van achter: t wǫtǝr van ā.tǝr (Mal), kolf: kęlǝf (Sluizen), kolk: kǫlǝk (Rutten, ... ), laagwater: lēxwɛtǝr (Tongeren), onderwater: ondǝrwātǝr (Neeroeteren, ... ), onǝrwātǝr (As, ... ), oŋǝrwātǝr (Aldeneik, ... ) Het water achter de sluizen. De woordtypen beek (Q 88) en grote wijer (Q 88) zijn specifiek van toepassing op het achterwater bij bovenslagmolens. [Jan 88; Coe 43] II-3
achterwerk aars: aars (s-Gravenvoeren, ... ), ars (Panningen), Enkel in lek mich m aasj.  aasj (Klimmen), Scheldwoord.  lek me de aars (Meijel), aarslok: Gemeen scheldwoord.  aarslaok (Maasbracht), achterkasteel: achterkestieël (Mechelen-aan-de-Maas), achterste: axtərstə (Opglabbeek), ècherštə (Berg-en-Terblijt), achterwerk: achterwerk (Baarlo, ... ), achtərwerk (Roermond), axtərwaerk (Smeermaas), ātərweͅrək (Tongeren), bats: bats (Afferden, ... ), batse (Eijsden, ... ), batsen (Baarlo), batsj (Maasbracht), batsj(e) (Thorn), batsse (Koningsbosch), batzen (Velden), bâtse (Schimmert), i.e. bil.  bats (Klimmen), i.e. billen.  batse (Ell, ... ), i.e. Ndl. bil.  bats (Reuver), Twee batsen is een kont.  bats (Oirlo), batterij: badderie (Thorn), bat`riej (s-Gravenvoeren), battereej (Heerlen, ... ), batterei (Maastricht, ... ), batterēi (Meijel), batterie (Echt/Gebroek, ... ), batteriej (Geleen, ... ), batterij (Afferden, ... ), batterīē (Boukoul), Dik achterwerk.  batterie (Maasbree), Dikke kont.  batterij (Vijlen), Schertsend.  batterie (Tegelen), Vrouwen.  batteri-j (Weert), Zeer flinke kont.  batterie (Schinnen), beeldje knap: De informant merkt op dat hij 67 jaar is en reeds 30 weg uit Maastricht.  bèjlzje knap (Maastricht), bellefrits: bellefrits (Maastricht), billen: bille (Maasbracht, ... ), Mv., billen.  bulle (Zolder), bips: bibs (Afferden), blinkerd: blinkert (Meijel), bodem: (baom) (Puth), baojem (Grevenbicht/Papenhoven), baom (Baexem, ... ), boam (Bocholtz, ... ), boeëm (Weert), boiəm (Lommel), bojem (Meeswijk), boom (Leveroy), bŏŏm (Stramproy), bòòm (Puth), B.v. een vrouw mit ne dikke boom.  boom (Stramproy), Eufemistisch  boo.jem (Zolder), Plat.  boom (Heel), boerenbaanhof: boerebaanhof (Bocholtz), Bij een flink, dik achterwerk.  boerebaanhof (Spekholzerheide), bred: brêt (Urmond), brits: brits (Urmond), britz (Bree), Kinderen.  brits (Maasbracht), WNT: brits (I), 2) b) [...] verkeerde opvatting van brits hetzij als achterste, hetzij als broek.  brits (Maasniel), britsel: britsel (Koningsbosch), daar waar de rug van naam verandert: dao buë də rég van naam vərannərt (As), de kapotte zij: B.v. doe sjteis / lieks mit de kapotte ziej op mich aa.  de kapotte ziej (Klimmen), dikke wambuis: Erg dik.  dikke waumes (Mechelen-aan-de-Maas), doos: dōēs (As), dop: dop (Urmond), flots: flótsj (Lutterade), fort: fort (Eksel, ... ), Vrouw met een dik gat.  fort (Eksel), gaatje: gaetsje (Bilzen), gat: gaat (Horst), gat (Geysteren, ... ), gāt (Hasselt), gát (Roermond), het einde van de rugstrang: t ing van der rôgksjtrank (Klimmen), hinterste: heengeste (Waubach), hingeschte (Vijlen), hingesjte (Bocholtz, ... ), hol: hol (Loksbergen), kakwangen: kakwânge (Weert), kasserol: kasserol (Waubach), kasseròl (Lutterade), kasteel: kastieël (Eksel), kis: kisse (Thorn), kont: de kont (Klimmen), koentj (Oirsbeek), kond (Amstenrade, ... ), konjtj (Echt/Gebroek, ... ), konk (Kerkrade), kont (Berg-en-Terblijt, ... ), kontj (Haelen, ... ), koond (Maastricht), koont (Broekhuizen, ... ), koənt (Steyl), kōnt (Hamont, ... ), kōntj (Grathem, ... ), kŏnt (Stein), kŏŏnd (Heugem), koͅnt (Beverst, ... ), kuntj (Dieteren), kònt (Mechelen), kòntj (Guttecoven, ... ), kó.nt (Gors-Opleeuw, ... ), kó.ntj (Boukoul), kó:nt (Geysteren), kónk (Terwinselen), kónt (Bree, ... ), kóntj (Baexem), kóónt (Wijlre), kônt (Arcen, ... ), kôënt (Itteren), i.e. het geheel.  kont (Tongeren), RK -> achterwerk.  kuntj (Dieteren), kontje: kūntje (Geysteren), kot: kōēt (Tongeren), kummiken: vgl. wang !  kummeke (Margraten), laatste: lɛtste (Hasselt), lok: loak (Waubach), loeëk (s-Gravenvoeren), mik: mek (Beverst), mik (Eksel, ... ), Humoristisch.  mik (Tongeren), Sensueel woord  mik (Zolder), noona: B.v. ich sjoep dich onger diene noona.  noona (Thorn), plevoeter: Ontbloot.  plevuuter (Weert), plot: plót (Meerssen), poeperd: poepert (Geysteren), poepərt (Roermond), polder: polder (Hasselt), poͅldər (Hasselt), póller (Zolder), i.e. achterwerk.  poller (Genk), Kindertaal.  pòlder (Tongeren), Verouderd.  polder (Bilzen), pollevij: Vroeger.  plevej (Herten (bij Roermond)), prot: preut (Meijel), protter: prottər (Loksbergen), put: put (Loksbergen), reet: reet (Roermond, ... ), rēēt (Schimmert), riët (Klimmen), rét (Roermond), snuits: šnàts (Roermond), stinkerd: stinkerd (Roermond), stuiver: sjtūū.ver (Boukoul), stuuver (Thorn, ... ), stuver (Grathem), sty(3)̄vər (Reuver), Oudere generatie.  stuver (Ell), telder: telder (Horst), unster: öster (Loksbergen), vies lok: fieslook (Maastricht), De informant merkt op dat hij 67 jaar is en reeds 30 weg uit Maastricht.  vīēslook (Maastricht), viool: fioel (Sevenum), vlaai: Dik achterwerk.  flaai (Maasbree), vlakke witte: vlakke witte (Eksel), vot: de vot (Heerlerheide, ... ), de vód (Eygelshoven), vod (Borgharen), vot (Amstenrade, ... ), vot(te) (Houthem), vŏt (Mechelen, ... ), voͅt (Maaseik, ... ), vòd (Kerkrade, ... ), vòt (Arcen, ... ), vòt ? (Panningen), vòòt (Posterholt), vót (Boukoul, ... ), 2x  vòt (Maastricht), ???  vot (Heerlerheide), Plat.  vot (Heel), vottes: vottes (Schinnen), votwerk: votwerk (Schinnen), wang: waŋ (Tongeren), wegge: wèkge (Mechelen-aan-de-Maas), zitvlak: zitvlak (Klimmen), zitvlees: zitsvleesj (Kerkrade), zoo: cfr. WNT I. zoo, o.a. bet. 11: mannelijke geslachtsdelen.  zjoo (Loksbergen) [N 10c (1961)] [N 10c (1995)]aarsspleet tussen de billen [N 10c (1995)] || achterste [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)] || achterwerk || bil (niet de dij, maar het achterdeel) [N 10b (1961)] || Bil. Ook platte woorden! [DC 01 (1931)] || buil op het hoofd [buts, buil] [N 109 (2001)] || deel van het lichaam waar de bovenbenen tezamen komen [mik, fliermik] [N 10 (1961)] || dij - welk gedeelte van het lichaam wordt er mee bedoeld? [DC 01 (1931)] III-1-1
achterwerk van de kip hennenvot: hɛnǝvot (Blitterswijck, ... ) I-12
achterwerkers achterwerkers: axtǝrwe ̞rǝkǝrs (Kerkrade), axtǝrwerkǝš (Eys), axtǝrwerǝkǝrs (Herten, ... ), axtǝrwerǝkǝš (Klimmen), axtǝrwęrkǝrs (Schimmert), axtǝrwęrǝkǝrs (Heerlen, ... ), axtǝrwɛrǝkǝrs (Maastricht), ātǝrwęrkǝrs (Mopertingen), āxtǝrwęrǝkǝrs (Gronsveld, ... ), binnenbrikken: benǝbrekǝ (Meeuwen), binnenspouwstenen: benǝspǫwstęjn (Venlo), binnenstenen: benǝstijǝnǝ (Tessenderlo), benǝstęjn (Weert), benǝštęjn (Klimmen), binnenwerkers: be ̞nǝwe ̞rǝkǝrs (Helden, ... ), benǝnwęrǝkǝrs (Tegelen), benǝwerkǝrs (Ell, ... ), benǝwęrkǝrs (Ottersum), benǝwęrkǝrš (Beek, ... ), benǝwęrǝkǝrs (Hoensbroek, ... ), benǝwęrǝkǝrš (Houthem, ... ), benǝwɛrkǝrs (Lozen), benǝwɛ̄r(ǝ)kǝrs (Rothem), benǝwɛ̄rǝkǝrs (Meijel), bęnǝwerǝkǝrs (Susteren), blokken: blø̜k (Uikhoven), blǫkǝ (Sint-Truiden), boerengrauw: būrǝgrǫw (Neeritter  [(tweede en derde soort steen)]  ), liggers: legǝrs (Oud-Caberg), lochtstenen: loxtstęjn (Bree), rauwe stenen: rǫw štęŋ (Bleijerheide), tweede keus: twɛdǝ kø̄s (Lommel) Metselstenen voor de binnenste spouwmuur. Volgens de invuller uit L 210 werden de binnenmuren van een goedkopere en zachtere steen opgetrokken. Ze werden na het metselen met een troffel met specie bestreken en met een natte handveger glad gestreken. Het opmetselen van de binnenmuur werd in L 289 en L 289b 'binnenwerk' ('benǝwęrǝk') of 'achterwerk' ('axtǝrwęrǝk') genoemd. Zie voor het woordtype 'boerengrauw' ook het lemma 'Metselsteenkwaliteit' in wld ii.8, pag. 72. [N 31, 35g; monogr.] II-9
achterwiel van een fiets achterband: ps. letterlijk overgenomen, zoals invuller het genoteerd heeft (dus met drie as!).  achterbaaand (Jeuk), achterrad: achter raad (Maastricht, ... ), achter-raad (Bunde), achterraad (Blerick, ... ), achterraat (Doenrade, ... ), achterrad (Eys, ... ), achterrāāt (Velden), achterrouwd (Jeuk), achterráát (Geleen), achtəraat (Kapel-in-t-Zand), achtərraad (Maastricht), achtərrààt (Maastricht), agterraat (Swalmen, ... ), agtərraa.t (Grathem, ... ), agtərraat (Hulsberg, ... ), aterroad (Eigenbilzen), echterrad (Venray), àchterràd (Gennep), àchtərràt (Heerlen), áchterrāād (Heel), âchter-rāād (Schimmert), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  agtərráát (Maastricht), Opm. v.d. invuller: meervoudsvorm is rajer.  achterraad (Blerick), ps. omgespeld volgens Frings!  axtəra͂t (Houthalen), achterste rad: aachtərstə raod (Diepenbeek), achersjteraad (Wijlre), achterste raad (Bree), achterste raat (Maasbree), achterste road (Zonhoven), achterste roád (Eksel), echterste raad (Stein), eggesjte raad (Ten-Esschen/Weustenrade), àchterste raad (As), èchəstə ráát (Urmond), éttəsjtəràt (Epen), êste rōāt (Hoeselt), ’t échesjte raad (Klimmen), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  èchterse rad (Meerlo), ps. omgespeld volgens RND!  axtərstə ra͂t (Meeuwen), achterstel: achterstél (Meijel), achterwiel: aachtərwĭĕl (Meijel), achterweel (Ophoven), achterwiel (Leopoldsburg, ... ), hinterrad: hingerrad (Simpelveld, ... ), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  hĭngərràt (Nieuwenhagen), hinteste rad: (o.).  he.ŋəštə ra.t (Eys), rad: raad (Doenrade, ... ), raat (Brunssum), rāāt (Reuver), riks: [beïnvloeding door de suggestie bij de vraagstelling?, RK]  riks (Stein) het achterwiel van een fiets [riks] [N 90 (1982)] III-3-1
achtkant achtkant: achtkant (Gennep, ... ), axkantj (Thorn), achtkanter: axkantjǝr (Maxet), axkɛntjǝr (Einighausen), āxkantǝr (Meijel), rieten achtkanter: rētǝn axkɛnjǝr (Herten) Algemene benaming voor een achtkante molen. De achtkant kan gedekt zijn met riet, planken, asfalt etc. en behoort tot de bovenkruiers. Zie ook afb. 35. [N O, 32g] II-3
achtste deel van een stuiver duit: duit (Grathem, ... ), ein duit (Roermond), ennen duit (Schimmert), ’n deùt (Gronsveld), ’n duit (Klimmen), Opm. dit woord wordt niet meer gebruikt.  en duit (Echt/Gebroek), ps. letterlijk overgenomen (dus niet omgespeld!).  duu:t (Herten (bij Roermond)), ene dūūt (Jabeek), ps. omgespeld volgens Frings.  dait (Tongeren), dy(3)̄t (Lanklaar), døͅt (Val-Meer), nən døͅt (Hasselt), ps. omgespeld volgens IPA.  da͂i̯t (Tongeren), da͂u̯t (Tongeren), halve groschen (du.): Let op opmerking v.d. invuller: (antwoord gegeven op) verschillende waarden, in toen gangbaar Duits geld: = 3 cent.  hauve grosche (Puth) achtste deel van een stuiver, een ~ [een duit?] [N 21 (1963)] III-3-1