e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
afhangend kuifje (bij kortgeknipt haar) bles: (bles) (Sint-Truiden), bles (Hees, ... ), bleəs (Gingelom), bleͅs (Achel, ... ), bleͅə (Gingelom), blès (Bilzen, ... ), blesje: blèske (Zutendaal), bros: bros (Diepenbeek), broͅs (Opheers), calotte (fr.): kalot (Kwaadmechelen), capoul: -&gt; Victor Capoul?  ene kapul (Tongeren), kapoel (Hoepertingen, ... ), kappoel (Tongeren), kapul (Val-Meer), kepoel (Kortessem), kerpoel (Vliermaal), nə kəpul (Tongeren), Ouder type. -&gt;  kepòel (Gors-Opleeuw), capoulletje: -&gt; Victor Capoul?  kapieləkə (Kanne), kappoellëkë (Tongeren), kəpuiləkə (Tongeren), de haren klets over de kop: de hoor klets euver `e kop (Eksel), franse pony: Franse ponnie (Weert), frou (fr.): froe (Alken, ... ), frou (Vorsen), fru (Halen, ... ), Jong.  fróu (Gors-Opleeuw), Recht afgeknipt, op het voorhoofd.  froe (Bilzen), frou-frou (fr.): fafroe (Beverlo), froe froe (Rekem), froe-froe (Eksel, ... ), froefroe (Hechtel, ... ), froufrou (Paal), frufru (Achel, ... ), frəfru (Houthalen), fəfru (Koersel), køət hōr meət ənə frufru (Montzen), nə frufru (Lommel), frou-tje (<fr.): frouke (Vorsen), frufru: foeffroe (Hechtel), haarbles: hoarbles (Peer), knot: knoet (Tegelen), kuif: kōēf (Buchten, ... ), kuifje: kuufke (Echt/Gebroek, ... ), pagekopje: pažəkepkə (Hasselt), poesje: van veur e poeske (Hechtel), polkakop: ne polka-kop (Klimmen), polkakop (Vrusschemig), pollekakop (Panningen), polkakopje: e polkaköpke (Maastricht), pony: `ne ponnie (Urmond), eine ponnie (Heerlerheide), ene ponnie (Kerkrade, ... ), enne ponnie (Kerkrade, ... ), inne ponnie (Eygelshoven, ... ), n ponnie (Gronsveld, ... ), ne ponni (Gemmenich), ne ponnie (Gennep, ... ), ne pónnie (Tegelen), nne poenie (Mheer), po.ni. (Moresnet), poenie (Mechelen), pone: (Neeroeteren), ponē (Kinrooi), poni (Kanne, ... ), ponie (Horn), ponni (Puth), ponnie (Afferden, ... ), ponny (Ell, ... ), pōnnie (Roosteren, ... ), pŏĕnnie (Oirsbeek), pŏnnie (Limbricht), poͅini (Overpelt), poͅni (Overpelt), puni (Hamont, ... ), punnie (Susteren), pònnie (Venlo), pòunie (Tegelen), pónnie (Baarlo, ... ), pônnie (Blerick, ... ), pônny (Hoensbroek), pönnie (Ottersum), pənnie (Neerbeek), une ponnie (Sint-Pieter, ... ), ponyhaar: ponniehoar (Bree), ponykop: ne ponnie kop (Schimmert), ponniekop (Blerick, ... ), pònniekop (Guttecoven), struif: eine sjtroef loote knippe (Bunde), ne sjtrōēf (Klimmen), stroef (Bokrijk, ... ), struifje: ee sjtruufke (Ubachsberg), sjtruufke (Neerbeek, ... ), struufke (Nederweert), struivel: sjtroevel (Meerssen) haar, kortgeknipt ~ met alleen van voor een afhangend kuifje [ponnie, tuil] [N 10 (1961)] || haarbosje || Haarlok [N 114 (2002)] || Haarlok in het gezicht. [N 114 (2002)] || haarstukje || Kortgeknipt haar met alleen van voor een afhangend kuifje (ponnie, fru(fru), bles, stroef, kapoel). [N 109 (2001)] III-1-1
afhuiden afdoen: āfdōǝ (Hoensbroek), afhuiden: ajhø̜jdǝ (Meijel), āfhø̜jdǝ (Blerick, ... ), afslachten: āfslaxtǝ (Neeritter), afstropen: afstripǝ (Beringen), afstropen (Neeritter), āfstrø̜fǝ (Terwinselen), āfštrø̜jpǝ (Hoensbroek), aftrekken: āftrēkǝ (Weert), āftrękǝ (Opglabbeek), āftrɛkǝ (Herten), āftrɛkǝn (Maasbracht), afvillen: ǭfvɛlǝ (Kerkrade, ... ), bet een stek afslaan: bę nǝ stɛk avslǭǝ (Grazen), flank uithouwen: flāŋk ǫwthǫwǝ (Tongeren), huid villen: hut vɛlǝ (Gulpen), lossnijden: lossni-jǝ (Tungelroy), lossnijden (Alken), lostrekken: lostrɛʔǝ (Lommel), opsplitten: ǫpspletǝ (Horst), pens aftrekken: pęns aftrękǝn (Sint-Truiden), pens afvillen: pens afvillen (Sint-Truiden), slippen: šlepǝ (Berg / Terblijt), stropen: stryepǝ (Opitter), strøjpǝ (Rekem), strø̜̄jpǝ (Neerharen), strø̜pǝ (Heythuysen), štrø̜jpǝ (Tegelen), uitslachten: usslaxtǝ (Kerkrade), utslaxtǝ (Horst), utšlaxtǝ (Heerlen), ytslaxtǝ (Ottersum), ū.tšlǭxtǝ (Panningen), ūtslaxtǝ (Venlo), vel afdoen: vęl ǭfdūn (Diepenbeek), vɛl āfdun (Leunen), vɛl āfdōn (Kaulille, ... ), vɛl āfdōwǝ (Mechelen), vɛl āfdūǝ (Oirsbeek), vɛl ǭfdun (Eijsden), vɛ̄l afdun (Neerpelt), vel aftrekken: fɛl aftrękǝ (Nieuwerkerken), vel aftrekken (Beringen), vɛ.l āftrękǝ (Tegelen), vɛl āftrękǝ (Maasmechelen), vɛl āftrɛkǝ (Bleijerheide, ... ), vel losmaken: fɛl losmākǝ (Helchteren), vɛl losmākǝ (Gruitrode), villen: vellǝ (Riemst), velǝ (Bilzen, ... ), velǝn (Maasbracht, ... ), villen (Alken, ... ), vilǝ (Mal, ... ), vęlǝ (Herk-de-Stad, ... ), vɛlǝn (Hoensbroek) Met behulp van een rond mes snijdt men, de hand soepel vanuit de pols bewegend, de huid los van het lijf. In P 108 werden kalveren met een fietspomp opgeblazen, waardoor de huid lichter werd. Zodoende kon men die makkelijker verwijderen. [N 28, 51; monogr.] II-1
afkalven afbrakkelen: (aaf)bràkkele (Hoensbroek), afbreken: aafbrèke (Bree), afbreukelen: aafbrukkele (Nieuwstadt), āāfbrèùkələ (Sittard), āf˂brøͅkələ (Ingber), ààfbrukkələ (Brunssum), afbrokkelen: (aaf)brokkələ (Hunsel), aafbrokkele (Beesel, ... ), aafbrokkelen (Born, ... ), aafbrokkələ (Kelpen), aafbròkkələ (Kapel-in-t-Zand), aafbrôkkele (Lutterade), aafbrökele (Vaals), aafbrökkele (Amby, ... ), aafbrökkələ (Epen), afbrokkele (Eys, ... ), afbrokkelen (Haler, ... ), afbrokkələ (Meijel), aof brokkele (Maastricht), aofbrokkele (Maastricht), aofbrokkələ (Caberg), aofbrökkele (Gronsveld), āāf brokkələ (Reuver), āāfbrokkele (Ten-Esschen/Weustenrade), àfbròkkələ (Loksbergen), ááfbròkkele (Venlo), ááfbròkkələ (Nieuwstadt), ááfbròkələ (Amstenrade), ááfbrökkələ (Heerlen), ââfbrokkelen (Schimmert), afkabbelen: ààfkábbələ (Simpelveld), afkalven: aafkaave (Gulpen), aafkalve (Blerick, ... ), aafkalven (Roermond, ... ), aafkalving (Sittard), aafkalvə (Beesel, ... ), aafkawvə (Hulsberg), aafkowvə (Valkenburg), aafkálvə (Heel), afkalve (Tienray, ... ), afkalven (Stein), afkaləvə (Kwaadmechelen), aofkalleve (Maastricht), aofkàlləvə (Maastricht, ... ), āāfkaovə (Nieuwenhagen), ààfkawvə (Susteren), ààfkálləvə (Venlo), ààfkálvə (Horn), áfkalve (Venray), ááf kaowvə (Schimmert), ááfkalve (Roermond), ááfkalvə (Heythuysen, ... ), ááfkauvə (Schimmert), ááfkàlvö (Stevensweert), ááfkàlvə (Roermond, ... ), afkalveren: afkalvere (Meerlo), àfkàləvərə (Loksbergen), afkavelen: āāfkāāvələ (Haelen), ááfkáávələ (Haelen), afkrakkelen: aapkrakkele (Buchten), afreddelen: ⁄t reddelt af (Jeuk), afroetsen: aafroetche (Merkelbeek), afscheuteren: āfšø̄tərə (Eys), afschoren: aafsjoore (Neer), aafsjōēre en invalle (Klimmen), afschōērə (Gennep), afschravelen: dè graaf is gans aafgeschraveld (Ingber), dè tallŭ is gans aafgeschraveld (Ingber), (d.m.v. stampen).  áfschravele (Venray), afschuiven: aafgeschuufd (Heerlerbaan/Kaumer), aafschuven (Schimmert), aafsjuuve (Schimmert), afsjuuvə (Meijel), oafsjuive (Hoeselt), afsteken: aafsjtéke (Susteren), afvallen: aefvalle (Weert), afzakken: aafzakken (Ospel), afzinken: aafzinke (Sevenum), āāfzinke (Sevenum), breken: breike (Vlodrop), brokkelen: brokkij (Stein), brokkələ (Swalmen), brökkele (Eys), de roer vreet weer: də roer vrit weer (Kapel-in-t-Zand), inhalmen: in haləmə (Teuven), inkalven: inkelven (Ophoven), inkavelen: inkavelen (Stein), inkelderen: inkeldere (Geulle), inschieten: ischéte (Wijlre), invallen: invalle (Heerlen, ... ), invallen (Heer, ... ), invàllə (Meeuwen), inzakken: inzakke (Tungelroy), kavelen: kaavelu (Itteren), uitbuiken: ūtbūkǝ (Stramproy), uitdrijven: uwtdri-jve (Gruitrode), uitslijten: oet-sjliete (Bunde), uitsliete (Oirsbeek), uitspelen: uwtspēle (Gruitrode, ... ), ówtspēle (As), uitspoelen: oetgespeuljt (Thorn), oetspeule (Ell), òètspūūlə (Simpelveld), uitzakken: ūtzakǝ (Stramproy), verzakken: vərzakkə (Horn), wegspoelen: weg speulen (Stein), wegspèùle (Venlo) afkalven, stuksgewijs afschuiven en instorten gezegd van oevers, slootkanten enz [inkalven, inkavelen, inkelderen] [N 81 (1980)] || Het afzakken van het kettinggaren aan de zijkanten van de kettingboom doordat het hoofd te steil geboomd is en door de gladheid van de kettingboom. [N 39, 70d] II-7, III-4-4
afkammen aantrekken: ǭntrękǝ (Bree), afharken: afkɛrkǝ (Broekhuizen, ... ), āfkɛrkǝ (Sevenum), afkammen: ǫfkamǝ (Werm), ǭ.fkamǝ (Membruggen, ... ), ǭfkamǝ ('S-Herenelderen, ... ), afkemmen: ā.fkø̜mǝ (Moorveld, ... ), āfkęmǝ (Klimmen, ... ), ǭfkømǝ (Smeermaas, ... ), ǭfkø̜mǝ (Kanne), ǭfkęmǝ (Gellik, ... ), ǭfkɛmǝ (Hees, ... ), afkratsen: āfkratsǝ (Montfort), afkrienselen: afkrensǝln (Kwaadmechelen), āfkreŋǝsǝ (Sevenum), afkriensen: afkrenzǝ (Halen), āfkrensǝ (Tegelen), āfkrinsǝ (Leunen), afreken: afrɛ̄ǝkǝ (Bleijerheide, ... ), ā,f˱rę.kǝ (Maasniel, ... ), ǭfrē̜.kǝ (Val-Meer), afscharren: ā.fšɛ̄rǝ (Meeuwen), beteendoen: bęi̯dēdu (Bocholtz), bǝdīndun (Sint-Truiden), beteengritselen: bedīngretsǝlǝ (Halen), bętēi̯ngri.tsǝlǝ (Borgloon), beteentrekken: bǝdintrękǝ (Niel-Bij-Sint-Truiden), bijeendoen: bięi̯dōn (Klimmen), bięi̯ndōn (Baexem, ... ), biǝndūn (Berverlo, ... ), bēęi̯ndō.n (Panningen, ... ), bēęi̯ndūn (Milsbeek, ... ), bęi̯ęi̯ndun (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), bīǝndūn (Beringen, ... ), bijeenharken: bęi̯ęi̯nhɛrkǝ (Tegelen), bijeenkemmen: bięi̯nkɛmǝ (Houthem), bijeenkrienselen: biǝnkrensǝlǝn (Achel), bijeenreken: bięi̯nrɛ̄kǝ (Baexem, ... ), bēi̯ērēǝkǝ (Gronsveld, ... ), bīnrēǝkǝ (Helchteren), bijeenscharren: binsxɛrǝ (Linde), bięi̯nšarǝ (Bocholt, ... ), bięi̯nšɛrǝ (Tungelroy), biǝnsxārǝ (Heppen), bijeenvegen: bięi̯nvē̜gǝ (Stokkem), gritselen: gretsǝlǝ (Diepenbeek, ... ), kam: kamp (Puth), kā.mp ('s-Gravenvoeren), kamreek: kø̜mrēk (Maasmechelen, ... ), kapsel bijeendoen: kɛpsǝl bǝdīndun (Melveren), kɛpsǝl bǝtīnduǝn (Kiewit), kapsel rapen: kɛpsǝl rǭpǝ (Hoeselt), kapselen: kɛpsǝlǝ (Gingelom), kemmen: kømǝ (Bocholt), kø̜mǝ (Holtum, ... ), kęmǝ (Bilzen, ... ), kɛmǝ (Mopertingen, ... ), kiezelreek: kizǝlrē̜k (Haelen), kissel: kesǝl (Limbricht, ... ), kitselehark: kitsǝlǝhɛrǝk (Tegelen), klaar reken: klǭr rɛ̄kǝ (Helden), kleereek: klīrēx (Leunen), kriensel bijeendoen: krensǝl bindun (Koersel), krienselen: krensǝlǝ (Hushoven, ... ), krēnšǝlǝ (Susteren), krīnsǝlǝ (Achel, ... ), meteenreken: mędēnrɛ̄kǝ (Val-Meer), omscharren: umšarǝ (Maaseik), opharken: ǫphɛrkǝ (Blitterswijck), opkammen: ǫpkamǝ (Henis, ... ), opkemmen: ǫpkø̜mǝ (Rijkhoven, ... ), ǫpkęmǝ (Beverst), opmaken: ǫpmākǝ (Gennep, ... ), optrekken: ǫptrękǝ (Grathem), reek: rēak (Sint-Martens-Voeren, ... ), reekschoon maken: rēkšun mākǝ (Grathem, ... ), rēkšōn mākǝ (Boukoul, ... ), reken: rēǝkǝ (Noorbeek, ... ), rɛ̄kǝ (Maastricht, ... ), rollen: rǫlǝ (Zelem), schanten: šɛntǝ (Sittard), scheurreek: sxø̄rrēk (Oost-Maarland), schoofkam: sxōfkamp (Nuth), schoofreek: sxōfrē̜i̯ǝk (Mechelen), sxōfrē̜k (Nuth), sxǫu̯frē̜k (Valkenburg), šǫu̯frē̜k (Geulle, ... ), schoonmaken: sxunmǭkǝ (Kortijs, ... ), schuiven: sxūvǝ (Beringen  [(met de hand)]  ), stoppelgritsel: stǫpǝlgretsǝl (Kwaadmechelen  [(met scherpe ijzeren tanden om een stoppelveld te bewerken waarin peentjes waren gezaaid)]  ), uitgritselen: ø̜̄t˲gretsǝlǝ (Donk, ... ), ø̜t˲gretsǝlǝ (Rummen), āt˲gretsǝlǝ (Aalst, ... ), āt˲gri.tsǝlǝ (Kerkom), ēt˲gretsǝlǝ (Nieuwerkerken), ǭǝ.t˲gretsǝlǝ (Boekhout, ... ), ǭǝ.t˲gri.tsǝlǝ (Borgloon, ... ), ǭǝ.t˲grętsǝlǝ (Groot-Gelmen, ... ), ɛ̄t˲gretsǝlǝ (Vroenhoven), uitharken: uthɛrkǝ (Velden), ūthɛ̄rǝkǝ (America), uitkammen: au̯.tkamǝ (Tongeren), uitkammen (Dilsen, ... ), øtkamǝ (Stevensvennen), ø̜tkamǝ (Kwaadmechelen), ōǝ.tkamǝ (Bommershoven, ... ), ū.tkamǝ (Val-Meer), ǭ.tkamǝ (Romershoven, ... ), uitkemmen: ø̜̄.tkęmǝ (Hasselt, ... ), ātkø̜mǝ (Vorsen), ū.tkø̜mǝ (Lanaken), ū.tkęmǝ (As, ... ), ūtkømǝ (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), ūtkø̜mǝ (Eksel, ... ), ű.tkęmǝ (Opoeteren), ǫu̯.tkęmǝ (Munsterbilzen), ǫu̯tkemǝ (Grote-Brogel), ǫu̯tkømǝ (Beverst, ... ), ǫu̯tkęi̯mǝ (Rotem), ǫu̯tkęmǝ (Maaseik, ... ), ǭ.tkø̜mǝ (Diepenbeek), ǭ.tkęmǝ (Godschei), ǭtkømǝ (Rijkel), ǭǝ.tkømǝ (Vliermaalroot), ǭǝ.tkø̜mǝ (Alken, ... ), ǭǝ.tkęmǝ (Berbroek, ... ), uitkratsen: utkratsǝ (Montfort), uitkrienselen: uitkrienselen (Hechtel, ... ), utkrensǝlǝ (Achel, ... ), uǝtkrensǝlǝ (Neerpelt), ø̜tkrensǝlǝ (Lommel), ūtkrensǝlǝ (Sint Huibrechts Lille), ǫ.tkrensǝlǝ (Hasselt, ... ), uitkriensen: utkrensǝ (Koersel), utkrēnšǝ (Maasmechelen), uitreken: uitreken (Eisden), utrɛ̄kǝ (Maasniel, ... ), uitscharrelen: uitscharrelen (Bocholt), uitscharren: ø̜̄tsxɛ̄rǝ (Halen, ... ), ū.tšarǝ (Kinrooi, ... ), ű.tšarǝ (Beek, ... ), ǫu̯.tšā.rǝ (Genk, ... ), ǫu̯tsxārǝ (Linde), ǫu̯tsxē̜rǝ (Wijchmaal), ǭ.tsxɛ̄rǝ (Heusden, ... ), ǭǝ.tsxɛ̄.rǝ (Stokrooie, ... ), ɛ̄tsxē̜rǝ (Beringen, ... ) Het uitharken van de dorsvloer wanneer de hele halmen al zijn verwijderd. Dit wordt gedaan om het korte stro bijeen te halen, dat dan in een "kortbussel" wordt gestoken, zie het volgende lemma. Aan de zegslieden is ook gevraagd op te geven met welk gereedschap de dorsvloer wordt afgekamd. Vaak gebeurde dit op meer dan één wijze. Deze vraag leverde de volgende opgaven op: a- met de ''hooihark'' -zie voor de heteroniemen het lemma ''hooihark'' -4,2,4- in aflevering I 3- in K 278, 314, 316, 318, 358, 359, L 211, 214, 215, 244c, 247, 265, 266, 270, 271, 282, 286, 289, 290, 291, 295, 312, 314, 317, 318b, 320c, 321, 321a, 322, 324, 326, 330, 331, 331b, 332, 355, 355a, 360, 366, 369, 370, 371, 372, 373, 374, 382, 387, 413, 414, 416, 420, 422, 425, 0426, 427, 432, P 48, 107a, 175, 176, 176a, Q 2, 2b, 9, 14, 18a, 20, 22, 32a, 71, 72, 78, 94b, 95, 96d, 97, 99*, 101, 111, 111*, 0112, 112b, 113, 117a, 121c, 156, 162, 178, 193, 197, 197a, 198b, 203, 204a, 211; b- met de ''deelhark'' -met ijzeren tanden- in K 358, L 163, 163a, 317, P 213, Q 22, 77; c- met de ''schuurreek'' in L 317 en Q 101; d- met de ''denreek'' in Q 33; e- met de schudgaffel -zie het lemma ''houten gaffel, schudgaffel'' -4,2,1- in aflevering I 3- in L 163, 163a, 265, 268, 289b, 290, 331, 331b, 0426, 432, Q 14, 33, 97, 100, 198b, 203; f- met de -oogst-gaffel- -zie het lemma ''ijzeren gaffel'', ''oogstgaffel'' -4,2,2- in aflevering I 3- in K 358, L 214, 247, 265, 268, 288, 289, 374, 422, 423, 426, 432, Q 98, 121c, 211; g- met de handen in K 314, 357, L 163, 163b, 269, 271, 289b, 295, 314, 320c, 325, 426, P 222, Q 9' [N 14, 27a en 32a; JG 1a, 1b -gedeeltelijk-, 1c, 2c; monogr.; add. uit N 14, 27b en 32b] I-4, I-5
afkanten afkanten: āfkantǝ (Zie mijnen  [(Domaniale / Emma)]  [Domaniale]) Oude, primitieve winningsmethode waarbij men het ontkoolde gedeelte van een pijler zolang liet openstaan, tot de houten ondersteuningen de druk op de veel te grote ruimte niet meer konden dragen en een waarschuwend gekraak lieten horen. Iedereen zocht dan een goed heenkomen, terwijl het dak instortte. Als alles weer rustig was geworden, dreef men op een andere plaats een nieuwe ophouw. [monogr.] II-5
afkijken afkijken: aafkeejkə (Hasselt), aafkieke (Baarlo, ... ), aafkieken (Arcen, ... ), aafkiekke (Itteren, ... ), aafkiekə (Vaals), aafkiëke (Boekend, ... ), aafkīēke (Baexem, ... ), aafkīēkə (Eupen, ... ), aafkīēkən (Leut), afkieke (Meerlo, ... ), afkieken (Vliermaalroot), aofkieke (Maastricht), aofkīēkə (Genk, ... ), āāfkīēkə (Meterik), ofkieke (Broekhuizenvorst), áfkīēke (Venray), òəfkīēkə (Oud-Waterschei), nauwkeurig bekijken b.v. een huis  aafkīēkə (Beek (bij Bree)), ongunstig  aafkieke (Echt/Gebroek), toezien hoe een ander iets doet  afkijken (Meeuwen), afloeren: aafloere (Itteren, ... ), aafloren (Bree), aaflóren (Geistingen), aaflóərə (Hasselt), aofloere (Maastricht), oafloere (Eigenbilzen), #NAME?  aofloore (Gronsveld), er wordt iets gezegd van de "handigheid"van iemand afkijken  aflōērə (Kwaadmechelen), vb. een Liebespäarchen beobachten  aaflŏĕrrə (Eupen), afschrijven: aafschrieven (Gruitrode), afschréəvə (Heppen), afzien: ook lijden  aafzīēn (Borlo), afzien (Aalst-bij-St.-Truiden), apen: aape (Brunssum), curieussnuit (zn.): kirieussnowt (Mechelen-Bovelingen), gapen: gapen (Bree), kijken: kieke (Tungelroy), loensen: ook scheelkijken  loensen (Reuver), loeren: loeren (Roggel, ... ), spieken: spieke (Maasbracht), spinzen: Van Dale: spinzen, (Barg. en volkst.) kijken, zoeken, speuren; uitzien naar, verlangen naar, zitten springen op, ergens op spinzen.  spienzen (Venlo), uitloeren: oetloere (Cadier), oetlore (Stokkem) afschrijven; Bij een buurman of buurvrouw kijken? [DC 48 (1973)] || onderwijzer; Hoe wordt hij tegenwoordig genoemd? [DC 48 (1973)] III-3-1
afkloppen afkloppen: āfklǫpǝ (Helden  [(met een ijzeren hamer)]  ), gladkloppen: glatklǫpǝ (Horst  [(met klophamer of houten hamer)]  ), glātklǫpǝ (Stokkem  [(met klophamer en polierhamer)]  ), platkloppen: platklǫpǝ (Venray), polieren: polērǝ (Lanaken), polijsten: polęjstǝ (Horst, ... ) Met behulp van een hamer de oneffenheden verwijderen die in het oppervlak van het werkstuk zijn ontstaan na het bewerken van het koper. Vaak wordt hiervoor de polijsthamer gebruikt, soms ook een houten hamer. Zie ook dit lemma. [N 66, 30] II-11
afkoelen afkoelen: afkulǝ (Venray), afkø̄̄lǝ (Maasbracht, ... ), áfkulǝ (Milsbeek), āfkī̄lǝ (Bilzen), āfkø̄̄lǝ (Echt, ... ), āǝfkø̄̄lǝ (Panningen), ǭfkø̄̄lǝ (Maastricht), afkoelenā: āfkø̄lǝ (Herten), āfkø̜jlǝ (Einighausen), afstoppen: ǭfstupǝ (Bilzen), koelen: kø̄̄lǝ (Klimmen) Afkoelen, gezegd van (zakken) meel. [N O, 38f] || De temperatuur in (een kamer van) de ringoven langzaam verminderen door er buitenlucht in toe te laten. Het ɛafstoppenɛ werd in Q 83 gedaan door het ɛkotɛ, waarschijnlijk het kijkgat, dicht te gooien.' [N 98, 143; monogr.] || De temperatuur in de oven langzaam verminderen. [monogr.] II-3, II-8
afkoelplaats koelkamer: kylkǭmǝr (Bevingen), koelplak: kylplak (Neerpelt), vlaairek: vlājrɛk (Bocholt) De plaats waar het nog warme brood kan afkoelen. Volgens de informant van L 317 worden gebakken vlaaien op een groot latwerk gelegd om af te koelen. [N 29, 105d; N 29, 105e] II-1
afkoken afbroeien: aofbreuje (Caberg, ... ), afkoken: aafkaoke (Klimmen, ... ), aafkaokə (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), aafkoake (Heerlen), aafkoakə (Wijnandsrade), aangekuukt (Bree), aofkōōke (Maastricht), ááfgekūūkt (As, ... ), ááfkaokə (Nieuwstadt), ááfkōēwókə (Heel), afgekookt  ‧af˃gəkoͅ.kt (Eys), lò¯t dë ièdappëlë nï hélëgans ôofkuòkë  ôofkuòkë (Tongeren), werkwoord  aafsjwélle (Nieuwenhagen), afzwellen: ¯t Jemus aaf¯sjwelle  aaf’sjwelle (Bleijerheide, ... ), blancheren: blonschére (Meijel), blànsjeere (Venlo), bodempje water: bäömke water (Sittard), broeien: breuje (Beek, ... ), brujje (Klimmen), de kook derover: de kaok dreuver (Swalmen), de kook derover laten gaan: də kaok drövər laotə gaon (Horn), droog opzetten: druuēg opzitte (Herten (bij Roermond)), effe doorkoken: effe doorkaoke (Susteren), gaar: vlòt gaar kaokə (Venlo), gekookt: gekokt (Meerlo), gestoofd in een beetje water: gestoëf èn e bitsje wotter (Bilzen), gestooft: ges-jtoofd (Schinveld), gesjtoēft (Rimburg), gesjtofd (Gulpen), gestoft (Gulpen), gestooft (Ubachsberg), gəsjtoof (Moorveld (Waalsen), ... ), gəstōͅ.ft (Neeroeteren), gəstáof (Maastricht), gəšt‧oͅft (Ingber), gestoomd: gəšt‧ōmt (Ingber), groente kort koken: greunte kort koke (Thorn), greunte kortkoêke (Hoensbroek), ingekookt: ingekook (Maastricht), kort: kort (Amby, ... ), kot (Gulpen, ... ), kòrt (Geleen, ... ), kórt (Kapel-in-t-Zand, ... ), kôort (Horn), kort afmaken: kot ááf koaken (Heerlen), kort gekookt: kort gekaokt (Lutterade), kort gekoeektj (Weert), kort gekoeəktj (Weert), kort gekookt (Brunssum), kort gekooktj (Ell), kort gekoàkt (Schinnen), kort koken: kort kaoke (Blerick, ... ), kort kaokə (Nuth/Aalbeek, ... ), kort koāke (Buchten), kort koke (Maastricht), kort koken (Ittervoort, ... ), kort kokə (Maastricht), kort kooke (Leopoldsburg), kort kŏke (Schimmert), kōrt kaokə (Sittard), kòrt kookə (Heugem), kôrtkóke (Melick), kort koken  kort kookə (Meijel), kort opzetten: kort opzette (Blerick), met aanhang water: met áánhang wááter (Tegelen), met weinig water afkoken: mit wienog water aafkoke (Eys), met weinig water gekookt: met weinig water geko͂kt (Velden), mit winnig water gekokt (Gulpen), met weinig water koken: mét wienig water koke (Maastricht), slinken: sjlinkə (Simpelveld), sloeieren: sloejere (Wessem), smoren: shmaore (Itteren), sjmoorə (Horn), stoven: schtòfe (Vijlen), sjtaove (Gulpen), sjtoevə (Kerkrade), sjtoovə (Doenrade, ... ), stoeëve (Venray), stoove (Wijlre), stoovə (Horst, ... ), stoovən (Urmond), stoumen (Neeroeteren), stouve (Sittard), stove (Opglabbeek), stòve (Tienray), stòvə (Opglabbeek), sudderen: suddere (Merkelbeek, ... ), sùddərə (Opglabbeek), tossen: tósse (Maasbree), vazelen kost: vazelle kost (Stein), voorkoken: veurkoken (Eksel), veurkooke (Meijel), wellen: welle (Geleen, ... ), zuinig: zuinig (Venlo), zwellen: sjwelle (Kerkrade, ... ), sjwillə (Epen), sjwèllə (Simpelveld), zwelle (Eys) afkoken || afkoken (groenten) || Hoe noemt U: Met (in) weinig water gekookt, gezegd van groenten (kort) [N 80 (1980)] || met (in) weinig water gekookt, gezegd van groenten (kort) [N 80 (1980)] III-2-3