e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
afranden afranden: āfranjǝn (Stramproy), bovenste rand vlechten: bǫwvǝstǝ rant ˲vløxtǝ (Loksbergen), de boord korven: dǝ bōrt kø̜rǝvǝ (Uikhoven), de boord leggen: dǝ bōǝrt lę ̝qǝ (Stokkem), de rand leggen: dǝ rant lęgǝ (Weert), neerleggen: nęjǝrlęgǝn (Tessenderlo), rand maken: rant mākǝ (Helden, ... ), rand opzetten: rant ǫp˲zętǝ (Weert), vlechten: vlɛ̄xtǝ (Ottersum) Het vlechten van de bovenste rand van de mand. [N 40, 67] II-12
afrastering van wei afrastering: afrāstǝreŋ (Gennep, ... ), āfrastǝreŋ (Buchten, ... ), afsluiting: āvslē̜teŋ (Linde), balie: baj (Banholt, ... ), bāj (Mechelen), gelender: gǝlɛndǝr (Schaesberg), gelint: glēnt (Horst, ... ), gǝlenjtj (Helden, ... ), gǝlent (Afferden, ... ), gǝleŋk (Sevenum, ... ), gǝlēnt (America, ... ), gǝlīnt (Blitterswijck, ... ), hekkenslag: hɛkǝslāx (Velden), spanjard: spanjart (Geulle), trekken: trɛkǝ (Vaals), tuin: tūn (Boukoul, ... ), tǭn (Kiewit) Kunstmatige omheining, doorgaans een afrastering van met draad verbonden palen. [N 14, 62; S 11; Gwn 16, 11; A 25, 8; N 11, 8 add.; monogr.] I-8
afrasteringshout berkenhout: bęrkǝhǭt (Hasselt, ... ), dennenhout: dęnǝhǭt (Hasselt, ... ), gekloven eik: gǝklōvǝn ē̜k (Helchteren), gelinthout: gǝlenthǫlt (Tegelen, ... ), gelintstaak: (mv)  gǝlentstākǝ (Velden), gǝlintstākǝ (Broekhuizen, ... ), hout: hau̯t (Lommel), hō.t (Waubach), hǭt (Val-Meer), paalhout: pǭlhǫu̯t (Maasmechelen), rekhout: rɛkhǫu̯t (Ulestraten), schoorhout: sxǭǝrhǭu̯t (Hamont), tuingaard: (mv)  tūngē̜rtǝ (Grathem), tūngęrdǝ (Ophoven), tuinhout: tyŋhǫu̯t (Mechelen), tȳnhǫu̯t (Klimmen, ... ), tøŋhōt (Mechelen), tūnhǫu̯.t (Boukoul, ... ), tūnhǫu̯t (Susteren), tuinstaak: (mv)  tuǝnstākǝ (Velden), tünzel: tynzǝl (Eupen), vree: vrēj (Tongeren), vreehout: vri̯ę.hōt (Hoeselt), vrējhōt (Diepenbeek), vrējhǫu̯t (Sittard, ... ), vręjhōt (Borgloon), vręjhǫu̯t (Maastricht), weihout: węi̯hǫu̯t (Baexem, ... ), weistaak: (mv)  wē̜stākǝ (Paal) In het algemeen het hout waarmee men de weide afrastert. Dat kunnen dennenhout, eikenhout, berkenhout, acacia en andere houtsoorten zijn. Vergelijk lemma 5.13 ɛpaal van de weideafrasteringɛ.' [N 14, 66; monogr.] I-8
afrekenen bij het afleveren afrekenen: afrekenen (Lommel), afrę̄kǝnǝ (Milsbeek), āfrę̄kǝnǝ (Roggel), āfrɛkǝnǝn (Dilsen), beuren: bø̄rǝ (Maasbree), gaan afrekenen: gǭn āfrę̄kǝnǝ (Geulle), loon halen: luǝn hōlǝ (Bleijerheide) Het op de winkel afleveren van het schoenwerk en het in ontvangst nemen van het loon. [N 60, 222a] II-10
afremmen (de) molen stilzetten: mø̄lǝ stelzɛtǝ (Lummen), (de) praam opleggen: prām ǫpleqǝ (Neeritter, ... ), (de) vang opzetten: vaŋ ǫp˲zętǝ (Weert), ophouden: ǫphǭjǝ (Thorn), pramen: prāmǝ (Neeritter, ... ), remmen: remmen (Leunen, ... ), rɛmǝ (Einighausen), stilhouden: štelhājǝ (Herten), stilleggen: stilleggen (Lummen, ... ), stilzetten: stelzetǝ (Maxet, ... ), stelzętǝ (Thorn), stelzɛtǝ (Molenbeersel, ... ), vangen: vangen (Weert), vaŋǝ (Gennep, ... ) De molen afremmen door middel van de vang. [N O, 13a] II-3
afrikaantje afrikaan: afrikaa:ne (Hoensbroek), afrikaan (Horst), afrikane (Oirlo), àfrĭĕkaan (Meijel), eigen spelling  afrikaan (Vlodrop), mv. [Tagetis]  afrïkônë (Tongeren), Veldeke  afrikaan (Echt/Gebroek), afrikaantje: afriekaantjes (Rothem), afrikaantje (Eygelshoven, ... ), afrikaantjes (Lutterade, ... ), Afrikaantjes (Tungelroy), afrikaantjes (Tungelroy), afrikaantjə (Berg-en-Terblijt), afrikeansje (Simpelveld), afrikeèntsje (Geulle), afrikäönsje (Maastricht, ... ), afrikäöntje (Maastricht), afrikèènsjes (Mheer), -  afrikaantje (Echt/Gebroek, ... ), afrikaantjes (Arcen, ... ), afrikaantjê (Stevensweert), afrikainkes (Stramproy), afrikaontjes (Blerick), Bree Wb.  afrikaantsje (Bree), eigen spelling  afrikaantjes (Montfort), eigen spellinsysteem  afrikaantjes (Meijel), idiosyncr.  afrikaantje (Thorn), afrikaantjes (Blerick), sierplant  afrikäönsje (Maastricht), Spelling: \"fonetisch\  affrikaantjə (Maastricht), Veldeke  afrikaantje (Klimmen, ... ), WBD/WLD  afrikaantje (Urmond), àffrəkààntjə (Heerlen), zelfde benaming =klein  afrikaantje (Echt/Gebroek), ± Veldeke  afrikaantjes (Tienray), fluweelbloempje: fluweelblumke (Kunrade), grote stinker: -  greutsje sjtinkers (Limbricht), kappertje: keppərkə (Margraten), stinkbloem: -  stinkbloome (Tungelroy), stinkend juffrouwtje: -  stinkende juffrouwkes (Lommel), stinker: sti.nkər (Diepenbeek), stie.nker(ke) (Hasselt), stinker (Eigenbilzen), stinkers (Mechelen-Bovelingen, ... ), stīnker (Blitterswijck, ... ), -  sti:nker (Blitterswijck, ... ), stinkers (Arcen, ... ), mv.  stinkers (Venlo), stinkerd: stinkerd (As, ... ), stînkert (Altweert, ... ), -  stinkərt (Ophoven), idiosyncr.  sjtinkert (Sittard), stinkertje: sjtinkerkes (Swalmen), stenɛərkəs (Lommel), steŋkərkə (Niel-bij-St.-Truiden), sti.nkərkə (Diepenbeek), stienkerke (Jeuk), stinkerke (Genk, ... ), stinkerkes (Eigenbilzen, ... ), stinkerkès (Gors-Opleeuw), stinkertje (Siebengewald), stinkërkës (Hoeselt), stinkərkə (Meijel), stīĕnkərkə (Diepenbeek), stînkerke (Tungelroy), (bloem): C.V. rosse stinkers, Rijnl. Stinker, 2, c \'tagetes\', L.J. p. 11  sti.nkerke (Zonhoven), -  sjtinkerkes (Beesel, ... ), ste:nkərkə (Meterik), stingkerkes (Ell), stinkerke (Bree, ... ), stinkerkes (Dilsen, ... ), stinkərkə (Geistingen), stinkərkəs (Diepenbeek), [Tagetes erecta]  stïnkërkë (Tongeren), \'stinkerkes\'  steenkerkes (Vlijtingen), Bree Wb.  stinkerke (Bree), eigen spellingsysteem  stinkerkes (Maasbree), eigen spellinsysteem  stinkerkus (Meijel), ook: steegnkerke  stinkerke (Rosmeer), ook: stinkerke  steegnkerke (Rosmeer), Spelling: \"fonetiek-dialect\"= Frings: (stinkerkes)  stiŋkərkəs (Eksel), Tagetes  stinkerke (Castenray), tagetes  stinkerke (Castenray), Tagetes  stinkerke (Leunen), tagetes  stinkerke (Leunen), Tagetes  stinkerke (Merselo), tagetes  stinkerke (Merselo), Tagetes  stinkerke (Oirlo), tagetes  stinkerke (Oirlo), Tagetes  stinkerke (Oostrum), tagetes  stinkerke (Oostrum), Tagetes  stinkerke (Smakt), tagetes  stinkerke (Smakt), Tagetes  stinkerke (Venray), tagetes  stinkerke (Venray), Tagetes  stinkerke (Veulen), tagetes  stinkerke (Veulen), tagetes (bloem)  stinkerke (Genk), tagetes erecta  steŋkərkə (Meeswijk), WBD  stingkerkes (Sevenum), WBD/WLD  stinkərkə (As), WLD \'= afrikaantje\'  sjtinkerke (Posterholt, ... ), ± Veldeke  stínkerke (Weert) Afrikaantje (tagetes patula). De bladeren zijn samengesteld en tevens ovaal. De bloemkorfjes staan op zeer verdikte stelen. Het zijn lage plantjes, welke vaak gebruikt worden voor randen en mozaïek-perken. De bloemen zijn donkergeel, meest met bruin gekle [DC 54 (1979)], [DC 60a (1985)], [N 73 (1975)], [N 92 (1982)] III-2-1
afrit afgang: aafgaink (Weert), aafgank (Geleen, ... ), afgank (Hoensbroek), aflopende weg: aafloupende waeg (Blerick), afrit: aaf-rit (Sevenum), aafrij (Nieuwstadt), aafrit (Amby, ... ), aahf-rit (Herten (bij Roermond)), afrit (Doenrade, ... ), aofrit (Diepenbeek, ... ), āāf-rit (Schimmert), āāfrit (Nieuwenhagen, ... ), āfret (Houthalen, ... ), àfrit (Loksbergen), ààfrit (Susteren), áafrit (Eigenbilzen), ááfrit (Epen, ... ), afvaart: aafvaart (Doenrade, ... ), afweg: afweg (Eys), ààfwèch (Heerlen), een bergje af: ə b‧ɛrəxškə ‧āf (Eys), ramp-af: ramp-aaf (Eksel) een hellende weg waarlangs men een brug, een dijk enz. kan verlaten (afrit, afging, afrij) [N 90 (1982)] III-3-1
afromen afblazen: afblazen (Dorne, ... ), ā.vblō.zǝ (Bree, ... ), ā.vblō.zǝn (Hechtel), ā.vblōi̯.zǝn (Peer), ā.vblūi̯ǝ.zǝ (Beek), ā.vblūi̯ǝzǝ (Meeuwen), ā.vblūǝ.zǝ (Bocholt), ā.vblǭ.zǝ (Kessenich, ... ), ā.vblǭǝ.zǝ (Kleine-Brogel), ā.vblǭǝ.zǝn (Sint Huibrechts Lille), ā.vblǭǝzǝn (Wijchmaal), āvblō.zǝ (Lanklaar, ... ), āvblūǝzǝ (Maaseik), afdraaien: afdraaien (Opoeteren), afdrǫi̯ǝ (Kerkhoven), au̯fdriǝ (Klimmen), avdrē̜n (Beringen, ... ), avdrǭi̯ǝ (Tessenderlo), avdrǭi̯ǝn (Heppen), avdrǭǝn (Kwaadmechelen, ... ), ā.fdrē̜n (Hechtel), ā.vdrē̜i̯n (Kleine-Brogel), ā.vdrē̜i̯ǝ (Wijshagen), ā.vdrē̜n (Eksel, ... ), ā.vdręi̯ǝ (Opgrimbie, ... ), āfdrē̜.i̯ǝ (Zutendaal), āfdrē̜i̯ǝn (Neerpelt), āvdrē̜n (Helchteren), āvdręi̯ǝ (Leut), ō.fdrē̜.ǝ (Beverst), ǭ.vdrē̜ǝ (Berg), ǭfdrē̜ǝ (Genk), ǭvdrāǝ (Rijkhoven), ǭvdrē̜ (Millen, ... ), ǭvdrē̜i̯ǝ (Kanne), ǭvdrē̜ǝ (Val-Meer, ... ), afgieten: afxii̯tǝ (Buvingen), ǭ.fxī.tǝ (Kozen), ǭfgitǝn (Mechelen-Bovelingen), ǭfxei̯tǝ (Guigoven), ǭfxītǝ (Koninksem), aflaten: aflaten (Kessenich, ... ), afloǝtǝ (Jeuk), afluwǝtǝ (Vorsen), afløtǝ (Linkhout), aflōtǝ (Berverlo, ... ), aflōǝtǝ (Binderveld, ... ), aflǭtǝ (Kwaadmechelen, ... ), aflǭtǝn (Walsbets), aflǭǝtǝ (Meldert, ... ), ā.floǝtǝ (Boekhout), ā.flø̜tǝ (Heusden), ā.flō.tǝ (Molenbeersel), ā.flōi̯tǝ (Helchteren), ā.flōtǝ (Opitter), ā.flōǝtǝ (Ordingen), ā.flūǝtǝ (Lummen), ā.flǫǝtǝn (Wijchmaal), ā.flǭ.tǝ (Kleine-Brogel), ā.flǭtǝ (Hasselt, ... ), ā.flǭǝtǝ (Kaulille), ā.flǭǝtǝn (Hamont), ā.vlōtǝ (Ellikom), āfløtǝ (Godschei), āflōtǝ (Eisden), āflōǝtǝ (Berbroek, ... ), āflǭtǝ (Altweert, ... ), āvlǭtǝ (Meeswijk), ōfloǝtǝ (Vlijtingen), ōflōǝtǝ (Broekom), ǭ.floǝtǝ (Heks, ... ), ǭ.floǝtǝn (Gelinden), ǭ.fluøtǝ (Tongeren), ǭ.fluǝtǝ (Guigoven, ... ), ǭ.fløtǝ (Membruggen, ... ), ǭ.flōǝtǝ (Borgloon, ... ), ǭ.flǫtǝ (Bilzen), ǭ.vlōǝtǝ (Stevoort), ǭfletǝ (Martenslinde), ǭflotǝ (Hees), ǭfloǝtǝ (Eys), ǭfluotǝ (Nerem), ǭfluǝtǝ ('S-Herenelderen, ... ), ǭfløtǝ (Hoeselt, ... ), ǭflōtǝ (Mopertingen, ... ), ǭflōǝtǝ (Berg, ... ), ǭflǭtǝ (Veldwezelt, ... ), aflopen: ǭflō.pǝ (Millen), afromen: afromen (Neeroeteren), afruǝmǝ (Berverlo, ... ), afrymǝn (Wijer), afryǝmǝ (Loksbergen, ... ), afrø̜i̯mǝ (Houthem), ā.fromǝ (Overpelt), ā.frou̯i̯mǝ (Beek, ... ), ā.frou̯mǝ (As, ... ), ā.frumǝ (Heusden, ... ), ā.fruǝmǝn (Hamont, ... ), ā.frøu̯mǝ (Bocholt, ... ), ā.frø̜u̯mǝ (Dilsen, ... ), ā.frū.mǝ (Houthalen), ā.frūmǝn (Peer), āfrumǝ (Godschei, ... ), āfruǝmǝ (Achel), āfrøu̯mǝ (Boorsem, ... ), āfrø̄ǝmǝ (Heerlen), āfrø̜i̯mǝ (Meerssen, ... ), āfrø̜u̯mǝ (Leut, ... ), āvrø̜u̯mǝ (Meeswijk), ō.frou̯mǝ (Beverst), ō.frē.mǝ (Heesveld-Eik, ... ), ō.frō.mǝ (Genk), ō.frū.mǝ (Zonhoven), ǭ.frø̄mǝ (Membruggen), ǭ.frōmǝ (Nerem), ǭfrumǝ (Zonhoven), ǭfrøu̯mǝ (Kanne, ... ), ǭfrēmǝ (Bilzen, ... ), ǭfrē̜mǝ (Hees, ... ), ǭfręi̯mǝ (Mopertingen, ... ), ǭfręi̯mǝn (Gellik), ǭfrɛ̄mǝ (Herderen), ɛfrymǝn (Arcen), afromeren: afromeren (Schulen), afscheppen: afsxøpǝ (Duras), afsxø̜pǝ (Beringen, ... ), ā.fsxø̜pǝ (Eksel), āfsxø̜pǝ (Koersel), ǭfsxøpǝ (Ulbeek), ǭfšøpǝ (Riemst, ... ), ǭfšępǝ (Diets-Heur, ... ), afschuimen: afsxȳmǝ (Velm), afzanen: afsø̄ǝnǝ (Brustem), afzø̄nǝ (Aalst), afzǫǝnǝn (Lommel), ā.fsoǝnǝn (Achel), āfsōǝnǝn (Neerpelt), āfzōǝnǝn (Overpelt), ǭfsyǝnǝ (Jesseren), ǭfzuǝnǝ (Wijer), ǭfzyǝnǝ (Sint-Lambrechts-Herk), de room van blazen: dǝ rou̯i̯m va.n blūǝzǝ (Wijshagen), doordoen: doordoen (Borlo), dou̯rdun (Borlo, ... ), døǝrdun (Laar), doordraaien: doordraaien (Vliermaalroot), dordrē̜ǝ (Montenaken), dordrɛ̄ǝ (Guigoven), douǝ.rdrɛ̄ǝ (Berlingen, ... ), dou̯.rdrē̜ǝ (Borgloon, ... ), dou̯i̯rdrē̜ǝ (Alken, ... ), dou̯i̯ǝrdrē̜ǝ (Kozen), dou̯i̯ǝrdrɛ̄ǝ (Ulbeek), dou̯rdrē̜ǝ (Aalst, ... ), dou̯ǝ.rdrē̜ǝ (Groot-Gelmen), dou̯ǝrdrē̜ǝ (Mechelen-Bovelingen), dowǝrdrē̜i̯ǝ (Rukkelingen-Loon), dø.rdrē̜ǝ (Tongeren), dø.rdrɛ̄n (Hoeselt, ... ), dø.rdrɛ̄ǝ (Gors-Opleeuw), dørdrē̜ǝ ('S-Herenelderen, ... ), dørdrɛ̄ (Sint-Huibrechts-Hern), dørdrɛ̄ǝ (Vliermaal, ... ), dø̄.rdrē̜n (Hasselt), dō.rdrēǝ (Jesseren), dō.rdrē̜.ǝ (Diepenbeek), dō.rdrē̜i̯ǝn (Kleine-Brogel), dō.rdrē̜ǝ (Bommershoven, ... ), dō.rdręi̯ǝ (Neerharen), dōi̯.rdrē̜ (Stevoort), dōi̯.rdrē̜i̯ǝ (Sint-Lambrechts-Herk), dōi̯.rdrē̜ǝ (Boekhout), dōi̯rdrē̜ǝ (Herk-de-Stad), dōi̯wǝrdrē̜ǝ (Wellen), dōi̯ǝ.rdrē̜n (Wijer), dōrdrē̜ǝ (Linkhout, ... ), dōu̯ǝ.rdrɛ̄ǝ (Kortessem), dū.rdrē̜ǝ (Gelinden), dūǝrdręi̯ǝ (Elen), dǫu̯rdrē̜ǝ (Heers), draaien: drā (Koninksem), drē̜ǝ (Wimmertingen), laten aflopen: lotǝn afluǝpǝn (Oostham), ontromen: ontrøu̯mǝ (Lanaken), ontzanen: ontsou̯nǝ (Heers), romen: romǝn (Hechtel), rui̯mǝ (Berbroek), rumǝ (Godschei, ... ), ruǝmǝ (Berverlo), rȳǝmǝ (Binderveld, ... ), rømǝ (Raeren), rø̜i̯mǝ (Klimmen), rōmǝ (Lauw, ... ), rōu̯mǝ (Henis), romeren: romeren (Schulen), romǝrǝ (Diepenbeek), room afdoen: rou̯i̯m ā.vdōn (Neerglabbeek), schuimen: sxymǝ (Sint Geertruid), teilen: tęi̯lǝ (Vliermaal), uitlaten: ǭtløtǝ (Herderen), uitzanen: ōǝ.tsyǝnǝ (Hopmaal), ǭi̯ǝ.tsyǝnǝ (Alken), vlieten: vlieten (Sint-Lambrechts-Herk), zanen: zoøǝn (Kozen), zyønǝ (Bommershoven), zyǝnǝ (Berg, ... ), zø̄ǝnǝ (Brustem), zōnǝ (Melveren), zōǝnǝ (Duras) De room van de melk scheppen. Men kon de room van de melk scheiden door met een houten latje de room tegen te houden, terwijl de ontroomde melk door de tuit van de in schuine stand gehouden roomschotel wegvloeide. Een andere methode was de melk overgieten of aflaten in een andere kruik of emmer, terwijl men de aan de oppervlakte gevormde room tegenhield door blazen. Een modernere manier van scheiden van room en melk gebeurde met de melkmachine of centrifuge. [A 23, 3; Lu 1, 3; JG 1a, 1b, 1d; Vld.; monogr.] I-11
afronden afranden: āfrandjǝ (Posterholt), afronden: afrōndǝ (Ottersum), afsnuiten: āfšnūtǝ (Posterholt), de nazen afronden: dǝ nǭzǝn ǭfrǫnǝ (Bilzen), de voorkant ronden: dǝr vȳrkaŋk røŋǝ (Bleijerheide), ronden: ronjǝ (Sint Odilienberg) De voorzijde van de treden afronden. [N 55, 111a] II-9
afschalen narijten: nǫrītǝ (Kelmis) Het na het schieten gebroken gesteente verder afkappen. [monogr.] II-4