e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
afwasteil, afwasbak aarden baartje: ɛ̄rdə bēͅrkə (Tungelroy), afwasbak: aa.f⁄wasbak (Linne), aafwaasbak (Blerick), aafwasbak (Baarlo, ... ), aafwasjbak (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), aafwesbak (Oirsbeek), aafweschbak (Elsloo, ... ), aafweshbak (Mesch), aafwesjbak (Bunde, ... ), aafwèsjbak (Amstenrade, ... ), aafwèèsjbak (Mheer), aafwésjbak (Bunde, ... ), aa‧fwasbak (Swalmen), aa‧fwesjbak (Elsloo), afwas-bak (Brunssum), afwasbak (Bocholt, ... ), afwasbāk (Beverlo), afwasbek (Venray), afwaschbak (Beringen), afwas˂bak (Achel), afwazbak (Beringen, ... ), afwāsbak (Wintershoven), afwesjbak (Sittard), afwäschbak (Kerkrade), afwésjbak (Schaesberg), aofwaasbak (Eijsden, ... ), aofwaazbak (Eijsden), aofwasbak (Maastricht, ... ), aofwesjbak (Sittard), ā.fwasbak (Hasselt), āāfweschbak (Schimmert), āāfwêschbak (Schimmert), āfwasbak (Bree, ... ), āfwasbāk (Rekem), āfwaschbak (Rotem), āfwas˂bak (Kinrooi, ... ), āfwazbak (Opglabbeek, ... ), āəfwaəsbak (Kermt), ōfwasbak (Rosmeer), ōͅfwasbak (Ketsingen, ... ), ōͅfwas˂bak (Gelinden, ... ), ōͅfwas˂ba̞k (Tongeren), ōͅfwazbak (Smeermaas), oͅfwasbak (Genk), áfwâsbák (Castenray, ... ), áá.fwasbak (Heythuysen), ááfwàsbàk (Echt/Gebroek), (m.).  aa.fwasbak (Boukoul, ... ), (oud Heldens).  aafwoasbak (Egchel), a met boven streep en punt  ōͅfwāsbak (Hoeselt), bij af~: oorspronkelijk nasaleringteken is niet omgespeld  a͂fwas˂bak (Gelieren/Bret), m  afwasbak (Sint-Truiden), afwazbak (Halen), m.  āfwāsbāk (Zolder), áfwasbak (Hasselt), m. mv. b@k  āfwazbak (Hasselt), m. mv. ~b\'k  āfwazbak (Zichen-Zussen-Bolder), m. nu  ōͅəfwāsbak (Borgloon), maar meestal in een kom op tafel  āfwasbak (Bree), mv. £fwÅsb\'k  o͂ͅfwā.sbak (Borgloon), mv.~ b@k  āfwasbāk (Hasselt), mv.~‹fwåsb@k  ōͅfwa͂s˂bak (Wellen), ps. invuller twijfelt over het antwoord!  afwasbak (Blitterswijck), van ander materiaal.  aafwasbak (Nederweert), voor schoatelwetter  afwaschbak (Wellen), afwasbakje: aafwasbekske (Kleine-Brogel, ... ), aafwasbèkske (Weert), aafwasbékske (Maasniel), aawasjbékske (Obbicht), aefwasbekske (Wijk), (meestal wordt verkleinwoord gebruikt).  aofwasbèkske (Sint-Pieter), afwasbassin: ōͅfwāsbəseͅŋ (Diepenbeek), man.  āfwāsbasēͅŋ (Boekt/Heikant), afwasemmer: afwasemmer (Tessenderlo), afwasketel: aofwasketel (Maastricht), aofwaskèttel (\'s-Herenelderen), (m.). mv.: -le.  aa.f⁄waskae.tel (Linne), afwaskom: aafwaskom (Eksel), aafwaskóm (Nederweert), afwaskom (Paal), afwaskūm (Halen), āfwaskom (Bree), āfwaskoͅm (Kaulille), afwaskomp: aafwaskomp (Grathem), aafwesjkomp (Urmond), aafwesjkoomp (Rothem), aafwésjkômp (Urmond), afwaschkoemp (Velm), afwaskoͅmp (Sint-Truiden), afwaskuipje: afwaskuupke (Maastricht), aofwaskuupke (Wolder/Oud-Vroenhoven), afwasteil: aafwasteil (Heythuysen), aafwastīēl (Nederweert), aafwèschtiel (Sittard), áfwâstejl (Castenray, ... ), baar: baar (Geistingen), bak: bak (Bilzen, ... ), bak voor af te wassen: bak vuur aaf te wesche (Heerlen), bakje: bekske (Boukoul, ... ), bassin: baseͅŋ (Montzen, ... ), basseng (Neerpelt, ... ), basseŋ (Mechelen-aan-de-Maas), bekken: bekke (Sint-Pieters-Voeren), blik: blèk (Leunen), (o.).  blek (Venray), het werd gebruikt als mengkom, wasbakje, afwasbakje  blek (Castenray, ... ), blikken bak: blèkke bak (Leunen), emmer: geen bijzondere naam  ummer (Eksel), gootsteen: gootstein (Nederweert), gòtstīēn (Horst), grèle: grul (Teuven), kasserol: casserol (Hasselt), ketel: kēteͅl (Oostham), kjettel (Val-Meer, ... ), voor schoatelwetter  kètel (Wellen), kom: koem (Grote-Brogel), kum (Halen), geen speciaal woord  kum (Tessenderlo), komp: komp (Molenbeersel), koōemp (Elen), kump (Mielen-boven-Aalst), kómp (Grevenbicht/Papenhoven), v.  kūmp (Opheers), kopjesbak: (oud).  köpkesbak (Heythuysen), kuip: kuu:p (Makset), geen specifieke naam; m\'t \\t ß‹t\\lwÅt\\r  kūp (Rekem), kuipje: kuupke (Heerlen), kūpke (Boekend), loepje: lûûpke (Heerlerheide), nog in gebruik bij bejaarde mensen  luuəpkə (Lanklaar), omwasbak: omwèschbak (Sittard), opwasbak: opwasbak (Venlo, ... ), opwasbatch: opwèsjbatch (Montzen), opwasgrèle: opwèsjgrül (Montzen), opwaskomp: opwèsjkomp (Montzen), opwaspateel: ópwê’schpetiel (Montzen), pateel: pateel (Sint-Pieters-Voeren), patiël (Remersdaal), petiël (Schimmert), pĕtiel (Sippenaken), plateël (Amby), pompen-batch: pompebatsj (Henri-Chapelle), pompensteen: pôômpestein (Boekend), schotel-batch: choetelbutch (\'s-Gravenvoeren), schotelbak: schotelbak (Hechtel, ... ), schottəlbak (Hoepertingen), schoətelbak (Voort), schòòtelbak (Broekhuizen), schôtelbak (Wijchmaal), sjotelbak (Kinrooi), sjo‧telbak (Moelingen), sjöttelbak (Tegelen), šu‧telbak (Bree), m.  sxøͅtəlbak (Hasselt), schotelenbak: schotelenbak (Hechtel), schottelebak (Tegelen), schottelenbak (Grubbenvorst), sjuttelebak (Swalmen), sjóttelebak (Neer), sjóttelembak (Helden/Everlo), sjóttelenbak (Tegelen), (oo = kort).  schootelebak (Sevenum), afwas gebeurt met de \"sjòtelplak\  sjòtelembak (Tegelen), schotelenkomp: schotelekomp (Baelen), schottelekomp (Mechelen), schotelenwasduppen: sjotele-wesj-döpe (Ulestraten), schotelkomp: sjotelkomp (\'s-Gravenvoeren), schotelpateel: šoͅtəl pati(i̯)əl (Teuven), schotelsbak: sjotelsbak (Meers, ... ), schotelwaterbak: sjottelwaterbak (Herten (bij Roermond)), sopketel: sopkeëtel (Velden, ... ), soppot: sop-pot (Eksel), soup-pot (Eksel), spoel-batch: sjpeulbatsj (Henri-Chapelle), spoelbak: schpeulbak (Heerlen, ... ), schpuilbak (Sittard), sjpeu.lbak (Waubach), sjpeulbak (Amstenrade, ... ), sjpēūlbak (Maasniel), sjpuilbak (Limbricht, ... ), sjpèùlbak (Montzen), sjpölbak (Montzen), speulbak (Baarlo, ... ), speulbàk (Echt/Gebroek), speūlbak (Echt/Gebroek), spielbak (Genk, ... ), spuelbak (Velden), spuilbak (Sittard), spulbak (Achel, ... ), spuulbak (Afferden, ... ), spy(3)̄lbak (Aalst-bij-St.-Truiden), spylbak (Gennep, ... ), spèulbak (Heerlen), spêûlbak (Posterholt), spöhlbak (Montzen), spölbak (Echt/Gebroek), spø&#x0304lbak (Maastricht), spülbak (Oirlo), (m.). mv.: -bék.  sjpeu:l⁄bak (Linne), spoelbakje: sjpeulbekske (Sint-Pieter), spoelbekken: špy(3)̄lbekə (Welkenraedt), spoelingsbak: spéulingsbak (Belfeld), spoelketeltje: sjpeulkäetelke (Heerlen), spoelkomp: sjpeu.lkŏmp (Waubach), sjpeulkomp (Eygelshoven, ... ), sjpeulkoomp (Mechelen), sjpeulkòmp (Hoensbroek, ... ), sjpeulkómp (Brunssum, ... ), sjpeulkômp (Eygelshoven), sjpéul-komp (Bleijerheide), speu.lkôômp (Mechelen), speulkomp (Kerkrade, ... ), špø&#x0304lkomp (Bleijerheide, ... ), (øø zeer kort).  sjpeulkŏŏmp (Hoensbroek), spoeltob: spy(3)̄ltoͅp (Aalst-bij-St.-Truiden), stortbak: stortbak (Molenbeersel), teil: teil (Maasbracht, ... ), teël (Amby), tēl (Hamont), tīēl (Nederweert), teiltje: teilke (Neeritter, ... ), tijn: tèng (Eksel), tob: tob (Heythuysen), was-kellen: (verouderd).  waskèlle (Weert), wasbak: waasbak (Vechmaal), waesbak (Schaesberg), waesjbak (Blerick), wasbak (Baexem, ... ), waschbak (Grote-Brogel, ... ), wāsbak (Sint-Huibrechts-Lille), weischbak (Gemmenich), wesbak (Urmond), weschbak (Heerlerheide, ... ), wâschbak (Jesseren), wèsjbak (Guttecoven), wasbakje: wasbekske (Haelen, ... ), wasbèkske (Tungelroy), wasbékske (Maasniel, ... ), wasbassin-tje: wasbassengske (Lanklaar), wasblik: wasblek (Maasbree), wasblèk (Horst, ... ), wasbèt: wasbuut (Stevensweert), wasketel: waskē’tel (Loksbergen), waskom: (ó).  waskoom (Velden), waskomp: waskoemp (Bilzen), wāskōmp (Vliermaal), wèsjkómp (Klimmen), wasloepje: wesjleupke (Schimmert), wêschleu‧pke (Schimmert), wêschlôâpke (Schimmert), wasschotel: wasšūtəl (Genk), wasteil: waschteil (Achel), wasteil (Tegelen, ... ), wastēͅl (Linde), wasteiltje: wasteiltje (Venlo), watertijn: watertiēn (Beringen) afwasbak [N 07 (1961)] || afwasteil || bak waarin men afwast [N 20 (zj)] || de kom, bak of emmer, waarin de teljoren, schotels, enz. worden afgewassen [ZND 02 (1923)] || geëmailleerde komvormig en taps toelopend keukengerei met één handvat en een doorsnede van 20 à 25 cm || ouderwets afwasteiltje van aardewerk III-2-1
afwaswater afwaswater: aa.fwaswa.ter (Montfort), aa.fwaswá.ter (Hasselt), aafwas water (Borgharen), aafwas-water (Heel), aafwaswaater (As, ... ), aafwaswaoter (Houthalen), aafwaswater (Bocholt, ... ), aafweschwater (Meerssen), aafwesjwāātər (Nieuwenhagen), aafwäschwater (Stein), aafwäswater (Heerlerheide), aafwèsjwasser (Kerkrade), aafwéswater (Noorbeek, ... ), afwas woater (Kerkhoven), afwaswater (Sint-Huibrechts-Lille, ... ), afwaswatər (Meijel), afwaswoater (Achel, ... ), afwaswoweter (Lommel), afwaswōͅtər (Gennep, ... ), afwaswôâter (Sint-Truiden), ao.fwáswao.ëter (Zonhoven), aofwaswaatər (Maastricht), aofwaswater (Maastricht, ... ), aofwaswotter (Eijsden), āfwaswātər (Blerick, ... ), āfwɛšwātər (Born, ... ), oafwaaswetter (Diepenbeek), oafwaswaater (Maastricht), oafwaswetter (Hoepertingen), ofwa:swetter (Wellen), ōͅfwāswāətər (Gronsveld), àfwàswoter (Sint-Truiden), âfwaswátter (Eksel), ôofwaswoi̯ttër (Tongeren), gespoels: gəšpøͅls (Eupen), kopjeswater: køͅpkəswātər (Wellerlooi), luter: leuter (Houthem), lēūter (Valkenburg), liëter (Neeroeteren), lueter (Waubach), luèter (Valkenburg), lø&#x0304tər (Echt/Gebroek, ... ), løtər (Beegden), l‧y(3)̄tər (Eys), met groene zeep  luèter (Valkenburg), uitspreken als Luther (godsdiensthervormer)  lŭŭter (Maastricht), lŭŭtər (Maastricht), lutertje: leuterke (Valkenburg), lūterke (Maastricht), opwaswater: opwaswater (Venlo), opwaswātər (Leunen), oͅpwaswātər (Venlo, ... ), òpwaswaater (Sevenum), schotelenwater: schoeetelewaater (Weert), schôttelewater (Venlo), sjotelewater (Maastricht), sjuttelewater (Posterholt), sjótele-water (Heel), sjóttelewa.ter (Montfort), sxotələwātər (Leunen), sxotələwōͅtər (Gennep, ... ), sxoͅtələwātər (Siebengewald), sxoͅtələwōͅtər (Gennep, ... ), šoͅtələwātər (Haelen), Drink zellef dee koffie, ¯t is, gluif iech sjotelewater  sjotelewater (Maastricht), na het wassen heet het : ~  šotələwātər (Horn), zeer slappe, smaakloze koffie  schòttel(e)water (Castenray, ... ), schotelswater: schotelswater (Amstenrade), sjuttelswater (Echt/Gebroek, ... ), sjòttelswater (Klimmen), schotelwater: scheue.telwá.ter (Hasselt), scheuttelwotter (Lauw), schoettelwater (Baarlo), schotelwater (Geulle, ... ), schotelwôâter (Sint-Truiden), schotĕlwatĕr (Meerssen), schottelwaetter (Eksel), schottelwatter (Eksel), schottelwetter (Wellen), schottelwoitter (Eksel), schotəlwáttər (Hechtel), schoötelwater (Boekend), schòtelwaater (Sevenum), schòttelwater (Venray, ... ), schóttelwater (Venlo), schóttelwátter (Eksel), schôtelwater (Horst, ... ), schôttelwater (Blerick, ... ), schüttelwoater (Genk), sjeuttelwoatter (Hoeselt), sjoeëtelwater (\'s-Gravenvoeren), sjootelwater (Borgharen, ... ), sjootəlwatər (Berg-en-Terblijt), sjotelwater (Geulle, ... ), sjottelwater (Boukoul), sjōētelwater (Bocholt), sjutelwater (As, ... ), sjweutelwoater (Eigenbilzen), sjèttël-wóttër (Hoeselt), sjèttëlwo’tter (Hoeselt), sjóttelwater (Heel, ... ), sjôttelwater (Heel, ... ), sjùttëlwoi̯ttër (Tongeren), sjùttëlwô’ttër (Tongeren), sxotəlwātər (America, ... ), sxotəlwōͅtər (Gennep, ... ), sxōtəlwātər (Boshoven, ... ), sxoͅtəlwātər (Blerick), šotəlwātər (Baarlo, ... ), šōtəlwātər (Helden/Everlo, ... ), šoͅtəlwātər (Heel, ... ), šutəlwātər (Pey), šøtəlwātər (Dieteren), šøͅtəlwātər (Roggel), \'t sjóttelwater is mich kaad gewaore mit det kletse Dae kóffie is neet te drinke, \'t is juus sjóttelwater  sjóttelwater (Roermond), en de doek heet schoot\\lsplak  schootəlwatər (Amby), sodawater: zōadāwātər (Helden/Everlo), zōdāwātər (Heel), met soda  sodawater (Valkenburg), sop: soͅp (Broeksittard, ... ), zèëpsop  sop (Heerlerheide), sopje: söpke (Maastricht), spoel: speul (Meerssen), spoelsel: spölsel (Eupen, ... ), špø&#x0304lsəl (Eupen), špø͂ͅlsəl (Eupen), Noa den aafwas leipt het speelsel in de aafveerbi-js  speelsel (As, ... ), spoelwater: chpeulwater (Ransdaal), schpeulwater (Geleen), schpeulwatər (Heerlen), sjpeulwasser (Kerkrade, ... ), sjpeulwater (Doenrade, ... ), sjpeulwaàter (Puth), sjpeulwāātər (Nieuwenhagen), sjpuilwaater (Nieuwstadt), sjpuilwater (Merkelbeek, ... ), sjpéulwater (Doenrade), sjpø&#x0304lwātər (Puth), speulwasser (Bocholtz), speulwater (Echt/Gebroek, ... ), spölwater (Heerlen), spø&#x0304lwasər (Kerkrade), spø&#x0304lwātər (Born, ... ), špeulwater (Oirsbeek), špø&#x0304lwasər (Bleijerheide, ... ), špø&#x0304lwātər (Gulpen, ... ), špø͂ͅlwātər (Eys), špøͅi̯lwātər (Einighausen), waterige soep Dat is gein sop, dat is sjpuilwaater: die soep lijkt wel afwaswater  sjpuilwaater (Sittard), waswater: was-water (Ospel), waswātər (Velden), zeepleuter: zeͅi̯plø&#x0304r (Panningen), zeepsop: zeͅi̯psoͅp (Heel, ... ), zeepwater: zeͅi̯pwātər (Helden/Everlo), zijpwater (Schaesberg) afwaswater || het spoelwater || het water waarin men de vaat doet || Het water, vermengd met zeep of soda, waarin het vaatwerk afgewassen moet worden [DC 15 (1947)] || Hoe noemt u in uw dialect het water waarin men de vaat doet/gedaan heeft? [N105 (2000)] || lauw water van de vaat of om de vaat te wassen || schotelwater || schotelwater, afwaswater || slootwater || spoelwater || spoelwater, afwaswater || vaatwater || vuil afwaswater || vuil afwaswater van keukengerei || water van de vaat III-2-1
afwateringsbeek andere beek: andǝr bɛjk (Gutschoven), goede afloop: gujǝn ǭflő̜wp (Groot-Gelmen), heul: hę̄l (Opoeteren), heultje: hę̄.lkǝ (Opoeteren), loosbeek: lē.s˱bīǝ.k (As, ... ), loosbeekje: lē.s˱bīǝkskǝ (Maaseik), looswater: lē.swātǝr (As), lossing: lǫseŋ (Kessenich), moedersloot: mōjǝrslø̄.t (Tongeren), mōjǝrslō.t (Tongeren), oude beek: ā bęjk (Berlingen), oude jeker: āwǝn ēkǝr (Tongeren), āǝ je.kǝr (Tongeren), tweede arm: twedǝn ɛrǝm (Bommershoven, ... ), winterbeek: węntǝrbɛjk (Sint-Truiden), zouw: zø̜w (Gutschoven) Beek waarlangs het water kan worden omgeleid wanneer de molenaar herstellingswerkzaamheden moet uitvoeren aan het molenwerk. Het hydroniem oude Jeker (Q 162) is volgens Coenen (pag. 58) terug te voeren op het feit dat de Jeker in Tongeren verschillende armen had. Als de molenaars reparaties uit te voeren hadden, dan werden de hoogstgelegen sluizen -namelijk die waar de Jeker de stad binnenkomt- dichtgedraaid zodat het water via de ɛoude Jekerɛ een grote bocht langs de stad maakte en pas achter de molen van de Blaar weer in de jongere bedding terug liep.' [Jan 97; Coe 51; Grof 38] II-3
afwerken afwerken: afwęrkǝ (Loksbergen), afwɛrǝʔň (Tessenderlo), repasseren: repasērǝ (Maastricht), rǝpasērǝ (Maastricht) Aardewerk in droge, ongebakken toestand afwerken. Daartoe behoort onder meer het schaven, zuiveren en opmaken van het werkstuk. [monogr.] || De klompen verder afwerken nadat ze uit de heulbank zijn gehaald. Tot de afwerking behoren onder meer het fijnsnijden van de buitenkant en het bijwerken van de klompopening met het fijnmes en het gladmaken van de buitenkant met het schrapmes. [N 97, 97] II-12, II-8
afwisselen bij het broeden aflossen: aafleuze (Wijlre), aaflone (Lutterade), aaflosse (Buchten, ... ), aoflosse (Jesseren), ze.x ˂‧āfl‧yəzə (Eys), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.  den hoën/de zaaj aaflosse (Bilzen), afstoten: Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.  den hoën/de zaaj van ’t nès aofstaute (Bilzen), afwisselen: aafwissele (Doenrade, ... ), aafwèssele (Geleen), afwisselen (Jeuk), zich aafwissələ (As), deronderin kruipen: Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.  ze kèp tronderèn (Bilzen), met de tabaksstelen timmeren: Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.  ze timmere mèt de toebbaksstiële (Bilzen), om de beurt broeden: om de beurt bruje (Doenrade), om de beurt op het nest liggen: om de beurt op ut nist likke (Doenrade), om de beurt op het nest zitten: om de beurt op ut nist zitte (Doenrade), op toer broeden: toer op toer broeien (Tongeren), òp tōēr breejə (As), van het nest jagen: Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.  den hoën/de zaaj van ’t nès jaoge (Bilzen), verwisselen: verwisselen (Kortessem), wisselen: wessele (Eys, ... ), wesələ (Meijel), wissele (Weert), wisselen (Eisden), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook aantekening van de invuller, op de laatste pagina!  wissələ (Grathem, ... ) Hoe heet verder: afwisselen bij het broeden? [N 93 (1983)], [N 93 (1983)] III-3-2
afzeilen afnemen: āfnēmǝ (Weert), aftrekken: aftrękǝ (Gennep, ... ), āftrękǝ (Leunen, ... ), afzeilen: afzeilen (Paal, ... ), af˲zãlǝ (Tessenderlo), af˲zę̄ǝlǝ (Lummen), āf˲zęjlǝ (Einighausen, ... ), strijken: strijken (Helden), zeil aftrekken: zęjl āftrękǝ (Maxet, ... ), zę̄l āftrękǝ (Lummen), zeilen afdoeken: zęjlǝ āf˱dø̄kǝ (Herten), zeilen afhekken: zęjlǝ āfhękǝ (Neeritter, ... ) De zeilen afnemen. [N O, 7b; A 42A, 74] II-3
afzetten afdrogen: aafdrīēge (As), aafdrúge (Hoensbroek), afdruge (Jeuk), ááfdrūūgə (Venlo), afstropen: aafstruipe (Tungelroy), afzetten: aaf-zette (Sevenum), aafzetse (Kerkrade), aafzette (Itteren, ... ), aafzitte (Echt/Gebroek, ... ), aafzitten (Kesseleik), aafzittə (Beesel, ... ), aafzètte (Maasbree, ... ), aafzèèttə (Guttecoven), aafzétte (As), aafzéttə (Grevenbicht/Papenhoven), aafzéttən (Urmond), afzette (Meerlo, ... ), afzètte (Amby), aofzètte (Maastricht, ... ), āāfzéttə (Nieuwenhagen), ààfzittə (Venlo), ààfzèttə (Heerlen), áfzéttə (Gennep), ááfzittə (Epen), [oorspr. invoer "aafzekke", rk]  aafzètte (Geulle), bedonderen: bedonderre (Vlodrop), veur wievöl höb ste mich bedonderd (Maastricht), bedotten: bedotten (Leopoldsburg), bedriegen: bedreegge (Vlodrop), bestropen: bestréúpe (Gulpen), betoppen: ps. letterlijk overgenomen (dus niet(s) omgespeld!).  doe wils mich betōēppe (Heerlen), Van Dale: betoppen, (gew.) bedotten, bedriegen.  betoepe (Blerick), betoeppe (Waubach), bezeiken: bezeike (Melick), bezeikke (Vlodrop), erbij krijgen: dər biej kriechə (Kapel-in-t-Zand), in de nek zitten: in de nek zitte (As), kloten: kloeete (Weert), kostelijk (bn.): késtələk (Opglabbeek), naaien: nijə (Venlo), op de oor houwen: (opzettelijk).  ‧eͅŋə o.p ˂ən ‧uər h‧oͅu̯ə (Eys), oplichten: veur wievöl höb ste mich opgeliech (Maastricht), overschatten: euverschatten (Ophoven), euéversjatte (Ten-Esschen/Weustenrade), overvragen: euvervraoge (Maastricht, ... ), euvərvraogə (Maastricht, ... ), schreften: vgl. Sittard Wb. (pag. 394): sjrefte, lett.: koppen zetten; fig.: iemand laten bloeden; afzetten of te veel laten betalen.  sjréfte (Sittard), snijden: sjnieje (Roermond), sjnīējə (Schinnen), springen: sjprijnge (Gronsveld), stropen: schtrĕŭpe (Schimmert), sjtreupe (Merkelbeek, ... ), sjtreupə (Heerlen, ... ), sjtruepe (Gronsveld), sjtruipe (Geulle, ... ), sjtruipə (Heel, ... ), sjtrèùpe (Swalmen), sjtröpen (Noorbeek), sjtrööpe (Mheer), stjreupe (Neer), streipe (Bree), strejpe (As), streupe (Itteren, ... ), strēūpə (Maastricht), striepen (Zonhoven), strippen (Eksel), stroepe (Meijel), stropen (Born, ... ), struipe (Ittervoort, ... ), struipen (Montfort), struipə (Beesel, ... ), struujəpə (Loksbergen), struëpe (Oirlo), strèpen (Eigenbilzen), ps. boven de ö staat nog een lengteteken; deze combinatieletter kan ik niet maken/omspellen!  ströpə (Maastricht), te duur betalen: te duur betaalə (Doenrade), te duur doen betalen: te duur daove betale (Gulpen, ... ), te grazen nemen: te graze numme (Nieuwstadt), te veel betalen: te veujl betaald (Schaesberg), te veel tellen: ze.x tə v‧øͅəl t‧ɛlə (Eys), uit de pekel betalen: oe:tte peekel betale (Herten (bij Roermond)), uithalen: əəthoolə (Loksbergen), verneuken: vernuuke (Weert), woekeren: woekere (Ell) kwaadgeld: Als men vindt dat iemand teveel vraagt, zegt men: "hoeveel ...... is daarbij"[kwaad-geld?] [N 21 (1963)] || meer laten betalen dan een artikel waard is; te duur doen betalen [strepen, aankomen, strafelen, straffen, stropen, stroefen, scholpen, nijpen, afdrogen, overschatten] [N 89 (1982)] || onwettige winst die verkregen is door misbruik te maken van de nood van iemand anders bijv. door te veel rente te vragen [woeker, woekerij, usure] [N 89 (1982)] III-3-1
afzuiginstallatie afzuigapparaat: āf˲zȳx˱aparāt (Heel), afzuiger: āf˲zȳgǝr (Bleijerheide), afzuiging: af˲zǫwǝgeŋ (Tessenderlo), āf˲zȳgeŋ (Venlo), afzuiginstallatie: af˲zȳx˱enstalāsi (Herten), āf˲zø̜jx˱enstǝlāsi (Posterholt), afzuigkap: āf˲zūxkap (Mechelen), stofzuiger: stofzuiger (Leopoldsburg), ventilateur: vęntǝlatø̜̄r (Bilzen) Apparaat waarmee het stof wordt afgevoerd, dat bij het gebruik van de bandschuurmachine vrijkomt. In Bilzen (Q 83) werd het stof in een zak opgevangen. [N 53, 149e] II-12
agnus dei agnus: agnus (Maasbree), anjers (Sint-Truiden), anjus (Heers, ... ), agnus dei: `t agnus dei (Schimmert), agnes dei (Koningsbosch), agnus dei (Achel, ... ), Agnus Dei (Hoensbroek), agnus dei (Hoepertingen, ... ), Agnus Dei (Jeuk), agnus dei (Kelpen, ... ), Agnus Dei (Neerbeek), agnus dei (Nieuwstadt, ... ), Agnus Dei (Schinnen), agnus dei (Sevenum, ... ), Agnus Dei (Sint-Martens-Voeren, ... ), agnus dei (Stokkem, ... ), Agnus Dei (Wijk, ... ), Agnus Deï (Maastricht, ... ), Agnusdei (Geulle), angjoes dei (Beesel), angjus deiji (Maastricht), angus dei (Eys), anjedei-ie (Montfort), anjes dei (Uikhoven), anjoes dei (Guttecoven), Anjoes Dei (Schinnen), anjoes dei (Vlodrop), anjoes deijie (Maastricht), anjoes dejie (Meerssen), anjoes déé-ie (Nieuwenhagen), anjus deeie (Klimmen), anjus deeje (Montfort), anjus dei (Echt/Gebroek, ... ), Anjus Dei (Lutterade), anjus dei (Maastricht, ... ), anjus deij (Ell), anjus deijie (Bocholt), anjus deijus (Posterholt), Anjus Deï (Klimmen, ... ), anjuus dei (Epen), d`r Agnus Dei (Klimmen), dr agnus dei (Gulpen), dər anjusdei (Montzen), het agnus (anjus) deii (Eigenbilzen), t agnus dei (Nieuwenhagen, ... ), t anjoes dèji (Tongeren), sic !  angus dei (Heel), communie (<lat.): kemunie (Reuver), kemuune (Geleen), lam gods: lan gods (Roermond) Het (vaste) misgezang dat na het Onze Vader wordt gezongen, het Agnus Dei. [N 96B (1989)] III-3-3
agrimonie agrimonie: agrimonie (Wijlre), Veldeke  owermoenje (Klimmen), WBD/WLD  agermonie (Urmond), bosklis: -  bosɛkleəsə (Diepenbeek), bosthee: bos thee (Schimmert), idiosyncr.  bosthiə (Thorn), idiosyncr. vroeger gebruikt tegen slangenbeet en leverziekten  bosthee (Sittard), WLD  bosthee (Montfort), bosthieë (Beesel), gewone agrimonie: geen aparte naam  gewone agrimonie (Berg-en-Terblijt), zelfde uitspraak  gewone agrimonie (Echt/Gebroek), havermonie: WLD  havermonè (Stein), hazegerf: hazegerf (Vijlen), (bij afbeelding 17)  haazegerf (Vijlen), hondsroos: Bree Wb.  hóndsruus (Bree), kleefkruidje: kleefkrutje (Vijlen), leverkruid: Veldeke agrimonie  laeverkroed (Klimmen, ... ) agrimonia [N 92 (1982)] || agrimonie [N 92 (1982)] || Agrimonie (agrimonia eupatoria 30 tot 140 cm grote plant. De stengels zijn klierachtig ruw behaard; de bladeren zijn langwerpig, geveerd. Aan de onderkant zijn ze grijs behaard. De bloemen bevinden zich in een lange aar en zijn geel; de kelk is met de v [N 92 (1982)] || gewone agrimonie [DC 60a (1985)] III-4-3