e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
andoorn bruinheilige: broenhillige (Heerlen), eigen spellingsysteem additie bij vraag 157 e.v. = andoorn  broenhellige (Geleen), polygonum viviparum, "soort lastig onkruid  broenhèlge (Echt), Veldeke andoorn (voor opgave, zie vragenlijst N92 voor Q 111)  broenhèllige (Merkelbeek, ... ) andoorn [N 82 (1981)], [N 92 (1982)] || andoorn, onkruid || zeker onkruid III-4-3
andreaskruis andreaskruis: andrējaskr ̇ȳts (Herten), andrējaskryts (Sint Odilienberg), andrējaskrȳs (Stein), andrējaskrø̜jts (Posterholt), andręjaskrø̜js (Geulle), kettelen in kruis: kętǝlǝ ęn kręjs (Bilzen), klossen: klǫsǝ (Mechelen), kransen: krānzǝ (Ottersum), kruiskettelen: kręjskętǝlǝ (Bilzen), sint-andrieskruis: sent˱ ãndrīskrǫwǝs (Tessenderlo) Kruis van regellatten van 5 x 7 cm die dwars op de richting van de balken tussen de balken van een balklaag worden aangebracht en van de bovenkant van de ene balk tot de onderkant van de andere lopen. Het andreaskruis voorkomt het doorbuigen en het zijdelings kromtrekken van de ribben. Het aanbrengen van een andreaskruis werd in Q 121c 'de balken schoren' ('dǝ balǝkǝ šōrǝ') genoemd. [N 54, 142a] II-9
ang ang: aŋ (Alt-Hoeselt, ... ), haŋ (Hoeselt, ... ), anggat: aŋgǭǝt (Kuringen), háŋgā.t (Maaseik), angkot: aŋkūǝt (Diepenbeek, ... ), anker: aŋkǝr (Neeroeteren), gat: gā.t (Bree  [(meervoud: gātǝr)]  , ... ), pin: pe.n (Bree  [(meervoud: pen)]  , ... ), trekpin: trękpe.n (Bree) Het dun toelopende uiteinde van de sluisstijlen dat past in een daarmee overeenstemmend gat van de sluisbalk en de slagdorpel, het anggat. In het lemma zijn zowel benamingen voor de ang als voor het anggat opgenomen. [Vds 37; Jan 33] II-3
angel ang: aŋ (Kessenich, ... ), angel: a.ŋǝl (As, ... ), angel (Achel, ... ), aŋqǝl (Jeuk), aŋęl (Leopoldsburg), aŋǝl (Achel, ... ), á.ŋǝl (Bilzen, ... ), áŋǝl (Aalst, ... ), á̝ŋǝl (Bommershoven, ... ), ā.ŋǝl (Hasselt), āŋǝl (Vroenhoven, ... ), ęŋǝl (Herderen, ... ), ǭŋǝl (Sint-Truiden), ɛŋǝl (Riemst, ... ), angeltje: ę.ŋǝlkǝn (Bree), dang: daǝŋ (Leopoldsburg), dangel: dɛ.ŋǝl (Membruggen), dɛŋǝl (Zichen-Zussen-Bolder), dard: dāǝr (Leopoldsburg), haak: haak (Kaulille), hangel: háŋǝl (Brustem), nangel: naŋǝl (Genoelselderen, ... ), nɛŋǝl (Val-Meer), pépie: pępe (Koninksem), stachel: štaxǝl (Lontzen), zuiger: sygǝr (Eupen) Het verdedigingsmiddel van de bij dat zich aan het achterlijf bevindt. Het is een scherp, hol spiesje, van weerhaakjes voorzien en verbonden met een gifblaasje. Hiermee steken moer en werkbij. De dar mist dit wapen. [N 63, 73a; L 32, 26; JG 1a+1b; monogr.] II-6
angel van bij of wesp ang: ang (Loksbergen, ... ), dang (Genk, ... ), Veldeke  ang (Nunhem), angel: aangel (Maastricht, ... ), angel (Achel, ... ), anghel (Lommel), angəl (Epen, ... ), anhel (Peer), āngel (Beringen, ... ), dengel (Zichen-Zussen-Bolder), d’r angel (Hoensbroek), engel (Val-Meer), nangel (Genoelselderen, ... ), nengel (Val-Meer), àngël (Tongeren), ángel (Maastricht), áŋəl (Zonhoven), ângel (Altweert, ... ), ängel (Eupen), Bree Wb.  angel (Bree), cassettebandje  angel (Meijel), eigen spellingsysteem  angel (Ell, ... ), Endepols  aangel (Maastricht), angel (Heer, ... ), Gronsveld Wb  angel (Gronsveld), ideosyncr.  angel (Doenrade, ... ), IPA  aŋəl (Kwaadmechelen), oude spelling  angel (Meijel), Veldeke  angel (Echt/Gebroek, ... ), d’r angel (Klimmen), Veldeke 1979 nr. 1  d’n ángel (Venray), Veldeke (aangepast)  angel (Tienray), Veldeke, eventueel aangevuld met systeem Jones  angel (Gulpen), WBD  angəl (Meijel), WBD/WLD  aangel (Maastricht), aangəl (Maastricht), angel (Caberg, ... ), angəl (Beesel, ... ), āāngəl (Maastricht), àngel (As), àngəl (Heerlen, ... ), WLD  aangel (Maastricht), aangəl (Maastricht), angel (Beesel, ... ), angəl (Montfort, ... ), den ângel (Schimmert), àn-gəl (Maastricht), àngel (Gennep, ... ), àngəl (Haelen, ... ), ángöl (Stevensweert), ‧aŋəl (m.) (Eys, ... ), ± WLD  angəl (Wijnandsrade), angeltje: engelken (Bree), èngelke (Maastricht), dard (fr.): dard (Fr.) (Leopoldsburg), haak: haak (Kaulille), sauger (du.): sügger (Eupen), stachel (du.): sjtachel (Bleijerheide, ... ), stachel (Lontzen) angel [Willems (1885)] || angel ve bij || angel ve wesp || angel, van bij of wesp [ZND 32 (1939)] || Hoe noemt u het orgaan waarmee bijen en wespen steken (angel) [N 83 (1981)] III-4-2
angelusklok angelus: andzjələs (Geistingen), angelus (Geistingen, ... ), de angelus lauwt (Houthalen), de anglus luidt (Sint-Truiden), den angeelus luuch (Bree), den angelus loeit (Achel), den angelus loeït (Maaseik), den angelus luidt (Heppen), den angelus luijt (Lommel), den angelus lədt (Mielen-boven-Aalst), den angelus tampt (Sint-Truiden), den angèlus trek (Mal), də angəlys luyt (Lanaken), d’n angelus loedj (Weert), het angelus klipt (Kaulille), het angelus ly(3)̄t (Spalbeek), n anglus luidt (Beringen), se leue den angelus (Jeuk), t ángəlus (Tongeren), angelusklok: angelusklok (Eisden, ... ), de andjelusklok lèt (Hasselt), de andjeləsklok let (Heers), de angelusklok laedt (Ulbeek), de angelusklok loeit (Bocholt), de angelusklok luid (Gorsem), de angelusklok luidt (Tessenderlo), de angelusklok lèt (Hasselt), de angelusklok lət (Gingelom), de anjelusklok lèt (Hasselt), de anjelusklok ləd (Wellen), d’angelusklok luidt (Heppen), angelusklokje: angelesklökske (Valkenburg), angelusklokske (Roermond, ... ), angeluskluikske (Montfort), angelusklukske (Ophoven, ... ), angelusklèùkske (Posterholt), angelusklökske (Beek, ... ), angeluskløͅkskə (Horn), angeløskløͅkskə (Heel), angəløskløͅkskə (Maasbree, ... ), anzjəlusklökskə (Tongeren), anzjəløskloͅkskə (Tessenderlo), aŋgeͅløskløͅkskə (Venray), aŋəløskløͅkskə (Achel, ... ), aŋəløskləkskə (Stokkem), het angelus kleukske (Hoeselt), het angelusklèkske (Eigenbilzen), t angelusklukske luidt (Neerpelt), t angelusklöksjke (Klimmen), ət aŋgəløskløͅkskə (Tegelen), ave maria: het teump de ave maria (Vroenhoven), bedeklok: beiëklok (Diepenbeek), bééklok (Riemst), de baeklok (Klimmen), de beeeklok (Wellen), de beeklok luidt (Kuringen), de beeklok luuiet (Kaulille), de beeklok trèk (Voort), de beiklok laod (Kwaadmechelen), de beiklok leut (Zichen-Zussen-Bolder), de beiklok luidt (Riksingen), de beiklok trek (Lanaken), de beiklok trèk (Veldwezelt), de bièiklok trikt (Sint-Lambrechts-Herk), de bèklok trek (Rijkhoven), de bèklok trĕk (Waltwilder), de bèkloͅk (Oostham), de bèèklok (Peer), de bêklok luit (Riemst), de bêklok trik (Genoelselderen), də beklok lut (Zolder), də biēklok trekt (Diepenbeek), də bijəkloͅk löt (Kortessem), də biəklok trik (Gutshoven), də bèklok laud (Eigenbilzen), də bɛ̄jklok (Opgrimbie), ze trèke de bi-jeklok (Sint-Lambrechts-Herk), bedeklokje: t biëklokske louwt (Hechtel), engel: ət lujt tən ɛŋəl (Rekem), engel des heren: de engel des heein lout (Reppel), de engel des heeren lou (Val-Meer), de engel des heeren luidt (Sint-Huibrechts-Lille), de engel des heeren slait (Rekem), de engel des hiëren laït (Paal), de èngèl dès heeren trèk (Vroenhoven), den eengel des heere leujt (Borgloon), den eengel des heeëre leut (Zepperen), den engel des heere lit (Heers), den engel des heeren luid (Mopertingen), den engel des heeren luidt (Beverlo, ... ), den engel des heeren luijt (Lommel), den engel des heeëre taamp (Groot-Gelmen), den engel des hieren loeudt (Sint-Truiden), den engel des hèren loeit (Mechelen-aan-de-Maas), den engelsdeshieren lueit (Achel), den ĕngel des heeren loit (Grote-Spouwen), den ingel des heiren luit (Houthalen), den ingel des hieren weurdt geloiud (Lanaken), den èngel des hieren lujt (Opglabbeek), den ènkel des hieren loeit (Rekem), der engel des herren loewt (Moresnet), də engel des heerə luidt (Beverlo), də eŋəl des he:rə slyg (Rijkhoven), də iŋl dəs sērə slyg (Zichen-Zussen-Bolder), də ɛiŋəl dət heirə trik (Borgloon), dən engəl des hiejre loejt (Mechelen-aan-de-Maas), het loeit den engel des heeren (Gruitrode), het loeit den éngel des hieren (Neeroeteren), het loetj den ëngel des hieren (Opoeteren), n eŋəl des hirn tɛŋt (Zonhoven), t kläpt dən eŋəl des hīrən (Hamont), t lyt dən eŋəl dəs hīrən (Hamont), ze luie den engel des heeren (Rosmeer), ze luien den ingel des hijren (Bilzen), engel des herenklok: de engeldesheereklok (Zichen-Zussen-Bolder), klein klokje: et klein klokske (Sevenum), klee klukske (Zonhoven, ... ), kleͅ kløͅkskə (Neerpelt), kleͅin kløͅkskə (Kessel), ut klein klökske (Meerssen), kleine klok: de kleinklok (Klimmen), de kling klok (Nieuwenhagen), də klāən kloͅk (Tessenderlo), kleen klok (Doenrade), kleene klok (Siebengewald), klei klok (Jeuk), klein klok (Echt/Gebroek, ... ), kleinklok (Klimmen), kling klok (Epen, ... ), een van de twee of drie gewone klokken  de kleŋ klòk (Montzen), klep: klep (Kerkrade), kleͅp (Sint-Truiden), klèp (Sint-Truiden), kleppen (ww.): het klept (Tessenderlo), klepperen (ww.): t klepert (Hasselt), kleppertje: klepperke (Peer), klimpen: et klimpt (Meijel), klimpklok: klimpklok (Maasbree), klimpklokje: klemp klökske (Eys), klempkløͅkskə (Baarlo, ... ), klok: de klok belt (Tessenderlo), klok van het kleine torentje: klok van het kleejen teureke (Zonhoven), klokje: klokske (Tegelen), klökske (Maastricht), t klökske (Gulpen), luiklok: luujklok (Venray), mariaklokje: het maria klakske laît (Koersel), schel: sjel (Holtum), schelletje: sjelke (Guttecoven), tampklok: de tampklok lə (Sint-Truiden), trump: trump (Swalmen), trumpklok: de klein trumpklok loeit (Dilsen), trimpklok (Eksel), trumpklok (Geleen), trumpklokje: trømpkløͅkskə (Ell), tumpklok: tumpklok (Geulle) De angelusklok luidt. [ZND 32 (1939)] || De avondklok luidt. [ZND 32 (1939)] || De kleine klok waarmee het angelus wordt/werd geluid. [N 96A (1989)], [N 96A (1989)] || Een klok, luiklok [bimmel, bom?]. [N 96A (1989)] || Het afzonderlijk torentje waarin de angelusklok hangt [angelustorentje?]. [N 96A (1989)] III-3-3
angelustorentje angelustoren: angelus taore (Lutterade), angelustaore (Ophoven), angelustoare (Kesseleik), angelustoeëre (Thorn), angelustore (Blerick, ... ), dr angelus-toeëre (Nieuwenhagen), angelustorentje: angelestoretje (Klimmen), angelestäöreke (Valkenburg), angelus tāōrke (Schimmert), angelus-tuurje (Chèvremont), angelusreureke (Tegelen), angelusteureke (Roermond), angelusteurensje (Maastricht, ... ), angelusteurentsje (Maastricht), angelusteurke (Meijel, ... ), angelustoarke (Roggel), angelustoreke (Sittard), angelustorentje (Peer, ... ), angelustuuerke (Weert), angelustuurke (Eys), het nagelustaonke (Eigenbilzen), t angelusteurensje (Maastricht), t angelustoareke (Lutterade), klein torentje: het klee teureke (Hoensbroek), het klein täöreke (Geulle), kleejen teureke (Zonhoven), klein teurke (Nieuwstadt), klen teurentje (Venray, ... ), kleͅin tø͂ͅrkə (Baarlo), kleͅin tøͅrkə (Baarlo), kleͅjn tørəskə (Meijel), kleine toren: kleine tore (Tungelroy), klinge tooën (Epen), in de streek kennen wij geen afzonderlijk torentje voor een angelusklok, maar wel voor het luiden van een kleine klok, gedurende de tienminuten die het begin van een kerkdienst voorafgaan. dit torentje is dan der klenge toën  dər kleŋə tòən (Montzen), klokkentorentje: klokketeurentje (Venray), torentje: t tönsje (Gulpen), taorke (Neer), teureske (Maasbree), turke (Posterholt), tuurke (Weert), täöreke (Klimmen), torentje van de angelusklok: teunke van de angelusklok (Hoepertingen, ... ), trumptorentje: s trumpteurke (Ospel) Het afzonderlijk torentje waarin de angelusklok hangt [angelustorentje?]. [N 96A (1989)] III-3-3
angorawol angorawol: angorawol (Schimmert) Wol van de angorageit; haar van het angorakonijn. [N 62, 75b] II-7
angst alteratie: mar.: ontsteltenis; cf. s.v "altereren"3. = "verschrikken, ontstellen  àntroase (Sint-Truiden), àntròəsə (Niel-bij-St.-Truiden), angst: a`ngst (Montfort), angs (Amby, ... ), angs höbbe (Herten (bij Roermond), ... ), angs höbbə (Wijnandsrade), angs(t) (Heerlen), angsch (Eijsden), angst (Bingelrade, ... ), anks (Vaals), engs (Arcen, ... ), engst (Afferden, ... ), ĕngst (Gennep, ... ), ings (Venlo, ... ), àngs (Amstenrade, ... ), àngst (As), ängst (Meerlo), èngs (Reuver), èngst (Horst, ... ), èèngst (Gennep), éngst (Sevenum), ei-klank zonder j  eingst (Oirlo), Hèt mar gèn éngst, da komt wél goe.d  é(.)ngst (Gennep, ... ), Ik hèb wa a.ngste uutgestaon ovver ów  a(.)ngst (Gennep, ... ), M.  angs (Borgharen), Opm. ich bèn sjtief van angs (= vol angst).  angs (Guttecoven), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  angs (Heer, ... ), angst (Beegden, ... ), anks (Grevenbicht/Papenhoven), ps. omgespeld volgens Frings.  angs (Eys), bang: bang (Bleijerheide, ... ), dzje móet doo ginne bang vàn èbbe  bang (Sint-Truiden), ‘Mannelijk’  bang (der) (Banholt), floep: floep (Bleijerheide, ... ), floep (hebben voor) (Tegelen), floeëp (Stokkem), flŏĕp (Meeswijk), flŏĕp höbbə (Brunssum), flôp (Geleen, ... ), Höb mer geine floep, ich doon dich niks  floep (Echt/Gebroek), m.  flu.p (Eys), m. (= angst).  flu.p (Eys), peur (fr.): pùir (Sint-Truiden), pəər (Loksbergen), poeper: pŏĕpər (Loksbergen), poepers: pôppers (Stokkem), schijt: hee krieg schiet (Montfort), schiet (Gennep), schijt (Meeuwen, ... ), schīēt (Venlo), sji-jt (As), sjie:t (Herten (bij Roermond)), sjiet (Neer, ... ), skaat (Jeuk), schreck (du.): schrek (Heerlerbaan/Kaumer), sjrek (Kerkrade), sjrék (Nieuwenhagen), schrik: de schrik ien de bīēn hebbe (Oirlo), die mot xiənə sxrek həbə (Zonhoven), d⁄r sjrik te pakke (Schaesberg), geene schrĕk hemme (Gelieren/Bret), geine chrik hebben (Opglabbeek), geine schrik hebbe (Grote-Brogel), giene schrik hemme (Paal), géne schrik heume (Borgloon), heb gene chrik (Zutendaal), häet meͅr gänə šrek (Diepenbeek), ich heb gine schrik (Sint-Truiden), moes genne sjrik hemme (Genk), schrek (Castenray, ... ), schrik (Beek, ... ), sjiet (Geleen), sjrek (Meeuwen), sjrik (As, ... ), skrik (Jeuk), ne schriek pakke: hevig schrikken  schriek (Hasselt), stront: cf. Weijnen Et. Wb. p. 181 s.v. "sjtronks"= stront  sjtrŏnks (Nieuwenhagen), unruhe (du.): v. (bij vermeend onheil).  o.nr‧oͅu̯ (Eys), vrees: vreis (Klimmen, ... ), vrèis (Tongeren) (Niet bang zijn), duw maar. [ZND 23 (1937)] || angst [SGV (1914)] || angst, ontsteltenis || angst, schrik || angst, vrees || angst, vrees (alleen m.b.t. personen) || een min of meer beredeneerde vrees van iets hebbend [bang, schouw] [N 85 (1981)] || het gevoel van beklemming en vrees, veroorzaakt door een [wezenlijk of vermeend] dreigend onheil of gevaar [angst, schijt, schrik] [N 85 (1981)] || schrik || schrik, vrees || vrees || vrees, angst, schrik || vrees, schrik III-1-4
anijs anijs: aanies (Sittard, ... ), anies (Echt/Gebroek, ... ), aniès (Venlo), annais (Tongeren), annies (Sittard), ánnies (Castenray, ... ), Anijs wordt in de jacht gebruikt, vermengd met het voer, om fazanten te lokken  anniês (Altweert, ... ), Es t te väöl nao annies sjmaak, vinj ich t neet meer lekker  annīēs (Roermond), milch mit anies  anies’ (Bleijerheide, ... ), nao anies smake Lèkkeren anies  anies (Maastricht) anijs III-2-3