e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
[taupé] taup (fr.): [Van Dale (FN): taupe, 2. molle[n]vel] [Van Dale (FN): taupé, fluwelige vilthoed]  topɛ.ij (Wellen), Et. Fr. taupé (taupe: mol). [Van Dale (FN): taupe, 2. molle[n]vel] [Van Dale (FN): taupé, fluwelige vilthoed]  tópè (Tongeren), Niet alg. [Van Dale (FN): taupe, 2. molle[n]vel] [Van Dale (FN): taupé, fluwelige vilthoed]  tope.}, [tupe (Kanne) hoed uit mollenvel || taupé: hoed van zeer goede kwaliteit || taupé: mannenhoed uit mollenvel III-1-3
[wambuisjas?] blauwe kiel: blauwe kéél (Herten (bij Roermond)), buis: buis (Lottum), jak: jak (Amstenrade), jas: jaas (Bunde), jas (Amby, ... ), jasje: jaeske (Panningen), jeske (Helden/Everlo, ... ), jeskĕ (Oirsbeek), jèske (Echt/Gebroek, ... ), joppe (du.): vgl. Van Dale (DN): Joppe, jekker, jopper - jasje.  job (Vijlen), katoenen buis: katoene buis (Venray), katoenen jasje: katoene jeske (Roggel), ketoen jeske (Born), katoenen stoep: katoene stoep (Wijlre), kazavekje: kazevekske (Nuth/Aalbeek), kiel: keel (Heerlen, ... ), kēēl (Pey), kieltje: keelke (Echt/Gebroek, ... ), linnen jasje: liene jēskĕ (Meerssen), linnen kiel: liene keel (Hulsberg), overall (eng.): euveral (Venlo), overhemd: overhemd (Wanssum), stoep: sjtub (Born), stoepjas: stûbjas (Amby), stoepje: sjtuubke (Eys), tricot (fr.): tricot (Posterholt), werkjasje: wirk-jeske (Urmond), wirkjeske (Stevensweert), werkkieltje: wirkkeelke (Haelen), zomerjasje: zommerjeske (Geysteren), zomerstoepje: zomerstupke (Nieuwstadt) Hoe noemt men hetzelfde kledingstuk, van katoenen stof vervaardigd? [DC 14A (1946)] III-1-3
aaks aaks: a.ks (s-Gravenvoeren, ... ), aks (Bleijerheide, ... ), hākš (Maasmechelen, ... ), hātš (Stein), hē̜ks (Zepperen), hǫks (Bilzen, ... ), hǭks (Eigenbilzen, ... ), áks (Castenray, ... ), āks (As, ... ), ākš (Maasmechelen, ... ), ātš (Maasmechelen, ... ), ǫks (Genk, ... ), ǭks (Engelmanshoven, ... ), ǭǝks (Gronsveld), ɛks (Achel), bijl: bijl (Heppen, ... ), bil (Castenray, ... ), bēl (Wellen), bē̜l (Berverlo, ... ), bē̜ǝl (Koersel), bęjl (Beringen, ... ), bīl (Hamont, ... ), bīǝl (Helchteren, ... ), boomaaks: boomaaks (Leopoldsburg), grote bijl: grāǝtǝ bīl (Achel), grōǝt˱ bē̜l (Lommel), grūǝt˱ bil (Kaulille), kapbijl: kapbijl (Sint Huibrechts Lille), kap˱bejl (As), kap˱bęjl (Sint-Truiden), slagbijl: slax˱bē̜l (Lommel), slax˱bęjl (Leopoldsburg), zware bijl: zware bijl (Tessenderlo), zwǭr bē̜l (Houthalen) Zware bijl met lange steel die wordt gebruikt om bomen te vellen. [N 50, 10b; N 75, 114d; L 32, 46; monogr.] II-12
aalbes, struik bes: bèès (Gennep, ... ), bramenstruik: WBD/WLD  braoməsjtrūūëk (Nieuwenhagen), miemelenstruik: miemelesjtruek (Wijlre), miemerenstruik: miemerestroek (Castenray, ... ), miemerstruik: aalbessenstruik  mie:merstroek (Blitterswijck, ... ), wiemelenstruik: (Ribes Bessenstruik: Rode bes).  wĭĕmmələ strōēk (Maastricht) bessenstruik [N 74 (1975)] || Een vlezige sapige vrucht die aan een struik groeit (bes, bizzem, bezie, beer, bees, bezing, baaie). [N 82 (1981)] I-7
aalmoes aal: oal (Nederweert), aalmoes: a.lmus (Borgloon), aalmoas (Posterholt, ... ), aalmoes (Bilzen, ... ), aalmoos (Amby, ... ), aalmooës (Mheer), aalmous (Guttecoven, ... ), aalmōōs (Beesel), aalmŏĕs (Hasselt), aalmuus (Rosmeer), alemoes (Well), alemoos (Simpelveld), alemu[ə}s (Heers), allemoos (Epen), almaos (Heerlen), almoes (Afferden, ... ), almoos (Amby, ... ), almous (Doenrade, ... ), almōēs (Heijen), almŏĕs (Waasmont), almŏŏs (Kermt), almu.s (Tessenderlo), almues (Rosmeer), almus (s-Herenelderen, ... ), almuš (Zonhoven), almūs (Beringen), aləmus (Sint-Truiden), aolmoes (Sint-Huibrechts-Lille, ... ), aolmoos (Opitter), ā.lmó:s (Bree), āālmoos (Schimmert, ... ), āālmōōs (Nieuwenhagen), ālmoess (Meerlo), ālmōēs (Lottum), ālmus (Beringen, ... ), ālmūs (Maastricht), āləmus (Hoepertingen), āÒlmōs (Opgrimbie), ḁlmus (Loksbergen), e aalmoos (Lontzen), een aalmoes (Beringen, ... ), een aalmoos (Neeroeteren), een allemoos (Moresnet), een almoes (Gorsem, ... ), ein aalmoas (Kinrooi), ein aalmoes (Gruitrode, ... ), ein aalmoos (Neeroeteren, ... ), ein aalmos (Maaseik), ein aalmuus (Reppel), ein almoos (Bocholt, ... ), ein almus (Opglabbeek), en aalmoes (Zichen-Zussen-Bolder, ... ), en aalmoos (Sint-Martens-Voeren), en allemo[e}s (Zepperen), en alləmoes (Beverlo), en almaus (Linkhout), en almos (Eupen), en aolmôês (Kuringen), eng aalmoos (Mheer), eͅn[n} ḁlmus (Diepenbeek), ien aalmoes (Houthalen), ien almoes (Spalbeek), in aalmoes (Stevoort), in almoes (Helchteren), in almowəs (Hasselt), iën allemoe-us (Groot-Gelmen), n aalmoos (Maaseik), n alemoos (Kaulille), n almoes (Eigenbilzen), ne almoes (Kwaadmechelen), nə almoəs (Kwaadmechelen), oalmoes (Griendtsveen), oalmoos (Herten (bij Roermond), ... ), ōͅlmus (Martenslinde), àlmōēs (Loksbergen), àlmòs (Velden), ààlmoos (Susteren, ... ), álmoes (Opglabbeek), álmoos (Heerlen), álmōs (Rekem), áálmoos (Epen), én almoes (Sint-Lambrechts-Herk), ôelmoes (Wellen), ôêlmoes (Sint-Truiden), øͅ.[ə}lmus (Aalst-bij-St.-Truiden), ən a.ləmus (Gutshoven), ən aalmoos (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), ən al[ə}mus (Oostham), ən allemoes (Rijkel, ... ), ən almoes (Leopoldsburg, ... ), ən almoës (Zepperen), ən almōs (Opgrimbie), ən almus (Beringen, ... ), ən almūs (Kaulille), ən aolmus (Hamont), ən aəlmoes (Engelmanshoven), ən ālmus (Hasselt, ... ), ən ālmūs (Herk-de-Stad), ən ḁlmus (Kortessem), ən álmōs (Rekem), ɛn aalmoos (Mechelen-aan-de-Maas), ⁄n aalmoes (Achel, ... ), ⁄n aalmoos (Kaulille, ... ), ⁄n allemoes (Jeuk, ... ), ⁄n almoes (Beverlo, ... ), ⁄n almoos (Niel-bij-As), ⁄n almŏĕs (Heppen), ⁄n almus (Borgloon), ⁄n almôês (Wellen), ⁄n ālmūs (Vroenhoven), ⁄n oalmoes (Hamont), ⁄n âalmoos (Bree), (bij/voor kinderen).  aalmoes (Meijel), (kort uitgesproken Ø klank)  álmoos (Sevenum), (v.).  aalmoos (Beesel), almoas (Mechelen), a lang trekken  ⁄n álmowes (Hasselt), aa iets korter  aalmoes (Swolgen), Algemene opmerking m.b.t. deze vragenlijst:  almoos (Urmond), Algemene opmerking:  almous (Einighausen), m.  ā.lm‧ōs (Eys), Opm. kort uitgesproken Ø-klank.  álmoos (Sevenum), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  allemoos (Heer), tweeklank / O  almooas (Banholt), V.  aalmoos (Borgharen), armengeld: ermegeltj (Herten (bij Roermond)), armmoes: errëmoos (Lanklaar), cariteit (<lat.): vroeger, van caritas  koirta[o}t (Wellen), cent: ne cent (Lommel), charit (fr.): (is Maastrichts).  sjarite (Herten (bij Roermond)), get: get geevə (Maastricht), gèt gèèvĕ (Vroenhoven), hê woog zich get (Hunsel), ig höb hum get gegêve (Hunsel), Opm. meestal zegt men: get gèven.  get (Horn), get ter ere gods: tər ierə Gods (Maastricht), gift: gif (Amby, ... ), gift (Maasniel, ... ), ⁄n gift (Hechtel, ... ), godspenning: gaodspenning (Neer, ... ), penning: nə peͅning (Leopoldsburg), wat: wat gaeve (Blerick) aalmoes [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 32 (1939)], [ZND m] || de gift aan een arm persoon [aalmoes, arremoes, karitaat] [N 89 (1982)] III-3-1
aalmoezenier aalmoezenier: `ne aalmozeneer (Klimmen), aalmoezeneer (Baarlo, ... ), aalmoezenier (Heel, ... ), aalmoezenieër (Achel), aalmoezzeneer (Waubach), aalmoozeneer (Bocholt, ... ), aalmozeneer (Baarlo, ... ), aalmozeniër (Thorn), aaomoezeneer (Koningsbosch), allmoezenier (Oirlo), almoezeneer (Opoeteren), almoezenier (Eigenbilzen, ... ), almoezenieër (Eksel), almoezenèèr (Eisden), almoezënìer (Hoeselt), almoosenēēr (Nieuwenhagen), almōēzənier (Loksbergen), ālmuzənīr (Meijel), ālmuzənīər (Lommel), a͂a͂lmŏĕzənēēr (Opglabbeek), den almoezenier (Eigenbilzen), der aalmozeneer (Klimmen), eine aalmoesenier (Klimmen), inne almoezeneer (Nieuwenhagen), nenalmoezenier (Tongeren), nne aalmozenier (Gulpen), aumnier (fr.): ənə omonjē (Montzen), proost (<lat.): proost (Mechelen-aan-de-Maas), rector (lat.): rektor (Geistingen), zielzorger: zeëlzörger (Geleen) Een priester die belast is met de zielzorg van een bepaalde klasse of groep van mensen [aalmoezeneer]. [N 96D (1989)] III-3-3
aaltjesziekte luizen: lys (Herten), spikkels: špɛkǝlǝ (Klimmen), stok: štǫk (Herten) Plantziekte die verkleuring van de bladeren tot gevolg heeft. I-4
aam, maat van 150 l. aam: a:m (Beringen, ... ), aa:m (Roermond, ... ), aam (Bree, ... ), aom (Amby, ... ), āōm (Vroenhoven, ... ), oam (Afferden, ... ), oam (m) (Heerlen), oam (v) (Borgharen, ... ), oeëm (Bilzen, ... ), oo-m (Wellen, ... ), ooem (Wellen, ... ), ooim (Rijkhoven, ... ), ōm (Diepenbeek, ... ), ōͅm (Hasselt, ... ), uom (Martenslinde, ... ), âôm (Opitter, ... ), ô:m (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), ôm (Bree, ... ), ôôm (Wellen, ... ), ən āəm (Leopoldsburg, ... ), ‧ōͅm (Amby, ... ), ⁄n oam (Dilsen, ... ), ⁄n ōͅm (Vroenhoven, ... ), (Bijv: "einen oam beer"mannel.).  oam (Obbicht), (b‰r‹m = 110 l.). ps. boven de ‰ moet nog een ´ staan; deze combinatieletter is niet te maken!  ōͅm (Rekem, ... ), (Ein oam:beer).  oam (Thorn), (Ndl.: aam).  aom (Maaseik), (rond de 100 l.).  owm (Borgloon, ... ), (weinig)  oam (Sevenum), 4 ankers  oam (Klimmen), bier  ōām (Well), mv.: -ë  uòm (Tongeren), mv.: -ë (z.o. kïndsjë)  uòm (Tongeren), oude vochtmaat van ongeveer 1 1/2 hl.  āōm (Blitterswijck, ... ), ps. boven de Ø (= omgespeld!) moet nog een ` staan; deze combinatieletter is niet te maken!  ōm (Bree, ... ), ps. boven de ô moet nog een lengteteken staan; deze combinatieletter is niet te maken!  ôm (Rosmeer, ... ), ps. boven de ‹ (= omgespeld) moet nog een dakje (^) staan; deze combinatieletter is niet te maken!  ōͅm (Zonhoven, ... ), aam bier: aom beer (Broeksittard), aan: an (Heijen), kapper: kapper (Sint-Truiden, ... ), kapər (Genk, ... ), ne kapper (Tessenderlo, ... ), (4e liter).  kapper (Sint-Huibrechts-Lille, ... ), kwartmud: kwartmöt (s-Herenelderen, ... ), maatje: màtjən (Tessenderlo, ... ), metel: mjetjl (Mal, ... ), mudje: mèutsje (Lanklaar, ... ), okshoofd: (rond de 300 l.).  oksowf (Borgloon, ... ), pam: pam (Dieteren), pint: pient (Hasselt, ... ), pint (Sint-Truiden, ... ), potje: pötsje (Lanklaar, ... ), reumer: ne reimer (Waltwilder, ... ), stok: ə stok (Hamont, ... ), stouw: staou (Genoelselderen, ... ), ton: (o bijna oo).  ton (Venlo), vat: vaat (Gingelom, ... ), zwel: su̯eͅl (Genk, ... ) aam [ZND 01 (1922)], [ZND 32 (1939)] || aam (150 liter) || aam (maat) [SGV (1914)] || aam, oude vochtmaat || biervat van 120 oude kan inhoud || inhoudsmaat, 150 liter || oude inhoudsmaat voor bier of wijn (ca. 155 ltr. in een ton) III-4-4
aambeeld aanbeeld: abēlt (Tessenderlo), ambelt (Hasselt, ... ), ambeltj (Hoensbroek), ambilt (Kermt), ambēl (Heusden), ambēlt (Afferden, ... ), ambę ̝lt (Sint Huibrechts Lille), ambęlt (Halen, ... ), ambīlt (Landen, ... ), anbelt (Blitterswijck, ... ), anbeltj (Helden), anbēlt (Heijen, ... ), anbęlt (Hoeselt), anbīlt (Landen), anbɛǝlt (Diepenbeek), ãmbelt (Hamont), hoǝmbēlt (Heers), õ̜nbē ̝lt (Stevoort), õ̜nbīl (Heers), āmbelt (Ten Esschen), āmbiǝltj (Altweert, ... ), āmbēljt (Bree), āmbēlt (Berverlo, ... ), āmbēltj (Bocholt, ... ), āmbēltš (Lozen), āmbēǝlt (Waasmont), āmbęelš (Opgrimbie), āmbęjltj (Bocholt), āmbęlt (Hamont, ... ), āmbęltj (Helden, ... ), āmbīlt (Eksel, ... ), āmbīǝlt (Lottum), ānbelt (Panningen), ānbilt (Linkhout), ānbiltj (Weert), ānbiǝltj (Tungelroy), ānbēelt (Herk-de-Stad), ānbēljt (Bos), ānbēlt (Arcen, ... ), ānbēltj (Beegden, ... ), ānbēltš (Bree), ānbęlt (Meeuwen), ānbęltj (Heythuysen), ānbīǝlt (Horst, ... ), āŋbęlt (Lanklaar), ē̜nbēlt (Sint-Lambrechts-Herk, ... ), ęmbɛlt (Halen), ōmbęlt (Loksbergen), ǫ ̝nbęlt (Loksbergen), ǫ ̞mbeljt (Zonhoven), ǫambīlt (Eksel), ǫmb ̇ē̜lt (Veulen), ǫmbelt (Neerpelt), ǫmbēlt (Voort), ǫmbęlt (Guigoven, ... ), ǫnbilt (Gelinden), ǫnbęlt (Heerlen), ǫnjbęjlt (Tongeren), ǫǝnbęjlt (Kortessem), ǭ(ǝ)mbilt (Bilzen), ǭ.mbēlt (Maastricht), ǭmbelt (Bilzen, ... ), ǭmbēlt (Gelieren Bret, ... ), ǭmbęelš (Opgrimbie), ǭmbīlt (Sint-Truiden), ǭmbīǝlt (Koersel), ǭmelt (Sint-Truiden), ǭnbelt (Bilzen), ǭnbēlt (Eijsden, ... ), ǭnbīlt (Koersel), ǭnbīǝlt (Borlo), ǭǝmbiǝlt (Niel-Bij-Sint-Truiden), ǭǝmbęlt (Aalst), ǭǝnbelt (Kuringen), ǭǝnbēlt (Beverst), ɛnbēlt (Gennep), ̇āmbeltj (Roermond), ̇āmbēlt (Roermond), aanvilt: (h)ǭvęlt (Rosmeer), anvel (Lanaken), anvęltš (Bree), avęlt (Puth), avęltj (Brunssum, ... ), avɛljt (Posterholt), avɛltj (Susteren), aǝnvel (Koninksem), ãnvel (Bommershoven), dāvęltj (Susteren), hāmvelt (Heerlen), hāmvęl (Heek), hāmvęlt (Heer, ... ), hānvęltj (Neeroeteren), hāvęltj (Bingelrade), hǭmvǝlt (Eigenbilzen), hǭnvīlt (Wellen), ávę ̝lt (Zonhoven), ā.nvęlt (Hasselt), āmvęl (Ulestraten), āmvęljt (Lanklaar), āmvęlt (Berg / Terblijt, ... ), āmvęltj (Bocholt, ... ), āmvɛ.ljtj (Meeswijk), āmvɛlt (Amstenrade, ... ), āmvɛltj (Maasmechelen, ... ), āmvɛltjš (Stokkem), ānvelt (Bevingen), ānvęjlt (Sint-Lambrechts-Herk), ānvęlt (Amby, ... ), ānvęltj (Beegden, ... ), ānvęltjš (Stokkem), ānvęltš (Lanklaar), ānvęlš (Opgrimbie), ānvīlt (Wellen), ānvɛ.ltj (Altweert, ... ), ānvɛljt (Ophoven), ānvɛlt (Schimmert), ānvɛltj (Hunsel, ... ), āvelt (Epen), āvęltj (Echt), āvɛljt (Sittard), āvɛltj (Montfort, ... ), ē̜nvīlt (Heers), ǫnjvil(t) (Tongeren), ǫwmvel (Zichen-Zussen-Bolder), ǫwǝnvijlt (Hoepertingen), ǭmvelt (Bilzen), ǭmvęl (Kanne), ǭmvęlt (Kortessem, ... ), ǭmvɛlt (Eigenbilzen, ... ), ǭmvɛ̄l (Zutendaal), ǭnvel (ɛ'S-Herenelderen'), ǭnvelt (Beverst, ... ), ǭnvi ̞lt (Sint-Truiden, ... ), ǭnvilt (Diepenbeek), ǭnvølt (Herk-de-Stad), ǭnvęjlt (Berbroek), ǭnvęlt (Borgloon, ... ), ǭwnvelt (Jeuk), ɛnvęlt (Halen), ̇ǭmvel (Amby), amboss: a.mbǫs (Eupen), ambos (Bleijerheide, ... ), ambǫs (Eys, ... ), āmbos (Vaals), āmbǫs (Heerlen, ... ), ̇ambo.s (Montzen), blok: blǫk (Grote-Brogel), smidsamboss: šmets˱ambǫs (Klimmen), smis(se)blok: smes˱blǫk (Sint-Truiden) Een gietijzeren of stalen blok waarop de smid het smeedwerk uitvoert. Aan één of twee zijden van het aambeeld kan een hoorn zijn bevestigd, een puntig uitsteeksel waarop ijzer kan worden gebogen. De vlakke bovenzijde van het aambeeld, de baan, wordt gebruikt voor het smeedwerk. In de baan zijn soms één of meer gaten aangebracht waarin gereedschap zoals de schroodbeitel en de tas kunnen worden geplaatst. Vgl. ook afb. 15. De invuller uit Q 121 kende drie soorten aambeelden: 1. het aambeeld met twee ronde hoorns; 2. het aambeeld met één ronde en één vierkante hoorn; 3. het aambeeld met één hoorn en een stuikblok. Ook andere respondenten vermeldden deze drie aambeelden. Vgl. ook afb. 14. In L 382 kende men ook nog een aambeeld dat speciaal gebruikt werd bij het aanbrengen van de kap op vijlbladen. Het bovenvlak van dit aambeeld was van zacht roodkoper vervaardigd. Zie ook het lemma "vijlkap". [N 33, 40; N 33, 49; N 33, 50; S 1; R 14, 8b; L 1a-m; L 1u, 2; L 17, 9; L B1, 201; N 64, 32a-b; N 66, 13a-b; monogr.] II-11
aambeeldgat kot: kōt (Houthalen), lok: lōk (Schimmert), lǭǝk (Nieuwenhagen, ... ), schroodgat: šrōt˲gāt (Roermond  [(voor de schroodbeitel)]  ), schrooigat: šrujgāt (Stokkem), šrōjgāt (Roermond) Het gat of elk van de gaten in de baan van een aambeeld. In het aambeeldgat kunnen verschillende werktuigen worden vastgezet zoals de schroodbeitel en de tas. Zie ook afb. 15. [N 64, 32e; N 66, 13e] II-11