e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
koelwater koelwater: koelwater (Arcen) Het water dat men gebruikt om te koelen. [monogr.] II-2
koepe-lier haspel: ha.spǝl (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Winterslag, Waterschei]), koepe-haspel: kupǝhaspǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]), kø̄pǝhaspǝl (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Domaniale]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), koepe-lier: kupǝlīr (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Julia]  [Maurits]), kupǝlīǝr (Chevremont  [(Julia)]   [Maurits]), kø̄pǝlīr (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Laura, Julia]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), kø̄pǝlīǝr (Kerkrade  [(Domaniale / Wilhelmina)]  , ... [Maurits]  [Domaniale, Wilhelmina]), koepe-machine: kø̄pǝmǝšin (Eisden  [(Eisden)]   [Emma]), lier: līr (Buchten  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), machine: mǝšejn (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Domaniale]), schachtlier: šaxlīr (Buchten  [(Maurits)]   [Maurits]), vordermachine: vø̜rdǝrmašiŋ (Heerlen  [(Emma)]   [Zwartberg, Waterschei]), wrijvingslier: wrijvingslier (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Eisden]) Lier waarmee het materiaal- en kolentransport in een opbraak wordt verricht. Door het ontbreken van een aantal veiligheidsinrichtingen is in de Nederlandse mijnen transport van personen met behulp van deze lier niet toegestaan (Lochtman pag. 68). [N 95, 94; monogr.; N 95A, 13] II-5
koepe-schijf kabelschijf: kābǝlšīf (Heerlen  [(Emma)]   [Maurits]), koepe-schijf: kupǝšīf (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Eisden]  [Domaniale]  [Domaniale]  [Julia]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), kø̄pǝšīf (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Laura, Julia]  [Zwartberg, Waterschei]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Domaniale, Wilhelmina]  [Maurits]), kø̜pǝšęjf (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Winterslag, Waterschei]), poulie: poli (Lanklaar  [(Eisden)]   [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), trommel: trommel (Lutterade  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), trǫmǝl (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Eisden]), wrijvingschijf: wrijvingschijf (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Domaniale]), zeelschijf: zēlšīf (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Emma]) De Koepe-schijf is een onderdeel van de ophaalmachine en wordt daardoor in beweging gezet. Over deze schijf loopt de kabel waaraan aan beide uiteinden de liftkooien hangen. De schijf heeft een trommelvormig uiterlijk en werkt volgens het principe van de wrijvingskracht. Hij dankt zijn naam aan de uitvinder Carl Friedrich Koepe (1835-1922). Volgens een invuller uit Q 121 werd de Koepe-schijf bovengronds vroeger door stoom en later door elektromotoren aangedreven. Ondergronds geschiedde de aandrijving met perslucht. Zie voor dit laatste ook het lemma Koepe-lier. [N 95, 93; monogr.; N 95, 94] II-5
koestal beestenstal: bistǝ[stal] (Lummen, ... ), biǝstǝ[stal] (Neerpelt), bi̯ęstǝ[stal] (Hamont), deel: dē̜ ̞l (Gennep), koeiestal: koǫi̯ǝ[stal] (Heerlen), kui̯ǝ[stal] (Neerpelt, ... ), kői̯ǝ[stal] (Beringen), kūi̯ǝ[stal] (Zelem), koestal: ko ̝u̯[stal] (Elen, ... ), ko[stal] (Borgloon, ... ), koi̯[stal] (Berverlo, ... ), kou̯[stal] (Aldeneik, ... ), kōu̯[stal] (Spalbeek), ku[stal] ('S-Herenelderen, ... ), kui̯[stal] (Achel, ... ), kui̯stal, kuštal (Ketsingen, ... ), kuu̯[stal] (Achel, ... ), ku̯ii̯[stal], ku̯ui̯[stal] (Waasmont), kó̜[stal] (Diepenbeek), kø̜̄[stal] (Donk, ... ), kā[stal] (Borlo, ... ), kāi̯[stal] (Jeuk), kāu̯[stal] (Borgloon), kęi̯[stal] (Spalbeek), kō ̞u̯[stal] (Opheers, ... ), kō[stal] (Amby, ... ), kōi̯[stal] (Amby, ... ), kōstǝl (Gulpen), kōštǝl (Margraten), kői̯[stal], køi̯[stal] (Kwaadmechelen), kőu̯[stal], køi̯u̯[stal] (Bree), kőu̯[stal], køu̯[stal] (Rosmeer, ... ), kő̜̄[stal], kø̜̄[stal] (Donk, ... ), kő̜u̯[stal], kø̜̄u̯[stal] (Broekom, ... ), kő̜u̯[stal], kø̜u̯[stal] (Alken, ... ), kő̜u̯[stal], kø̜u̯[stal], kęu̯[stal] (Hoepertingen), kū ̞[stal] (Rotem), kū[stal] (Beverst, ... ), kű(u̯)[stal] (Bree, ... ), kű[stal], kő[stal] (Zutendaal), kű̄[stal], kȳ[stal] (Bree, ... ), kǫ[stal] (Hoepertingen, ... ), kǫi̯[stal] (Boekt Heikant, ... ), kǫstǝl (Teuven), kǫu̯.[stal] (Sittard), kǫu̯[stal] (Amstenrade, ... ), kǫštǝl (Teuven, ... ), kǭ[stal] (Eys, ... ), kǭu̯[stal] (Heerlen, ... ), kɛu̯[stal] (Borgloon), kɛ̄[stal] (Nieuwerkerken, ... ), k˙ǫstǝl (s-Gravenvoeren  [(mv k˙ø̜stǝl)]  , ... ), %%bij de volgende twee opgaven staat het eerste lid in de meervoudsvorm%%  kø̜i̯[stal] (Boekt Heikant, ... ), (mv -ǝ)  k˙ǫštǝl (Sint-Martens-Voeren, ... ), koeëstal: kou̯ǝ[stal] (Weert), kuu̯ǝ[stal] (Hout-Blerick, ... ), kűu̯ǝ[stal] (Bree), kǫu̯ǝ[stal] (Hechtel, ... ), rinderstal: renjǝr[stal] (Herten, ... ), ręnjǝr[stal] (Roosteren), stal: [stal] (Amby, ... ), stierenstal: stierenstal (Borlo), vetstal: vętstal (Borgloon) De stal bestemd voor het rundvee. Soms zijn er voor ouder vee en kalveren aparte stalruimten. Meestal zijn de koestal en de kalverstal in één ruimte, die in zijn geheel "de koestal" wordt genoemd. Men kan de koestal echter ook opvatten als dat deel van de stal waar de koeien staan. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel (stal) het lemma "stal" (2.1.2). [N 5A, 33; N 5, 105g; JG 1a en 1b; A 10, 9a; L 38, 24; R (s] I-6
koetje melken (kaartspel) koetje melken: #NAME?  koekemelke (Kuringen), koetjemelken: koe-kê-mél-kê (Widooie) Kaartspel. || Namen [en beschrijving] van diverse kaartspelen zoals: [bonken, eenentwintigen, hoogjassen, kajoeteren, klaverjassen, kwetten, kruisjassen, liegen, pandoeren, petoeten, schuppemiejen, smousjassen, tikken, toepen, wijveren, zwartebetten, zwartepieten, zwik [N 88 (1982)] III-3-2
koets koets: kots (Spalbeek), kotš (Buchten, ... ), koǝts (Kermt), kui̯ts (Kerniel, ... ), kuts (Aalst, ... ), kutš (Amby, ... ), kuǝts (Alken, ... ), køts (Eigenbilzen, ... ), køtš (Eupen, ... ), kōts (Beek, ... ), kōǝts (Bree, ... ), kūts (Bilzen, ... ), kūtš (Maasmechelen, ... ), kǫi̯ts (Beringen, ... ), kǫu̯ts (Borgharen, ... ), kǭtš (Guttecoven), kǭu̯tš (Gulpen), koetskar: kutskar (Blitterswijck), kutskār (Arcen), kutskɛr (Beesel), koetswagen: kutšwāgǝ (Schinveld), paardskoets: pē̜rskuts (Genk, ... ), rijkoets: rijkoets (Jeuk) Vierwielig rijtuig met een vierkante gesloten kast voor een klein aantal personen. De kast hangt in riemen of rust op veren. De koetsier heeft een aparte bok. De koets is een van de meest bekende rijtuigen, vandaar dat "koets" ook vaak als algemene benaming voor het vierwielig rijtuig gebruikt wordt. [N 17, 5; N 101, 1-13; N G, 51; L 28, 24; L 36, 70; L A, 288; L 1a-m; S 18; Wi 18; Gi 3,IB; monogr] I-13
koets (alg.) koets: kaots (Diepenbeek, ... ), ko(e)ts (Montenaken), ko[i}ts (Diepenbeek, ... ), koe[e}ts (Wellen), koeits (Herk-de-Stad, ... ), koejts (Kerniel), koetch (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), koets (Achel, ... ), koetsch (Amby, ... ), koetschg (Vucht), koetsh (Banholt, ... ), koetsj (Doenrade, ... ), koetš (Brunssum, ... ), koeuts (Diepenbeek), koeəts (Nieuwerkerken), koe⁄ts (Ulbeek), koitch (Loksbergen), koits (Lanaken, ... ), kojts (Maastricht, ... ), koots (As, ... ), kots (Berbroek, ... ), kotsch (Lutterade), kotsj (Buchten, ... ), kouts (Amby, ... ), koŭts (Maastricht), kowts (Lanklaar), koyts (Sint-Truiden), koëts (Wellen), koəts (Alken), kōēts (Hunsel), kōōets (Elen), kōōts (Opoeteren), kōts (Lanklaar, ... ), kōws (Maaseik), kōəts (Bree), kŏĕts (Beverlo, ... ), kŏĕtsj (Epen, ... ), kŏŏts (Kermt), kŏŭts (Maastricht), ko͂ͅjts (Vroenhoven), koͅts (Sint-Truiden, ... ), koͅəts (Herk-de-Stad), ku[i}ts (Sint-Truiden), kuits (Tongeren), kuts (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), kutsj (Geleen), kutš (Leut, ... ), kūts (Houthalen, ... ), kūtš (Mechelen-aan-de-Maas), kŭtsj (Herten (bij Roermond)), ku‧ts (Hoepertingen, ... ), ku‧tš (Opgrimbie), kyts (Zutendaal), kòjts (Maastricht, ... ), kòts (Maastricht), kó:ts (Bree), kóots (Kuringen), kótsj (Born, ... ), kôêtsch (Schimmert), kôûts (Lanaken), kötsj (Susteren), køts (Hasselt, ... ), kùts (Voort), kùtsj (Sittard), küts (Rosmeer), (m.).  ku.tš (Eys), (mannelijk).  koetsj (Berg-en-Terblijt), (voor personen).  kouts (Maastricht, ... ), 4 raderen  koats (Opoeteren), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  kòjts (Maastricht), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller noteert bij spellingssysteem: WBD-WLD, behalve je = dj.  kŏĕts (Opglabbeek), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  koets (Meerlo), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  kŏĕtsj (Nieuwenhagen), dit is niet de o van wol  koetsj (Schinnen), koetsche = rijden  koetsch (Heerlen), mooi  koets (Lanklaar), om te reizen  kloots (Grote-Brogel), Opm. v.d. invuller: de "oe"is kort.  koets (Jeuk), Opm. v.d. invuller: vroegere benaming is koetsj.  koets (Herten (bij Roermond)), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  kŏatsj (Guttecoven), ps. invuller twijfelt over dit antwoord (er staat een vraagteken achter!).  kŏtsj (Geleen), ps. omgespeld volgens Frings!  kuts (Houthalen), ps. omgespeld volgens RND!  kyts (Meeuwen), vier wielen  koets (Kaulille), koetskar: koetskar (Blitterswijck), koetsker (Beesel), koetswagen: koetsjwage(n) (Schinveld) de algemene naam voor een constructie op wielen die geduwd of getrokken wordt of door een motor voortbewogen wordt en die bedoeld is om personen of goederen te vervoeren [voertuig, voiture] [N 90 (1982)] || een koets [ZND A2 (1940sq)] || een vierwielig, geheel gesloten rijtuig, door een of meer paarden getrokken [koets, toegerij, toekoets] [N 90 (1982)] || koets [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 28 (1938)], [ZND 36 (1941)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] III-3-1
koets: sjees sjees (<fr.): 2 raderen  schies (Opoeteren), als ze oud is  sjees (Lanklaar), meer luxe  sjees (Rijkhoven), Van Dale: sjees (&lt;Fr.), 1. licht, hoog tweewielig rijtuig, met kap.  chees (Martenslinde, ... ), cheese (Vlijtingen), cheez (Rosmeer), chies (Bree, ... ), schees (Mopertingen), seeͅs (Hechtel), sejees (Elen), sies (Meeuwen), sīs (Neerglabbeek), sjais (Bilzen, ... ), sjees (Genk, ... ), sjes (Leopoldsburg), sjēs (Stokkem), sji[e}s (Geistingen), sjiees (Heel), sjies (Kwaadmechelen, ... ), sjieës (Ell, ... ), sjieəs (Opitter), sjiës (Molenbeersel), sjéĕs (Stevensweert), sjïees (Neeroeteren), šēs (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), ši[ə}z (Opglabbeek), šiəs (Lozen), tjiès (Opoeteren), sjeesje (<fr.): Van Dale: sjees (&lt;Fr.), 1. licht, hoog tweewielig rijtuig, met kap.  chieëske (Neeroeteren), sjeeiske (Susteren), sjeèske (Peer) een koets [ZND A2 (1940sq)] || een vierwielig, geheel gesloten rijtuig, door een of meer paarden getrokken [koets, toegerij, toekoets] [N 90 (1982)] || koets [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 28 (1938)], [ZND 36 (1941)] III-3-1
koetsier koetsier: kotsēr (Beek, ... ), kotsīr (Diepenbeek, ... ), kotšēr (Gronsveld), kui̯tsīr (Tongeren), kutsiǝr (Genk, ... ), kutsēr (Bocholt, ... ), kutsē̜r (Hasselt), kutsīr (Achel, ... ), kutsǝr (Arcen, ... ), kutšēr (Baelen, ... ), kutšēǝr (Roermond), kutšīr (Sittard, ... ), køtsīr (Eigenbilzen), kīi̯tsīr (Beringen), kōtsēr (As), kūtšɛr (Simpelveld), kutscher: kutšǝr (Chevremont, ... ), kōǝtšǝr (Aubel, ... ), kūtšǝr (Gulpen), voerknecht: vōrknēǝt (Spekholzerheide), voerlui: vōrly (Spekholzerheide), voerman: vorman (Noorbeek, ... ), vurman (Horst, ... ), vurmān (Eksel), vurǝman (Hoepertingen), vōrman (Ell, ... ) Persoon die op de bok van een rijtuig zit en de paarden ment. [N 101, 2; Wi 15, monogr] I-13
koevoet breekijzer: brę̄xīzǝr (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), koepoot: kǫwpuǝt (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Domaniale]), koevoet: koevoet (Venray), kuvø̄tjǝ (Horst), nagelwipper: nagelwipper (Venray) [N 95, 760 add.]Handgreep met daarin een krom lopend ijzer, dat uitloopt in de vorm van een koeiepoot. [Li 1963, 47; N 36, add.] II-10, II-5