e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kokkin kook: kaok (Sittard, ... ), koak (Stokkem), koehk (Genk), kōək (Meeswijk), kuòk (Tongeren), vrouw die goed kan koken  káok (Tegelen), ô¯n dë kuòk bréngë: aan de kook brengen ô¯n dë kuòk zïn: op punt staan te koken  kuòk (Tongeren), kookster: koͅkstər (Gennep, ... ) het koken || kok || kokkin || kokkin, vrouwspersoon die uit gaat koken bij feestelijkheden (communiefeest of bruiloft) || kookster || vrouw die uit koken gaat, kokkin III-2-3
kokmeeuw kapmeeuw: kapmeeuw (Swalmen, ... ), kapmīf (Hasselt), kapmîêw (Weert), keek: keek (Altweert, ... ), keekmeeuw: kikmiëuwe (Reuver), kokmeeuw: (kok)mei̯əw (Lommel), kokmeeuw (Stevensweert), kokmieuw (Maastricht), kokmieêw (Horst), kokmieëw (Gulpen), kokmiëuw (Venlo), kokmîêw (Weert), koͅkmeͅu̯ (Meijel), koͅkmīw (Maaseik), eigen spelling; omgespeld  koͅkmēu̯ (Roosteren), Frings  koͅkmiw (Gelieren/Bret), kopmeeuw: kopmiĕf (Neerbeek), meeuw: maejef (Urmond), meef, meew (Sittard), meeuw (Eigenbilzen, ... ), meew (Boukoul, ... ), meif (Vliermaal), mēuw (Tongeren), mēu̯ (Achel), mieeuw (Thorn), mief (Hasselt, ... ), mieu:w (Herten (bij Roermond)), mieuw (Oirsbeek), mieuwe (Blerick), miew (Eksel, ... ), mieëw (Houthem), mieëwe (Ell), mieͅu̯ (Beringe, ... ), mièw (Horn), mĭĕuw (Tungelroy), muuf (Zonhoven), muuw (Overpelt), my(3)̄u̯ (Kaulille, ... ), myw (Houthalen), mêêw (Buchten), mîêuw (Haelen), mîêw (Urmond), mø̄:w (Moresnet), doorgaans Frings, soms eigen spelling  miəf (Kwaadmechelen), Frings  mif (Diepenbeek), IPA, omgesp.  mīəw, mīəf (Rekem), vdBerg; omgesp.  mīəf (Sint-Truiden), miezen (mv.): Frings  mīzə (mv.) (Beverst), pikmeeuw: pikmeeuw (Afferden), pikmèuw (Middelaar), pikmèw (Gennep, ... ), zeemeef: larus ridibundus  zīmy(3)̄f (Zonhoven), zeemeeuw: zeemeeuw (Molenbeersel), ziemiew (Meeswijk), zëmëwen (Mechelen-aan-de-Maas), Frings, omgesp.  zēmei̯əw (Lommel), vdBerg; omgesp.  zimiw (Veldwezelt), zīmīf (Stokrooie) kokmeeuw || kokmeeuw (38 zeer bekend; witte vogel met s zomers bruinzwarte kop; in grote troepen op en rond allerlei water; in de stad ook daarvandaan; schreeuwerige vogel; vooral in de grote broedkolonies; aan Schelde en Maas komen nog meer, meest grotere soorten [N 09 (1961)] || meeuw, soort III-4-1
kol bles: bles (Oost-Maarland), bløs (Bree), blęs (Smeermaas), blɛs (Geulle, ... ), blesje: blęskǝ (Zichen-Zussen-Bolder), hart: hart (Bocholt, ... ), hat (Teuven), kol: kǫl (Baarlo, ... ), kǫlǝ (Roosteren), kolletje: kǫlǝkǝ (Hasselt), plak: plak (Panningen), plek: plęk (Lanklaar, ... ), ster: star (Eisden, ... ), stār (Hasselt, ... ), stē̜r (Borlo, ... ), stęr (Rotem), stɛr (Achel, ... ), štar (Klimmen), ster voor de kop: stę̃r vør dǝ kǫp (Borgloon), stip: step (Rummen), vlek: vlęk (Rapertingen), witte plek: wetǝ plęk (Linkhout), witte ster: wetǝ stē̜r (Donk, ... ) Witte vlek op het voorhoofd van de koe. [N 3A, 135b] I-11
kolblei blei: blei (Vaals), blēa (Heerlen), WLD  blei (Born), blēͅ.i̯ (m.) (Eys), bliek: blee:k (Roermond), bleek (Herten (bij Roermond), ... ), bliek (Castenray, ... ), blik (Stein), eigen spellingsysteem  bliek (Meerlo), Endepols  bleek (Heer, ... ), bleik (Maastricht), ideosyncr.  bleik (Vlodrop), blik (Susteren), oude spelling  bliek (Meijel), Veldeke 1979 nr. 1  d’n bliek (Venray), WBD  blĭĕk (Meijel), WBD/WLD  bleek (Ophoven), bliek (Maastricht), blik (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), WBD/WLD é leunt aan bij ö  blék (As), WLD  bleek (Swalmen), bleik (Haelen), bleìk (Haelen), bli.k (m.) (Eys), bliek (Maastricht), blīēk (Venlo), blĭĕk (Gennep), bokkem: bukkum (Venlo), kolblei: WLD  koolblei (Thorn), maankarp: IPA  moͅnkarəp(ər) (Kwaadmechelen), platte (een -): IPA  plaʔən (Kwaadmechelen), WBD/WLD  platte (As), WLD  plaat (Venlo), platterd: plèttərt (Sittard), platvis: cassettebandje  platvis (Meijel), eigen spellingsysteem  platvès (Ell), puinoog: päönoeëg (Castenray, ... ), zoetwatervis  puin‧oug (Tegelen) blei (vis) || De kolblei lijkt op de brasem maar is bleker van kleur (blei, bliek, kapmes, kalfoog, platte, platter) [N 83 (1981)] || kolblei (vis) III-4-2
kolbtoestel handkolb: hantkǫlp (Beek), handkolbtoestel: handkolbtoestel (Herkenbosch), honingkolb: huǝneŋkǫlp (Heerlen), honingstempel: hōneŋstɛmpǝl (Geistingen), kolb: kolp (Asenray / Maalbroek), kǫlp (Dilsen, ... ), kolbapparaat: kǫlbaparāt (Horst), kolbborstel: kǫlbborstǝl (Roermond), kolber: kolpǝr (Diepenbeek), kolbgerei: kolpgǝręj (Asenray / Maalbroek), kolbstel: kolpstɛl (Wellerlooi), kolbtoestel: kolbtoestel (Asenray / Maalbroek, ... ), kolptustɛl (Venray), kǫlptuštęl (Roermond), kolfborstel: kǫlfbōrstǝl (Meijel), kolfmachine: kolfmachine (Kerkhoven), kolk: kǫlk (Peij), kolkborstel: kǫlǝkborstǝl (Weert) Apparaat om de honing in de raat los te maken, voordat men gaat slingeren. Het is zwaarder dan de ericaborstel, de pennen ervan zijn steviger en er wordt vlugger mee gewerkt. Ook dit toestel wordt voor gebruik verhit in warm water. [N 63, 125b; N 63, 125a; monogr.] II-6
kolder bretsig: (afl. van ''brats'' (zie de brats steekt hem); het paard wordt tengevolge van de aandoening kolderig of wild)  bretsig (Heerlerheide), cholera: kǫlrā (Bree), cornard (fr.): kǝnār (Hasselt  [(hersenvliesontsteking)]  ), de brats steekt hem: dǝ brats štik ɛm (Puth  [(het paard wil op de brats: weglopen op hol slaan)]  ), gek: gɛk (Maasmechelen, ... ), kolder: kolder (Haelen, ... ), koldǝr (Helden, ... ), køldǝr (Broekhuizenvorst), kø̜ldǝr (Baexem, ... ), kǫldǝr (America, ... ), kǫlǝr (Beverst, ... ), kǭldǝr (Opglabbeek, ... ), kolderachtig: kǫldǝręxtǝx (Smeermaas), koldergek: kǫldǝrgɛk (Klimmen), kolderig: kø̜̃ldǝrex (Venlo), kolderig paard: kǫldǝrex pęrt (Meijel), maankolder: mǭnkǫldǝr (Hamont), stille kolder: štelǝ koldǝr (Helden), zot: zǫt (Hasselt) Kolder (< lat. cholera) is een slepende, ongeneeslijke hersenaandoening, die aanleiding geeft tot stoornissen in de beweging en de bloedsomloop. De uiterlijke verschijnselen zijn: onhandelbaarheid, niet willen werken, een sufferig uiterlijk, het hoofd laag houden en de oren laten hangen, evenals een waggelende gang. Deze vorm van aandoening wordt stille kolder genoemd. Bij verergering van de ziekte wordt het paard wild, draait in het rond en slaat op hol. Dan spreekt men van razende kolder. [A 48A, 37; N 8, 90p; monogr.] I-9
kolen cokes: kōks (Gennep, ... ), fijn(e): fiŋǝ (Spekholzerheide), fī̄n (Milsbeek), fī̄nǝ (Nunhem), fijne kool: fiŋǝ koal (Kerkrade), fijnkool: finkǭl (Elsloo), grove: grǫvǝ (Milsbeek), grǭvǝ (Nunhem), klotkolen: klǫtkuǝlǝ (Bilzen), kolen: kōlǝ (Maastricht), kūlǝ (Reuver), kūǝlǝ (Thorn), kǭlǝ (Belfeld, ... ), mul: mø̜l (Bilzen), stukkool: štøkkoal (Spekholzerheide), vetkolen: vɛtkǭlǝ (Gennep, ... ) Brandstof voor de oven. Coopman (pag. 71) onderscheidt de volgende soorten kolen: a. polies, b. strooigoed, c. boonen, d. fijnen. De polies, grote brokken kolen, vormden de brandstof in de stookgangen. Zie ook de lemmata ɛstukkoolɛ, ɛfijnkoolɛ en ɛkoolgruisɛ in wld II.5, pag. 215, 216. In Q 83 gebruikte men voor de veldoven goede Luiker kolen (guj lājk\r ku\l\). In de ɛjachtenɛ gooide men klotkolen, over de stenen strooide men steenkoolgruis. De ɛstukkoolɛ uit Q 121b moest klein gemaakt worden. Men zei dan: de kool moet geklopt werden (mot jeklǫpt wē\d\).' [monogr.; N 98, 115 add.] || De verschillende soorten kolen waarmee de oven wordt gestookt. Zie ook het lemma ɛkolenɛ in de paragraaf over de veldoven. In L 163 werd werd voor het stoken van de oven ook kolenslik gebruikt. Men noemde dit slemp (slɛmp). Zie ook het lemma ɛkolenslikɛ in wld II.5, pag. 216.' [N 49, 62b; monogr.] II-8
kolen strooien kolen strooien: kǭlǝ strø̄̄jǝ (Elsloo), mul schudden: mø̜l šędǝ (Bilzen) Kolen strooien tussen de steenlagen in de veldoven. Zie ook het lemma ɛkolenɛ.' [monogr.; N 98, 115, add.] II-8
kolen sturen kolen schikken: koǝlǝ šekǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Winterslag, Waterschei]  [Domaniale]) Losgemaakte kolen op transport richting laadpunt sturen. [N 95, 203; monogr.] II-5
kolen zeven zeven: zēvǝ (Elsloo, ... ) Kolen zeven met behulp van een kolenzeef. In Q 17 noemde men een dergelijk voorwerp een zift (zęf). [monogr.] II-8