e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kom baar: baar (Echt/Gebroek), bōͅr (Blitterswijck, ... ), b‧ār (Meeswijk), De mèllek stónt ope en bloet in de baore op taofel  baor (Maastricht), bak: bak (Amby, ... ), bakje: beksjke (Heerlen), bassin: bəseͅŋ (Opoeteren, ... ), bol: boͅ.l (Meeswijk), ënë bòl sòp drénkë  bòl (Tongeren), bots: boͅts (Peer, ... ), crameè (wa.): kramö (Montzen), DL (I), 177, terrine, vase en terre ou l\'on met le lait pour qu\'il crème  kramö (Montzen), grèle: gryl (Simpelveld), jatte (fr.): žat (Kaulille, ... ), kom: kom (Afferden, ... ), koəm (Gerdingen, ... ), kōm (Bree, ... ), koͅm (Amby, ... ), kum (Beverlo, ... ), kuəm (Sint-Truiden, ... ), dén/die hit \'t kusse òp \'n kumke gelieërd: gezegde voor een persoon die dikke lippen heeft  kòm (Castenray, ... ), v.  kom (Opglabbeek), kommetje: kømkə (Nederweert, ... ), komp: ko.mp (Hasselt, ... ), komp (\'s-Herenelderen, ... ), koəmp (Maaseik, ... ), kō.mp (\'s-Gravenvoeren, ... ), kōm (Rekem, ... ), kōmp (\'s-Herenelderen, ... ), kōəmp (Eisden, ... ), kōͅmp (Maastricht, ... ), ko͂ͅmp (Alken, ... ), koͅamp (Guttecoven), koͅmp (Baarlo, ... ), koͅu̯mp (Genk, ... ), kump (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), kūmp (Borgloon, ... ), ku̞.mp (Borgloon, ... ), kómp (Maastricht, ... ), kømp (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), kø͂ͅmp (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), k‧ōmp (Maastricht, ... ), mv kump: kommen  komp (Sittard), Verklw. ki.mpke, (jonger): kimmeke  koe.mp (Hasselt), Verklw. ku.mke Waast ؉r vuut mér èn ¯n kò.mp: was je voeten maar in een kom  kò.mp (Zonhoven), Verklw. kumpke  kòmp (Echt/Gebroek, ... ), kómp (Heerlen, ... ), pateel: patīəl (Remersdaal, ... ), petiel (Gronsveld), pətīəl (Sint-Martens-Voeren, ... ), schaal: sxōͅl (Blitterswijck, ... ), schotel: šotəl (Eupen, ... ), staar: stā.r (Altweert, ... ), teil: teel (Hoeselt), teeël (Zonhoven), teͅi̯l (Leopoldsburg, ... ), telder: teͅldər (Mheer, ... ), telloor: talø&#x0304r (Neerharen, ... ), terrine: Fr. terrine  térrin (Zonhoven), vaatje: vātjə (Nederweert) aarden kom || aardewerk (eerdegoed, gleiwerk) [N 20 (zj)] || aardewerken kom, blauw van kleur en met hoge vorm, met 2 oren voor braadworst of zuurkool || drinkkommetje || een kom, twee kommen (rond en diep) [ZND 01 (1922)], [ZND 28 (1938)] || groot plat bord of platte kom || grote aarden kom || grote platte kom van aardewerk || grote, diepe ronde kom om soep e.d. aan te bieden || grote, ronde kom || kom [SGV (1914)] || kom van aardenwerk || kom van aardewerk || kom, aarden teil || nap || ondiepe, aarden kom || platte brede kom || pot, metalen ~; inventarisatie benamingen (tutpot, pappot, trekpot, braajpot); betekenis/uitspraak [N 20 (zj)] || teil, aarden, platte kom || vaatwerk in de vorm van een halve bol, kom III-2-1
kom van de wijk kom: kom (Griendtsveen), splitting: spleteŋ (Griendtsveen) Verbreding in de wijk. Hier kunnen de schepen elkaar passeren. [II, add.] II-4
komen komen: k".mə (Hasselt), kaomə (Aubel, ... ), kaomən (Sint-Pieters-Voeren), kaoumə (Duras, ... ), kaoumən (Binderveld, ... ), kaoəmə (Gulpen), kaume (Gingelom), kemme (Echt/Gebroek), keume (Berbroek), ko.mə (Veulen), ko`.mə (Maastricht), koame (Mechelen, ... ), koamme (Mheer), koaëme (Gulpen), koeme (Gelieren/Bret), koeəmen (Grote-Brogel), kome (Baarlo, ... ), komen (Buggenum, ... ), komme (Amby, ... ), kommen (Epen, ... ), kommə (Heers), komə (America, ... ), komən (Baexem, ... ), koomme (Obbicht), koumə (Borlo, ... ), kouəmən (Alken), kowme (Martenslinde), koëme (Panningen), koəmə (Beverst, ... ), kō.ma (Tongeren), kō.mə (Lummen), kōm (Kwaadmechelen, ... ), kōme (Eijsden), kōmme (Meerlo), kōmə (Amby, ... ), kōmən (Achel, ... ), kōumə (Alken, ... ), kōū.mə (Borgloon), kōəmə (Schaesberg, ... ), kōͅ:mə (Montzen), kŏamme (Guttecoven), kŏiëme (Genk), kŏme (Vijlen), kŏmme (Broeksittard, ... ), kŏmə (Opitter, ... ), kŏŏme (Gennep, ... ), kŏŏmme (Afferden, ... ), koͅ:mə (Rekem), koͅmə (Maaseik), koͅmən (Eksel), ku.əmə (Genk), kume (Opglabbeek), kumen (Beek (bij Bree), ... ), kummen (Gruitrode), kumə (Beesel, ... ), kumən (Dilsen, ... ), kuomə (Beverst, ... ), kuōmə (Bilzen), kuuəmə (As), kuüme (Zutendaal), kuəmə (Bilzen, ... ), kūmə (Grote-Brogel), kūəmə (Bocholt, ... ), kŭmme (Herten (bij Roermond)), kwemmen (Rosmeer), kwome (Zichen-Zussen-Bolder), kwomen (Bree), kwomə (Vlijtingen), kwummen (Mopertingen), kwømən (Eigenbilzen), kymə (Opglabbeek), kòme (Heerlen), kòmme (Asenray/Maalbroek, ... ), kòmə (Gingelom, ... ), kóme (Sint-Martens-Voeren), kómme (Heer, ... ), kômen (Sevenum), kômme (Beegden, ... ), kômmə (Hoensbroek), kôomen (Kessenich), kôêmen (Niel-bij-As), kôômə (Paal), kømme (Einighausen), kùme (Sittard), küümə (Meeuwen), küəmə (Opglabbeek, ... ), kə.umə (Borgloon), [Paragraaf: onregelmatige werkwoorden].  kome (Boorsem) komen [RND], [SGV (1914)], [ZND 46 (1946)], [ZND A1 (1940sq)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || kommen, komen [ZND m] III-1-2
komen kijken naar de slacht een proef halen: en proof haolen (Montfort), proof haole (Maasniel), helpen bij het slachten: helpe bij t slachte (Maasbracht), helpers (zn.mv.): helpers (Amby), kruipuit scharren: de resten uit de balkebreiketel worden eruit gehaald  kerboet sjorre (Beesel), kruipuitsketel scharren: karboetskaetel scherre (Blerick), nieuwsgierigheid: nieuwsgierigheid (Noorbeek), op de karbonade: op de karmenaaj (Venray), op de proef komen: oppe proof kome (Thorn), op kruipuit gaan: op kerboet gaon (Venlo), op visite komen: op fesiet kome (Neer), proef: proof (Blerick, ... ), roeren: reuren (Panningen), schaffelen: sjaffelen (Stein), soepdag?: sopdaag (Tungelroy), varken prijzen en binnenslepen: varken prijzen en binnenslepen (Sevenum) Het gebruik om te komen kijken naar de slacht. [N 88 (1982)] || het komen kijken naar de slacht [VC 26 (1961)] III-3-2
komen kijken naar de slacht: vgl. op de borrel gaan (wld ii.2, pag. 10) het varken kijken: het verkə kiekə (Schinveld), keuren: keure (Herten (bij Roermond)), naar het varken komen kijken: nao ut verke komme kieke (Venlo) Het gebruik om te komen kijken naar de slacht. [N 88 (1982)] || het komen kijken naar de slacht [VC 26 (1961)] III-3-2
komen kijken naar de slacht: vgl. varkensfeest (wld ii.1, pag. 10) karbonadefeest: Krammenate fïeëst (Helden/Everlo), karbonadevisite: carbonadevisite (Bergen), kermenaaijvisiet (Sevenum), karbonadezondag: kermennaaje zunjig (Haelen), slachtfeest: slachfes (Eys), varkensfeest: verkesfiest (Tungelroy) Het gebruik om te komen kijken naar de slacht. [N 88 (1982)] || het komen kijken naar de slacht [VC 26 (1961)] III-3-2
komfoor gasstel: Verklw. gaassjtelke  gaassjtel (Heerlen), komfoor: komfoer (Gronsveld), kòmfwaor (Echt/Gebroek), kómfōēër (Zonhoven), kəmfūr (Maastricht), e komfoor mit 4 pitte op e klein konfeurke móst-ver kaoke Gaaskómfoor  kó:mfoo:r (Roermond), spelling Beverlo wbk.; \": naslag (stomme e)  kefoe\"r (Beverlo), Verklw. kómfuuërke  kómfoeër (Venlo), Verklw. kónfuuërke  kónfoeër (Venlo), zèt ¯t op ¯t kómfoer Ze móste koke op e kemfoerke  kómfoer (Maastricht), oliestel: òlliestél (Castenray, ... ), ólisteͅl (Gennep, ... ), pètrolekomfoor: petrolkómfoer (Maastricht), pètrolemachine: petrolmesjien (Sittard), Sjteit \'t petrolmesjien biej uch in brandj, dan zeen veer dadelik bie de handj  petro:lmesjīēn (Roermond), Steit ¯t petrolmesjien biij uuch in brand, dan zien veer seffes biij de hand, zónge de pómpjees  petrolmesjien (Maastricht), pètrolestel: petro:lsjtèl (Roermond), petrolstèl (Maastricht), pètrolestelletje: de brandstof was petroleum, die via een \'week\' tot ontbranding werd gebracht. Het was meestal een wit of grijs geëmailleerd stelletje  pətroͅlštɛlkə (Herten (bij Roermond)), pètrolesvuurtje: petrolsvuurke (Echt/Gebroek), pètrolevuur: pətroͅlvyr (Beverlo), pètrolevuurtje: petrolvuurke (Herk-de-Stad), pətrolvø&#x0304rkə (Tungelroy, ... ), vuur: vūū.ër (Zonhoven) gasstel || komfoor [ZND m] || kookstel || petroleum kookstel || petroleumcomfoor || petroleumkomfoor || petroleumstel || petroleumstelletje [N 02 (1960)] || petroleumtoestel || petroleumtoestel, waarop gekookt wordt || petroliestel || petroliestel, petroleumkacheltje III-2-1
komgrepen inkapmenotten: eŋkapmǝnǫtǝ (Tessenderlo), inlaatgrepen: inlǭt˲grēpǝ (Ottersum), mosselen: mošǝlǝ (Bleijerheide), verzonken grepen: vǝrzǫŋkǝ griǝpǝ (Posterholt), vingergrepen: veŋǝrgrēpǝ (Bilzen) De handgrepen die verzonken in het hout van de onderdorpel van het onderraam bevestigd zijn. [N 55, 52b] II-9
komijnekaas communiekaas: kemuniekies (Gronsveld, ... ), kemuuniekie’s (Belfeld), kommuniekies (Oost-Maarland), komune kees (Sittard), komunekjèès (Ulestraten), Get kemuniekies veur bijj de botram Netteke, haol veur vief sent get kemuniekies en veur ¯n döbbelsje huidvleis  kemuniekies (Maastricht), gekruide kaas: gekruuje kees (Swalmen), juddespek: jødəspɛk (Gennep, ... ), kanter: Syst. Frings  kantər (Opheers), kantert: kaantert (Gronsveld), kantert (Roosteren), Syst. WBD  kanterd (Venlo), kantert (Venlo, ... ), kantertkaas: kanterkieës (Venlo), kantertkieës (Venlo), keumenkaas: keumekees (Roermond), käömekiaes (Echt/Gebroek), kömmekees (Sittard), komijnekaas: kemienekees (Roermond), kemienekeis (Middelaar), kemijnekeës (Maasbracht), kemunekees (Sittard), kemuuniekees (Roermond), komienekees (Roermond), komijnekiès (Valkenburg), komijnekîês (Haelen), kominekieës (Heerlen), komīēnekīē.s (Waubach), kommienekiees (Thorn), Eigen syst.  kommünekieës (Heerlen), Syst. Veldeke  kommijnekees (Roermond), Syst. WBD  kemeinekiês (Boekend), kemienekees (Roermond), kemienekie:s (Herten (bij Roermond)), kemienekīēs (Tungelroy), kemijnekie-es (Meijel), kemīēnekĭĕs (Neer), kemi͂enekees (Boukoul), kemuuniekīēs (Mechelen), keu.mekee:s (Maasniel), komeinekie‧s (Tegelen), komienekees (Melick), komienekīēs (Baarlo), komijnenkīē:s (Meijel), komijnenkaas: Syst. WBD  komijnekiës (Blerick), komijnkaas: kemienkeeës (Munstergeleen), kommiezenkaas: kemiezekièsj (Mechelen-aan-de-Maas), kruidkaas: Syst. WBD  kroedkiës (Velden), kummelkaas: Syst. WBD  kuumelkéés (Ottersum), nageltjeskaas: Syst. WBD  naegelkeskees (Limbricht), pikkeltjeskaas: pikkelkeskieës (Venlo), pitjeskaas: pitjeskies (Grathem), pitjeskieës (Castenray, ... ), Syst. Eijkman  petjəskēͅs (Gennep), Syst. WBD  pitjeskiës (Venlo), stinkkaas: Syst. Veldeke  sjtinkkiës (Tegelen), vlooienkaas: vleukees (Sittard), zaadjeskaas: zeudjeskiës (Stein), zaadkaas: zoadkieës (Ell) komijnekaas || Komijnekaas (kantert, kemuuniekaas?) [N 16 (1962)] || komijnekaas (scherts) || komijnenkaas || komijnkaas III-2-3
komisch belachelijk: belachelik (Echt/Gebroek), beleggelik (Geulle), beléchelik (Gronsveld), bəlaggəlik (Montfort), bələchələk (Epen), cf. VD s.v. "komisch"= bn. en bw. in ruime zin de eigenschap van al wat de lachlust opwekt, in engere zin dàt lachwekkende dat voortkomt uit de doorziene tegenstelling van het gepretendeerde en het werkelijke, of uit het bestaan van een ongemotiveerde tegestelling alleen.  belachelijk (Leopoldsburg), dertussen nemen: werkwoord  d⁄r tusse neme (Oirlo), flauw: flauw (Vlodrop), guitsig: guutsich (Maastricht), halve gewiekste: halve gewikste (Stein), kluchtig: kluchəg (Loksbergen), komiek: kemiek (Altweert, ... ), kemiel (Nunhem), kemik (Maastricht, ... ), kemmik (Hoeselt), komiek (Amby, ... ), komik (Ophoven), kómmĭĕk (Amstenrade), kəmiek (Beesel, ... ), kəmik (As, ... ), kəmĭĕk (Hamont), komisch: komies (Geulle, ... ), komiesj (Gulpen, ... ), komis (Meijel, ... ), komisch (Beek, ... ), komisj (Doenrade, ... ), koomies (Maastricht), koomis (Maastricht, ... ), koomisj (Susteren), koomĭĕs (Maastricht, ... ), koumejch (Lutterade), koumisch (Susteren), kōōmiesj (Nieuwenhagen), kómies (Maasbree, ... ), k‧ōməš (Eys), melig: méélich (Reuver), nozel: néúzel (Swalmen), onnozele hals: unneuzele hals (Sevenum), ònnèùzele hals (Sevenum), rare: rare (Eys), scherpe: sjeepe (Vaals), schuins: sjuins (Schinnen), sjuuns (Melick), schuinse mop: sjuinse móp (Sittard), varkensachtig: verkesegtig (Neer), vatten: werkwoord  vatte (Oirlo), vettig: vēttig (Neer), vies: feis (Maastricht), vies (Jeuk), viës (Hoensbroek), vīēs (Heel), (lange ie-klank).  vie-s (Nunhem), vieze komiek: vieze komiek (Montfort), vieze witzen (du.): viès wietse (Noorbeek, ... ), vieze, een -: vīēze (Schimmert), zuur: zoer (Nieuwstadt) grappig || kluchtig, eigenaardig || komiek || lachwekkend omdat de tegenstelling tussen het gepretendeerde en het werkelijke doorzien wordt [komisch, vies] [N 85 (1981)] III-1-4