e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
knorrepot ambetante kerel: wa inne ammetante kèrrel (Hechtel), bammelaar: n bɛməli(ə)r (Borgloon), broefgilles: scheldw. man  bróefgieles (Sint-Truiden), brom: brom (Meijel), brombeer: broembeer (Leopoldsburg), broembeër (Kortessem), broembèr (Tongeren), broembêer (Tongeren), brombeer (Maastricht, ... ), brombeir (Bocholt, ... ), brombere (Veldwezelt), brombeér (Lommel), brombēr (Vroenhoven), brombiêr (Houthalen), brombèr (Bocholt), broəmbeer (Sint-Truiden), bròmbèèr (As, ... ), brómbaer (Altweert, ... ), brómbèèr (Blitterswijck, ... ), brómbééər (Hamont), brùmbêr (Sittard), ne brombèr (Opitter), ne brōmbèr (Weert), wo nə brumbɛ:r (Martenslinde), woa ne broembaer (Tongeren), ənə brombēͅr (Lanaken), ⁄n broembair (Bilzen), (of).  brombêêr (Reuver), Dèn a.lden brómbèèr duut de godga.nseleken dag niks a.nders as knaoje  brómbèèr (Gennep, ... ), brommelwammes: brómmelwaames (Altweert, ... ), brommer: broemer (Kuringen), brommer (Borgharen, ... ), ene brommer (Ellikom), ne brommer (Gorsem), wa ne broemer (Loksbergen), ənə brommər (Hees), brommerd: broemmerd (Einighausen), brom-merd (Blitterswijck), brommend (Blerick), brommert (Geleen), brompot: broempot (Einighausen, ... ), brompot (Berg-en-Terblijt, ... ), brompŏt (Well), brooempot (Elen), broŏmpot (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), brōmpot (Bree, ... ), brŏĕmpot (Posterholt), brŏmpŏt (Maastricht), broͅmpot (Rekem), broͅmpoͅt (Ulestraten), brumpot (Martenslinde, ... ), bròmpot (As, ... ), brómpot (Maasbree, ... ), brómpòt (As), brômpot (Rosmeer), enne brômpot (zien) (Oirlo), ne brompot (Eigenbilzen, ... ), wa n brumpot (Zutendaal), wa nə brompoͅt (Neerpelt), waat eine brompot (Boorsem), waat ene brompot (Meeswijk), wat n broempot (Duras), ənə brōmpot (Lanaken), ⁄ne broempot (Martenslinde), (subst.).  brómpót (Meijel), kort  brŏŏmpŏt (Gennep), Minder gebruikt.  broͅmpoͅt (Leopoldsburg), bronk-appel: broukappel (Maaseik), ənə brunkapəl (Wellen), bronker: broenker (Ulbeek), broenkər (Ulbeek), wat inne broenker (Ulbeek), ¯t is nen echte broenker: ¯t is ¯n brombeer, -¯n knorrige- ¯n norse man; cf. WNT III-1, kol. 1525 s.v. "bronken - brunken"A. pruilen (Bronker(d) = iemand die zwijgend en somber kijkt)  broenker (Kortessem), bronkerd: bronkerd (Stokrooie), brônkerd (Melick), bronkpot: broenkpot (Kortessem), broenkpòt (Sint-Truiden), buffel: buffel (Zichen-Zussen-Bolder), chagrijn: chagrijn (Born), sjagrein (Posterholt), chagrijn, een -: chagarijn (Hoensbroek), chāgārein (Schimmert), sjagrein (Reuver), sjàchəréjn (Susteren), dolle keizerol (?): dolle keizerəl (Hoepertingen), dolle kerel: nə dolle keijerəl (Hoepertingen), driftkikker: drifkikkər (Maastricht), driftkop: drifkop (Voerendaal), droevige kerel: wa nən dryvəgə kj(i)aəl (Gutshoven), duistere, een -: duusterĕ (Heerlerbaan/Kaumer), een die je moet kennen: ein dies tə moos kinnə (Maastricht), ekel (du.): eekəl (Heerlen), enselaar: (h)e.nseliër (Hasselt), enschelèèr (Valkenburg), ensjeleer (Heerlen), é.nseliër (Zonhoven), Zie Hamont-Achel Wb. p. 33! cf. WNT III-3, kol. 4141 s.v. "entelen"(knorren, brommen, kijven) en kol. 4147 s.v. "enteren"(zagen beide van onbekende oorsprong  enen enseliər (Gelinden), enseleer (Maastricht, ... ), zie ook "ensjele"in. de bet. van "kibbelen"en "redetwisten  ênsjeleejr (Heerlen), foeteraar: wat ənə futərēͅr (Lanaken), gallige, een -: gâllige (Schimmert), gemelijke kerel: wa inne gemieəlijke kerel (Nieuwerkerken), wa nen gemelijke kerel (Kwaadmechelen), wa nə geməleke ki-əl (Sint-Huibrechts-Hern), wao ne gemelikke kial (Bilzen), wat ne geimelijke keirel (Vlijtingen), Altijd lestig.  wat n gemeleke kerrel (Zolder), gemene kerel: wa enne gemaine kjaal (Mettekoven), wa ənə gəmijnə kjāl (Wellen), wat ne gemeene kerel (Wilderen), wat éne gemĕne kérel (Rosmeer), De jongeren zeggen kêrel.  wat ene gemaine kjaal (Zichen-Zussen-Bolder), giftkop: gifkop (Maastricht), giftschijter: ene gufsjīēter (Geleen), gifsjieter (Caberg, ... ), gifsjietər (Maastricht), gifsjīēter (Mheer), gifsjīētər (Maastricht), gufsjieter (Geleen, ... ), giftschijterd: gifsjie.tər (Kelpen), gifsjietert (Sittard, ... ), grasbeer: graasbaer (Maasbree), grasduivel: cf. WNT V, kol 757 s.v. "grijzer": "iemand die grijst, grimt, zuur kijkt; bij uitbreiding: gemelijk oud man, grompot, knorrepot"; zie ook s.v. "grijzen (II)".  graas’duuvel (Tegelen), graspot: graaspot (Nunhem, ... ), grōspoͅt (Kuttekoven), cf. WNT V, kol 757 s.v. "grijzer": "iemand die grijst, grimt, zuur kijkt; bij uitbreiding: gemelijk oud man, grompot, knorrepot"; zie ook s.v. "grijzen (II)".  graaspot (Tegelen), graszak: grāāszak (Beesel), cf. WNT V, kol 757 s.v. "grijzer": "iemand die grijst, grimt, zuur kijkt; bij uitbreiding: gemelijk oud man, grompot, knorrepot"; zie ook s.v. "grijzen (II)".  graaszak (Tegelen), grauwelaar: ene grawəlēͅr (Mechelen-aan-de-Maas), grauelaer (Sittard), grauwelaar (Haler), grauwelaer (Stokkem), grauwelair (Horn), grauweleer (Nieuwstadt), grauwelièr (Maasbracht), grauweliër (Heel), grauwelär (Buchten), grauwelèr (Kleine-Brogel, ... ), grauwelèèr (As, ... ), grauwelêr (Obbicht), grauwelêêr (Buggenum), grauwəlier (Ophoven), grau’welaer (Tegelen), grawelair (Maaseik), grawwəleer (Maastricht), grāūweleer (Nieuwstadt), grouwəleer (Roermond), groweler (Noorbeek, ... ), gràwelêêr (Swalmen), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  graweléĕr (Stevensweert), grauwelen: grauwələ (Ophoven), grauwelerd: grauwelerd (Tungelroy), grauwelkont: grauwelkoôntj (Tungelroy), grauwelpot: grauwelpot (Heel, ... ), grauwəlpot (Geistingen, ... ), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  grawelpot (Heel), grel: grel (Venlo), griek: eine greek (Venlo), greek (Horst, ... ), griekerd: greekerd (Tegelen), griekkop: greekkop (Tegelen), griezelaar: ⁄n griezeler (Bilzen), grif antwoord: ə grējəf āntwōrt (Zonhoven), grignou (fr.): grienjoe (Maastricht, ... ), grijnegel: grieniegel (Maastricht), griéniégel (Gronsveld), grijner: grijner (Maastricht), grijnerd: greinert (Maastricht), grijnerd (Maastricht), grijnijzer: grie.niezər (Kelpen), grien iezere (Lutterade), grieniezer (Beek, ... ), grieniezər (Maastricht, ... ), grienīēzər (Hulsberg), griéniézer (Gronsveld), grīēnīēzer (Mheer), grīēnīēzər (Maastricht), cf. WNT V., kol. 722 ev. s.v. "Grijn (I)"1. grommer, kniezer, brompot ...; zie ook kol. 723 s.v. "grijnen - grienen"en "grijnebalk- grienebalk"en in kol. 725 s.v. "grijnpot - grienpot". Zie ook VD. s.v. "grienen"etc.  grieniezer (Uikhoven), det grieniezer wól ós ¯t plezeer weer bederve  grīēnīēzer (Roermond), grijnmoel: grijnmoul (Maastricht), grijns: Mât duut d¯n heelen tied knaoje; ¯t is ennen é.chte gri.ns  gri.ns (Gennep, ... ), grijnsmuil: wa`n grinsmaal (Gingelom), grijnspot: grienspot (Thorn), grijspot (Meeuwen), grīēspot (Tungelroy), grijnzer: ene greezer (Venray), greezer (Helchteren), grezer (Meerlo), griensər (Heers), grinser (Gelinden), gry(3)̄zer (Schimmert), wa ne grinser (Mielen-boven-Aalst), wat ne grinser (Linde), cf. WNT V s.v. "grijzen II" in de betekenis van grimmende grommen, knorren  grezer (Blitterswijck, ... ), grijnzer(d): greeëzer(t) (Zonhoven), grijnzerd: grijzerd (Venlo), grijzert (Thorn), grijzegrub: griezegrub (Lutterade), grijzegrubbe: griezegrub (Lutterade), ps. invuller twijfelt over het antwoord!  griezegrubbe ? (Neer), grimmelaar: griemeleer (Maastricht), grol: ⁄n grol (Beringen), grolpot: grolpot (Lommel, ... ), groͅlpoͅt (Oostham), gròlpot (Lommel), nɛ grolpot (Lommel), Veel gebruikt.  grolpoͅt (Leopoldsburg), grolspot: nə grolspot (Veldwezelt), grom: grom (Sint-Huibrechts-Lille), grombeer: grombêr (Genooi/Ohé, ... ), jrom’beer (Bleijerheide, ... ), nɛ gròmber (Lommel), gromduivel: grómduùvel (Venlo), grommelaar: eine grommelair (Gruitrode, ... ), eine grôomelèr (Neeroeteren), enie grommelèr (Bree), enne grommelêr (Neeroeteren), eͅnə groməliēər (Diepenbeek), e⁄nə groo-uməlair (Eisden), groemelar (Rijkhoven), groemeleer (Hoepertingen, ... ), groemeler (Genoelselderen, ... ), groemelier (Borgloon, ... ), groemelieər (Hasselt), groemeliər (Nieuwerkerken), groemmelar (Koninksem), groemmeleer (Kortessem, ... ), groemmeler (Lanaken), groemmëlêr (Lanklaar), groeməlieər (Heers), gromeler (Paal), gromelēr (Lanaken), gromelèr (Tervant), grommelaar (Meeswijk), grommelaer (Opoeteren), grommelair (Eisden, ... ), grommeleer (Beringen, ... ), grommelere (Veldwezelt), grommeleèr (Gruitrode, ... ), grommelè-er (Grote-Brogel), grommelèr (Beverlo, ... ), grommeléer (Bocholt), grommelêer (Reppel), gromməleer (Meeuwen), groməle:r (Beringen), groməleijr (Zolder), groməlēͅr (Bree), groməliēr (Diepenbeek), groməlɛ͂r (Genk), groo.meliër (Zonhoven), groomelèr (Niel-bij-As), grooumelair (Eisden), groumeleer (Wilderen), grōōmelèr (Opoeteren), grōōmmeler (Riemst), grōͅmelər (Genk), grummelêr (Neeroeteren), gruməle:r (Voort), gruməli.jər (Hoepertingen), grūməliər (Hasselt), gròmmelaer (Genk), gròmmelèèr (As, ... ), grómmeléér (As), gróóməlaar (Zonhoven), grûməleͅr (Alt-Hoeselt), gərŏĕmməlééər (Niel-bij-St.-Truiden), n groemeler (Bilzen), n grommelèèr (Halen, ... ), ne groemelieër (Hasselt), ne groemmeler (Beverst), ne grommeleer (Kuringen), nə groməlier (Zonhoven), nə groͅməliēͅər (Houthalen), wa ne groemeleer (Linkhout), wa:d ənə groməlɛ:r (Stokkem), waat eine groemmelair (Maaseik), waat eine grōmmelēͅr (Bree), waat eine grómmelair (Vucht), wat ene grommelair (Rosmeer), wat ne grommelēr (Heusden), wat ne grommelēͅr (Peer), wat ənə gromməlēͅr (Hees), wat ənə grōùməlēͅr (Mechelen-aan-de-Maas), wāt nə groməleͅr (Opglabbeek), wāt ənə grouməlēͅr (Molenbeersel), wo ne groemeler (Hoeselt), wàt ene gruməlēͅr (Mechelen-aan-de-Maas), wàt əinə gromələir (Gerdingen), ənə groeməleer (Ulbeek), ənə groməlēr (Schulen), ənə groməlɛ:r (Stokkem), ənə grōməlēͅr (Lanaken), ⁄n grommeleer (Beringen), ⁄ne groemelar (Rijkhoven), ⁄ne grommeler (Opitter), ⁄nə gruməlɛr (Bilzen), hij is nooit tevreden, die grompot: H-ès noe"t ni-j kontènt, die"grùmmelê"r  grùmmelê"r (Beverlo), Oud.  enen aë grommelē(e)r (Zutendaal), grommelachtige kerel: grommelechtige kèrel (Opoeteren), grommelen: grommelen (Stokrooie), grŏmələ (Opoeteren), grommelketel: ne grommelketel (Gelieren/Bret), grommelpie: wo nə gruməlpi (Martenslinde), grommelpiet: grommelpie (Wellen), ne groemelpie (Hasselt), grommelpot: een grommelpot (Sint-Lambrechts-Herk), eine groemmelpot (Riksingen), ene grommelpot (Peer), enə groemelpot (Gutshoven), greaummelpot (Genk), groemelpot (Bilzen, ... ), groemmelpot (Hasselt, ... ), grommelpot (Belfeld, ... ), groməlpoͅt (Zonhoven), grooməlpot (Kermt), groummelpot (Sint-Truiden), grōmelpoͅt (Genk), grumməlpoͅt (Herk-de-Stad), gruməlpot (Aalst-bij-St.-Truiden), grūməlpoͅt (Hasselt), gərŏĕmməlpòt (Niel-bij-St.-Truiden), nə groməlpot (Zonhoven), wa ne groemelpot (Wellen), wa nə grommelpot (Stevoort), waa enne groemelpot (Heers), waat einen grumelpot (Gruitrode), wao ne groemmelpot van ne kial (Bilzen), wat enĕ gromelpoͅt (Genk), wat nə groməlpot (Molenbeersel), wat ən grumməlpot (Eisden), wāt ijnə groͅmməlpoͅt (Neerglabbeek), ə groməlpoͅt (Zonhoven), ⁄ne groemmelpot (Hasselt), greef is onbekend  grômmelpot (Neeroeteren), nə groͅməlpot (Houthalen), ənə grumməlpoͅt (Herk-de-Stad), na = oude  ene na groemelpot (Mal), grommer: groemer (Oostham), groemmer (Oostham, ... ), grommer (Borgharen, ... ), grommər (Neerpelt), grummer (Opglabbeek), wat ne grommer (Achel), wat nə gromer van nə minsch (Houthalen), wat ənə grŏmər (Vroenhoven), greef is onbekend  grommer (Tessenderlo), grommerd: grommerd (Meeuwen, ... ), grommert (Beegden, ... ), grŏŏmmerd (Klimmen), grómmert (Heer), wat ne grommert (Hechtel), grompot: graompot (Opglabbeek), groemmepot (Kortessem), groempot (Heppen, ... ), grompot (Afferden, ... ), grŏmpòt (Nieuwenhagen), grŏŏmpot (Grubbenvorst), grumpot (s-Herenelderen), gròmpot (Stein, ... ), grómpot (Blitterswijck, ... ), grômpot (Meerssen, ... ), wan nə grompot (Neerpelt), (o; bijna oo).  grompot (Venlo), Dèn grómpot hèt óp alles wat én te mérke  grómpot (Gennep, ... ), gromvader: gromvajer (Kaulille), gronzer: ēnə xrőͅnzər (Mettekoven), gronzerd: groizerd (Caberg), grŏizĕrt (Vroenhoven), groosbeer: groïsbeer (Caberg), grotser: grötser (Waubach), jrötser (Kerkrade), grozer: grauzer (Koninksem), groaser (Stevoort), grōwzər (s-Herenelderen), wat enne grouzer (Lanaken), hatelijke kerel: wao enne haotelike kjal (Vreren), wat n hőͅtələkə kēͅrəl (Zussen), heetkop: hieətkop (Nieuwerkerken), hommelaar: oemeleer (Sint-Truiden), huiskruis: hoeskrŭŭts (Schinveld), iezegrim: iezegrim (Gennep, ... ), iezegrimm (Geleen), isegrim (Caberg, ... ), iézegrim (Gronsveld), iêzegrim (Altweert, ... ), cf. VD s.v. "iezegrim  iesegrim (Valkenburg), daen iezegrim is taengen alles waat jònk hèjt  Iezegrim (Echt/Gebroek), Ouder.  Isegrim (Weert), ijsbeer: iesbaer (Sittard), izegrim: iezegrim (Maastricht, ... ), isegrim (Maastricht), jagedonder: jagedonder (Meijel), judas: een judas (Lommel), kerel: wat ne ?kéel (Lontzen), klier: ⁄nne klier (Maastricht), knaaierd: knaojerd (Castenray, ... ), knāōjerd (Blitterswijck, ... ), knoa-jerd (Blitterswijck), knoajerd (Swolgen), knaaies: knoajes (Lottum), knaaikont: Niks is goe.d of ¯t dugt nie bïj dieje knaojkó.nt  knaojkó.nt (Gennep, ... ), knaaipens: Zie ook knaojkó.nt  knaojpé.ns (Gennep, ... ), knaaipot: enne knaoj-pot (Oirlo), knaoipot (Venray), knaoj-pot (Oirlo), knāōjpot (Blitterswijck, ... ), Zie ook knaojkó.nt  knaojpot (Gennep, ... ), knaaizaak: Zie ook knaojkó.nt  knaojzak (Gennep, ... ), knauwelaar: knauweleer (Maastricht), knauwelpot: knawwelpot (Maaseik), knauzer: knauzer (Riemst), knauzerd: knuizet (Zichen-Zussen-Bolder), kneuter: kneuter (Lanaken), kneutergat: kneutergaât (Boeket/Heisterstraat), knibbelaar: knibbeler (Blitterswijck, ... ), kniesoor: kneescher (Beek), kniesoeër (Kerkrade, ... ), kniesoor (Vlodrop, ... ), kniēsoeër (Voerendaal), o.  knī.s˂‧uər (Eys), kniezer: ene kniezer (Heers), kneizer (Zutendaal), kni-jzer (As), kniezer (Alken, ... ), knijzer (Maastricht), knīzer (Mettekoven), ne kniezer (Sint-Truiden), wat eine kniezer (Boorsem, ... ), kniezerd: kneisert (Maaseik), knijpegel: kniepegel (Tungelroy), kninselaar: woa n kninseler (Beverst), knorbeer: knórbèèr (Sint-Truiden), ne knorbĕr (Sint-Truiden), knorder: knorder (Leopoldsburg, ... ), nə knoͅrdēͅr (Sint-Truiden), ənə knorder (Montenaken), Gemelijk niet gebruikt in ons dialect.  wat unne knorder (Kleine-Brogel), knorpet: kronpet (Reuver), knorpot: das enne knorpot (Mheer), een knorpot (Kuringen, ... ), eene knorpot (Muizen), eine knorpot (Bree), ene knorpot (Gelinden), enne knoorpot (Mheer), e⁄nə knoo-urpot (Eisden), knoerpot (Rotem, ... ), knorpot (Afferden, ... ), knorpoət (Nieuwerkerken), knōrpot (Bree), knŏrpŏt (Steyl, ... ), knoͅrpot (Tessenderlo), knoͅrpŏt (Opoeteren), knoͅrpoͅt (Genk, ... ), knòrpòt (Loksbergen), knórpòt (As, ... ), knôrpot (Neeritter, ... ), ne knorpot (Achel, ... ), wa n knorpot (Diepenbeek), wa ne knorpot (Sint-Truiden), wa nə knoͅrpōt (Hamont), waat eine knorpot (Grote-Brogel), wat eine knorpot (Elen), wat ene knurrpot (Lontzen), wat ne knorpot (Achel, ... ), wāt ənə knurpot (Mechelen-aan-de-Maas), wàt ene knurpot (Mechelen-aan-de-Maas), ynə knorpoͅt (Neerglabbeek), ənə knorpot (Eigenbilzen, ... ), ⁄n knorpot (Bilzen, ... ), ⁄ne knorpot (Montenaken), Meer: groomelpot.  knorpot (Kermt), Opm. oo kort uitgesproken.  knoorpot (Sevenum), Oud.  enen aë knorpot (Zutendaal), ps. algemene opmerking: in vragenlijst staat een dubbele ? boven de o; waarschijnlijk niet goed genoteerd. Heb het geïnterpreteerd en ingevoerd als een: ø (dus niet omgespeld!).  knŏrpot (Buggenum), zie ook brombeer en knotteraar  knòrpòt (Hamont), knorrepot: een knorrepot (Lommel), knoerepot (Oirsbeek), knoorrepot (Sint-Odiliënberg), knorepot (Eys), knorrepot (Herten (bij Roermond), ... ), knorrəpot (Montfort, ... ), knōrrepot (Echt/Gebroek), knŭrrepot (Herten (bij Roermond)), knórrəpót (Venlo), n knorrepot (Leopoldsburg), ne knorrepot (Meldert), wa ne knorrepot (Linde), Gewoon Nederlands.  knorrepot (As), knorrer: knorreer (Sint-Truiden), knorrer (Bevingen, ... ), wat ne knorrer (Peer), knorrerd: knorərt (Rekem, ... ), knorrige kerel: waat eine knorrige kèrel (Maaseik), knorrige vent: wat einə knōrrigə vent (Meeuwen), knorspot: knoosjpot (Vaals), knoteraar: knoaterèèr (Noorbeek, ... ), knooteraer (Sittard), knootereiër (Schinnen), knooterèèr (Geulle), knoteraar (Tienray), knoterair (Dieteren, ... ), knotereer (Gulpen), knoterêr (Heek, ... ), knottereir (Hamont), knotterer (Epen, ... ), knotterär (Heerlen), knotterèēr (Wijlre), knotterèèr (Achel, ... ), knŏĕtureir (Brunssum), knŏŏterēēr (Schimmert), knŏŏterêr (Simpelveld), knòttərééər (Hamont), knóttereer (Heerlen), knôotereer (Doenrade), knôôterĕĕr (Schimmert), ⁄ne knoeëteraer (Klimmen), m.  kno.tər‧ēͅər (Eys), ps. deels omgespeld volgens Frings.  knooter[ɛ̄r (Guttecoven), knoterbeer: knót’terbeer (Bleijerheide, ... ), knoterboks: knooterbòks (Tungelroy), knooterbóks (Altweert, ... ), knoterboks (Tungelroy), knót’terbóks (Bleijerheide, ... ), cf. WNT VII-2, kol. 4811 s.v. "knoteren  knoterbóks (Roermond), knoterbuil: knoderbuul (Geulle), knót’terbül (Bleijerheide, ... ), knoterbus: wat en knotterboes (Eupen), knoterduppen: knót’terduppe (Bleijerheide, ... ), knotereren: knotterēre (Kaulille), knotergat: kneutergaât (Altweert, ... ), knoterhout: knoeëterhout (Altweert, ... ), knooterhout (Tungelroy), knoterjan: knotterjaan (Schaesberg), knoterlap: knoterlap (Heel), knoterpot: kneuterpot (Hunsel), knoeaterpot (Schinveld), knoeeterpot (Weert), knoeëterpot (Altweert, ... ), knooeterpot (Doenrade), knooterpot (Munstergeleen, ... ), knootterpot (Kesseleik), knootərpot (Kapel-in-t-Zand), knootərpòt (Susteren), knoterpot (Geleen, ... ), knotterpot (Gulpen, ... ), knotêrpot (Echt/Gebroek), knotərpot (Urmond), knōeterpot (Oirsbeek), knòttərpòt (Nieuwenhagen), knóterpot (Maasbree), knótterpot (Heerlen), knóttərpót (Epen), knót’terpot (Bleijerheide, ... ), knôterpŏt (Beegden), knôtterpôt (Mechelen), wat ene knotterpot (Remersdaal), wāt nə kny(3)̄tərpot (Maaseik), ənə knottərpot (Hamont), (ô).  knaoterpot (Neer), Dèn mi.ns is ennen é.chte knotterpot; noojt is ie tevriije  knotterpot (Gennep, ... ), knoterprij: knooterpriej (Schinnen), oe v. boer  knoeterprie (Brunssum), knoterzak: knooterzak (Herten (bij Roermond), ... ), knoo’terzak (Tegelen), knōōtərzák (Heel), koppige duivel: wa ne koppigen duvel (Wilderen), kreng: en kreng (Zonhoven), kribbebijter: krubbebiêter (Altweert, ... ), cf. Gr.boekje  krub(be)bèè.ëter (Zonhoven), kriekel: enne kriekel (Wellen), kriekəl (Alken), krikkelaar: krīēkəlèèər (Zonhoven), krikkele mens: nə kriʔələ mins (Lommel), krikkelkont: krekelkōnt (Blitterswijck, ... ), krinselaar: krinsəleejr (Diepenbeek), kus-mijn-kloten: wat enə kis mɛin klutən (Genk), kwade kerel: n kwaie kèrel (Gruitrode), waat eine kaoje kèrel (Neeroeteren), kwade man: wo ne koeje man (Rijkhoven), kwade, een -: enne kŏje (Hoeselt), wo nə kojə (Martenslinde), lastig beest: en dof bies langgerekt  en lestege bies (Hasselt), lastig mens: e lestig miensh (Overpelt), lastige bliksem: wa n lestige bliksem (Kaulille), lastige burger: enne le-stige burger (Wellen), lesstige burger (Hechtel), lestige beürger (Sint-Lambrechts-Herk), lestige burger (Hechtel), lestige búrger (Stevoort), lèssige bűrger (Kaulille), ne lestige bərgər (Zepperen), lastige duivel: lèstəg dūūvəl (Loksbergen), ⁄ne lestegen di-jvel (Hasselt), lestege : eerste e bijna ei, tweede e toonloos  enne lestege duvel (Voort), lastige kadee: wo-j-eene lestige kadei (Mal), ⁄n lastige kadee (Kuringen), lastige kerel: lestige kèrel (Opoeteren), wa ne lestige keiël (Mielen-boven-Aalst), wa nə leͅstigə kērəl (Sint-Truiden), waa ne lestige kjal (Vliermaalroot), waat eine lestige kerrel (Bocholt), waat eine lestige kèrel (Kessenich), wad ənə laestəgə kēͅl (Rekem), wat n lestige keirel (Heusden), wat ne lestige kjäl (Mopertingen), wat ənə lestigə kjal (Eigenbilzen), wānə lɛ̄.stəgə kīal (Borgloon), Alteed zoer en mismoejig.  wat ene lestege keirel (Zichen-Zussen-Bolder), lastige kompeer: ⁄ne lestige kompeer (Martenslinde), lastige man: (lèsteg man) (Beverst), lastige mens: ene lèstige mìns (Borlo), eͅnə lä:stəgə mens (Diepenbeek), lastige minsch (Maaseik), lèstige mins (Ulbeek), n lɛ̄Ústəgə mins (Borgloon), ne lestige minsch (Hasselt), wa n lästege mins (Wellen), wa nə lēͅstəgə mens (Zonhoven), wo ne lestege mische (Hoeselt), lastige patroon: enne le-stige patroon (Wellen), lastige vent: nə leͅstigə veͅnt (Beverlo), wāt ənnə lĕstigə vênt (Vroenhoven), wo nə lɛstigə vɛnt (Martenslinde), wonne lesstege vent (Werm), lastige, een -: ne lestige (Paal), wao eine leistige kniezer (Riksingen), ənə lɛ.stəgə (Borgloon), lastverkoper: ne lastverkoeëper (Beverlo), luppentrul: luppentrûl (Altweert, ... ), mijnenwolf: ene meinewoof (Zichen-Zussen-Bolder), miscontent: [Iemand die] nooit tevreden is en zijn ontevredenheid uitdrukt.  miskontent (Berbroek), miscontente kerel: wa nə meskonteͅntə kerəl (Lummen), woa ne miskontante kjal (s-Herenelderen), miscontente, een -: woͅ ənə miskontantə kēͅrəl (Genoelselderen), mispunt: mispunt (Maastricht), moeilijke mens: nə muiəjleikə mins (Heers), mof: moef (Diepenbeek, ... ), mofkop: moefkòp (Tongeren), monk: moenk (Jeuk), monkelaar: monkeleer (Maastricht), monker: mônker (Schimmert), monkerd: moonkert (Gronsveld), mopperaar: wat ənə moppərēͅr (Lanaken, ... ), mopperklaas: mopərklōͅs (Lanaken), mòpperkloas (Asenray/Maalbroek), mòppərklaos (Maastricht), wat ənə mopperklōͅs (Lanaken), wat ənə moppərklōͅs (Lanaken), mopperkont: mopperkoont (Castenray, ... ), mopperpot: mopperpot (Heythuysen), mopperzak: mopperzak (Venlo), motskop: mòtskop (Sint-Truiden), motskop (<du.): mótskòp (Maastricht), mottige toe: wa ne mottige toe (Jesseren), muiteraar: mōətərējər (Zonhoven), nə mowətərier (Zonhoven), cf. WNT IX pag. 650, s.v. "meutelen - meuteren"- pruttelen, zeuren (zie ook "deugen"en "deugniet"!)  moo.ëteriër (Zonhoven), neuker: wa ne noeuker (Gingelom), neutelige mens: nīē.ëtelige mins (Zonhoven), nies: niees (Weert), nieserd: niêsert (Altweert, ... ), niesgat: niêsgaat (Altweert, ... ), nijdas: niedas (Caberg), nijdoor: niedoer (Caberg), nirker: nirreker (Oostham), nirə.ər (Kwaadmechelen), nə nirker (Paal), nork: nōr"k (Beverlo), Cf. RhWb (VI), kol. 240, s.v. "Nork"2. = ein unzufriedener, unfreundlicher Mensch  (n)ó.rrek (Zonhoven), norker: eene norker (Hoepertingen), nosterenpot: nosterəpot (Opoeteren), noterzak: noterzak (Venlo), nurk: (n)ö.rrek (Zonhoven), nörək (Niel-bij-St.-Truiden), nərk (Loksbergen), wa nə nərk (Herk-de-Stad), nurker: neürker (Borlo), nörəkər (Sint-Truiden), nùrreker (Sint-Truiden), wa neͅn nirkör (Oostham), nurkpot: nurrekpot (Sint-Truiden), nörəkpòt (Niel-bij-St.-Truiden), oncontente kerel: onkontente kèrel (Opoeteren), oorworm: oorwórm (Sittard), overachte, een -: évərèchtə (Loksbergen), pertzak: zie ook "pertig"; cf. WNT XII, 1, kol. 1348 s.v. "pertig"(bijvorm van partig) 1.b. nukkig, grillig, eigenzinnig  pärtsàk (Lommel), potentaat: pottentaot (Gronsveld), pottenkolder: ene pottekolder (Groot-Loon), pratduivel: wat enə pratdivəl (Genk), pratter: woa ne pratter (Bilzen), preuzelaar: eu zeer kort.  boa eine preuzeler (Lauw), prompelaar: prompeleer (Mechelen-aan-de-Maas), prompəlēͅr (Mechelen-aan-de-Maas), protkos (?): proͅtkos (Beringen), protocol: inne prattikol (Nieuwerkerken), prattekol (Sint-Truiden), pròttekòl (Sint-Truiden), prottel: cf. WNT XII-2, kol. 4541 s.v. "protten"2. morren, ontevreden mompelen, pruttelen, mopperen  próttel (Sittard), pruttelaar: een preuteleer (Heusden), enne preuteller (Sint-Martens-Voeren), preuteleir (Amby, ... ), preutəlieər (Heers), pruiteleer (Sint-Truiden), prutteleer (Borlo), pruttelêr (Schinveld), prèteleer (Linde), prø:təle:r (Maastricht), wa ne prətteleer (Mielen-boven-Aalst), ənə prø̄təlēͅr (Opgrimbie), [Iemand die] altijd afkeurt en dikwijls hetzelfde zegt.  preteleer (Berbroek), pruttelpie: enne prüttelpie (Wellen), pruttelpot: enə pru(e)təlpot (Gutshoven), prètelpot (Hasselt), prø͂ͅtəlpoͅt (Hasselt), wa ne pruttelpot (Wellen), rakelpot: nə riekəlpot (Zonhoven), rare kerel: wāt ne rāre kēͅrəl (Neeroeteren), rauwel: rau’wel (Bleijerheide, ... ), rauwelaar: rauweleer (Heerlen), rauwəléér (Schinnen), ráwəleër (Wijnandsrade), roebelkloot: rŏĕbbəlklôêt (Niel-bij-St.-Truiden), rouspteur (fr.): cf. Fr. "rouspéteur"= kankeraar  roespetöör (Zonhoven), semmelaar: scheldw. man  sèmmeleer (Sint-Truiden), semmeltrien: scheldw. vrouw  sèmmeltrien (Sint-Truiden), snoteraar: snoterie-er (Houthalen), snotterpot: snoterpot (Meijel), snurker: sneurker (Tessenderlo), sneurkər (Ulbeek), stiefleer, een -: eine stieflaêr (Ell), stijfkop: stiefkop (Rotem), stijfkop (Piringen), verveeldige vent: wat n verfēltəgən vent (Kanne), vervelende persoon: ⁄n vervelende persoon (Kuringen), vervelender: verveelender (Maastricht), vregelaar: vraegelaer (Hoensbroek), vrijgeler (Kaulille), cf. WNT XXIII, kol. 456-458, s.v. "vreigelen - vreegelen, vrei(e)len, vreelen, wreelen"4. moeilijkheden maken, dwarsbomen ....  ene vreigelaer (Geleen), vregelenaar: vraegelenaer (Hoensbroek), vregelpot: wa ne vrègelèr (Linde), warme, een -: Zo wordt het ook wel genoemd.  êne werme (Venray), warskop: eine wēērskop (Neeroeteren), zager: zaoger (Ulbeek), zagevent: zagevent (Lommel), zanikerd: sáánəkərt (Reuver), zemelaar: ⁄n semmeleir (Paal), zemelfoes: [Iemand die] blijft overleggen en terwijl maar spreekt.  zemelfoes (Berbroek), zeurpiet: zeurpiet (Meijel), zeveraar: zeiveraer (Geleen), zeverboks: zeiverbóks (Roermond), zoeipot: zuijpot (Wellen), zure boer: wa ne zoere bo(e)r (Kuringen), zure charel: wein zaure charel (Hasselt), zure duivel: Kwade kerel.  ne zoren dievel (Zutendaal), zure kerel: wa ne zoere keiël (Mielen-boven-Aalst), wa ne zoere kjaal (Vliermaalroot), wa nə zūrə kial (Hasselt), waddə nə zūrə kēͅrəl (Zichen-Zussen-Bolder), wat ne zoere kiêrel (Houthalen), zure mens: n zore mins (Veldwezelt), wao ne zoere mins (Genoelselderen), zure, een -: n zoere (Koersel), ne zure (Rosmeer), zoere (Sint-Lambrechts-Herk), zuurmoesvat: zŏĕr⁄moosvààt (Brunssum), zuurpot: zoerpot (Maastricht), zorpot (Stevoort), zoͅrpoͅt (Herk-de-Stad), zūrpoͅt (Mettekoven), zuurpruim: zoe:rproe:m (Herten (bij Roermond)), zoorproem (Venlo), zuurpruim (Leopoldsburg), zwartkijker: ne zwetkieker (Paal) binnensmonds mompelen, gezegd van iemand die kwade zin heeft [morren, mompelen, mommelen, mopperen] [N 87 (1981)] || brombeer || brombeer, grommelaar || brombeer, kankeraar etc. || brombeer, knorpot, knotteraar || brombeer, knorrepot || brombeer, mopperpot || brompot || brompot, kankeraar || brompot, knorrepot || bronker || een brompot eerste klas || Een lastig persoon, een knorpot (greef?). [ZND 35 (1941)] || een lichtgeraakte, korzelinge man || gemakkelijk te ontstemmen, een beetje knorrig [wrevelig, monkachtig] [N 85 (1981)] || gemelijk, slecht gehumeurd mens || grommelaar || grommer(d), grompot || gromp[ot || grompot || grompot, brompot || iemand die moppert || iemand die niets kan verdragen, die dadelijk kwaad is || iemand die voortdurend ontstemd is en dat laat blijken [grijspot, gruis, grijsmanne-tje, knorrepot] [N 85 (1981)] || iemand met een lastig karakter, mopperaar || iezegrim, onvriendelijk knorrig mens || knorpot || knorpot, kniesoor || knorrepot [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)] || knorrepot (iets minder ongunstig dan "graasduuvel") || knorrepot, gemelijk mens, vitter || knorrepot, klager || knorrig man, brompot, grompot || knorrig mens || knorrig mens, nijdas || knorrig of boos zonder dat daar een geldige reden voor is [kummelijk, grimmig, gemelijk, gaperig] [N 85 (1981)] || knorrig persoon || knorrige man || knotteraar || kribbig iemand || kwaadaardige knorrepot || lichtgeraakt meisje || lictgeraakt, opvliegend mens || mopeeraar || mopperaar || mopperaar, mopperkont || mopperkont || mopperpot || neetoor, nurks || nijdegaard, knorpot || nurks || nurks, oude brompot || opvliegend, lichtgeraakt persoon || preutelen: betekenis [ZND 40 (1942)] || prikkelbaar mens || pruttelaar, mopperaar || slecht gehumeurd, een slecht humeur hebbend [druilig, miezig, dof, paf, chagrijnig] [N 85 (1981)] || spoedig boos of driftig wordend [krikkelig, nippig, kregel, kriel, oplopig] [N 85 (1981)] || stuurse, norse vent; nurks; kwaadaardige knorrepot || uit zijn humeur, brommig, knorrig [miezerig] [N 85 (1981)], [N 85 (1981)] || uit zijn humeur, knorrig [gallig, gichtig, drollig, knorrig] [N 85 (1981)], [N 85 (1981)] || vrouw die moppert || Wat een gemelijke kerel (altijd misnoegd, knorrig). [ZND 24 (1937)] || Wat een knorrepot ! (Het echte dialectwoord opgeven). [ZND 28 (1938)] || zuurpruim, mopperaar III-1-4
knotten van wilgen afhouwen: afhouwen (Meerlo, ... ), afkappen: afkappə (Amby), afknotten: aafknotte (Weert), afknotten (Lottum), inkorten: ienkorten (Oostrum), inkorte (Haelen), insnijden: i-sjnieje (Kerkrade), kappen: kappen (Borgharen, ... ), knot scheren: knot schèren (Helden/Everlo), knotten: knotte (Pey), koppen: koppen (Geleen, ... ), kuppe (Nuth/Aalbeek), kuppen (Geleen), köppe (Eijsden, ... ), köppen (Brunssum), kort houwen: kort houwen (Lottum), korten: körte (Geulle), lsch ?: lösch (Amby), opkappen: opkappen (Lottum), opvegen: opvaege (Meerssen), opvèège (Eijsden), poest afhouwen: puust afhouwen (Wanssum), scheren: schèren (Roggel), slaan: opgave is het vt dw: gesläönd  slaon (Stramproy), snoeien: schjnuie (Nuth/Aalbeek), schnije (Welten), schnŭje (Gulpen), sjneuĕ (Herten (bij Roermond)), sjnuie (Nieuwstadt), sjnuien (Born), sjnuije (Vijlen), sjnuië (Buchten), sneuje (Amby, ... ), sneujen (Klimmen), sneuë (Schinnen), sneŭĕn (Nuth/Aalbeek), snoeien (Geysteren, ... ), snuien (Urmond), snuije (Houthem), snuiën (Geulle), snujje (Ospel), snöê (Hulsberg), šnoeiə (Sibbe/IJzeren), šnuije (Oirsbeek), soetsen: soetse (Stramproy, ... ), stokken: sjtökke (Vijlen), toppen: toeppen (Beegden), tooppe (Stevensweert), töppe (Maasbree), vegen: vèège (Amstenrade), wijden snijden: wīeĕ schniĕ (Einighausen), wilgentakken snijden: wilge-tek snieje (Blerick) gesnoeid || het knotten van wilgen, d.w.z. een wilg zodanig snoeien dat er een knotwilg ontstaat [DC 13 (1945)] || het korte onderstuk van de knotwilg, dat blijft staan als de wilg vlak boven de grond wordt afgekapt [DC 13 (1945)] III-4-3
knuppel knuppel: knuppel (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Maurits]), polt: polt (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]), prengel: prɛŋǝl (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), sclimbe: sclimbe (Zie mijnen  [(Winterslag)]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), spits: spets (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), špe.ts (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), špets (Kerkrade  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale] [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), steenhout: štēhōts (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Zolder]  [Domaniale]), steenkluppel: stęjnklø̜ppǝl (Thorn  [(Maurits)]   [Emma]), štēklø̜pǝl (Heerlen  [(Emma)]   [Domaniale]), štęjnklø̜pǝl (Stein  [(Maurits)]   [Maurits]), steenknuppel: stęjnknø̜pǝl (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Maurits]), štē.knø.pǝl (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Emma]), štēknø.pǝl (Oirsbeek  [(Emma)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), štēknøpǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Willem-Sophia]  [Laura, Julia]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Julia]  [Domaniale]  [Domaniale, Wilhelmina]), štēnknøpǝl (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), štęjknø̜pǝl (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), štęjnknø̜pǝl (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), steenkuil: štęjnkyl (Lutterade  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), wâde: wāt (As  [(Zwartberg / Waterschei)]  , ... [Eisden]  [Eisden]  [Eisden]  [Winterslag, Waterschei]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden] [Winterslag]  [Zwartberg, Waterschei]) Dun rondhout voor de bekleding van zijwanden en dak. Vanwonterghem (pag. 232) noemt een "wâde" een dun rondhout met ongeveer 5 cm doorsnede en 1.50 meter lengte. Dit hout, vooral uit dennenhout vervaardigd, dient voor de bekleding van gangen. De invuller uit Q 202 gebruikt de term "spits" voor een halve steenknuppel. Volgens de informant uit Q 15 daarentegen was een "spits" een plankje van ongeveer 1.20 meter lengte, 3 tot 5 cm breedte en ongeveer 1.5 cm dikte. Hiermee werd het dak bekleed van ondersteuning tot ondersteuning op ongeveer 40 cm afstand al naar gelang de gesteldheid van het dakgesteente. [N 95, 415; N 95, 892; monogr.; Vwo 428; Vwo 726; Vwo 853; div.] II-5
knuppel, knots bengel: baeŋəl (Brustem), beingel (Nieuwerkerken, ... ), bengel (Duras, ... ), bengəl (Alken, ... ), beͅngəl (Herk-de-Stad), beͅŋe (Zepperen), beͅŋəl (Alken), buingel (Zepperen), bø͂ͅngəl (Hoepertingen), bɛŋəl (Groot-Gelmen), bengelstok: bê"gelstek (Zichen-Zussen-Bolder), faait: Stok in Y-vorm; wordt gebruikt door de jongens om vogelnesten te kunnen uitdraaien.  faaijt (Borgloon), gard: gaard (Rotem), godwas: Minder.  godwas (Neeroeteren), goedendag: goojendaag (As), gooier: gooier (Bilzen), grabbelstok: grabbelstĕk (Zichen-Zussen-Bolder), hout: dĕĕk hoot (Moresnet), haat (Beverlo), holt (Blitterswijck), n hōūt (Hamont), stuk hout (Meijel), klats: klàts (Swalmen), klooier: kloər (Mettekoven), klooistok: klooistek (Hoepertingen), klummel: klemməl (Vucht), kløməl (Opgrimbie), kluppel: dikke klippel (Peer), dikke kluppel (Beek (bij Bree), ... ), dikke kləppəl (Gruitrode), kleeppel (Neerpelt), kleppel (Ellikom, ... ), kleppəl (Hamont, ... ), klepəl (Hamont, ... ), kleupel (Heers, ... ), kleuppel (Maaseik), kleə.pəl (Montzen), klēͅppel (Bree), klēͅppeͅl (Genk), klĕpel (Opoeteren), kleͅpəl (Opglabbeek), klipḷ (Kerkhoven), klippel (Achel, ... ), klippəl (Meijel), klippɛl (Lommel, ... ), klipÒḷ (Lommel), klipəl (Achel, ... ), kloepel (Rekem), kloepəl (Rekem), kloeͅp.əl (Wellen), kluipel (Vucht), kluppel (Amby, ... ), kluppəl (Tessenderlo), klūpəl (Bree), klŭppel (Maaseik, ... ), klypḷ (Stevensvennen), klypəl (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), klypəḷ (Oostham), kläppəl (Zutendaal), klèppel (Neeroeteren, ... ), klèppəl (Opoeteren), klèùpel (Rekem), kléppel (Eisden), klêûppəl (Geistingen), klëppel (Maaseik, ... ), klö.pəl (Beringe), klöpel (Thorn), klöppel (Asenray/Maalbroek, ... ), klöppël (Lanklaar), klöppəl (Beesel, ... ), klöpəl (Baexem, ... ), klø.pel (Mechelen-aan-de-Maas), kløməl (Opgrimbie, ... ), kløpel (Neerpelt), kløppəl (Neerpelt), kløpəl (Beek, ... ), kløͅpəl (Mechelen-aan-de-Maas), klùppel (Bocholt), klûppel (Kaulille), kləpel (Grote-Brogel, ... ), kləppel (Bree, ... ), kləppəl (Eisden, ... ), kləpəl (Amstenrade, ... ), klɛppel (Kleine-Brogel), klɛpəl (Genk), #NAME?  dikke kleppel (Genk), Algemeen  kləpəl (Stokkem), Meestal.  klöppel (Stokkem), klupper: kleper (Ulbeek), klipər (Loksbergen, ... ), klupper (Wellen), klŭpper (Stevoort), klypər (Zelem), klèpper (Wellen), kløpər (Herk-de-Stad), kləppər (Herk-de-Stad), knab: knab (Opoeteren), Om in het vuur te stoken.  knab (Bocholt), knoeiel: Zelfde als: klöppel, kuus en prengel (zie deze trefwoorden).  knujel (Herten (bij Roermond)), knoeier: knōēər (Heel), knoest: knoe.st (Kelpen), knoes (Boekend, ... ), knoest (Eksel, ... ), knōēs (Grevenbicht/Papenhoven), knŏĕs (Venlo), knôês (Schimmert), knoet: Opg. "knoet of knoets".  knoet (Montfort), knospel: knospəl (Eigenbilzen), knots: knoats (Stevensweert), knoets (Eys, ... ), knoetsch (Brunssum), knoetsj (Melick), knoots (Wolder/Oud-Vroenhoven), knots (Blerick, ... ), knotsj (Schimmert), knōēts (Opglabbeek), knōts (Maastricht), knuts (Nunhem), knutsj (Simpelveld), knòts (Kapel-in-t-Zand, ... ), knóts (As, ... ), knôts (Ell), knötsch (Amby), knötsj (Geleen), knoetse  knots (Venlo), knuppel = knoop in touw  knuts (Vechmaal), Mnder gebruikt  knots (Nieuwerkerken), knul: [sic]  di.kə knyl (Eys), knuppel: kneeppel (Rosmeer), knepel (Broekom), kneppel (Bilzen, ... ), knepəl (Hasselt, ... ), kneuipel (Millen), kneupel (Ulbeek), kneuppel (Diepenbeek, ... ), kneuəpel (Sint-Lambrechts-Herk, ... ), kneüpel (s-Herenelderen), knĕppĕl (Vroenhoven), knĕŭppəl (Sint-Truiden), knippel (Afferden, ... ), knipəl (Beverst, ... ), knīppel (Hasselt), knoepel (Tongeren), knoopəl (Eigenbilzen), knōͅppəl (Lanaken), knueppel (Paal), knujpel (Sint-Truiden), knuppel (Arcen, ... ), knuppəl (Epen, ... ), knupəl (Zolder), knŭppel (Eys, ... ), knypl (Heppen), knyppəl (Beverlo), knypəl (Beringen, ... ), knáppel (Kerniel), knèpel (Stokrooie, ... ), knèppel (As, ... ), knèŭpel (Wellen), knêppel (Kuringen), knêpəl (Kermt), knëpfel (Maaseik), knëppel (Rosmeer), kníppel (Val-Meer), knö.pəl (Vroenhoven), knöppel (Amby, ... ), knöpəl (Arcen, ... ), knø.pəl (Gennep, ... ), knøppel (Mettekoven), knøppəl (Beringen), knøpÒÒḷ (Heusden), knøpəl (Alken, ... ), knøypəl (Lummen), knøͅppel (Diepenbeek), knøͅppĕl (Diepenbeek), knøͅpəl (Hasselt, ... ), knùppel (Hasselt, ... ), knûpəl (Mheer), knüppel (Wijlre), knəpel (Hoepertingen, ... ), knəppel (Genk, ... ), knəppəl (Genk, ... ), knəpəl (Genk, ... ), knɛppel (Lanaken), knɛppəl (Heers), knɛpəl (Zutendaal), knu:p = knoop in touw  knipəl (Vlijtingen), knøpəl (Vlijtingen), Meest frequent  knəppel (Nieuwerkerken), Minder  kneupel (Heers), Ook een verwarde knoop  knøpəl (Millen), trommelstok!  knipəl (Eigenbilzen), verouderd  knøpəl (Hoeselt), verouderd; zeldzaam  knøpəl (Rijkhoven), knupper: knöppər (Lanaken), knø͂ͅppər (Lanaken), knupstok: knoepstek (Riksingen), kol: ene kuul (Lutterade), kul (Doenrade, ... ), kuul (Brunssum, ... ), kŭŭl (Amstenrade, ... ), kyl (Baelen, ... ), kûl (Gulpen), kül (Heek, ... ), külle (Heerlen), (kort)  kŭl (Remersdaal), dikke stok  kyl (s-Gravenvoeren), krauw: krou (Tongeren), krengel: kreungəl (Tongeren), kuis: koes (Schinveld), kuu:s (Herten (bij Roermond)), kuus (Kapel-in-t-Zand, ... ), kūūs (Swalmen), kult: kult (Merselo), kwispelaar: kwispəlɛr (Genk), matrak: matrak (Tongeren), Eerder gummiknuppel.  metrak (Kortessem), mispel: mispel (Kunrade), mispelaar: mispeleere (Beringen), mispeler (Paal), paal: pwjol (Millen), (dik)  pwoil (Alt-Hoeselt), palot (fr.): pelot (Sint-Truiden), prang: prang (Mheer, ... ), praŋ (Montzen, ... ), (langwerpig)  pran(k) (Remersdaal), Synoniem van kyl  praŋ (Lontzen), prengel: (prengel) (Mheer), prengel (Brunssum, ... ), prengele (Heerlen), prengəl (Swalmen), prenkel (Eupen, ... ), prĕngel (Heer, ... ), prɛngəl (Genk), prɛŋəl (Heerlen), Synoniem van kyl  prɛŋkəl (Lontzen), remmel: remmel (Heerlen, ... ), remmele (Heerlen), remməl (Geistingen), rĕmmel (Heer), rämmel (Urmond), römmel (Doenrade, ... ), rɛməl (Heerlen), Meer een korte, dikke stok om te .  rɛməl (Stokkem), Oud  remmel (Schimmert), spaak: spoak (Bree), stok: dikke sjtek (Geleen), dikke stek (Rotem, ... ), dikkə stek (Mechelen-aan-de-Maas), einen dikke stek (Bree), schtek (Schimmert), sjtek (Maasniel, ... ), sta (Koninksem), staek (Beverst, ... ), stek (Beverst, ... ), stēͅk (Kuttekoven), stok (Meijel, ... ), stuk stek (Borlo), stòk (Tessenderlo), stɛk (Bilzen, ... ), ṣtɛ.k (Gronsveld, ... ), ṣtɛk (Baelen, ... ), (dun)  stek (Alt-Hoeselt), een dikke stang: prang  ṣtɛk (Aubel), knuppel = deugniet van een jongen  stɛk (Vreren), knuppel = knoop in touw  stɛk (Opheers), stomp: stoomp (Genoelselderen), vale eiken: vaalen eike (Weert) een dikke stok [ZND 46 (1946)] || hoe heet een korte dikke stok, b.v. om noten af te werpen. [ZND 28 (1938)] || Knots: zware stok om mee te slaan, van onderen dikker dan van boven (kuis, knots, knoest, klepel). [N 84 (1981)] || knuppel [RND], [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 36 (1941)], [ZND B2 (1940sq)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || stok [SGV (1914)], [ZND B1 (1940sq)] || stok / knuppel || stok, knuppel || stokken [SGV (1914)] III-1-2
knutselen bastelen (<du.): bastele (Merkelbeek), bricoleren (<fr.): brikoleire (Jeuk), britselen: britsele (Lutterade), chipoteren (<fr.): sjiepòteere (Zolder), doedelen: doeddele (Venlo), fibberen: énēin fibbërë (Tongeren), Et. Lat. fabricare &gt; fabrigën &gt; fëbrigen &gt; fibríjën &gt; fibbërë ?  fibbërë (Tongeren), fiezebriemen: fiesebriejme (Schaesberg), fizze brieëme (Klimmen), fispernollen: fiesperNULLe (Roermond), fiespernölle (Eygelshoven), 8. Ic4  fiĕspərNULLə (Roermond), fisternollen: festərnøͅlə (Guttecoven, ... ), fisternölle (Kanne, ... ), fitselen: fitsjele (Klimmen, ... ), fitsen: fitsjele (Klimmen), fokkederen: fokedijre (Loksbergen), friemelen: friemelen (Maastricht), frikkelen: friekkele (Kerkrade), frikkele (Mheer, ... ), frutselen: fritsele (Veldwezelt), fritsjelen (Stein), frutsele (Herten (bij Roermond)), fróts`le (Bocholt, ... ), frötsələ (Eksel), Beter.  frutsele, frotsele (Genk), ineenflansen: èneeflanse (Bilzen), ineenklatsen: get ineinklatse (As), ineensteken: èneestaeke (Bilzen), klommelen: kloemmele (Bilzen), klommelen (Lauw), klomələ (Stein), klōēmele (Alken), klómmele (As), klommeren: kloemere (Jeuk), klootvinken: Vgl. Gronsveld Wb., pag. 223: kloetveenke, bezig zijn met een werk dat weinig of geen resultaat oplevert.  kloetveenke (Gronsveld), klossen: klossen (Lommel), kloteren: kleu.tere (Gors-Opleeuw), kloutere (Sint-Truiden), kluitere (Sint-Truiden), [Alg. opmerking: de invuller is een nieuwe medewerker en heeft enkel vernederlandste woorden genoteerd die reeds tussen haakjes in de vraagstelling gesuggereerd werden]  kleuteren (Heers), knommelen: knommele (Blerick, ... ), knoppelen: Beter: frutsele, frotsele.  knoepele (Genk), knosselen: knosselen (Meeuwen), knutselen: (inèe) knutsele (Kanne), k[n}utsele (Ell), knistele (Valkenburg), knitsjele (Sittard), knutele (Venlo), knuts`le (Kaulille), knutsele (Bilzen, ... ), knutselen (Achel, ... ), knutselle (Vlodrop), knutsjele (Terlinden), knutsëlë (Hoeselt), knëtsele (Vorsen), knøtsələ (Beesel, ... ), knøͅtsjələ (Mheer), knøͅtsələ (Maastricht), (mod.)  knutsele (Bilzen), Antwoord onderlijnd bij de suggesties.  knutselen (Diepenbeek), Jonger.  knutsele (Zolder), kramen: kraome (Klimmen), krommelen: krommele (Venlo), neuken: jongens: van âl neuken -knutselen (Eksel), neuken (Eksel), pfuschen (du.): foetsen (Jeuk), [sic]; j uitspreken als Franse je  foe[z}je (s-Gravenvoeren), pongelen: pongele (Weert), pronsen: printsje (Brunssum), prøͅntsjə (Melick), prossen: proksje (Waubach), zich get praosje  prōͅsjə (Nieuwenhagen), prutsen: iet viërig prutse (Bilzen), prutse (Oirlo, ... ), toffelen: (prutsen, rommelen, eerder pej.)  toeffele (Bilzen), tommelen: toemmele (Bilzen, ... ), (zich onledig houden)  toemmele (Bilzen), vogelen: veugele (Venlo) allerlei kleine voorwerpen uit liefhebberij en met geringe hulpmiddelen maken [knutselen, kutselen] [N 112 (2006)] || Allerlei kleine voorwerpen uit liefhebberij en met geringe hulpmiddelen maken [knutselen, kutselen]. [N 88 (1982)] || In elkaar draaien, knutselen. || Knutselen. || Knutselen; met beuzelarijen de tijd verdoen. || Lievelingsspel 2. [SND (2006)] || Lievelingsspel 4. [SND (2006)] III-3-2
koe beest: best (Overpelt), bist (Bree, ... ), biǝst (Zutendaal), bi̯ēst (Eksel), bīs (Maastricht, ... ), bīst (Meeuwen, ... ), bīǝst (Opglabbeek, ... ), koe: kau̯ (Borgloon, ... ), kau̯wǝ (Bree), ki (As, ... ), kii̯ (As, ... ), kii̯ǝn (Oostham), kiu̯ (Vlijtingen, ... ), kiǝ (As), ki̯u (Halen), koi̯ (Beringen), kou̯ (Altweert, ... ), ku ('S-Herenelderen, ... ), kui̯ (Afferden, ... ), kui̯n (Sint-Truiden), kui̯u̯ (Beek, ... ), kui̯ǝ (Boxmeer, ... ), kui̯ǝn (Achel, ... ), kun (Heers), kuu̯ (Achel, ... ), kuu̯ǝ (Arcen, ... ), kuu̯ǝn (Well), kuǝ (Arcen, ... ), kuǝi̯ (Hoepertingen, ... ), kuǝu̯ (Ophoven), kuʔǝ (Berverlo, ... ), ku̯u (Velm, ... ), ku̯ui̯ (Piringen), ku̯ø̄u̯ (Rosmeer), ku̯ǫu̯i̯ (Waasmont), ku̯ɛi̯ (Hechtel, ... ), ky ('S-Herenelderen, ... ), kyi̯ (Blerick, ... ), kyk (Baarlo), kyu̯ (Bocholt, ... ), kyu̯ǝn (Opglabbeek), kyǝ (Elen), kȳ ('S-Herenelderen, ... ), kȳi̯ (Bocholt, ... ), kȳi̯ǝ (Simpelveld), kȳi̯ǝr (Geleen), kȳi̯ǝs (Landen), kȳn (Sint-Truiden), kȳr (Reuver), kȳu̯ (Kerkrade, ... ), kȳǝ (Blerick, ... ), kø (Grote-Brogel, ... ), køi̯ (Achel, ... ), køi̯n (Sint-Truiden), køi̯ǝ (Duras, ... ), køi̯ǝi̯ (Schaesberg), køi̯ǝn (Sint-Truiden), køn (Sint-Truiden), køu̯ (Bree, ... ), kø̄ (Amby, ... ), kø̄i̯ (Achel, ... ), kø̄i̯ǝ (Eynatten, ... ), kø̄n (Hasselt, ... ), kø̄u̯ (Guigoven, ... ), kø̄ǝ (Bocholtz, ... ), kø̄ǝu̯ (Nuth), kø̜̄ (Boorsem, ... ), kø̜̄i̯ (Bommershoven, ... ), kø̜̄n (Sint-Truiden), kø̜̄u̯ (Broekom, ... ), kø̜̄ǝ (Alken, ... ), kø̜̄ǝn (Hasselt, ... ), kø̜ (Hasselt, ... ), kø̜i̯ (Brunssum, ... ), kø̜i̯ǝ (Montzen), kø̜u̯ (Eupen, ... ), kø̜ǝ (Hamont), kā (Aalst, ... ), kāi̯ (Jeuk), kāi̯ǝ (Sint-Truiden), kāu̯ (Borgloon, ... ), kāǝ (Wijer), kē (Genk, ... ), kēi̯ (Hees, ... ), kēi̯u̯ (Riksingen), kē̜ (Binderveld, ... ), kē̜i̯ (Genk), kē̜n (Hasselt), kęu̯ (Borgloon, ... ), kī (As, ... ), kīi̯ (Beek, ... ), kīi̯ǝ (Bree), kīǝ (Opglabbeek), kō (Amby, ... ), kōi̯ (Amby, ... ), kōi̯u̯ (Gors-Opleeuw, ... ), kōi̯ǝ (Kerkhoven, ... ), kōi̯ǝn (Paal), kōu̯ (Alken, ... ), kōu̯ǝn (Peer, ... ), kōǝ (Mheer), kū (Aalst, ... ), kūi̯ (Amby, ... ), kūi̯ǝ (Veulen), kūi̯ǝn (Tessenderlo), kūu̯ (Bergen, ... ), kūu̯ǝ (Sevenum), kūǝn (Venray), kǫ (Diepenbeek, ... ), kǫi̯ (Beringen, ... ), kǫi̯u̯ (Lummen, ... ), kǫi̯ǝ (Sint-Truiden), kǫi̯ǝn (Paal), kǫu̯ (Alken, ... ), kǫu̯i̯ (Borgloon, ... ), kǫu̯i̯ǝn (Tessenderlo), kǫu̯ǝ (Peer, ... ), kǫu̯ǝn (Hechtel), kǫǝu̯ (Nuth), kǭ (Boorsem, ... ), kǭi̯u̯ (Alken, ... ), kǭn (Sint-Truiden), kǭu̯ (Borgloon, ... ), kǭu̯i̯ (Jesseren), kǭǝ (Diepenbeek, ... ), kɛ (Hasselt), kɛi̯ (Berbroek, ... ), kɛi̯ǝ (Peer, ... ), kɛi̯ǝi̯ (Leopoldsburg), kɛu̯ (Berlingen, ... ), kɛǝ (Hasselt), %%de volgende opgaven zijn meervoud%%  ku (Afferden, ... ), koebeest: kubęs (Hoeselt), kø̄bīst (Hasselt), koetje: kǫu̯kǝ (Nederweert), maal: mǭl (Blitterswijck, ... ), melkkoe: mɛlkkǫu̯ (Simpelveld), rind: rent (Blerick, ... ), rentj (Heythuysen, ... ), renž (Kessel), reŋk (Bocholtz, ... ), rēnt (Amby, ... ), rēŋk (Eynatten, ... ), rɛi̯t (Eisden), rɛntj (Berg, ... ), rund: rønjt (Amstenrade), rønt (Bunde), røǝnt (Rimburg), vaars: virš (Margraten), vi̯as (Eigenbilzen), vi̯ās (Landen), vyǝs (Koersel), vārs (Geysteren), vērs (Amby, ... ), vērš (Bunde), vēs (Dieteren, ... ), vēš (Geleen), vē̜rs (Amby, ... ), vē̜s (Maasmechelen, ... ), vē̜š (Schinveld, ... ), vē̜ǝš (Heerlen), vęš (Eupen), vɛrs (Bree, ... ), vɛrš (Meerssen), vɛš (Bocholtz, ... ), (mv)  vȳǝzǝn (Koersel), vɛrzǝn (Niel-bij-As), vee: viǝi̯ (Opoeteren) Volwassen vrouwelijk rund, in de regel een rund dat één of meerdere keren gekalfd heeft. Zie afbeelding 5. Op de kaart is het woordtype koe niet opgenomen. [JG 1a, 1b; A 3, 37; A 4, 11; Gwn V, 2a; L 1a-m; L 4, 37; L 5, 27b; L 7, 61b; L 14, 26 en 88; L 20, 11; L 27, 5 en 57; L 29, 44; L 38, 44; L 40, 21b; L 44, 16, 21a en 39; R 12, 29; R (s] I-11
koe die eenmaal heeft gekalfd afgekalfde vaars: āfgǝkǭfdǝ vēǝš (Heerlen), eerste: irštǝ (s-Gravenvoeren), iǝstǝ (Nieuwenhagen, ... ), ø̜štǝ (Sint-Martens-Voeren, ... ), īǝrštǝ (Rothem), eerste koe: istǝ [koe] (Oost-Maarland), i̯ɛrstǝ [koe] (Bunde), ȳrštǝ [koe] (Noorbeek), ø̄rstǝ [koe] (Noorbeel, ... ), ērstǝ [koe] (Munstergeleen, ... ), ēštǝ [koe] (Klimmen), īrstǝ [koe] (Gronsveld), īrštǝ [koe] (Bleijerheide, ... ), īstǝ [koe] (Oost-Maarland), īǝštǝ [koe] (Ransdaal, ... ), eerste maal: iǝrstǝ mǭl (Blerick, ... ), ørstǝ mǭl (Leunen), ērstǝ mǭl (Broekhuizen, ... ), īrstǝ mǭl (Baarlo, ... ), eerste vaars: ērstǝ vārs (Geleen), ērstǝ vē̜rs (Boukoul, ... ), ērstǝ vē̜rš (Vlodrop), ērstǝ vē̜s (Grevenbicht / Papenhoven), ēstǝ vēš (Grathem), ēštǝ vēš (Hoensbroek, ... ), ēštǝ vē̜š (Guttecoven), ēǝstǝ vɛs (Maasbracht), īrstǝ vērs (Neer), īrstǝ vē̜rs (Horn, ... ), īstǝ vēs (Tungelroy), īštǝ vārs (Waubach), īštǝ vē̜š (Oirsbeek), īštǝ vɛš (Brunssum), īǝrstǝ vē̜rs (Haler, ... ), īǝrštǝ vē̜rš (Ulestraten), īǝstǝ vē̜s (Neeritter), īǝštǝ vēš (Puth), ɛstǝ vɛs (Susteren), ɛštǝ vē̜š (Schimmert), eerstetje: īǝrstǝkǝ (Ulestraten), gekalfd rind: gǝkāf rēnt (Gronsveld, ... ), gekalfde vaars: gǝkalfdǝ vɛrs (Swalmen), gǝkau̯fdǝ vē̜s (Holtum), gǝkau̯fdǝ vē̜š (Geverik/Kelmond), gǝkǭfdǝ vīǝš (Heerlen), jonge koe: jǫŋ [koe] (Haelen), kalfvaars: kǭfvē̜s (Ell), koe: [koe] (Baexem, ... ), koe van haar eerste kalf: [koe] vān hø̄r īrstǝ kāf (Gronsveld), maal: mǭl (America, ... ), rind: rent (Margraten), scheut: sxø̄t (Gennep, ... ), schot: sxǫt (Middelaar, ... ), šǫt (Heel, ... ), vaars: vērš (Sittard), vē̜rs (Berg, ... ), vē̜s (Buchten, ... ), vē̜š (Klimmen, ... ), vɛi̯s (Geleen, ... ), vɛrš (Valkenburg), verse koe: vø̜rsǝ [koe] (Altweert, ... ), vōrsǝ [koe] (Helden, ... ), vǫrse [koe] (Tungelroy), verse maal: vɛrsǝ mǭl (Tegelen) Zie afbeelding 6. Zie voor de fonetische documentatie van (koe) het lemma ''koe''(3.3.1). [N C, 14a; monogr.] I-11
koe die pas gekalfd heeft dragende vaars: drāgǝndǝ vērs (Maaseik), eenwinter: ɛi̯wentǝr (Zutendaal), eerste vaars: istǝ vē̜s (Echt), iǝstǝ vē̜s (Ophoven), ēštǝ vɛš (Bingelrade, ... ), īrstǝ vērs (Maaseik), īrstǝ vɛi̯rs (Amby), īrstǝ vɛrs (Grote-Brogel), īštǝ vɛrš (Houthem), īštǝ vɛš (Schinnen), īǝrstǝ vɛ̄rs (Rekem), īǝstǝ vē̜rǝs (Oostham), īǝstǝ vē̜s (Ophoven), īǝstǝ vɛš (Jabeek), eersteling: i̯ǫstǝleŋ (Kozen), jǫstǝleŋ ('S-Herenelderen), ērstǝleŋ (Diepenbeek), īrstǝleŋ (Meeuwen), īǝstǝleŋ (Velm), fris gekalfde koe: freš gǝkǫǝfdǝ kǫw (Simpelveld), friskalvige koe: freškau̯vegǝ kǫu̯ (Waubach), frisse: frešǝ (Vaals), frisse koe: fresǝ ku (Bergen), gekalfde koe: gǝkalfdǝ ku (Vliermaalroot), gǝkalfdǝ kǭw (Kortessem), kalfkoe: kaǝfkuw (Maaseik), koe: kau̯ (Peer), lege vaars: lēgǝ vērs (Maaseik), maal: mǫl (Reuver), vaars: vars (Velden), vẽz (Rotem), vii̯as (Riemst), vii̯ǫs (Ulbeek), viǝs (Bilzen, ... ), vi̯as (Guigoven), vi̯ǫs (Hasselt, ... ), vi̯ǫu̯s (Sint-Lambrechts-Herk), vjas (Genoelselderen, ... ), vjø̄s (Mal), vjās (Eben-Emael, ... ), vjǫs ('S-Herenelderen), vjǫǝs (Hoeselt), vjɛs (Hoeselt), voi̯s (Berverlo), vørs (Ospel), vø̜rs (Laar, ... ), vārs (Kessel, ... ), vērs (Bocholt, ... ), vērš (Amby, ... ), vēs (Boorsem, ... ), vēš (Beek, ... ), vēǝš (Heerlen, ... ), vē̜rs (Haelen, ... ), vē̜rz (Opglabbeek), vē̜rš (Valkenburg), vē̜s (Echt, ... ), vē̜š (Limbricht, ... ), vē̜ǝs (Montzen), vē̜ǝš (Eynatten), vīrs (Zolder), vīs (Heppen), vīǝrs (Sint Geertruid), vīǝrš (Margraten), vīǝs (Sint-Huibrechts-Hern, ... ), vīǝš (Gulpen), vōrs (Horst), vōrš (Helden), vǫrs (Afferden, ... ), vǫrš (Velden), vǭs (Zonhoven), vɛrs (Beringen, ... ), vɛrš (Borgharen, ... ), vɛs (Born, ... ), vɛš (Amstenrade, ... ), vɛǝrs (Peer), vɛǝš (Eys, ... ), vɛ̄š (Geleen), vaarse: vēsǝ (Molenbeersel), vē̜sǝ (Eisden, ... ), vǫrsǝ (Oirlo, ... ), vɛsǝ (Paal), vaarskoe: vēšku (Brunssum), vaarst: vǫrst (Kessel), vers gekalfde: viǝs gǝkāfdǝ (Bilzen), vjø̄s gǝkāfdǝ (Zichen-Zussen-Bolder), vǫrs gǝkalfdǝ (Bree), vǫs gǝkalfdǝ (Stevoort), vǭs gǝkalfdǝ (Schulen), vers gekalfde koe: vers gǝkaǝfdǝ kuw (Maaseik), vi̯ɛs gǝkāfdǝ ku (Beverst), vjōs gǝkalfdǝ kǫw (Wellen), vērs gǝkāfdǝ kōj (Maastricht), vērš gǝkau̯fdǝ kō (Schinnen), vērš gǝkau̯fdǝ kōw (Heerlen), vērš gǝkǫfdǝ kuǝ (Mheer), vēs gǝkau̯fdǝ kō (Maasmechelen), vēš gǝkāfdǝ kǫw (Hoensbroek), vīǝš gǝkau̯fdǝ kǭw (Koningsbosch), vīǝš gǝkōfdǝ kōw (Nieuwenhagen), vǫs gǝkalfdǝ kā (Mielen-boven-Aalst), vǫs gǝkalfdǝ kōu̯ (Herk-de-Stad), vɛrs gǝkalfdǝ ku (Beverst), verse koe: vøršǝ kǫw (Weert), vēs kuw (Ophoven), vēsǝ ku (Dieteren), vǫrsǝ ku (Heijen), vǫrsǝ kǫu̯ (Genk), vǭsǝ kǫu̯ (Zonhoven), vɛrsǝ ku (Kessenich), verskalvige: viǝskɛvegǝ (Eigenbilzen), vjøskɛvǝgǝ (Eigenbilzen), vērskɛi̯vegǝ (Amby), verskalvige koe: vēskɛjvegǝ kō (Geulle), vēškai̯vegǝ kō (Schimmert) Voor een aantal varianten van vaars zou men kunnen denken aan een woord vers. Het wnt (xx-1, blz. 2125) vermeldt ''vers'' in de betekenis van "jonge koe van ongeveer twee jaar die nog geen kalf heeft gehad of voor de eerste maal kalft" (wnt xviii, blz. 72). Het onderscheid tussen vers- en vaarsvarianten is niet altijd even duidelijk. Daarom is er gekozen voor één woordtype vaars.' [A 4, 16; L 20, 16] I-11
koe die tweemaal heeft gekalfd eerste koe: ørstǝ [koe] (Neerpelt), eersteling van het tweede kalf: īsleŋ van ǝt twedǝ [kalf] (Kermt), jonge koe: jǫŋ [koe] (Haelen, ... ), kalfkoe: [kalf][koe] (Ell), koe: [koe] (Baexem, ... ), koe die voor de tweede keer kalft: [koe] dá vør dǝ twiǝdǝ kir kalft (Beringen), koe met tweede kalf: [koe] mǝt twiǝdǝ [kalf] (Opglabbeek), koe van (het) tweede kalf: [koe] van twedǝ [kalf] (Linkhout, ... ), [koe] van twidǝ [kalf] (Beringen, ... ), [koe] van twiǝdǝ [kalf] (Romershoven), [koe] van twɛdǝ [kalf] (Borlo), [koe] van twɛi̯dǝ [kalf] (Hasselt), [koe] van ǝt twedǝ [kalf] (Borgloon, ... ), [koe] van ǝt twidǝ [kalf] (Hoepertingen, ... ), [koe] van ǝt twiǝdǝ [kalf] (Rekem), [koe] van ǝt twødǝ [kalf] (Velm), [koe] van ǝt twēdǝ [kalf] (Achel, ... ), [koe] van ǝt twēǝdǝ [kalf] (Einighausen), [koe] van ǝt twīdǝ [kalf] (Geulle, ... ), [koe] van ǝt twīǝdǝ [kalf] (Boshoven), [koe] van ǝt twɛdǝ [kalf] (Gennep, ... ), [koe] van ǝt twɛi̯dǝ [kalf] (Maasmechelen, ... ), [koe] vant twedǝ [kalf] (Halen, ... ), [koe] vant twidǝ [kalf] (Bree, ... ), [koe] vant twiǝdjǝ [kalf] (Ophoven), [koe] vant twędǝ [kalf] (Wellen), [koe] ˲van twiǝdǝ [kalf] (Leopoldsburg), koe van haar tweede kalf: [koe] van ǝr twedǝ [kalf] (Zepperen), [koe] vān hø̄r twīdǝ kāf (Gronsveld), maal: mǭl (Montfort), schot: sxǫt (America, ... ), šǫt (Limbricht), tweede: twēdǝ (Sittard), twīdǝ (Heugem, ... ), twīǝdǝ (Nieuwenhagen, ... ), twɛi̯dǝ (Epen), tweede kalf: twidǝ [kalf] (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), twēdǝ [kalf] (Overpelt), twīdǝ [kalf] (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), tweede kalfkoe: twīǝdǝ [kalf][koe] (Venlo), tweede kalfskoe: twɛdǝ kāfs[koe] (Swalmen), tweede keer vaars: twēdǝ kēr vi̯es (Tongeren), tweede koe: tswɛi̯dǝ [koe] (Bleijerheide, ... ), twedǝ [koe] (Herk-de-Stad, ... ), twidǝ [koe] (Bocholt, ... ), twiǝdǝ [koe] (Kaulille, ... ), twi̯ɛdǝ [koe] (Bunde), twēdjǝ [koe] (Grathem), twēdǝ [koe] (Eisden, ... ), twēǝdǝ [koe] (Munstergeleen), twē̜dǝ [koe] (Obbicht), twīdǝ [koe] (Gronsveld, ... ), twīǝdǝ [koe] (Klimmen, ... ), twɛdǝ [koe] (Meijel, ... ), twɛi̯dǝ [koe] (Mechelen), tweede maal: twedǝ mǭl (Sevenum), twidǝ mǭl (Baarlo), twēdǝ mǭl (Leunen, ... ), twēǝdǝ mǭl (Leunen), twīdǝ mǭl (Baarlo, ... ), twīǝdǝ mǭl (Blerick, ... ), twɛdǝ mǭl (Leunen, ... ), tweede vaars: twedǝ vē̜rs (Vlodrop), twidjǝ vē̜rs (Horn), twidǝ vē̜i̯rs (Stokkem), twidǝ vē̜s (Lanklaar, ... ), twiǝdjǝ vē̜rs (Horn), twiǝdǝ vɛi̯ǝs (Tessenderlo), twi̯ɛdǝ vɛ̄rs (Maasmechelen), twødǝ vē̜s (Rotem), twēdjǝ vē̜rs (Nunhem), twēdjǝ vē̜š (Grathem), twēdǝ vārs (Geleen), twēdǝ vēs (Roosteren), twēdǝ vē̜rs (Boukoul, ... ), twēdǝ vē̜s (Grevenbicht / Papenhoven), twēdǝ vē̜š (Guttecoven), twēi̯dǝ vɛs (Maasbracht), twēt vē̜s (Holtum), twēǝdǝ vērs (Maasbracht), twēǝdǝ vē̜š (Munstergeleen), twē̜dǝ vē̜s (Stein), twīdjǝ vē̜rs (Herten), twīdǝ vārs (Waubach), twīdǝ vēš (Heerlerheide), twīdǝ vē̜rs (Velden), twīi̯dǝ vē̜rs (Neer), twīǝdjǝ vē̜rs (Weert), twīǝdǝ vēš (Brunssum), twīǝdǝ vē̜rs (Haelen, ... ), twīǝdǝ vē̜rš (Ulestraten), twīǝdǝ vē̜s (Neeritter), twīǝdǝ vɛ̄s (Meeswijk), twɛdǝ vē̜s (Buchten), twɛu̯dǝ vɛs (Susteren), tweede worp: twedǝ wɛrp (Spalbeek), tweedeling: twedǝleŋ (Halen, ... ), twei̯dǝleŋ (Beverst), twuǝdǝleŋ (Vliermaal), twēdǝleŋ (Hoeselt), twēdǝlē̜ŋ (Hoeselt), twīdǝle.ŋ (Borgloon), tweeling: twilǝŋ (Diepenbeek), twēleŋ (Tongeren), tweemaal gekalfde vaars: twēmāl gǝkalfdǝ vɛrs (Swalmen), vaars: vārs (Venlo), vērš (Sittard), vē̜s (Maaseik, ... ), vē̜š (Klimmen), vɛ̄rs (Genk), vaars van tweede kalf: vǭrs van twidǝ kau̯f (Bree), van (het) tweede kalf: va ǝ twīdǝ [kalf] (Boekt Heikant), van hǝt twedǝ [kalf] (Vlodrop), van hǝt twīǝdǝ [kalf] (Ulestraten), van twidǝ [kalf] (Donk, ... ), van twødǝ [kalf] (Herk-de-Stad), van ǝt twedǝ [kalf] (Niel-Bij-Sint-Truiden), van ǝt twidǝ [kalf] (Smeermaas), van ǝt twēdǝ [kalf] (Limbricht, ... ), van ǝt twīdǝ [kalf] (Helchteren), van ǝt twīǝdǝ [kalf] (Zolder), van ǝt twɛdǝ [kalf] (Neerbeek), vant twēdǝ [kalf] (Lommel), vers gekalfde koe: vīǝš gǝkǭfdǝ [koe] (Heerlen) Zie voor de fonetische documentatie van (koe) resp. (kalf) de lemmata ''koe'' (3.3.1) en ''kalf'' (3.1.1). [N 3A, 26a; N C, 14b] I-11
koe met gebogen, opgezette rug bochel: bøxǝl (Meeswijk, ... ), bǫxǝl (Rotem), bult: bui̯lt (Hoepertingen), bult (Niel-Bij-Sint-Truiden), bølt (Beringen, ... ), bø̄lt (Gennep, ... ), bø̜lt (Geistingen), bultenaar: bøltǝniǝr (Halen), bultige koe: bø̜ltǝgǝ kø̜̄ (Wellen), bultrug: bøltrøx (Achel), bø̄ltrøx (Neerpelt), gepokkelde koe: gǝpōkǝldǝ kō (Gronsveld), heuvelrug: hø̄vǝlrø̜k (Baarlo), hoge rug: hoi̯gǝ rø̜k (Ulestraten), hugǝ røx (Bocholt, ... ), hugǝ rø̜̄k (Lanklaar), hugǝ rø̜k (Oost-Maarland), hugǝ rø̜q (Oirsbeek), hugǝ rɛx (Oud-Waterschei), hugǝn rẽx (Kermt), hux røx (Bree), huxǝ ryk (Borlo), hygǝ rɛx (Spalbeek), hōgǝ røk (Holtum, ... ), hōgǝn røk (Grathem), hōu̯gǝ røx (Wellen), hūgǝ røk (Velden), hūgǝ rø̜k (Boekend, ... ), hūǝgǝ røx (Kaulille), hǫu̯gǝ rø̜x (Romershoven), hǭgǝ røx (Roosteren), ugǝn rǫx (Velm), ūgǝ rē̜k (Hasselt), hondsrug: hōntsrø̜k (Neeritter), kameel: kamēl (Hamont), kameelrug: kǝmēlrø̜k (Swalmen), kǝmīǝlrø̜k (Tegelen), karperrug: karpǝrøx (Velden), karpǝrø̜̃k (Boshoven, ... ), kattenrug: katǝrøk (Maasniel), katǝrøx (Meldert), katǝrø̜k (Baarlo), kemelrug: kēmǝlrøx (Halen), kēmǝlrø̜k (Blerick), kɛmǝlręx (Val-Meer), kɛ̄i̯mǝlrøx (Herk-de-Stad), kemelsrug: kēmǝlsrøx (Overpelt), koe met een scherpe rug: kǭu̯ mɛt nǝ šē̜rpǝ rɛx (Gelieren Bret), kromme: krōmǝ (Diepenbeek), kromme pochel: krǫmǝ poxǝl (Maaseik), kromme rug: kromǝ røk (Roosteren), kromǝ røx (Lummen, ... ), kromǝ rø̜k (Lanklaar), krou̯mǝ ryx (Kinrooi), krumǝ røx (Donk, ... ), krumǝ rɛk (Hasselt, ... ), krǫmǝ røk (Baarlo, ... ), krǫmǝ røx (Beringen, ... ), krǫmǝ rø̜k (Tungelroy, ... ), krǫmǝ rɛx (Waterloos), kromme strank: krumǝ straŋk (Beverst), kruif: kruf (Hoeselt, ... ), kruǝf (Borgloon), krūf (Borgloon, ... ), krǫf (Maastricht, ... ), kruifrug: krufręx (Zichen-Zussen-Bolder), ongezond beest: ǫŋǝsǫndǝ biǝst (Rummen), poekel: pukǝl (Bocholtz, ... ), poekelrug: pukǝlrø̜k (Klimmen), poekelsrug: pukǝlsrø̄k (Epen), pūkǝlsrø̜k (Mechelen), pokkel: pokǝl (Boorsem, ... ), pø̜kǝl (Obbicht), pǫkǝl (Heugem, ... ), pokkelkoe: pōkǝlkō (Eisden), pokkelsrug: pokǝlsrø̜k (Einighausen), ronde rug: rōndǝ røx (Meijel), rǫŋǝ røk (Eygelshoven), scheve kromme rug: šē̜i̯vǝ kromǝ rē̜i̯x (Bree), sterke rug: stęrkǝ røx (Sint-Truiden), stęrkǝ rø̜k (Maaseik), stɛrkǝ røk (Middelaar), varkensrug: vɛrkǝsrøk (Sevenum), vɛrkǝsrø̜k (Herten), zalenrug: zãlǝrøx (Lummen), zekelrug: zēkǝlręx (Opoeteren) [N 3A, 145c] I-11