e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
wielen van de cultivator achterraden: áxtǝr[raden] (Merselo), achterrader: axtǝr[rader] (Cadier, ... ), ātǝr[rader] (Gronsveld, ... ), achterste raden: ɛ.xtǝrstǝ [raden] (Aijen), achterste rader: ā.tǝšǝ [rader] (Simpelveld), ē̜tǝrstǝ [rader] (Kronenberg), grote raden: grōǝtǝ [raden] (Mook, ... ), grūǝtǝ [raden] (Lottum), klein rad: klē̜n rat (Aijen, ... ), klein radje: klē̜n rɛʔjǝ (Siebengewald), klęi̯n rɛ ̝tjǝ (Lottum), raadje: rē̜tjǝ (Heythuysen, ... ), rē̜tšǝ (Genk), rǭtšǝ (Stokrooie), rad: rǭǝt (Borlo, ... ), rader: [rader] (Heythuysen, ... ), rai̯ǝr (Cadier), rāi̯ǝr (Heythuysen, ... ), rār (Bleijerheide, ... ), rē̜r (Baarlo), rǫǝi̯ǝr (Gronsveld, ... ), rǭi̯ǝr (Lanaken), rǭr (Genk, ... ), radjes: rɛtjǝs (Gennep, ... ), rel: rɛl (Kinrooi), rol: rǫl (Gronsveld, ... ), rolletje: rø̜lkǝ (Gronsveld, ... ), rullen: rø̜lǝ (Cadier, ... ), ręlǝ (Grote-Spouwen), slof: sluf (Borlo, ... ), šlof (Tegelen), voorrad: vȳrra.t (Simpelveld), vȳrrā.t (Cadier), vø̄ ̞rrāt (Kronenberg), vø̜̄rrǫǝt (Gronsveld, ... ), voorrader: vø̄ ̞r[rader] (Kronenberg), vø̜̄r[rader] (Gronsveld, ... ), voorste rader: vø̜̄rstǝ [rader] (Cadier), voorstel: vø̜rstę ̞l (Aijen, ... ), voorwagen: vȳrwān (Simpelveld), vø̄rwāgǝ (Lottum), vø̜rwāgǝ (Aijen, ... ), voorwieltje: vø̜rwilǝkǝ (Ottersum) De wielcultivator, die van achteren steeds twee wielen heeft, wordt van voren ondersteund door een klein zwenkwiel ofwel - en dan betreft het meestal een zwaarder model - door een tweewielig voorstel. [N 11, 78a add.; N 11IA, 151; monogr.] I-2
wielen van de voorploeg dobbele rader: dǫbǝl rār (Margraten  [(aan de wentelploeg)]  ), ploegrader: [ploeg]rār (Tegelen), [ploeg]rēr (Sint-Truiden), raadjes: røę̄tšǝs (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), rader: rā.r (Sittard), rār (Margraten), rǫǝi̯ǝr (Gronsveld), rǭ.r (Genk), rullen: rɛlǝ (Val-Meer), wielen: wīln (Koersel) [N 11, 31.II.b add.; monogr.] I-1
wielerwedstrijd fietsconcours: Sub wielrennen: ongebr.; steeds omschreven o.a. met fietswèdstrijd, -kóngkoer.  fietskóngkoer (Maastricht), fietsenrennen: fitserenne (Geleen, ... ), fietsrennen: fietsrenne (Epen, ... ), fietsrennen (Urmond), fitsrenne (Guttecoven, ... ), fitsrennen (Born), fitsrɛnə (Eys), fietswedstrijd: Sub wielrennen: ongebr.; steeds omschreven o.a. met fietswèdstrijd, -kóngkoer.  fietswèdstrijd (Maastricht), kermiskoers: kèrmiskoers (Eigenbilzen), klassieker: klassieker (Kelpen, ... ), koers: en kōē.rs (Zolder), koe:rs (Bocholt), koerrs (Ittervoort), koers (Achel, ... ), koersj (Mheer), koirs (Loksbergen), kours (Vorsen), koêrs (Hoeselt), kurs (Eigenbilzen, ... ), kuurs (Vlijtingen), kūrs (Bree, ... ), ky(3)̄rs (Opglabbeek), ky:rs (Meeuwen), kòers (Gors-Opleeuw), kóers (Sint-Truiden), kórs (Kanne), kôê.rs (Zolder), ɛn koers (Bilzen), < Fr. course.  kurs (Lommel), [Alg. opmerking: de invuller is een nieuwe medewerker en heeft enkel vernederlandste woorden genoteerd die reeds tussen haakjes in de vraagstelling gesuggereerd werden]  koers (Heers), Fr. course.  koers (Tongeren), kurs (Hamont), Korte oe.  dë koers (Tongeren), Ook vuiloukóers.  kóers (Sint-Truiden), Van Fr. course.  kòrs (Maaseik), Vgl. pag. 559: wielerwedstrijd, z.o. koers.  kōē.ërs (Zonhoven), Z.o. koers.  koers (Hasselt), omloop: ømlōp (Nieuwenhagen), rennen: renne (Kerkrade, ... ), rennen (Vlodrop), reune (Itteren), reͅnə (Nieuwenhagen), ronde: rongde (Sevenum), runde (Hulsberg), rundje (Schimmert, ... ), rønj (Susteren), velokoers: vylokurs (Eksel), vèlokoers (Bilzen), vlokoers: velokoers (As, ... ), ville(u)koers (Hasselt), vullokoers (Heusden, ... ), De kùrs kwamp hi-j lèngs.  (vile)kùrs (Beverlo), wegrennen: weegrenne (Doenrade), weͅxreͅnə (Heerlen), wegwedstrijd: waegwedsjtried (Herten (bij Roermond)), weegwedstrijd (Wijlre), wegwedstrijd (Venray), wɛ̄xweͅtstrit (Venlo), wielerkoers: wielerkoers (Sittard), wielerronde: wielerronde (Amby, ... ), wielerwedstrijd: wielerwedstried (Maasbree), wielrennen: wielrenne (Heel, ... ), wielrennen (Maastricht), wierenne (Montfort, ... ), wilreͅnə (Meijel), wielrenwedstrijd: wielrenwetsjtreit (Kapel-in-t-Zand) 1. Wedren; 2. Wedloop. || 1. Wedren; 2. Wielerwedstrijd. || Course: 1. Wedren; 2. Wedloop. || Course: Koers, wedren, wedloop. || Course: wedren. || Koers, wielerwedstrijd. || Koers. || Koers: Snelheidswedstrijd. || Koers: Wedren van fietsen, paarden. || Koers: Wedstrijd voor wielrenners, atleten. || Koers: wielerwedstrijd. || Renwedstrijd. || snelheidswedstrijd voor wielrenners op de weg [koers, klassieker] [N 112 (2006)] || Snelheidswedstrijd voor wielrenners op de weg [koers, klassieker]. [N 88 (1982)] || Wedstrijd voor wielersport. || Wedstrijd. || Wielerwedstrijd. || Wielrennen. III-3-2
wielerwedstrijd add. fietsen (ww.): fietse (Venlo), koersen (ww.): koerse (Blerick, ... ), koersen (Brunssum, ... ) Snelheidswedstrijd voor wielrenners op de weg [koers, klassieker]. [N 88 (1982)] III-3-2
wielewaal bonte melder: bonte melder (Overpelt), geelgans: gèlgoos (Mechelen-aan-de-Maas), geelgors: gailgèes (Pey), gele gent: gaelegentsj (Heel), gele goudmerel: gèle guidmèrel (Opglabbeek), gele merel: gaele mèèrel (Neeritter), gele schrijver: gèle schrīēver (Merselo), gele viva: gɛləviva (Lommel), Frings, omgesp.  gɛ̄ləviva (Lommel), Frings/IPA, omgesp.  gɛ̄ləviva (Lommel), gele wielewaal: (gèle) wielewaal (Geysteren), galle wielewaal (Sevenum), geile wielewoal (Neerpelt, ... ), gele wielewoal (Zonhoven), gēͅle wielewaal (Tienray), gīlə/gēͅlə wiləwal (Maaseik), gèle wielewaal (Gruitrode, ... ), gèle wielewaol (Kaulille), gɛ.lə wi.ləwa.l (Neerpelt), gɛlə wiləwoͅl (Overpelt), doorgaans Frings, soms eigen spelling  gēlə wiləwoͅl (Kwaadmechelen), roep: "biete de vluuë auch  gaile wielewaal (Ell), gele wielewagen: gèle wielewage (Venray), gele wielewauw: gaele wielewauw (Nederweert, ... ), gaele wielewâw (Altweert, ... ), geile wielewouw (Weert), gèle wielwouw (Tungelroy), gèèle wielewauw (Nederweert), géle wielewouw (Tungelroy), gêle wielewouw (Weert), gele wiewaal: ge: we:waal (Tessenderlo), gele wiewoal (Eksel, ... ), giejle wieëwoal (Zonhoven), gele wiewauw: gaele wiewauw (Horst, ... ), gele wiewouw (Hamont, ... ), gēͅlə wiwōͅu̯ (Achel), gèle wiewauw (Bocholt), gɛ̄lə wīwāw (Hamont), goudblaan: goadblon (Eigenbilzen), gouden melder: gouje maelder (Echt/Gebroek), gouden merel: gouje maerel (Pey), gouje mairrel (Grathem), gouje mērəl (Stevensweert), gouje mèrel (Linne, ... ), goujemêrel (Stevensweert), gouwe merel (Ulestraten), gowjə mèrel (Pey), gulje (gouwe) méérel (Haelen), gouden merling: gouje merrelïnk (Maasbracht), gouje mērliŋk (Stevensweert), goujemaerlink (Echt/Gebroek), gouwe mèrling (Horn), gouwe mérling (Horn), gouden wielewaal: goude wielewaal (Maasbree), gouwe wielewaal (Maasbree), goudlijster: goutliester (Baexem), goudmelder: gaotmeelder (Voerendaal), goodmaelder (Oirsbeek), goodmèelder (Brunssum), goudmaelder (Berg-aan-de-Maas, ... ), goudmeelder (Amby, ... ), goudmēlder (Dieteren, ... ), goudmielder (Margraten), goudmälder (Guttecoven, ... ), goudmäèlder (Valkenburg), goudmèlder (Buchten, ... ), goudmèldër (Valkenburg), goudmèèlder (Geulle, ... ), goudméélder (Geleen, ... ), goudmêlder (Meers, ... ), goudmêêlder (Puth), goutmaelder (Sittard), goutmèlder (Berg-en-Terblijt), gou̯tmēͅldər (Kinrooi), gōtmèldər (Merkelbeek), goͅwtmēͅlbər (Rekem), gòòdmēèldər (Koningsbosch), góódmèèlder (Brunssum), —mulder?; IPA; omgesp.  goutmēldər (Meeswijk), goudmeling: goadmjalling (Rosmeer), goatmjalling (Rosmeer), goodmeling (Schaesberg), goodmèèling (Ubachsberg), goodmèëling (Heerlen), goodméëling (Heerlen), gootmeejling (Heerlen), goudmèling (Welten), goudmerel: goadmjèle (Rosmeer), godmèrel (Nuth/Aalbeek), goldmerel (Brunssum), goldmérl (Stein), goo.tmè.le (Waubach), goodmehle (Rimburg), goodmeijalle (Mheer), goodmejalle (Mheer), goodmeïle (Eys), goodmjalle (Mheer), goodmèrel (Eigenbilzen), gootmeejele (Vijlen), gootmäle (Vijlen), gotmīələ (Sint-Geertruid), goud mērel (Reppel), goudmaelie (Gronsveld), goudmaerel (Echt/Gebroek, ... ), goudmerel (Amby, ... ), goudmielə (Margraten), goudmjèlie (Eijsden), goudmäle (Wijlre), goudmälə (Noorbeek), goudmärel (Hunsel, ... ), goudmèlie (Gronsveld), goudmèrel (Beegden, ... ), goudmêler (Peer), goudmêrel (Peer), goudmërel (Stevensweert), goutmaerel (Nederweert), goutmierel (Maaseik), goutmèle (Wijlre), goutmèèrel (Baexem, ... ), goüdmëlie (Gronsveld), gōūdmeilië (Oost-Maarland), goͅu̯tmēͅrəl (Beringe, ... ), guidmairel (ai=ɛ) (Bree), guidmèrel (Meeuwen), gòltjmèèrel (Roermond), gòltmèèrel (Herten (bij Roermond), ... ), gòòd mèile (Gulpen), gøͅydmɛ.rəl (Bree), joodmäele (Kerkrade), jootmäel (Gemmenich), Frings  gōtmēͅrəl (Gelieren/Bret), Frings; half lang als lang omgespeld  gōͅutmerəl (Lanklaar), goudmerel  jood’meële (Bleijerheide, ... ), IPA, omgesp.  gōͅu̯tmēərəl (Rekem), lett. goudmerel  guidmèler (As, ... ), goudmerlan: wrsch.  goudmeloo (Jeuk), goudmerling: goudmèrling (Beegden), goudmulder: goudmûlder (Elen), goutmölder (Heel), oriolus  goͅu̯tmøͅldər (Meeswijk), goudsmelder: goutsmèlder (Helden/Everlo, ... ), goudsmerel: goldsj-märel (Roermond), gulden merel: golje mèè.rel (Boukoul, ... ), goulje mèèrel (Montfort), #NAME?  gòlje mèèrel (Roermond), gulden merling: go:lje maerel(ink) (Roermond), golje maerelink (Herten (bij Roermond)), golje mèrling (Haelen, ... ), gòlje mèèreling (Swalmen), gòlje mérlink (Maasniel), gulden wielewaal: golde wielewaal (Velden, ... ), golde wielwaal (Velden), goldewielewaal (Blerick), koekeloevigoe: of—viju; vdBerg; omgesp.  kukəluwigu (Borgloon), lijster: liestŏr (Vaals), lîester (Gulpen), maartsveulen: mièrtsveule (Neerbeek), meiveulen: meivéúlle (Stein), mulle: nazien  m’øͅlə (Remersdaal), paradijsmus: parədiesmös (Tegelen), roeter: ruətər (Hasselt), tureluur: tuureluur (Eijsden), wielewaal: weͅi̯ələwāl (Hasselt, ... ), wi:ləwoəl (Heers), wiele-waal (Afferden), wielewa (Beegden, ... ), wielewaa (Leveroy), wielewaai (Middelaar), wielewaal (Baarlo, ... ), wielewaol (Hees, ... ), wielewawel (Jeuk), wielewāl (Leveroy, ... ), wielewoal (Eigenbilzen, ... ), wielewoil (Herk-de-Stad), wielewoul (Gennep), wielewoäl (Eksel), wielwaal (Bergen, ... ), wielëwôol (Hoeselt), wieləwool (Alken), wiē(le)waol (Bilzen), wiēlewāl (Heythuysen, ... ), wilewaul (Gelinden), wilewōͅl (Tongeren), wiləwa.l (Stokkem), wiləwal (Kaulille, ... ), wiləwāl (Beringe, ... ), wiləwoul (Ulbeek), wiləwōl (Neerpelt), wiləwōͅl (Overpelt), wiləwōͅəl (Gutshoven), wiləwoͅul (Overpelt), wiləwoͅuəl (Lommel), wiləwoͅu̯əl (Lommel), wiləwøͅ.al (Hechtel), wiələwoͅəl (Niel-bij-St.-Truiden), wī-lə-wāl (Siebengewald), wīēlewaal (Hoensbroek), wīləwāl (Houthalen, ... ), wīləwōͅl (Sint-Lambrechts-Herk), Frings  wiləwōͅl (Gelieren/Bret), wīləwoͅai̯l (Borgloon), Frings, omgesp.  wiləwoͅu̯əl (Lommel), maakt zijn nest van uitwerpselen van koe hangend aan boomtak  wielewaal (Ittervoort), vdBerg; omgesp.  wiləwal (Stokrooie), wiləwāəl (Wellen), wiləwōͅ (Sint-Truiden), wīləwōͅl (Veldwezelt), wielewagen: wielewaage (Venray), wielewage (Oostrum), wielewagen (Venray), wielewauw: wielewauw (Laar, ... ), wielewouw (Tungelroy, ... ), wīējlewouw (Weert), wiewaal: wei-wāl (Hasselt), wej.wḁḁl (Hasselt), wi:woͅ:əl (Borgloon), wi`woal (Zepperen), wiewaal (Beringen, ... ), wiewael (Spalbeek), wiewaol (Ulbeek, ... ), wiewaël (Diepenbeek), wiewoal (Genk, ... ), wiwāil (Diepenbeek), wiwāl (Paal), wiwoͅw (Zonhoven), wīwāl (Hasselt), [Oriolus oriolus]  wīēwôol (Tongeren), Frings  wēwōͅl (Hoeselt), wīwōͅəl (Beverst, ... ), IPA, omgesp.  wīwōͅl (Beverst), wiewauw: wiewauw (Maastricht), wiewaw (Horst), orioluis  wiwōͅuw (Hamont), woutervogel: woutervwogel (Eigenbilzen) goudmerel || Hoe heet de wielewaal? [DC 06 (1938)] || wielewaal [SGV (1914)], [ZND 43 (1943)], [ZND m], [ZND m] || wielewaal (24 schuwe zomervogel in boomkruinen; man prachtig geelzwart, prachtig gevlochten nest; opvallende roep [duu-de-luo] [N 09 (1961)] || wielewaal, goudmerel III-4-1
wielgaffel arm: ɛrǝm (Klimmen, ... ), balk: (mv)  bɛlk (Mechelen, ... ), bɛlǝk (Schimmert), balkje: (mv)  bɛlkskǝs (Schimmert), burrie: bɛrǝx (Zutendaal), (mv)  børis (Weert), fourche: furš (Jeuk), gaffel: gafǝl (Ell, ... ), gavel: gāvǝl (Ottersum), gavelspil: (mv)  gāvǝlspīǝlǝ (Sevenum), radbrug: rāt˱brø̜k (Guttecoven), schei: šęj (Neeritter), vork: vōrk (Posterholt), vǫrǝk (Panningen) De twee schuingeplaatste stijltjes die samen een soort vork vormen waartussen het drijfwiel van het spinnewiel loopt. Volgens de informant van K 353 is deze gaffel daar onbekend. [N 34, B7] II-7
wielsleutel, chapeausleutel chapeausleutel: šapōsliǝtǝl (Bilzen), šapōslø̜tǝl (Maastricht), šapōšløsǝl (Simpelveld), dopsleutel: dopsleutel (Geulle), dǫpslø̜tǝl (Meerlo), patentsleuter: pǝtɛntslø̜jtǝr (Bevingen), radsleutel: rǭtsliǝtǝl (Bilzen  [(zes- of achtkantige ringsleutel om moeren op assen los te draaien)]  ), wielsleutel: wīlslø̜tǝl (Heijen, ... ), zeskantige ringsleutel: zɛskãntegǝ reŋslø̜tǝl (Tessenderlo), zinksleutel: zeŋkšlyǝtǝl (Klimmen) In het algemeen een sleutel om de moer op de as van een wiel los te draaien. Het woordtype patentsleuter (P 176b) is waarschijnlijk de benaming voor een sleutel waarmee de moeren van patentassen van rijtuigen konden worden losgedraaid. Dergelijke assen hoefden niet meer met vet te worden gesmeerd, maar bezaten een in de as uitgespaarde ruimte voor olie die er voor zorgde dat de draaiende delen tijdens het rijden gesmeerd werden. Ook de radsleutel was volgens de informant uit Q 83 speciaal voor het los- en vastschroeven van de moeren op vetassen (van karren en wagens) en patentassen (van koetsen). Het woordtype zinksleutel (Q 111) verwijst naar het feit dat dergelijke moeren doorgaans verzonken op de as waren aangebracht. Zie ook afb. 204. De woordtypen chapeausleutel en dopsleutel werden vooral gebruikt voor een sleutel waarmee de schutkappen op de naafbussen bij metalen wagenassen los- en vastgedraaid konden worden. Zie ook het lemma "schutkap" in de paragraaf over de karsmid, pag. 135. [N 33, 300j] II-11
wielsteunen armen: ɛrǝm (Hoensbroek), blekken: blɛkǝ (Opitter), mikarmen: mek`ɛrǝm (Maasmechelen), schoren: šǭrǝ (Puth), slagers: sliǝgǝrs (Weert), slēgǝrs (Neeritter), slɛ̄gǝrs (Paal), šlāgǝrs (Epen), šlę̄gǝrs (Maasniel, ... ), spieën/spijen: spijǝn (Lommel), spijbanden: spɛ̄jbanǝ (Peer), staanders: stø̜̄ndǝrs (Montfort), štǭndǝrs (Epen), steunarmen: štø̄n`ɛrǝm (Herten), steunbalken: stø̄nbalǝkǝ (Meijel), steunen: stø̄nǝ (Tungelroy), štø̄nǝ (Baarlo), stijpen: štipǝ (Munstergeleen, ... ), stopwiggen: stopwiggen (Grathem), streefbomen: strēǝf˱bø̜jm (Holtum), streven: štrēvǝ (Bocholtz), štrę̄vǝ (Klimmen) De latten, balkjes of ijzers die het spoorwiel van de rosmolen ondersteunen. [N D, 29] II-3
wielstoel afschrijfdis: āfšrīf˱døš (Eygelshoven), afschrijfstoel: āfšrīfštōl (Eygelshoven), bok: bok (Groot Genhout), driepoot: dripōt (Neer), houwblok: howblǫk (Klimmen), naafblok: nāf˱blǫk (Mechelen), peelblok: pēlblǫk (Weert), radbok: rāt˱bǫk (Montfort), speekbank: špęjk˱baŋk (Doenrade), velliebank: vęlibaŋk (Tessenderlo), vierpoot: vērpōt (Neer) Een blok, bank of driepoot, voorzien van een pin, waarop de gespaakte naaf van een velg wordt voorzien. Het geheel ligt daarbij horizontaal op de wielstoel. De velg van een karrenwiel bestaat uit een aantal segmenten. Die worden eerst op de spaken gelegd om te passen. Vervolgens worden de spaken op lengte afgezaagd. Dan worden met behulp van hamer en beitel of een speciaal werktuig, de pennendraaier, aan het uiteinde van de spaken pennen gestoken of gedraaid. Tot slot worden de velgsegmenten definitief aan elkaar en aan de spaken vastgemaakt. Zie ook de lemmata ɛvelgɛ en ɛvergaringenɛ in wld I.13, pag. 16-18.' [N G, 9] II-12
wierook wierook: de wirròuk (Tongeren), dər wīrōk (Montzen), wienrouk (Maastricht), wieouk (Maastricht), wieraok (Gulpen, ... ), wierauch (Beesel), wierauk (Boorsem, ... ), wierek (Baarlo, ... ), wierk (Meijel, ... ), wieroak (Eigenbilzen, ... ), wieroeek (Eksel, ... ), wieroek (Eksel, ... ), wieroewek (Tessenderlo), wierok (Neerpelt), wierooch (Kerkrade), wierook (Baarlo, ... ), wierouk (Echt/Gebroek, ... ), wierowek (Achel), wierruik (Ospel), wieruik (Bree), wieróek (Sint-Truiden), wiroek (Sevenum), wirōēk (Loksbergen), wirrek (Sevenum), wirroek (Jeuk), wirroeëk (Sint-Truiden), wiruək (Meijel), wīērook (Maastricht), wīērouk (Maastricht), wīērōōk (Nieuwenhagen) Wierook [wierek, wierooch?]. [N 96B (1989)] III-3-3