e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
werkbroek boks: boks (Kelmis), bombazijnen boks: bombǝzinǝboks (Sevenum), bomǝzīnǝboks (Meterik), turksleren boks: tø̜rǝfslęrǝboks (Meijel), tø̜rǝkslē̜rǝboks (Ospel) Bepaalde broek bij het steken van turf gebruikt. [I, 20] || Blauwe linnen broek die men bij het werk droeg. [monogr.] || De kleding van de turfsteker moet eerder sterk zijn en meer berekend op de invloed van wind, regen en zonneschijn dan fraai. [I, 20] II-4
werkdaagse hoed `s werkdaagse hoed: me ’s werdesse (Val-Meer), menne swè-daogschen hoed (Wellen), menə swardešə hūt (Koninksem), mĕnĕ swerrigsen hoet (Beverst), mien ’s werkdaagsen hood (Kaulille), miene wèrdisjen (Mheer), miene ’s werkdaagschen hoot (Ophoven), mienge werkdaagsch (Welkenraedt), mijn werkdaagschen hoed (Eksel), mijne sweresen hoed (Hoeselt), mijne ’s werkdaagschen (Wijchmaal), mène swerdesen (Lanaken), mən swardəsən (Martenslinde), mənə swaerdəsən (Mechelen-aan-de-Maas), mənə swāērdəsən ōt (Rekem), m’n swerkdaagschen hoət (Kuringen), m’ne werdische (Amby), swaerdəsə(n) (Opgrimbie), swɛjrdoogsen (Hoepertingen), swɛrdəs (Borgloon), ’s werdessen (Bilzen), `s werkeldaagse hoed: min werkeldaagsch kostum (Rotem), mĭnə wĭrkəldāxsən hōt (Molenbeersel), zwerkeldaagsche hood (Bocholt), `s werkendaagse hoed: mene swerkəndāxse hut (Peer), mene sweͅrkendoxsen (Gelinden), menne ’s werkendagschen hoed (Overpelt), minə swerkəndaxsən hūt (Sint-Huibrechts-Lille), minə swēͅrkəndaxsən hut (Hamont), nø swerkənsdagsøn hūd (Oostham), alledaagse hoed: alledaagschen hoed (Heusden), men alledaagschen hoot (As), mennən allədāxsən hōt (Opglabbeek), mien alledaagsche hood (Neeroeteren), miene alledaagsche hoot (Gruitrode), mijn alledaagschen hoed (Eksel), mënën allëdaagsën ood (Lanklaar), m’n alledaagsche hoot (Niel-bij-As), kwade hoed: kojen hoet (Heers), meͅnə kūə hut (Halen), slechte hoed: mäne släxtn hut (Tessenderlo), van alledag: van alledaag (Kanne), werkdaags: wèrdes (Montzen), werkdaagse hoed: menə werkdāxsən (Zonhoven), werekdaagse (Zichen-Zussen-Bolder), werkendaagse hoed: meͅnə weͅrəkəndaxsə oed (Sint-Truiden), werkedagse (Beringen) mijn werkdaagse hoed [ZND 08 (1925)] III-1-3
werkdaagse jas <werkdag>: werkdaag (Heijen), wèrkdoog (Sint-Pieter), `s werkdaagse jas: ene swerdese jas (Maasbree), sjwerdese jas (Belfeld), sjwerrese jas (Reuver), ènne twärdègse jas (Velden), ⁄ne sjwĕrdesche joas (Panningen), ⁄ne swerdisse joas (Helden/Everlo), ps. deels omgespeld volgens Frings.  sjwɛ̄jøͅse} jas (Buggenum), sjwɛ̄rdese} jas (Schimmert), ⁄ne [swɛ̄rdese} jas (Heer), `s werkendaagse jas: inne swerkendagse jas (Sevenum), ’s werkendàgsche jas (Lottum), aldaag: al daag (Bingelrade), aldaagse jas: aldaagse jas (Asenray/Maalbroek), eine aldaagsche jas (Dieteren, ... ), eine aldaagse jas (Buggenum), einen aldase jas (Neeritter), ene aldaagse jas (Urmond), ps. boven de a (van al... en jas) staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  einen aldaachse jas (Grevenbicht/Papenhoven), ps. boven de a (van jas) staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  einen aldaagsche jas (Beegden), alledaagse jas: alledaagsche (Beesel), ⁄n alledaagsche jas (Swalmen), jas voor `s werkdaags: eene jas veur sjwĕrdes (Posterholt), eine jas veur sjwĕrdes (Berg-en-Terblijt), eine jas veur ⁄s werdes (Kessel), inne jas vuur swerdes (Mechelen), ps. deels omgespeld volgens Frings.  eine jas [vø͂ͅr sjwɛ̄jøͅs (Buggenum), jas voor `s werkeldaags: eine jas veur sjwerkeldaas (Buchten), eine jas veur swerkeldaags (Hunsel), eine jas veur ⁄s werkeldaags (Echt/Gebroek), eine jas veur ⁄s-werkeldaags (Obbicht), eine jas veur ⁄t sjwerkeldes (Sittard), jas voor aldaag: eine jas veur aldaag (Maasbracht), ps. deels omgespeld volgens Frings.  eine jas [vø͂ͅr} aldaag (Buggenum), jas voor de werkdagen: eine j. v.d. werdeg (Schinnen), eine jas veur de wirkdaag (Herten (bij Roermond), ... ), eine jas veur de wèrkdaag (Mheer), ene jas veur de wèrkdaag (Amby, ... ), enne jas vur de wèrkdage (Leunen), enne jas vör de werkdaag (Gulpen), ’ne jas veur de werdige (Borgharen), ps. invuller heeft geen volledig antwoord gegeven; misschien enen jas veur de wirkendaag? (wat is dan de meervoudsvorm van wirkendaag?).  enen jas veur de ..... (Susteren), jas voor de werkeldagen: eine jas veur de werkeldaag (Herten (bij Roermond), ... ), eine jas veur de wĕrkeldaag (Guttecoven), jas voor de werkendagen: eine jas vur de werrekendaag (Oirlo), enne jas vĕŭr de werkendaag (Meterik), enne jas vur de w`ĕrkendaag (Horst), jas voor het werkendaags: eine jas veur ⁄t werkendaags (Venlo), jas voor op de werkdagen: ine jas veur op de wirkdaag (Oirsbeek), rok voor het werkeldaags: ene rok veur etwerkeldaags (Rimburg), stoep voor `s werkeldaags: shtoep veur swerkeldes (Banholt), werkdaagse jas: eene wĕrdesche jas (Posterholt), ein ⁄s werkdaagse jas (Horn), eine werdese jas (Klimmen), eine werdisje jas (Munstergeleen), werkdaagsche jas (Blerick, ... ), wĕrdaagse jas (Steyl), wèrkdagschejas (Venray), ⁄ne werdesche jas (Baarlo, ... ), ps. deels omgespeld volgens Frings.  wɛ̄rdise} jas (Schimmert), werkdaagsjas: werdesjas (Heek, ... ), werkdes jas (Valkenburg), werkeldaagse jas: eine werkeldaagsche jas (Lutterade), eine werkeldaagse jas (Doenrade, ... ), ene werkeldaagse jas (Meerssen), ĕĕne werkeldaagse jas (Schinveld), ĕĕne werkeldaase jas (Schinveld), werkeldaagsche jas (Asenray/Maalbroek, ... ), ⁄ne werkeldagse jas (Eys), ⁄s werkeldaagse jas (Broeksittard), ps. boven de a (bij jas) staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  eine wĕrkeldaagse jas (Stevensweert), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  einen wĕrkeldaagsche jas (Beegden), werkeldaagse rok: werkeldaagsche rok (Heerlen), werkeldaagsjas: werkeldaags jas (Vijlen), werkeldaagsjas (Brunssum, ... ), werkeldagsjas (Gulpen), werkeldaagsrok: werkeldaachsrok (Simpelveld), werkendaagse jas: eine werkendaagsche jas (Grubbenvorst), enne wĕrkendagse jas (Well), enne wèrkendagsche jas (Meerlo), enne ⁄s werkendagsche jas (Wellerlooi), inne wĕrkendaagse jas (Swolgen), ènne wĕrkenddagse jas (Gennep), ènne wèrkendaagse jas (Blitterswijck), ènne wêrkendagsche jas (Merselo), ’nne wèrkendaagsche jas (Arcen), ⁄n werkendagschejas (Afferden), werkjas: werkjas (Nederweert), werkkleren: wirkkleejer (Heerlen) werkdagen (mv.) [een jas voor de - ] [SGV (1914)] III-1-3
werkdaagse muts `s werkendaagse muts: Veldeke (iets gewijzigd) = werkendaagse (muts), die veel gedragen werd, die beter strak om t hoofd sloot, zonder veel versiering  sjwerdesse (Tegelen) muts, strakke ~, in de betekenis van soort muts; betekenis/uitspraak [N 26 (1964)] III-1-3
werkdag werkdag: eene jas veur sjwĕrdes (Posterholt), eene wĕrdesche jas (Posterholt), ein ⁄s werkdaagse jas (Horn), eine j. v.d. werdeg (Schinnen), eine jas veur de wirkdaag (Herten (bij Roermond), ... ), eine jas veur de wèrkdaag (Mheer), eine jas veur sjwĕrdes (Berg-en-Terblijt), eine jas veur ⁄s werdes (Kessel), eine werdese jas (Klimmen), eine werdisje jas (Munstergeleen), ene jas veur de wèrkdaag (Amby, ... ), ene swerdese jas (Maasbree), enne jas vur de wèrkdage (Leunen), enne jas vör de werkdaag (Gulpen), ine jas veur op de wirkdaag (Oirsbeek), inne jas vuur swerdes (Mechelen), kleer vör swerdes (Bilzen), me ’s werdesse (Val-Meer), menne swè-daogschen hoed (Wellen), menə swardešə hūt (Koninksem), menə werkdāxsən (Zonhoven), mĕnĕ swerrigsen hoet (Beverst), mien ’s werkdaagsen hood (Kaulille), miene wèrdisjen (Mheer), miene ’s werkdaagschen hoot (Ophoven), mienge werkdaagsch (Welkenraedt), mijn werkdaagschen hoed (Eksel), mijne sweresen hoed (Hoeselt), mijne ’s werkdaagschen (Wijchmaal), mène swerdesen (Lanaken), mən swardəsən (Martenslinde), mənə swaerdəsən (Mechelen-aan-de-Maas), mənə swāērdəsən ōt (Rekem), m’n swerkdaagschen hoət (Kuringen), m’ne werdische (Amby), schwerdigse kleiër (Tegelen), sjwaèrdegs good (Eijsden), sjwendusse kleijer (Baarlo), sjwerdese jas (Belfeld), sjwerdese kleier (Posterholt, ... ), Sjwerdese kleier (Tegelen), sjwerdese kleijer (Grathem, ... ), sjwerdese klijjer (Vlodrop), sjwerdichse kleier (Eijsden), sjwerdisje kleyer (Neer), sjwerdèsse kleijer (Swalmen), sjwerredes dinge (Panningen), sjwerredese klèjer (Panningen), sjwerrese jas (Reuver), swaerdesse kleier (Klimmen), swaerdəsə(n) (Opgrimbie), swedəsə kleͅiər (Neerharen), swerdaagse kléjer (Borgloon), swerdesdinge (Egchel), swerdese kleijer (Kessel), swerdeskleier (Uikhoven), swerdesse kleijer (Egchel), swerdigse kleijer (Itteren, ... ), swerdisse kléjer (Belfeld), swerdjese kleijer (Ell, ... ), swerdjesekleijer (Haelen), swerdəsə klēͅr (Eigenbilzen), swerrekdjes kleid (Tungelroy), swērdəsklejər (Val-Meer), swērdəsə klejər (Zichen-Zussen-Bolder), sweͅrdoͅXsə kleͅjər (Borgloon), sweͅrdoͅxsə kléjər (Ketsingen), sweͅrdəsə kler (Millen), sweͅrdəsə klēr (Riksingen, ... ), sweͅrdəsə kleͅijər (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), swjerdigse kleijer (Nunhem), swèrdese kléjer (Eind), swèrresdinge (Meijel), swɛjrdoogsen (Hoepertingen), swɛrdəs (Borgloon), swɛrdəsə klēr (Wintershoven), swɛrdəsə kliər (Meijel), swɛrdəsə klɛijər (Mechelen-aan-de-Maas), waerdese kleier (Klimmen), waerdesse klei-jer (Klimmen), waerdigsekléjer (Bemelen), wedigse kleijer (Oirsbeek), werdes klijer (Hoensbroek), werdese kleejer (Oirsbeek), werdesjas (Heek, ... ), werdeskleijer (Geulle, ... ), werdesklijjer (Epen), werdesklèjer (Hoensbroek), werdesse klèjer (Puth), werdigse kleier (Schinnen), werekdaagse (Zichen-Zussen-Bolder), werkdaag (Heijen), werkdaagsche jas (Blerick, ... ), werkdaagskleier (Maastricht), werkdes jas (Valkenburg), werkdigse kleier (Beesel), wēͅrdoͅxsə klēr (Diepenbeek), wēͅrdəskleͅjər (Teuven), wĕrdaagse jas (Steyl), weͅrdəsə klēr (Tongeren), wèrdes (Montzen), wèrdese klîer (Brunssum), wèrkdagschejas (Venray), wèrkdoog (Sint-Pieter), wèèrdes kléjer (Mheer), wèèrdeskléjer (Margraten), wèèrdigse kleijer (Klimmen), zjwerdigse klééjer (Oost-Maarland), zwerdigse kleijer (Guttecoven), ènne twärdègse jas (Velden), ’ne jas veur de werdige (Borgharen), ’s werdessen (Bilzen), ’s werkdaagse kleren (Kwaadmechelen), ’s werresdinge (Meijel), ⁄ne sjwĕrdesche joas (Panningen), ⁄ne swerdisse joas (Helden/Everlo), ⁄ne werdesche jas (Baarlo, ... ), ⁄s werdjese kleier (Tungelroy), Lett. des werkdags.  sjwérdese klyjer (Gronsveld), ps. deels omgespeld volgens Frings.  eine jas [vø͂ͅr sjwɛ̄jøͅs (Buggenum), sjwɛ̄jøͅse} jas (Buggenum), sjwɛ̄rdese} jas (Schimmert), wɛ̄rdise} jas (Schimmert), ⁄ne [swɛ̄rdese} jas (Heer), Sub sjwerdes, op werkdagen, daags.  sjwerdese kleier (Tegelen), werkeldag: `s werkeldaagse kleijer (Maasbracht), eine jas veur de werkeldaag (Herten (bij Roermond), ... ), eine jas veur de wĕrkeldaag (Guttecoven), eine jas veur sjwerkeldaas (Buchten), eine jas veur swerkeldaags (Hunsel), eine jas veur ⁄s werkeldaags (Echt/Gebroek), eine jas veur ⁄s-werkeldaags (Obbicht), eine jas veur ⁄t sjwerkeldes (Sittard), eine werkeldaagsche jas (Lutterade), eine werkeldaagse jas (Doenrade, ... ), ene rok veur etwerkeldaags (Rimburg), ene werkeldaagse jas (Meerssen), ĕĕne werkeldaagse jas (Schinveld), ĕĕne werkeldaase jas (Schinveld), min werkeldaagsch kostum (Rotem), mĭnə wĭrkəldāxsən hōt (Molenbeersel), shtoep veur swerkeldes (Banholt), sjwerkəldaagsə kléjər (Holtum), swerkeldaagse kleijer (Grathem), swerkeldāxsə klēͅiər (Bree), werkeldaachsrok (Simpelveld), werkeldaags jas (Vijlen), werkeldaags klei-er (Bleijerheide), werkeldaagsche jas (Asenray/Maalbroek, ... ), werkeldaagsche rok (Heerlen), werkeldaagse kleier (Ubachsberg, ... ), werkeldaagse kleijer (Brunssum, ... ), werkeldaagse klejer (Schinveld), werkeldaagse klijjer (Waubach), werkeldaagse kléejer (Brunssum), werkeldaagsjas (Brunssum, ... ), werkeldaagskleijer (Eygelshoven), werkeldaagskléjer (Brunssum), werkeldaarse kleier (Kerkrade), werkeldaarskleijer (Vaals), werkeldaase kléjer (Horn), werkeldagseklééjer (Mechelen), werkeldagsjas (Gulpen), werkeldeskleier (Simpelveld), werkeldigse/-daagse kleijer (Thorn), werrekeldaagse kléër (Wittem/Partei), wèrkeldaagse klèjer (Mechelen), wérkeldaagse kléjer (Bocholtz, ... ), zwerkeldaagsche hood (Bocholt), ⁄ne werkeldagse jas (Eys), ⁄s werkeldaagse jas (Broeksittard), ⁄s werkeldigse kleier (Maasniel), Gen. van werkdag, met prothetische s.  swaerkəlda.xs}e kleren (Meeuwen), ps. boven de a (bij jas) staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  eine wĕrkeldaagse jas (Stevensweert), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  einen wĕrkeldaagsche jas (Beegden), werkendag: `s werkendaagse klieër (Venray), `s werkendagse klier (Venray), `t sweredagsdinge (Lummen), eine jas veur ⁄t werkendaags (Venlo), eine jas vur de werrekendaag (Oirlo), eine werkendaagsche jas (Grubbenvorst), enne jas vĕŭr de werkendaag (Meterik), enne jas vur de w`ĕrkendaag (Horst), enne wĕrkendagse jas (Well), enne wèrkendagsche jas (Meerlo), enne ⁄s werkendagsche jas (Wellerlooi), inne swerkendagse jas (Sevenum), inne wĕrkendaagse jas (Swolgen), mene swerkəndāxse hut (Peer), mene sweͅrkendoxsen (Gelinden), menne ’s werkendagschen hoed (Overpelt), meͅnə weͅrəkəndaxsə oed (Sint-Truiden), minə swerkəndaxsən hūt (Sint-Huibrechts-Lille), minə swēͅrkəndaxsən hut (Hamont), nø swerkənsdagsøn hūd (Oostham), s wèr"kendoogse brùk (Beverlo), sjwerkendigse kléjer (Susteren), swerkendaagse kleder (Lommel), swerkendaagse kleier (Schimmert, ... ), swerkendaagse kleijer (Blerick, ... ), swerkendaagse klyer (Venlo), swerkendaagse kléjer (Hout-Blerick), swerkendags dinge (Broekhuizen), swerkendagse klier (Rummen (WBD)), swerkendagse kliêr (Neerpelt), swerkendagse klīēr (Venray), swerkendigse dinge (Sevenum), swerkəsdaxs diŋə (Beringen), swerəkədāXsə klīər (Achel), swērkendaagse kleijer (Blerick), sweͅrkədaxse klijər (Linkhout), sweͅrkədoxsə kleͅiər (Rosmeer), sweͅrkənda.sə klijər (Velm), sweͅrkənda.sə kliər (Sint-Truiden), sweͅrkənda.xsə klīr (Borlo), sweͅrkənda.xsə klīər (Kermt), sweͅrkəndagsə kliərə (Halen), sweͅrkəndaxsdiŋə (Zelem), sweͅrkəndaxsə klīər (Hasselt), sweͅrkəndoͅxsə klejər (Opheers), sweͅrəkədaXsə klīər (Hamont), sweͅrəkəndaxsə_klīər (Hamont), sweͅrə’əndagzdeŋə (Kwaadmechelen), swirkendaagse kleijer (Roermond), swärən?əndāxsəkleiər (Lommel), swürkəndagsə kliejər (Grazen (WBD)), swɛrkəndaxsə (Donk (bij Herk-de-Stad)), swɛrkəndoͅxsə kleər (Hoepertingen), tswɛrkəndaxsiŋe (Paal), werkedaagse kliêr (Bergen), werkedaagse kléjer (Nieuwenhagen), werkedags grei (Venray), werkedagse (Beringen), werkedagskléjer (Heerlen), werkendaagse kleren (Lommel), werkendaagse klier (Venray), werkendaagse klieër (Tienray), werkendaagse kliêr (Venray), werkendagse klier (Venray, ... ), ènne wĕrkenddagse jas (Gennep), ènne wèrkendaagse jas (Blitterswijck), ènne wêrkendagsche jas (Merselo), ’nne wèrkendaagsche jas (Arcen), ’s werkendaagse kleer (Middelaar), ’s werkendagse kliere (Beverlo), ’s werkendagskleedsel (Tessenderlo), ’s werkendàgsche jas (Lottum), ’swĕrkədāxsədĕŋə (Boekt/Heikant), ’t swerkendagsgréj (Ottersum), ⁄n werkendagschejas (Afferden), ⁄s werkedaagse kleijer (Bocholt), ⁄s werkendaagse kleijer (Venlo), B.v. s werkendaags kostuum; s werkendaags gekleed.  swarəkəndaxs+ə kleiər (Lommel), ook swerdesse.  swerkendaagse dinge (Boekend), Veldeke (iets gewijzigd)  sjwerdesse (Tegelen) #NAME? || (s)werkendags kleren || [in de week] || De kleren die men in de week draagt. [DC 62 (1987)] || door-de-weekse kleren || door-de-weekse kleren [t s werkendagse dinge, werkdinge] [N 23 (1964)] || doordeweekse broek || doordeweekse jurk || doordeweekse kleren || mijn werkdaagse hoed [ZND 08 (1925)] || muts, strakke ~, in de betekenis van soort muts; betekenis/uitspraak [N 26 (1964)] || s werkendaags || werkdagen (mv.) [een jas voor de - ] [SGV (1914)] III-3-1
werkdag, weekdag `s werkdaags: sweres (Hoeselt), `s werkendaags: sweͅrkədaxs (Hamont), dagen van de week: dōͅx van də wēͅk (Bilzen), in de week: in de week  eͅnə wēͅk (Hamont), werkdag: waerdəx (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), wardi̯x (Martenslinde), wardoͅag (Koninksem), wardəx (Martenslinde), wāērəgdāx (Rekem), weerkdag (Mheer), werdig (Amby, ... ), werekdoug (Zichen-Zussen-Bolder), werkdaach (Kuringen), werkdaag (Gruitrode, ... ), werkdag (Sint-Truiden, ... ), werkdaog (Heers, ... ), werkdōͅx (Bilzen), wēͅrkdag (Sint-Huibrechts-Lille), wēͅrəkdāx (Maastricht), weͅrkdāx (Opglabbeek, ... ), wè-dâ-ëg (Wellen), wèrdech (Montzen), wèrdex (Montzen), wèrkdaag (Niel-bij-As), wèrëkdaag (Lanklaar), wêrkdaag (Neeroeteren), wərkdōͅx (Bilzen), wɛerdəx (Opgrimbie), wɛjrdag (Hoepertingen), Die uitspraak begint te verouderen.  wjḁ̄dḁ̄g (Wellen), op de a ook nog een accent aigu  waerəgdāx (Rekem), ä is lang,  wädḁ̄g (Wellen), werkeldag: werkel.dag (Bocholt), werkeldaag (Ophoven), wirkeldaag (Rotem), wĭrkəldāx (Molenbeersel), werkendag: werkedaag (As), werkedag (Beringen), werkendaag (Eksel, ... ), werkendag (Waasmont), werkendāāg (Wijchmaal), werkendāg (Overpelt), werkəndag (Oostham), weͅrkəndax (Halen, ... ), weͅrkəndāg (Hamont), weͅrkəndāx (Sint-Huibrechts-Lille), weͅrəkəndâox (Zonhoven), wärkəndag (Waasmont), wärəəndax (Tessenderlo), onder de tweede o staat ., de o is er slechts een halve  weͅrkeͅndōx (Gelinden) werkdag [ZND 08 (1925)] III-3-1
werken aanpakken: āāpàkkə (Nieuwenhagen), arbeiden: arbeiden (Stein), arbɛiə (Ottersum), arbɛjə (Siebengewald), ârbaun (Stein), èèrbei-jə (Gennep), schaffen: vgl. Sittard Wb. (pag. 364): sjaffe, schaffen; bezorgen, doen.  sjàffə (Nieuwenhagen), schravelen: sjrāēvələ (Nieuwenhagen), werk hebben: den het (vast) waerk! (Oirlo), werk hebbe (Gulpen, ... ), werken: dao waoren drie mannen, die in ’t bos moosten wèrken (Neeroeteren), dao waoren drie minsen die in ’t bos moosten wərken (Gruitrode), der woere drij minschen dè ing ’t bos moste wèrken (Sint-Martens-Voeren), di. pppə bos mestə wərkə (Neerglabbeek), die in ’t bos moesten werken (Kleine-Brogel), die in ’t bos werken moesten (Kleine-Brogel), do waorre drie minsen die in het bos mooste werken (Reppel), do ware drei mannen dij in ne bos mosten wĕrke (Stokrooie), do waren drei minsen die in het bos mosten wèrken (Grote-Brogel), do warren drij mannen dij in de bos moesten wērken (Stal), do woas drij man dij en de bos moste werreke (Genk), do wora drei mans woa en ’t bos moestə wɛrka (Tongeren), do wore dreij maan deij en de bos moeste wereke (Zichen-Zussen-Bolder), do woren drij manden, dej in ’t bos muusten werke (Rosmeer), do worren drei man dɛə ɛn de boͅs moͅste wɛrken (Diepenbeek), do worren er drei die in ’t bosch moesten werken (Neerpelt), do worə drai mannə dai ɛnt bos mo.stə werkə (Borgloon), do worə drēͅ mans dēͅ en ət bos mostə werəkə (Sint-Truiden), do wŏeren ter drij dij en de bos moste werreke (Genk), do wure drei man deij en de bos meeste werke (Zutendaal), do wurə drɛi manə dɛ.i ɛnt bos mostə wɛrkə (Genk), doa waars drij manne dij in de bès moeste werke (Beverst), doa woere drie minse die in het bos moste wirke (Kessenich), doa wőren drei lei dei in de bos moeste wèrke (Mopertingen), doe worre drij manne dy in de bos moste werke (Ulbeek), doeə weure drej manne dej inne bos mosse goeə wèrrəkə (Zolder), doo warre drij manne dei in ne bos moste werke (Godschei), dooe worre drie mā-n, dè in de beus mo-ste wèrke (Wellen), dow woare drei manne voo in het bos moesste werke (Martenslinde), doë warren drij mannen dij in ’t bos mosten werken (Linkhout), doə warə drɛi mān dɛi in ə buis muistə wɛrəkə (Alken), dō wőrə drij man, dij ɛndə bos mōstə wɛrəkə (Genk), dōə worə dre māən dei in hət bōs mōstə werkə (Wellen), dōə wŏərə drɛ̄ man dɛ̄ oͅ də boͅs moͅstə wɛrkə (Sint-Lambrechts-Herk), dø͂ͅ ware drij minse die inne bos moeste werke (Peer), dù waeren drij mannen dije in de bosch moesten wèrken (Helchteren), də. woərə drɛi ma.n dɛi in də bəs mo.štə wirəkə (Stokkem), dər wa:rə drɛi mans dɛi in tbos mostə wɛrkə (Koersel), er waore drie mannen die in ’t bos muste wèrke (Opglabbeek), er waren drie mannen die in het bos moesten werken (Hechtel, ... ), er waren drie mannen die in het bos werken moesten (Ophoven), er waren driej man die in den bos meesten wêrken (Niel-bij-As), er woere drei manne dei in t bos moste werke (Gelieren/Bret), er worre drij man dei en ’t bos werke moste (Berbroek), er worren 3 mannen dei in de bos moosten wairken (Maaseik), er wouren 3 man die in het bos moosten wirken (Kessenich), er wòren drie mān die in ’t bos meeste wərken (Beek (bij Bree)), eͅdjə toͅt na muts weͅrkə (Sint-Truiden), hadde gē tot noew motte wérken (Grote-Brogel), hadde gɛ̄ tot nø͂ͅ tø͂ͅ moete werke (Peer), haibts te tot noe mooten wairken (Maaseik), has-te bis noe moŏtte weĕrreke (Moresnet), heb ste tot now mutte werke (Martenslinde), heb ste tot nui mo.te werke (Zutendaal), heb stich tot neuw mutten werke (Rosmeer), hebs dich tot nau tau moete werke (Gelieren/Bret, ... ), hebs dich tot noe mooten wêrken (Niel-bij-As), hebs dich tot noe toe motten wirken (Kessenich), hebs dig tot nu tu mote wèrke (Opglabbeek), hebste tot nauw moete werke (Mopertingen), hebt ge moeten werken tot nu (Zolder), hebt gij tot nu moeten werken (Tessenderlo), hebt gij tot nu toe moeten werken (Hechtel, ... ), hebt-ste bis nu motte wièreken (Sint-Martens-Voeren), hebts dich nu maote werke (Reppel), hed dju tot naue moete werke (Godschei), hedde gē to no mote werken (Stal), hedde gij tot nou tou motten werken (Linkhout), hedde gij tot nou tow moeten werken (Helchteren), hedde tot nouw touw moete werken (Neerpelt), hel wereke (Itteren), hels dig tot nuwe mutte wirke (Kessenich), hepsten tot nou tou moete wĕrrĕke (Genk), het dje tot nau moette werke (Beverst), het dje tot nou motte wĕrken (Stokrooie), het jēə tot noə muttə wɛrkə (Wellen), heub ste tot nouj moete wereke (Zichen-Zussen-Bolder), hid zje tot neu motte werke (Berbroek), hidə gi to no. mo.tə wirkə (Koersel), hy djiej tot nou moete werke (Ulbeek), hè tot noue moëtte wèrke (Wellen), hèbs dich tot noe toe moten wèrken (Neeroeteren), hêdde gieə to no tow mote wêrrekə (Zolder), həb stich tot nu mooten wərkə (Gruitrode), həbst dich tot nu toe mooten wərkən (Beek (bij Bree)), hɛ d’ē toͅt nou mutə wɛrkə (Sint-Lambrechts-Herk), hɛ-i djed tót novə mőətə wɛrəkə (Alken), hɛbstə tot nou mutə wɛrkə (Genk), hɛd žēə toͅt noe motte wɛrken (Diepenbeek), hɛdja tot nauw moitə wɛrkə (Tongeren), hɛpstə tot nou mōtə wɛrəkə (Genk), moesten werken (Herk-de-Stad, ... ), moete wereke (Gingelom), moeten werken (Herk-de-Stad, ... ), mooste werken (Opglabbeek), moste werke (Gingelom), mote werke (Opglabbeek), mote wə.rkə (Neerglabbeek), motə wɛrkə (Opitter), moətə wɛrkə (Kortessem), mōstə wɛrkə (Opitter), ut wèrreke (Maastricht), veͅrkə (Bilzen), vérkə (Venlo), w(tm)rəkə (Herk-de-Stad), wa.rəkə (Weert), waerke (Oirlo, ... ), waerkə (Bocholt), waerəkə (Neerpelt), waĕrkə (Beesel), we.rəkə (Eys, ... ), weireke (Itteren), werke (As, ... ), werken (Haler, ... ), werkə (Gerdingen, ... ), werkən (Eksel), werreke (Amby, ... ), werreke sjōfte (Maastricht), werrike (Weert), werrəkə (Heers, ... ), werəkə (Eupen, ... ), werə⁄ən (Kwaadmechelen), wēērkə (Schinnen), wērke (Tienray, ... ), wērrəkə (Maastricht), wēͅrkə (Lozen), wĕrke (Schimmert, ... ), weͅ:rkə (Meldert), weͅrka (Tongeren), weͅrkə (Koersel, ... ), weͅrəkə (Beverlo, ... ), weͅrəkən (Houthalen), wirke (Beek, ... ), wirken (Born, ... ), wirkĕ (Echt/Gebroek), wirkke (Vlodrop), wirkn (Brunssum), wirku (Brunssum, ... ), wirkə (Amstenrade, ... ), wirkən (Kerkrade, ... ), wirreke (Maastricht, ... ), wirrəkə (Epen, ... ), wirəkə (Amstenrade, ... ), wirəkən (Grote-Brogel, ... ), wiərkə (Rutten), wīrkə (Heerlen, ... ), wi̯rəkə (Maaseik), wâê.rəkə (Nederweert), wèrke (Hoeselt, ... ), wèrken (Eigenbilzen, ... ), wèrreke (Amby, ... ), wèrrekə (Maastricht), wèrrike (Geulle), wèrrikke (Geulle), wèrrəkə (Maastricht, ... ), wèrəkə (Maastricht), wèèrekə (Gennep), wèərkə (Kelpen), wérke (Maasbree, ... ), wérkke (Meijel), wérkə (Loksbergen, ... ), wérrəkə (Maastricht, ... ), wérəkə (Hamont, ... ), wéérəkə (Maastricht, ... ), wéərkə (Kelpen, ... ), wêrke (Herten (bij Roermond), ... ), wërke (Gronsveld, ... ), wörke (Bree, ... ), wørkə (Opglabbeek), wørəkə (Zonhoven), wøͅrkə (Beverst), wərkə (Opglabbeek), wɛ.rkə (Beringen), wɛ.rəkə (Ospel, ... ), wɛr`n (Kwaadmechelen, ... ), wɛrkə (America, ... ), wɛrkə mostə (Kortessem), wɛrkən (Urmond), wɛrə`ən (Kerkhoven, ... ), wɛrəkə (Alken, ... ), wɛrəkə(n) (Neeroeteren), wɛrəkən (Achel, ... ), wɛ̄rkə (Hegelsom, ... ), ze wōeren med drij man dij en de bos moste werreke (Genk), əp stə tot nouw mo:tə wirəkə (Stokkem), ɛdzə tot noə mutɛ wɛrkə (Borgloon), ’t woare dreej lüj die eĕg ene böäjsj weĕrreke moŏsste (Moresnet), ⁄t wirke (Klimmen), (e = eu).  werkə (Vlijtingen), ps. Algemene note:  wēͅrəkən (Eksel), ps. niet omgespeld, dus letterlijk overgenomen!  wɛ(̝)rəkə (Eksel), zeer korte e  wɛrkə (Bilzen) arbeid verrichten [werken, arbeiden, wrochten] [N 85 (1981)] || Er waren drie mannen die in het bos moesten werken [ZND 46 (1946)] || geregelde arbeid verrichten; zijn taak, beroep of bedrijf uitoefenen [werken, arbeiden, wrochten] [N 89 (1982)] || Hebt gij tot nu moeten werken ? [ZND 46 (1946)] || het werken, het arbeiden [foter, werk] [N 89 (1982)] || werken [RND], [ZND A1 (1940sq)] III-1-4, III-3-1
werken met de hamer hameren: hāmǝrǝ (Venlo), houwen: (h)ōǝ (Bilzen), hǫwǝ (Bleijerheide, ... ), kloppen: klǫpǝ (Herten, ... ), slaan: slǭn (Ottersum), šlǭn (Heel, ... ), slagen: slǭgǝ (Tessenderlo) In het algemeen werken met een hamer, bijvoorbeeld om een spie aan te drijven of om een spijker in te slaan. [N 53, 152b; N 53, 152e; monogr.] II-12
werken op de boerderij achter het geleg werken: ā.tǝr t gǝliǝx wę.rǝkǝ (Bommershoven), achterhuiswerken: ā.tǝrhǫu̯swę.rǝkǝ (Gellik, ... ), afzien: āf˲zēn (Banholt, ... ), baggeren: bāgǝrǝ (Montzen), belsen: bęlsǝ (Wellen), binnenwerk doen: bęnǝwęrǝk dun (Boekhout, ... ), brakelen: brākǝlǝ (Montzen), breken: briǝkǝ (Zonhoven), buttelen: bøtǝlǝ (Schaesberg), ezelen: ēzǝlǝ (Blitterswijck, ... ), fel werken: fɛl wɛrǝkǝ (Wellen), hel werken: hēl węrǝkǝ (Maasbree), hɛl werǝkǝ (Hunsel, ... ), hɛl wø.rǝkǝ (Bree), hɛl węrǝkǝ (Berg / Terblijt, ... ), hellen: hɛlǝ (Asenray / Maalbroek), huiswerk doen: hōǝswɛ.rǝk dun (Beverst, ... ), hū.swɛ.rǝk dun (Hamont), hǫu̯swɛrǝk dū.n (Heesveld-Eik, ... ), ik heb vandaag mijn père (vader) gezien: ix hɛp ˲vandāx mønǝ pērǝ gǝzin (Kuringen), in het geleg werken: ęn t gǝliǝx wę.rǝkǝ (Hoepertingen, ... ), keuteren: kutǝrǝ (Binderveld, ... ), kō.tǝrǝ (Kermt), kūu̯tǝrǝ (Montenaken), kǫu̯.tǝrǝ (Kozen, ... ), keuterwerk doen: kūtǝrwɛ̄rǝk dun (Gingelom), kneukelen: knø̄kǝlǝ (Herkenbosch, ... ), knoeien: knōi̯ǝ (Koninksem, ... ), koejakken: kujakǝ (Geleen), kuimen: kø̜̄mǝ (Halen), labeuren: labø̄rǝ (Bocholt, ... ), labø̜̄rǝ (Hamont, ... ), labęi̯ǝrǝ (Spalbeek), labūrǝ (Sint-Truiden), lǝbiǝrǝ (Genk), lǝbø̜rǝ (Bree), loonwerken: luǝnwę.rǝkǝ (Beringe), martelen: martǝlǝ (Doenrade, ... ), moren: mǭrǝ (Stevensweert), morksen: morksǝ (Herten), op het geleg werken: ǫp t gǝliǝx wę.rǝkǝ (Berg, ... ), piemelen: pīmǝlǝ (Blitterswijck), piezakken: pīzakǝ (Blitterswijck, ... ), ploeten: plūtǝ (Blitterswijck), ploeteren: plūtǝrǝ (Sint Odilienberg), poejakken: puakǝ (Heel), pujakǝ (Buggenum, ... ), poken: pōǝkǝ (Thorn), poten: pō.tǝ (Jesseren), pungelen: pø̜ŋǝlǝ (Montzen), rond het geleg werken: rǫnt t gǝliǝx wę.rǝkǝ (Werm), schinden: šenǝ (Eys, ... ), schommelen: sxomǝlǝ (Beringen, ... ), sxumǝlǝ (Meldert, ... ), sxǫmǝlǝ (Eksel), šomǝlǝ (As, ... ), šūmǝlǝ (Zutendaal), schoonmaken: sxunmǭ.kǝ (Stevoort), šōnmǭkǝ (Hoeselt), schroeven: šrȳvǝ (Bree), šrūvǝ (Heel, ... ), schrompen: šrø̜mpǝ (Buggenum), šrǫmpǝ (Nederweert), schuiven: šȳvǝ (Gulpen, ... ), sjouwen: sjouwen (Valkenburg), slaven: slāvǝ (Blitterswijck, ... ), slǭvǝ (Martenslinde), šlāvǝ (Buggenum, ... ), sloven: slōi̯vǝ (Meerlo), slōvǝ (Bilzen, ... ), slǫu̯vǝ (Zichen-Zussen-Bolder), staandwerk doen: stø̜ndǝwɛ̄.rǝk dun (Overpelt), stalwerk doen: sta.lwɛ̄.rǝk dun (Eksel), sta.lwɛ̄.rǝk dōn (Maaseik), taperen: tapǝrǝ (Amby), tavelen: tāvǝlǝ (Montzen), thuiswerken: tō.swɛrǝkǝ (Rijkhoven), tǭǝ.swɛrǝkǝ (Groot-Gelmen, ... ), tobben: tǫbǝ (Grubbenvorst, ... ), travakken: travakǝ (Sint-Truiden), traven: travǝ (Welkenraedt), vatsjiën: vatšiǝ (Hoepertingen), verzoeten: vǝrzōtǝ (Mopertingen), vloeien: vlui̯ǝ (Lanklaar, ... ), vlūǝ (Molenbeersel), woelen: wulǝ (Arcen, ... ), wø̄lǝ (Doenrade, ... ), wø̜i̯lǝ (Sittard), woesteren: wustǝrǝ (Gelinden), wolven: wou̯vǝ (Amby, ... ), wōvǝ (Brunssum  [(uit winstbejag)]  , ... ), wǫlǝvǝ (Gelinden), wroeten: vrȳtǝ (Hamont, ... ), vrētǝ (As), vrītǝ (Kuringen), wurgen: wø̜rgǝ (Schinveld), zich moren: zich moren (Geleen), zich plagen: zex plǭgǝ (Montzen, ... ), zich schinden: zex šenǝ (Heerlen, ... ), zøk šenǝ (Oirsbeek), zwoegen: zwōgǝ (Gruitrode), zwūgǝ (Afferden, ... ), žwōgǝ (Beegden, ... ), žwūgǝ (Buchten, ... ), žwǫu̯gǝ (Guttecoven) Ook te verstaan als het doen van huishoudelijk werk in het boerenbedrijf. De belangrijkste termen in taalgeografische zin zijn ongetwijfeld schommelen en keuteren; deze zijn dan ook in kaart gebracht; vergelijk nog de behandeling van schommelen in Goossens 1963b. De op Nederlandse bodem ontstane afleiding labeuren van het Franse leenwoord labeur is in de semasiologische kaart 5 ondergebracht. Verreweg het grootste deel van de andere opgaven zijn expressief geladen uitdrukkingen met velerlei connotaties voor "hard werken, zich afsloven" in het algemeen. [JG 1b; L 8, 149, S 47; monogr. add. uit N 5A, 95a; L 37, 11c] I-6
werken volgens een akkoord akkoord haan: akǭǝt han (Heerlen  [(Emma)]   [Maurits]), in akkoord werken: en a.kǫ.at we.rǝkǝ (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), en akoart werkǝ (Lutterade  [(Maurits)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), en akoat werkǝ (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Emma]), en akōrt werkǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale]  [Domaniale]), en akōrt węrkǝ (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Maurits]), en akǭrt werkǝ (Geleen  [(Maurits)]   [Willem-Sophia]), in akkoord werken (Eisden  [(Eisden)]   [Maurits]), in de meter werken: in de meter werken (Eisden  [(Eisden)]  ), in entreprise werken: in entreprise werken (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Eisden]), in het verdinge werken: en ǝt vǝrdeŋ werkǝ (Klimmen [Maurits]), werken in akkoordwerk: werkǝ en akortwerk (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Winterslag, Waterschei]), werken naar een akkoord: werkǝ nǭ ęjn akōrt (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]) Werken volgens een akkoord d.i. een hoeveelheid werk die door een groep mijnwerkers moet worden verricht om aan een basisloon te komen. [N 95, 910; monogr.] II-5