e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
werkhemd hemd: hęmǝ (Kelmis) [monogr.] II-4
werkjasje (van) turks leer: tø̜rǝks lē̜r (Heerlen, ... ), blouse: blus (Berverlo), blūs (Koersel, ... ), boezeroen: buzǝrun (Tegelen), coutillen jas: kǫtelǝ jas (Bevingen), floeren gilet-tje: flūǝrǝ žǝlēʔǝn (Lommel  [(meestal in fluweel)]  ), gilet: žilē (Lummen), jasje: jɛskǝ (Belfeld, ... ), kamizool: kamǝzōl (Tessenderlo), katoenen jasje: katānǝ jaskǝ (Sint-Truiden), kiel: kitǝl (Kerkrade), kēgǝl (Bree, ... ), kējǝl (Lommel), kēl (Achel, ... ), kīl (Wellen), kieltje: kelkǝ (Helden, ... ), kilkǝ (Kleine-Brogel, ... ), kiltjǝ (Rumpen), kēlkǝ (Beek, ... ), kēlšǝ (Bleijerheide), kęlʔǝ (Tessenderlo), kɛlkǝ (Diepenbeek), metserkiel: mɛtsǝrkīl (Opglabbeek), metsrokje: mɛtsrøkskǝ (Mal), murerkiel: mȳrǝrkēl (Kerkrade), pitje: petjǝ (Sint-Truiden), pitšǝ (Alken), pleisterkiel: plęjstǝrkēl (Obbicht), stob: štup (Eijsden  [(diminutief: štypkǝ)]  ), stub: štyp (Bleijerheide, ... ), stubjas: stępjas (Bilzen), stubpit: stęppet (Bilzen), werkjas: werǝkjas (Jabeek), węrǝkjas (Maastricht), werkjasje: werǝkjɛskǝ (Waubach), wø̜rkjɛskǝ (Zonhoven), wē̜rǝkjɛskǝ (Lommel, ... ), werkkiel: werǝkkēl (Neeritter), werǝkkęjl (Sittard), wɛrǝkkil (Hoeselt), werkpit: wɛrkpet (Bilzen) De kiel die men in L 321 kende, reikte tot even over de heupen, was hoog gesloten en had een klein, staand boordje en twee opgestikte zakken. Het jasje was vervaardigd van lichtbruine 'pilo' ('pi`lo'), een stof die volgens de zegsman gauw vaal werd. [N 30, 5b; monogr.] || Jasje, vaak van blauw linnen of katoen, dat de timmerman als bescherming over zijn kleding aantrekt. [N 55, 183a-b] II-12, II-9
werkkiel blauwe kiel: blǫwǝ kēl (Sint Odilienberg, ... ), kiel: kīl (Bilzen), werkkiel: werǝkkēl (Geulle) Loshangend kort overkleed, meestal van blauw linnen of katoen, dat de timmerman draagt tijdens het werk. [N 55, 183a-b] II-12
werkkleding blauw kostuumpje: blǫw kǝstȳmkǝ (Stokkem), de oude kleden: dǝ aw kleǝr (Kelmis), kiel: kēl (Nieuwenhagen, ... ), knielappen: knilapǝ (Schimmert), knējlapǝ (Borgharen, ... ), knē̜jlɛp (Meijel), leren knielappen: lē̜rǝ knijlapǝ (Tungelroy), manchesterboks: manšɛstǝrboks (Bleijerheide), scheenlappen: sxējǝnlapǝ (Borgharen, ... ), turks leren boks: tø̄rǝkslē̜rǝ bōks (Tungelroy), tø̜rǝkslē̜rǝ boks (Ell), turks leren broek: tørǝkslē̜rǝ brōk (Borgharen, ... ), zweetkiel: šwēskēl (Kerkrade) Aan het begin van de dienst kleedden alle mijnwerkers zich om. Ze trokken hun goede kleren uit en ze deden oude kleren aan die ze uit de garderobe gehaald hadden. [monogr.] || In dit lemma is een aantal kledingsstukken bijeengeplaatst die door de stro- en rietdekker gedragen worden. 'Turks leren' in de woordtypen 'turks leren broek' en 'turks leren boks' verwijst naar een zware stof, ook bombazijn genoemd, die voor werkkleding wordt gebruikt. In Q 111 was de dakdekker gekleed in een blauwe kiel en broek, daarnaast had hij soms een stuk zak als bescherming om de knieën gebonden. [N F, 53] || In dit lemma zijn een aantal benamingen voor delen van de werkkleding van de smid en loodgieter bijeengeplaatst. Manchester in het woordtype manchesterboks verwijst naar het materiaal waarvan werkkleding vaak wordt gemaakt. Zie ook het lemma "ribfluweel, (koord)-manchester" in Wld ii.7, pag. 14. [N 33, 380; N 64, 163b] II-11, II-4, II-9
werkkleren `s merredaagse kleren: ss. sub werkdag. [sic]  smé.rredaochse klīēër (Zonhoven), `s werkdaagse kleren: swerdesje kleijer (Tungelroy), swêrdese kleer (Bilzen), swêêrdóasse kleer (Gors-Opleeuw), `s werkdaagskleren: swaereskleer (Genk), `s werkendaagsdingen, het -: `s werkedaags dingen (Eksel), `s werkendaagse kleren: `s wèrke daagse klier (Eksel), swärə?ədāxsə kleiər (Lommel), aldaagse lommelen: aldaagse lómmele (Kinrooi), alledaagse jas: alədaxsə jas (Hamont), allerkwaadste kleren: allerkoetste kleer (Bilzen), get ouds: get awds (Klimmen, ... ), jeansbroek: jeansbroek (Grote-Spouwen), kwaad dingen, het -: koad dinge (Hechtel), kwade boks: Spelling: &lt;`&gt; = sjwa.  kaoj bóks (Kaulille), kwade jas: Spelling: &lt;`&gt; = sjwa.  kaoje jas (Kaulille), kwade kleren: kohj kliehjer (Peer), koi kleer (Vliermaal), koj kleer (Bilzen, ... ), koj klɛir (Grote-Spouwen), koo klieêr (Eksel), kooi klèjjër (Tongeren), kouəi kleiər (Lommel), kōi klēr (Genk), kwoj klieër (Venray), kòj klier (Eksel), z`n kooij kliër (Kuringen), Koaj kleijer viêr innen huuf te wörke.  koaj kleijer (Bree), kwade pullover: Kaoj bóks, kaoje jas, kaoje ploov`r enz. Spelling: &lt;`&gt; = sjwa.  kaoje ploov`r (Kaulille), oud dingen, het -: ald dinge (Venray), oud gerei: ald gerei (Venray), ald grey (Venray), alt grei (Venray, ... ), oude jas: oude jas (Hasselt), oude kleren: a klèèr (Eigenbilzen), a kléér (Eigenbilzen), aa kleir (Wellen), aaw klèjjer (Kanne), aoj kleijer (Stevensweert), auw kleier (Beek, ... ), auw kleijer (Vaals), aw kleijer (Posterholt, ... ), oj kleijer (Kessel), ou klijjer (Epen), oude kleer (Gors-Opleeuw), ouw kleijer (Puth), ouw klijjer (Waubach), ouw klééjer (Opglabbeek), ow klejjer (s-Gravenvoeren), Spelling: &lt;`&gt; = sjwa.  auw kleij`r (Bocholt), oude lommelen: aw loemele (Eijsden), oude ploeten: verzamelnaam voor allerlei kledingstuken WNT: ploet, waarschijnlijk een klanknabootsing met de bet. vod, lap, het meervoud is dan later schertsend gebezid voor kleeren. Verg. plod. // Ploeten (Limb.), kleedingstukken, schuerm. 491a.  alde ploete (Venlo), oude prullen: ouw prulle (Brunssum), ow prulle (Waubach), poetskleren: poetskleier (Venlo), pyjama {piama}: pizjema (Bilzen), salopette (fr.): salopette (Vorsen), slechte klederen: slechte kleder (Lommel), stofjas: stofjas (Hechtel), ss. sub stof2 (gruis).  stòfjas (Zonhoven), stubpit: Stofjas.  stèppit (Bilzen), vuile kleren: vəəl kliejərə (Loksbergen), werkanzug (<du.): wirk-antzog (Eygelshoven), werkboks: Spelling: &lt;`&gt; = sjwa.  wèrr`kbóks (Kaulille), werkeldaagsanzug (<du.): werkeldaagsantsóg (Kerkrade), werkeldaagse kleren: Sub wérkeldaach.  wérkeldaachse kleier (Sittard), werkendaagse kleren: werkendaagse klieër (Tienray), werkendaagsgerei: Sub wérkendags.  wérkendags grèj (Gennep), werkendag, de -: B.v. De werkendaag ánhebbe.  de wērkendaag (Meerlo, ... ), B.v. Ich goj mit as ge t nie é.rg viendt dat ik de wérkendag nog énhèb.  de wérkendag (Gennep), werkensdaagse kleren: sub werkdag, afl.  wè.rrekensdaa.gse kliër (Hasselt), werkkleren: waerkklâêier (Zutendaal), werkkleer (Diepenbeek, ... ), werkkleier (Alken, ... ), werkkleijer (Mechelen-aan-de-Maas), werkkleren (Grote-Spouwen, ... ), werkkleére (Genk), werkklĕĕr (Sint-Truiden), werkklier (Achel, ... ), werkklieër (Eksel), werkkliêr (Oirlo), werkklère (Hoepertingen), werkklèèr (Eigenbilzen), werkklêr (Hoeselt), werrek kleir (Wellen), werrekkleier (Meerssen, ... ), werrekkleijer (Itteren, ... ), werrikkleijer (Dilsen), werrëkklèjjër (Tongeren), wērkkleijer (Ophoven), wērrekklējer (Veldwezelt), wēRəkklɛijəR (Kinrooi), wēͅrəkkliər (Meijel), wirkkleier (Klimmen, ... ), wirkkleijer (Brunssum, ... ), wirrekkleier (Schinnen), wèrkklei-jer (Maaseik), wèrkkleijer (Ulestraten, ... ), wèrkklier (Eksel), wèrkklèèr (Bilzen), wèrkkléijer (Riemst), wèrkkléér (Eigenbilzen), wèrrekklèjer (Maastricht), wèrrekkléër (Wittem/Partei), wêr(re)kkleer (Bilzen), kielm klaun, pizjema  werkkleer (Bilzen), pyjama = overal  werkklier (Jeuk), Spelling: &lt;`&gt; = sjwa.  wèër`kkleij`r (Bocholt), werkmanskleren: wêr(re)kmanskleer (Bilzen), werktenue (<fr.): werktenu (Hoeselt), wêr(re)ktenu (Bilzen) #NAME? || alledaagse jas || daags pak || De kleren die men draagt als men vuil of klusjes doet. [DC 62 (1987)] || werkdaagse kleding || werkkledij || werkkleding || Werkkleren. De kleren die men draagt als men klusjes doet. [N 114 (2002)] III-1-3
werkkleren? `s werkeldaagse kleren: Afl. s werkeldaags. Schönfeld, p. 188-189 (over samenstellingen met verbale stam als eerste lid): in het Mnl. is bij een aantal woorden, de verbindingsvokaal e, die gevaar liep te verdwijnen, bij wijze van reactie verzwaard tot -el, b.v. Mnl. werkel-dach.  weͅrkəldā.x (Meeswijk), werkeldag, de -: wêrkeldaag (Bree) werkdag III-1-3
werklustig clever (du.): klevver (Kerkrade), courageus: courageus (Caberg), courggeus (Maastricht), courageux: koerazjeus (As, ... ), koradjeus (Jeuk), dapper: dapper (Born, ... ), dapper aan `t werk (Opitter), dapper ant werke (Bilzen), dapper zien (Hoensbroek), dappər (Kelpen, ... ), dapər (Meeuwen), dàppər (Susteren, ... ), doorzettend: doërzĕttend (Merkelbeek), ferm: ferm (Kerkhoven), ferm ant werk (Millen), flink: fleenk (Mheer), fleenk aan `t wèrek (Lanaken), flēnk ān `t weͅrk (Lanaken), flink (Bree, ... ), fli‧nk (Weert), ijver: iever aant werk (Kortessem), ijverig: hijə es ivrəg (Gutshoven), hè is ieverig (As), hè is ieverig an `t werk (Koersel), hè is iverig (Bree), ieverig (Maasniel, ... ), ieverig aan `t wèrk (Lanaken), ievərich (Urmond), ifərəx ānt wēͅrk (Moelingen), ijvertig: ivərtəx (Diepenbeek), kloek: he is kloek aan `t werk (Peer), klook (Heythuysen, ... ), kordaat: kordoat (Nunhem), kranig: hej is kraonig (Hamont), moedig: hie es moedig an `t werk (Genk), hieje is vreum (Hasselt), meudich (Heerlen), meudig (Voerendaal), meudig aant werk (Vucht), meutig (Kesseleik), moedig (Jeuk, ... ), moedig aan t werk (Eigenbilzen), moedig ant werke (Bilzen), niet bang: neet bang (Doenrade), niet bang om zich moede te maken: ne.t ˂b‧aŋ ‧øͅm ze.x m‧øͅi̯ tə mā.kə (Eys), niet bang voor zijn moeite: neet bang veur z`n meuite (Vucht), niet benauwd: de͂ͅs nēt bənawt (Opglabbeek), niet flauw: neet flauw (Weert), niks te veel: niks te vĕŭl (Schimmert), niks te vèùl (Noorbeek, ... ), niks te völ (Thorn), onbevangen: onbevange (Venlo), sterk: sterk (Meijel), unversagt (du.): unversagt (Wijlre), vlot: vlot (Schimmert), vol moed: vol mōd (Opgrimbie), volslags: volslaags (Sevenum), volslags (Sevenum), vroom: her is vrom (Vlijtingen), hi es vrōm (Zonhoven), werklastig: wèrkléstig (As), werkzaam: werkzaam (Peer) hoe drukt ge uit in uw dialect: hij is moedig aan het werk, hij is niet bang voor zijn moeite. [ZND 39 (1942)] || niet bang voor moeite [moedig, dapper] [N 85 (1981)] III-1-4
werknummer controlenommer: kontrǫlnomǝr (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Winterslag, Waterschei]), groot nummer: groot nummer (Lanklaar  [(Eisden)]   [Eisden]), klein nummer: klein nummer (Lanklaar  [(Eisden)]   [Eisden]), kuilnommer: kulnomǝr (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]), k˙uln˙umǝr (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Domaniale, Wilhelmina]), médaillenummer: médaillenummer (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), nommer: nomǝr (As  [(Zwartberg / Winterslag)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Laura, Julia]  [Emma]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Maurits]  [Winterslag, Waterschei]), numéro: nømǝro (Zonhoven  [(Zwartberg)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), onze nummer: ǫzǝ nømǝr (Hamont  [(Eisden)]   [Zwartberg]), penningnommer: pɛneŋnomǝr (Lutterade  [(Maurits)]   [Zwartberg, Winterslag]), penningnummer: penningnummer (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), pɛneŋnø̜mǝr (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Maurits]), schichtnommer: šixnomǝr (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Winterslag, Waterschei]  [Domaniale]), stamnummer: stamnummer (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Eisden]), werknommer: werknomǝr (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Emma]), werknǫmǝr (Chevremont  [(Julia)]  , ... [Maurits]  [Julia]), wɛrknumǝr (Oirsbeek  [(Emma)]   [Emma]), wɛ̄rknomǝr (Heerlen  [(Emma)]   [Maurits]), werknummer: werknummer (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), werknummer in de mijn: werknø̜mǝr en dǝ mīn (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Zolder]), werknuméro: wɛrǝknømǝro (Zolder  [(Zolder)]   [Emma]) Het werknummer van de mijnwerker dat onder meer op zijn gereedschap, controlepenning en mijnlamp staat. Het nummer is ook van belang in verband met de loonlijst. [N 95, 987; monogr.] II-5
werkpak verfkostuum: vɛrǝfkǫstøm (Jeuk), werkkleder: werǝkklɛjǝr (Herten, ... ), werkpak: werǝkpak (Heel, ... ), węrǝkpak (Gulpen, ... ) Volgens de invuller uit Q 121 kende men daar geen speciaal werkpak; men werkte steeds in overall. [N 67, 100b] II-9
werkplaats atelier: atelier (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]  , ... [Zwartberg, Waterschei]  [Winterslag, Waterschei]), atǝljē (As  [(Zwartberg / Waterschei)]  , ... [Eisden]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden] [Zolder]), atǝlj˙ē (Zolder  [(Zolder)]   [Domaniale]), schrijnenwerkerij: sxrē̜.nǝwē̜rǝkǝrē̜ (Hasselt), schrijnwerkerij: sxrē̜.nwø̜.rǝkǝręj (Zonhoven), sxrē̜wɛrǝʔǝrē̜ (Tessenderlo), timmerij: temǝrēj (Castenray, ... ), timmermanswerkplaats: tømǝrmanswerǝkplāts (Posterholt), timmerwinkel: temǝrweŋkǝl (Ottersum), tømǝrweŋkǝl (Venlo), werkhuis: werkǝs (Schinnen, ... ), węrkhuǝs (Maasbree), węrkhūs (Maasniel), węrkǝs (Genk), wɛrkǝs (Bilzen), werkplaats: werkplaats (Lommel), werkplāts (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]  [Maurits]  [Maurits]  [Maurits]), werkplātš (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Willem-Sophia]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Laura, Julia]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Domaniale]  [Julia]), wē̜ǝrǝkplǭts (Gronsveld), wę.rǝkpl˙ātš (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau I]), węrekplāts (Klimmen  [(Oranje-Nassau I)]   [Domaniale, Wilhelmina]), węrkplāts (Maasbree), węrǝkplats (Meijel  [(Emma / Maurits)]   [Eisden]), wɛrkpl˙ātš (Kerkrade  [(Domaniale / Wilhelmina)]   [Emma, Maurits]), werkplek: wɛrkplɛk (Milsbeek), werkstatt: węrkštat (Bleijerheide), węrǝkštat (Bleijerheide), wɛrkštat (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale]) [N 95, 10]De werkruimte van een timmerman, en bij een groter timmerbedrijf waar meer afdelingen zijn, ook dat deel van het bedrijf waar de belangrijkste timmerwerkzaamheden worden verricht. Meer specialistische handelingen worden dan in andere ruimtes gedaan, zoals de zagerij, de freesafdeling, etc. [N 55, 176; N 55, 178d; monogr.] || Het lokaal of de plaats waar de schoenen gemaakt worden. [N 60, 219a] II-10, II-12, II-5