29827 |
drieklezoor |
(een) drie-/drijkwart:
drejkwārt (L360p Bree),
drikwart (L320c Haler, ...
L289b Leuken,
L211p Leunen,
K278p Lommel,
Q197p Noorbeek,
Q197a Terlinden,
L210p Venray,
L289p Weert),
drikwārt (L364p Meeuwen),
drē̜kwort (P176p Sint-Truiden),
drē̜kwǭt (K353p Tessenderlo),
dręjkwart (K318p Berverlo, ...
Q090p Mopertingen),
dręjkwǭrt (L414p Houthalen, ...
Q001p Zonhoven),
nǝn drejkwart (L270p Tegelen),
nǝn drējkwart (L267p Maasbree, ...
L265p Meijel),
drie-/drijklezoor:
drejklǝzōr (L270p Tegelen),
drijklǝžuǝr (Q111p Klimmen),
driklatš˱ūr (L322a Nunhem),
driklets˱ūr (L316a Lozen),
driklos˱ōr (Q097p Ulestraten),
driklǝs˱ur (L163p Ottersum),
driklǝzōr (L292p Heythuysen, ...
Q039p Hoensbroek),
drējklajūr (Q113p Heerlen),
drējklǝzuǝr (L290p Panningen),
drē̜klets˱uwǝr (K353p Tessenderlo),
drie-/drijkwart(s)steen:
drejkwartstēn (Q003p Genk),
drejkwārtstęjn (Q013p Uikhoven),
drikwartstęjn (L318b Tungelroy),
drikwartštęjn (Q111p Klimmen, ...
L432p Susteren),
drikwārtstęjn (L321p Neeritter, ...
L289p Weert),
drikwārtštęjn (L330p Herten, ...
Q099q Rothem),
drājkwartstēn (Q083p Bilzen),
dręjkwártstī̄jǝn (K353p Tessenderlo),
dręjkwārtstęjn (Q198a Mesch),
drɛjkwārtstęjn (Q095p Maastricht),
drie-/drijkwartbrik:
drijkwārt˱brek (Q111p Klimmen),
drikwārt˱brek (Q018p Geulle, ...
L382p Montfort),
drie-/drijvierel:
drejvī̄rǝl (L289p Weert),
drivī̄ǝrǝl (L320a Ell),
drijvierdel stuk:
dręjviǝdǝl štøk (Q121p Kerkrade),
drijvierdelsteen:
dręjvedǝlštē (Q117a Waubach),
dręjviǝdǝlštē (Q121c Bleijerheide),
een drie-/drijkwartse:
enǝ drī̄jkwartsǝ (Q039p Hoensbroek),
ɛnǝn dręjkwartsǝ (L291p Helden, ...
L290p Panningen),
een drijkwarts:
enǝ dręjkwarts (Q117a Waubach),
een drijvierdel:
enǝ dręjviǝdǝl (Q121p Kerkrade),
korte brik:
kǫrtǝ brek (Q095a Oud-Caberg),
lang stuk:
laŋk štøk (Q113p Heerlen, ...
Q121p Kerkrade,
Q098p Schimmert),
laŋk štø̜k (Q097p Ulestraten),
lāŋk štøk (Q193p Gronsveld, ...
Q194p Rijckholt)
|
Driekwart deel van een metselsteen. De term drieklezoor kan volgens Coopman (pag. 34) ook worden gebruikt voor een stuk metselsteen dat de volle breedte maar slechts de helft van de lengte heeft. De drieklezoor wordt daarom ook wel halve steen genoemd. [N 31, 19b; monogr.]
II-8
|
22480 |
driekoningen |
dertienmeisen:
dàttīēënmèèsə (Q117p Nieuwenhagen),
driekoningen:
diekunninge (L245b Tienray),
draajkiëninge (Q083p Bilzen),
Draajkiëninge (Q083p Bilzen, ...
Q083p Bilzen),
draajkiëninge (Q083p Bilzen, ...
Q083p Bilzen),
Drajkeunëngë (Q162p Tongeren),
dree keuninge (L271p Venlo),
dreejkeuninge (L295p Baarlo, ...
L295p Baarlo,
L271p Venlo),
dreekuininge (P047p Loksbergen),
drei keuninge (Q095p Maastricht),
drei keuningen (K360p Heusden),
drei kjèninge (Q086p Eigenbilzen),
Drei Kuuninge (Q117a Waubach),
dreijkeuninge (L267p Maasbree),
dreijkjèninge (Q091p Veldwezelt),
dreikeunege (Q095p Maastricht),
dreikeunige (Q099p Meerssen),
dreikeuninge (L353p Eksel, ...
L371a Geistingen,
Q095p Maastricht),
Dreikeuninge (Q095p Maastricht),
dreikeuninge (L371p Ophoven, ...
L423p Stokkem),
dreikeuningen (Q071p Diepenbeek, ...
K359a Stal,
Q001p Zonhoven),
dreikoninge (L313p Sint-Huibrechts-Lille),
dreikoningen (L355p Peer),
dreikuningen (L353p Eksel),
dreikäöninge (L266p Sevenum),
Dreikönige (Q003p Genk),
dreiköninge (Q095p Maastricht),
dreiköningen (L265p Meijel),
dreikönnegke (Q121p Kerkrade),
Dreikönnige (Q202p Eys),
dreikönninge (Q211p Bocholtz, ...
Q116p Simpelveld),
dreikünige (Q112p Voerendaal),
drej keuninge (L414p Houthalen),
drejekeunige (P197p Heers),
drejkeuninge (L295p Baarlo),
drejkoningen (L282p Achel),
drejkuueninge (L289p Weert),
drējkønəŋə (Q253p Montzen),
dreͅjkøneŋə (L265p Meijel),
dri-j keuninge (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
Dri-j kuëninge (Q117p Nieuwenhagen),
dri-jkeuninge (L288a Ospel),
dri-jkiêninge (L360p Bree),
Dri-jkueninge (Q117a Waubach),
dri-jkuuninge (L289p Weert),
drie kieninge (L415p Opoeteren),
drie kjèninge (Q086p Eigenbilzen),
drie käöninge (L425p Grevenbicht/Papenhoven),
drie köninge (Q019a Neerbeek),
drieejkuuninge (L270p Tegelen),
driej keuninge (Q032p Schinnen),
Driej-kunninge (Q207p Epen),
driejkeuninge (L320a Ell, ...
Q021p Geleen),
driejkueëninge (L328p Heel),
driejköninge (Q197a Terlinden),
Driekeunige (Q247p Sint-Martens-Voeren),
driekeuninge (Q035p Brunssum, ...
L320a Ell,
Q018p Geulle,
L298p Kessel,
Q111p Klimmen,
Q016p Lutterade,
L383p Melick,
L382p Montfort,
L382p Montfort,
L433p Nieuwstadt,
Q033p Oirsbeek,
L299p Reuver,
L329p Roermond,
L329p Roermond,
Q098p Schimmert,
Q032p Schinnen,
L192a Siebengewald,
Q112z Ten-Esschen/Weustenrade,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy),
Driekeuninge (Q101p Valkenburg),
driekeuninge (L386p Vlodrop),
driekeuningen (L428p Born, ...
Q035p Brunssum,
L429p Guttecoven),
driekoningen (L300p Beesel, ...
L364p Meeuwen,
K357p Paal,
Q015p Stein),
Driekueninge (Q111p Klimmen),
driekuningen (L376p Linne),
driekunninge (Q202p Eys, ...
L216p Oirlo,
L245b Tienray),
driekuunige (L387p Posterholt),
driekuuninge (L317p Bocholt, ...
Q036p Nuth/Aalbeek),
Driekuuëninge (L317p Bocholt),
driekäöninge (L381p Echt/Gebroek, ...
L328p Heel),
driekèùninge (L374p Thorn),
drieköninge (L320c Haler, ...
L382p Montfort),
drij kjenninge (Q086p Eigenbilzen),
Drij-keu-ni-gê (Q164a Widooie),
drijkeuninge (Q077p Hoeselt),
drijkeuningen (P219p Jeuk, ...
L312p Neerpelt),
drijkeunëngë (Q077p Hoeselt),
drijkjènninge (Q086p Eigenbilzen),
drijkoningen (P219p Jeuk, ...
Q001p Zonhoven),
drikø͂ͅneŋə (L318b Tungelroy),
driëjküëninge (L374p Thorn),
Drījkūūnigə (Q117p Nieuwenhagen),
drīk"neŋə (L381p Echt/Gebroek),
drĭĕkŭŭninge (L416p Opglabbeek),
dryky(3)önege (Q077p Hoeselt),
drèjkeuninge (Q211p Bocholtz, ...
Q188p Kanne),
drèjkeuningə (Q095p Maastricht),
drèèj keu.ninge (Q153p Gors-Opleeuw),
drèèkeuninge (P176p Sint-Truiden),
dré keùninge (P120p Alken),
dréékuininge (P047p Loksbergen),
[Alg. opmerking: de invuller is een nieuwe medewerker en heeft enkel vernederlandste woorden genoteerd die reeds tussen haakjes in de vraagstelling gesuggereerd werden]
driekoningen (P197p Heers),
Dreejkeuninge is ne zóndig zónger sjoën hèmp.
dreejkeuninge (L295p Baarlo),
in potlood
drei konninge (P219p Jeuk),
Mit - zin de daag mit eine hanesjreij gelink.
Driekeuninge (L331p Swalmen),
driekoningendag:
driekeunigedaag (Q032p Schinnen),
driekeuningedaag (L299p Reuver),
driekuuningendaag (L416p Opglabbeek),
Driekönningedaag (Q203p Gulpen)
|
6 januari, Driekoningen [Dreikeunige, Koningen, dortiendach]. [N 96C (1989)] || de naam voor de gebruiken met Driekoningen [6 januari] [N 112 (2006)] || De naam voor de gebruiken met Driekoningen [6 januari]. [N 88 (1982)] || Driekoningen, 6 januari. || Driekoningen. || Driekoningenfeest.
III-3-2, III-3-3
|
22896 |
driekoningen add. |
driekoningendag:
drijkeïningendag (P227p Vorsen)
|
de naam voor de gebruiken met Driekoningen [6 januari] [N 112 (2006)]
III-3-2
|
23815 |
driekoningenavond |
`s daags voor driekoningen:
staas vüër driëjküëninge (L374p Thorn),
de dag voor driekoningen:
den daag veur Drei Keuninge (Q095p Maastricht),
driekoningavond:
drieköningaovendj (L320c Haler),
fnfte januar (du.):
vunnefde Januaar (Q202p Eys),
verloren maandag:
verloeere moemdjeg (L289p Weert)
|
5 januari, Dertienavond. [N 96C (1989)]
III-3-3
|
20299 |
drieling |
drieling:
drai̯liŋ (Q156p Borgloon),
drijling:
drē̜leŋ (K353p Tessenderlo),
drē̜leŋk (P047p Loksbergen),
dręjleŋ (L266p Sevenum)
|
drieling [ZND m] || Klomp met een binnenmaat van 21 tot 23.5 centimeter. Drielingen worden gedragen door de oudere jeugd. Zie ook afb. 258. [N 97, 137]
II-12, III-2-2
|
32401 |
drielingboor |
drijlingboor:
dręjleŋbōr (L266p Sevenum),
drijlingenboor:
drē̜leŋǝbǫwǝr (K353p Tessenderlo)
|
De op twee na grootste avegaar die gebruikt wordt als schrooiboor voor klompen met een binnenmaat van ongeveer 21 tot 23.5 cm. Zie ook het lemma ɛdrielingɛ.' [N 97, 85]
II-12
|
27465 |
driepoot |
bok:
bo.k (L373p Roosteren),
bok (Q121c Bleijerheide, ...
Q111p Klimmen),
buk (L325p Horn),
bǫk (Q211p Bocholtz, ...
Q111p Klimmen),
derde been:
dędǝ biǝn (K314p Kwaadmechelen),
domme knecht:
dōmǝ knęxt (L317p Bocholt),
domme kracht:
domǝ kraxt (L360p Bree),
drie-/drijpikkel:
drājpekǝl (Q083p Bilzen),
dręjpekǝl (P219p Jeuk, ...
Q005p Zutendaal),
drie-/drijpoot:
dripwǫt (Q099q Rothem),
dripōat (L330p Herten),
dripōǝt (L165p Heijen, ...
L213p Well),
dripūǝt (L217p Meerlo, ...
L216a Oostrum),
drējpūǝt (Q113p Heerlen),
dręjpūǝt (Q121p Kerkrade),
drīpōt (L159a Middelaar),
drɛjpūǝt (L291p Helden, ...
L290p Panningen),
driebeen:
dręi̯bē̜i̯n (L420p Rotem),
driebok:
dribok (L429a Berg, ...
L373p Roosteren),
dribøk (L432p Susteren),
driepikkel:
drē̜pekǝl (L414p Houthalen, ...
P051p Lummen,
Q096c Neerharen,
P044p Zelem),
dręi̯pekǝl (L422p Lanklaar),
driepoot:
driepoot (L332p Maasniel),
dripuǝt (Q111p Klimmen),
dripōǝt (Q032a Puth),
dripǭt (Q022p Munstergeleen, ...
Q098p Schimmert),
drēi̯pūt (L372p Maaseik),
drējpuǝt (Q255p Kelmis),
drēpuǝt (L269p Blerick),
drē̜puǝt (K358p Beringen),
dręi̯puǝt (L268p Velden),
driepoter:
dręi̯putǝr (K361p Zolder),
drievoet:
drēvūt (Q161p Piringen),
ezel:
ēzǝl (K353p Tessenderlo),
ęi̯zǝl (Q078p Wellen),
ęjzǝl (P176b Bevingen),
karbok:
karbǫk (Q112a Heerlerheide, ...
Q111p Klimmen,
L422p Lanklaar),
kārbǫk (Q004p Gelieren Bret, ...
Q204a Mechelen,
Q093p Rosmeer,
Q209p Teuven),
kē̜rbǫk (Q002p Hasselt),
kɛrbuk (L295p Baarlo, ...
L329p Roermond,
L270p Tegelen),
karknecht:
karknęxt (K278p Lommel),
kɛrknęxt (L322a Nunhem),
kɛ̄rknęxt (L326p Grathem),
karrenbok:
karǝbok (Q039p Hoensbroek),
karrenknecht:
kɛrǝknɛx (L331p Swalmen),
karwip:
karwep (K278p Lommel),
kārwep (L355p Peer),
kē̜rwep (K357p Paal),
kɛrwep (L314p Overpelt),
knecht:
knɛx (Q111p Klimmen),
krik:
krek (L164p Gennep, ...
L165p Heijen,
Q077p Hoeselt,
P107a Rummen),
krøk (K278p Lommel),
luie knecht:
lø̜̄i̯ǝ knɛxt (L371p Ophoven),
lø̜i̯ knɛxt (L270p Tegelen),
lø̜i̯ǝ knē̜xt (L290p Panningen),
lø̜i̯ǝ knɛx (L330p Herten, ...
L383p Melick),
lø̜i̯ǝ knɛxt (L282p Achel, ...
L324p Baexem,
L320a Ell
[(een hefboom - wordt gebruikt bij heel oude karren)]
,
L382p Montfort,
L288p Nederweert,
L321p Neeritter,
L318p Stramproy,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
L214p Wanssum,
L289p Weert),
lø̜i̯ǝ knɛ̄xt (L244c America, ...
L265p Meijel),
lē̜i̯ǝ knęxt (L360p Bree),
(mv. knɛxtǝ)
lø̜̄i̯ǝ knɛx (Q009p Maasmechelen),
paardje:
pi̯ē̜tšǝ (Q002p Hasselt),
pikkel:
pekǝl (Q156p Borgloon),
pikǝl (P047p Loksbergen),
smeerbok:
smē̜i̯rbok (L423p Stokkem),
šmērbok (L426p Buchten),
smeerpoot:
smɛrpūt (L268p Velden),
standaard:
stø̜ndǝrt (L382p Montfort),
steunbok:
stø̜n˱bǫk (Q095p Maastricht),
štø̜n˱buk (L299p Reuver),
voet:
vūt (Q083p Bilzen),
vorkje:
vęrkskǝ (Q083p Bilzen),
wagenknecht:
wāgǝknɛxt (Q033p Oirsbeek
[(alleen in gebruik bij kasteelheren)]
),
wip:
wep (L282p Achel, ...
L317p Bocholt,
Q007p Eisden,
P048p Halen,
L286p Hamont,
L316p Kaulille,
L159a Middelaar),
wøp (Q020p Sittard, ...
Q001p Zonhoven)
|
IJzeren standaard met drie poten waarop men lange stukken ijzer kan laten rusten, bijvoorbeeld wanneer één uiteinde ervan in het smidsvuur wordt verhit. Zie ook afb. 2. [N 33, 236] || Steun die onder de schoot van de kar gezet wordt en die gebruikt wordt bij het oogsten en eventueel bij het smeren van de as. Voor de woordtypes knecht, kracht, wip, krik en hun samenstellingen is er overlap met de benamingen voor de karwip (zie dat lemma in wld II.11), een hefboom die ook gebruikt wordt bij het smeren van de as. [N 17, 80; JG 1d] || Toestel op drie poten gebruikt om grotere voorwerpen op te takelen en te laten zakken bij boringen in het wijngebied en bij het uitdiepen van nabraken. De grootte van de driepoot hing af van het doel waarvoor hij gebruikt werd. De grootste waren tot 8 m hoog. Later heeft de kraan de driepoot vervangen. [monogr.]
I-13, II-11, II-4
|
33662 |
dries |
braak:
brǭk (Q088p Lanaken),
dries:
dres (L282p Achel, ...
L244c America,
K358p Beringen,
L286p Hamont,
L413p Helchteren,
L355a Linde,
L314p Overpelt,
L355p Peer,
L268p Velden),
dreǝs (K359p Koersel, ...
K357p Paal),
dreǝš (Q279p Baelen),
drii̯s (P177p Zepperen),
drii̯š (Q284p Eupen),
drii̯ǝs (P177p Zepperen),
dris (P179p Aalst, ...
L191p Afferden,
L429a Berg,
K358p Beringen,
K318p Berverlo,
Q072p Beverst,
L215p Blitterswijck,
Q011p Boorsem,
Q156p Borgloon,
L247p Broekhuizen,
P178p Brustem,
Q071p Diepenbeek,
Q086p Eigenbilzen,
Q262p Eynatten,
Q004p Gelieren Bret,
Q003p Genk,
L164p Gennep,
L214a Geysteren,
P048p Halen,
L286p Hamont,
Q002p Hasselt,
L352p Hechtel,
L165p Heijen,
L413p Helchteren,
K316p Heppen,
P050p Herk-de-Stad,
P188p Hoepertingen,
Q077p Hoeselt,
L414p Houthalen,
P180p Kerkom,
L369p Kinrooi,
L315p Kleine-Brogel,
Q167p Koninksem,
P057p Kuringen,
Q088p Lanaken,
L211p Leunen,
L355a Linde,
P051p Lummen,
Q095p Maastricht,
Q180p Mal,
Q089p Martenslinde,
L217p Meerlo,
L265p Meijel,
P176a Melveren,
L159a Middelaar,
Q018a Moorveld,
L312p Neerpelt,
K315p Oostham,
L163p Ottersum,
L314p Overpelt,
L355p Peer,
L329p Roermond,
L266p Sevenum,
L313p Sint Huibrechts Lille,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
L212a Smakt,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
Q178p Val-Meer,
L163b Ven-Zelderheide,
L210p Venray,
Q008p Vucht,
L214p Wanssum,
Q278p Welkenraedt,
L354p Wijchmaal,
P177p Zepperen,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder,
K361p Zolder),
driš (Q113p Heerlen, ...
Q009p Maasmechelen),
driǝs (Q078p Wellen),
drēi̯ǝs (L387p Posterholt),
drēs (L417p As, ...
L295p Baarlo,
L324p Baexem,
L331b Boukoul,
L360p Bree,
Q035p Brunssum,
Q096p Bunde,
Q198p Eijsden,
L320a Ell,
L326p Grathem,
Q193p Gronsveld,
L366p Gruitrode,
L322p Haelen,
L320c Haler,
L291p Helden,
L292p Heythuysen,
L325p Horn,
Q100p Houthem,
L320p Hunsel,
L289a Hushoven,
Q088p Lanaken,
L289b Leuken,
L377p Maasbracht,
L319p Molenbeersel,
L382p Montfort,
Q253p Montzen,
L294p Neer,
L367p Neerglabbeek,
L321p Neeritter,
Q197p Noorbeek,
L322a Nunhem,
Q198b Oost-Maarland,
L416p Opglabbeek,
L362p Opitter,
L387p Posterholt,
L420p Rotem,
L378p Stevensweert,
L296p Steyl,
L331p Swalmen,
L270p Tegelen,
Q197a Terlinden,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
Q101p Valkenburg,
L289p Weert),
drēš (Q249p Aubel, ...
L426p Buchten,
L425p Grevenbicht / Papenhoven,
Q203p Gulpen,
L429p Guttecoven,
Q113p Heerlen,
Q111p Klimmen,
Q204a Mechelen,
Q196p Mheer,
Q199p Moelingen,
Q253p Montzen,
Q022p Munstergeleen,
L427p Obbicht,
Q032a Puth,
Q111q Ransdaal,
Q099q Rothem,
Q098p Schimmert,
Q015p Stein,
L432p Susteren,
Q112b Ubachsberg,
Q014p Urmond,
Q117a Waubach,
Q278p Welkenraedt),
dręi̯s (Q156p Borgloon, ...
Q002p Hasselt,
Q020p Sittard),
dręi̯š (Q112a Heerlerheide, ...
Q020p Sittard),
dręs (L370p Kessenich),
drīs (K358p Beringen, ...
K318p Berverlo,
Q071p Diepenbeek,
L413p Helchteren,
L414p Houthalen,
P171p Landen,
K278p Lommel,
K315p Oostham,
L290p Panningen,
K353p Tessenderlo,
Q162p Tongeren,
Q178p Val-Meer),
drīst (K278p Lommel),
drīǝs (Q072p Beverst),
galgendries:
galgǝndris (P188p Hoepertingen),
gras:
grās (L374p Thorn),
groes:
grōs (L374p Thorn),
grūs (K361p Zolder),
groesdries:
grōsdrēs (L326p Grathem),
kleedries:
klidrēs (L360p Bree),
klēdręi̯š (Q020p Sittard),
koedries:
kudrēs (L360p Bree),
pas:
pēs (L246p Horst),
schaapsdries:
šǭpsdrēš (Q111q Ransdaal),
spurriedries:
spɛrxdrēs (L360p Bree),
velddries:
vɛltdrēs (L326p Grathem),
vogelswei:
vōgǝlswē (L414p Houthalen)
|
In onder andere de vragen N 14, 55 en L 19b, 3a is gevraagd naar de betekenis van dries. De antwoorden verschillen nogal van elkaar. De ene informant zegt dat dries een ø̄niet omheinde weiø̄ is, volgens de andere is dries een ø̄omheind stuk weilandø̄. De een noemt dries ø̄droge hoge weideø̄, de ander een ø̄laag stuk weilandø̄. Het kenmerk ø̄braakliggendø̄ scoort het hoogst. ø̄Met gras begroeidø̄ en ø̄onvruchtbareø̄ of ø̄minderwaardige grondø̄ zijn de daaropvolgende meest genoemde kenmerken. Op grond hiervan zou men dries als volgt kunnen defini√´ren: ø̄onvruchtbare, met gras begroeide grond die enige jaren braak ligt, voordat men ze bewerktø̄. Intussen kan men er wel schapen laten grazen. Van Dale (11de druk, blz. 661 s.v. dries) geeft als de eerste twee betekenissen ø̄braakliggende akkerø̄ en ø̄verarmd bouwland dat als (schapen)weide gebruikt wordtø̄. [N 14, 55; N 14, 52; N 14, 50a; N 14, 50b; N 6, 33b; L 19b, 3a; L 19b, 2aI; A 10, 4; Wi 15; RND 20; monogr.]
I-8
|
32844 |
driespansevenaar |
balans:
balans (P179p Aalst, ...
P224p Boekhout,
P218p Borlo,
P219p Jeuk),
bǝlá.ns (Q168p s-Herenelderen),
bǝlā.ns (Q165p Hopmaal, ...
P220p Mechelen-Bovelingen,
P223p Rukkelingen-Loon),
balans van drie paarden:
bálā.ns ˲van dręi̯ pi̯āt (P195p Gutschoven),
derdegespan:
dɛrdǝgǝspan (P214p Montenaken),
dɛrdǝgǝspán (P182p Buvingen, ...
P227p Vorsen),
dobbel warshout:
dǫbǝl wē̜ǝshō ̞.t (Q027p Doenrade),
drie-evelaar:
dri-ēvǝ(l)tǝr (L115p Mook),
driedobbele schei:
dridǫbǝlǝ šęi̯ (L292p Heythuysen),
driegespan:
drē̜gǝspan (P179p Aalst, ...
P180p Kerkom),
driehaam:
drihām (L192b Aijen, ...
L163p Ottersum,
L192a Siebengewald),
driehevel:
drihē̜vǝl (L192b Aijen),
driespan:
drišpan (Q111p Klimmen),
driespannig warsel:
drei̯špɛnex wiǝršǝl (Q191p Cadier),
driespannig warselen:
dre ̞i̯špɛ ̝nex węǝšǝlǝ (Q116p Simpelveld),
driezwing:
drē̜ǝzweŋ (P048p Halen),
drijdegespan:
drędǝgǝspā.nt (P197p Heers),
effelaar:
ę ̞fǝlǝr (L209p Merselo),
effenaar:
ęfǝnǝr (L265b Kronenberg),
groot warser:
grut wērsǝl (Q187p Sint Pieter),
koppel van drie:
kǫpǝl van drē̜ (P219p Jeuk),
volée (fr.):
va`lē̜ (P176a Melveren),
va`lęi̯ (P174p Velm),
warsel:
jē̜rsǝl (Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
węǝsǝl (Q194p Rijckholt),
warshout:
wē̜rshǫ.lt (L246p Horst, ...
L248p Lottum),
wē̜rshǫu̯.t (L246p Horst),
węǝshǭ ̝t (Q194p Rijckholt),
warsschei:
jā.sšęi̯ (Q080p Vliermaal)
|
Het grote, verstelbare koppelhout, waarmee een dubbel zwenghout (waaraan weer twee enkele) en een enkel zwenghout van achteren onderling verbonden worden, wanneer men drie paarden naast elkaar voor een zwaar akkerwerktuig moet spannen. Zie afb. 100. Mogelijk zijn enkele termen van toepassing op het geheel van zwenghouten voor een driespan. In de betrokken termen hieronder vertegenwoordigt het lid ''drie'' ook varianten van het type ''drij''. [JG 1b + 1d add.; N 11A, 105]
I-2
|
34094 |
driespeen |
bet drie demen:
be drę dømǝ (P046p Linkhout),
demer:
dē̜mǝr (Q098p Schimmert),
drie demen:
drai̯ dømǝ (Q152p Kerniel),
dre dīmǝ (L422p Lanklaar),
dri dēmǝ (Q198b Oost-Maarland),
dri dē̜mǝ (L427p Obbicht, ...
L373p Roosteren,
L373p Roosteren),
drii̯ dēmǝ (L316p Kaulille),
drē dømǝ (P107a Rummen),
drē̜ dęmǝ (Q072a Rapertingen),
drē̜i̯ dømǝ (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
drɛi̯ dē̜mǝ (Q095a Oud-Caberg),
drie uier:
drɛi̯ øi̯ǝr (Q193p Gronsveld),
driedeem:
drai̯dēm (K357p Paal),
drei̯dēm (Q207p Epen),
drei̯jdē̜m (L372p Maaseik),
dridēm (L430p Einighausen, ...
L430p Einighausen,
K278p Lommel,
L159a Middelaar,
L382p Montfort),
dridēǝm (L326p Grathem),
dridē̜m (Q207p Epen),
dridīǝm (L320a Ell),
drii̯dēm (L211p Leunen, ...
K278p Lommel),
drii̯dɛm (Q204a Mechelen, ...
Q204a Mechelen),
drēdēm (Q002p Hasselt),
drēdɛm (Q002p Hasselt),
drēi̯dim (L360p Bree),
drē̜døm (P218p Borlo),
drē̜dēm (K317p Leopoldsburg),
drē̜i̯dēm (K358p Beringen, ...
K358p Beringen,
L286p Hamont),
drē̜jǝdøm (P048p Halen),
drędem (K353p Tessenderlo),
dręi̯dēm (K361a Boekt Heikant),
dręi̯dīǝm (L312p Neerpelt),
dręjdēm (K361a Boekt Heikant),
drīdīm (L416p Opglabbeek),
drɛi̯dem (L312p Neerpelt),
drɛi̯diǝm (L312p Neerpelt),
drɛi̯dēm (L282p Achel, ...
Q211p Bocholtz,
L314p Overpelt,
L314p Overpelt,
L314p Overpelt,
K353p Tessenderlo),
drɛi̯dīǝm (L271p Venlo),
drɛjdiǝm (L312p Neerpelt),
driedeems:
drei̯dēms (L270p Tegelen),
drei̯dēǝms (Q119p Eygelshoven),
driedeemse:
drei̯dēmsǝ (L295p Baarlo),
drējdēmsǝ (L295p Baarlo),
drɛjdēmsǝ (L290p Panningen),
driedeemse koe:
drē̜i̯dēmsǝ kǭu̯ (L355p Peer),
driedeemsuier:
drei̯dimsǫr (L422p Lanklaar),
drei̯dɛi̯msøi̯ǝr (Q007p Eisden),
dridēmsȳr (Q099q Rothem),
driedeemuier:
dridēmȳǝr (L382p Montfort),
driedemer:
drei̯dɛ̄mǝr (L424p Meeswijk),
drejdē̜mǝr (L422p Lanklaar),
drejdɛ̄mǝr (L424p Meeswijk),
dridimǝr (L317p Bocholt, ...
L317p Bocholt),
dridēmǝr (L282p Achel, ...
L164p Gennep,
L165p Heijen,
L330p Herten,
L330p Herten,
L426z Holtum,
L163a Milsbeek,
L329p Roermond,
L318b Tungelroy),
dridē̜mǝr (Q111p Klimmen, ...
L427p Obbicht,
Q111q Ransdaal,
L373p Roosteren,
Q098p Schimmert,
Q097p Ulestraten),
dridīmǝr (L371a Geistingen),
dridīǝmǝr (L369p Kinrooi),
dridɛmǝr (K278p Lommel),
drii̯dimǝr (L420p Rotem),
drii̯diǝmǝr (L371p Ophoven, ...
L371p Ophoven),
drēdēmǝr (L295p Baarlo, ...
L295p Baarlo),
drēi̯dēmǝr (L269p Blerick),
drējdiǝmǝr (L360p Bree),
drējdømǝr (Q071p Diepenbeek),
drēǝdɛmǝr (P045p Meldert),
drē̜dømǝr (Q071p Diepenbeek, ...
Q002p Hasselt,
P046p Linkhout,
Q078p Wellen),
drē̜dø̜mǝr (Q002p Hasselt),
drē̜dēmǝr (K317p Leopoldsburg),
drē̜dɛ̄mǝr (Q002p Hasselt),
drē̜i̯demǝr (Q004p Gelieren Bret),
drē̜i̯dēmǝr (P049p Donk, ...
P051p Lummen),
drędemǝr (Q078p Wellen),
dręi̯demǝr (P051p Lummen),
dręi̯dømǝr (Q077p Hoeselt, ...
Q077p Hoeselt),
dręi̯dēmǝr (Q198b Oost-Maarland),
dręi̯dɛmǝr (P054p Spalbeek),
dręǝdømǝr (Q080p Vliermaal),
drīdēmǝr (L316p Kaulille),
drīdīmǝr (L416p Opglabbeek),
drɛi̯dēmǝr (L269p Blerick, ...
L289h Boshoven,
Q095p Maastricht,
L288a Ospel,
K357p Paal),
drɛi̯dē̜mǝr (L266p Sevenum),
drɛi̯dęmǝr (Q093p Rosmeer),
drɛjdēmǝr (L290p Panningen),
drɛ̄i̯dømǝr (P050p Herk-de-Stad, ...
P050p Herk-de-Stad),
driedemig (bijvgl. nmw.):
dridīmex (L371a Geistingen),
dridīǝmǝx (L369p Kinrooi),
driedemige:
drɛi̯dɛmegǝ (Q187a Heugem),
driedemige uier:
drē̜dømǝgǝ ø̜̄ǝr (P048p Halen),
driekantige:
drei̯kęntegǝ (Q091p Veldwezelt),
drɛi̯kɛntegǝ (L266p Sevenum),
drieling:
drileŋ (L318b Tungelroy, ...
L318b Tungelroy),
driepit:
drɛi̯pet (L271p Venlo),
drieslag:
drei̯šlāx (Q117a Waubach),
drišlǭx (Q117a Waubach),
driespeen:
drispēn (Q018p Geulle, ...
L159a Middelaar),
drispīǝn (L321p Neeritter, ...
L321p Neeritter,
L289p Weert),
drišpēn (Q112a Heerlerheide, ...
L332p Maasniel,
L332p Maasniel,
Q020p Sittard),
drēi̯spēn (L372p Maaseik),
drēspin (Q095p Maastricht),
drē̜jspēn (L268p Velden),
drē̜spēn (K358p Beringen),
drē̜spēǝn (P044p Zelem),
dręspēǝn (P044p Zelem),
drɛi̯spēn (L289h Boshoven, ...
K361p Zolder,
K361p Zolder),
drɛ̄spēn (K358p Beringen),
driespeender:
drɛi̯spēndǝr (P058p Stevoort),
driespener:
drispīǝnǝr (L322p Haelen, ...
L322p Haelen),
drišpēnǝr (L383p Melick, ...
L383p Melick,
L322a Nunhem),
dręi̯spęi̯nǝr (P050p Herk-de-Stad, ...
P050p Herk-de-Stad),
drīǝi̯špēnǝr (L322a Nunhem),
driespenig (bijvgl. nmw.):
drišpēnex (L325p Horn),
driespenige:
drēi̯spēnexǝ (L372p Maaseik),
driesteek:
drēi̯stēk (L268p Velden),
drēstēk (L268p Velden),
drɛi̯stēk (L268p Velden),
driestrekel:
drēi̯strekǝl (L265p Meijel),
dręi̯strekǝl (L265p Meijel),
drietip:
drītep (L416p Opglabbeek),
drietomp:
drēi̯tōmp (L269b Boekend),
drietoom:
drējtōm (L269b Boekend),
drietop:
drējtōp (L269b Boekend),
een met drie demen:
ei̯ǝn mē̜t drē̜i̯ dø̜mǝn (Q072p Beverst),
ɛŋ met dri dē̜mǝ (Q198b Oost-Maarland),
koe bet drie demen:
ku bɛ drɛ̄ǝ dømǝ (P107a Rummen),
kǫu̯ be drɛi̯ dømǝ (P188p Hoepertingen),
koe met drie demen:
kō met dri dē̜mǝ (Q197p Noorbeek),
kō mɛt dri dēmǝ (Q099q Rothem),
kō mɛt drii̯ dē̜mǝ (Q197p Noorbeek, ...
Q203a Reijmerstok),
kǭu̯ mɛ drē̜i̯ dɛmǝ (Q004p Gelieren Bret),
kromme:
krǫmǝ (Q093p Rosmeer),
lamme uier:
lamǝn ø̜u̯ǝr (Q096c Neerharen),
lǫǝmǝn ø̄ǝr (P188p Hoepertingen),
maar drie demen:
męr drē̜ dø̄mǝ (Q158p Riksingen),
maar drie tetten:
męr dręi̯ǝ tętǝ (P222p Opheers),
met de drie demen:
mɛt dǝ drej dē̜mǝ (Q209p Teuven),
met drie demen:
mɛt drɛi̯ dømǝ (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
mismaakte uier:
mesmǫktǝ ø̜r (P176p Sint-Truiden),
ongelijke uier:
ǫŋǝlīk ȳi̯ǝr (L270p Tegelen),
ouwer met drie demen:
au̯ǝr mǝ drai̯ dømǝ (Q176a Ketsingen),
scheve:
šē̜i̯vǝ (L422p Lanklaar),
scheve udder:
šēvǝ ydǝr (Q211p Bocholtz),
scheve uier:
sxēvǝn ø̜̄ǝr (Q072a Rapertingen),
sxēvǝn ē̜i̯ǝr (P055p Kermt),
sxē̜i̯vǝn ø̄r (P107a Rummen),
ševǝ ē̜i̯ǝr (Q003a Oud-Waterschei),
šē̜vǝ ø̜i̯ǝr (L420p Rotem),
šē̜vǝn øu̯i̯ǝr (Q096d Smeermaas),
šęi̯vǝn øi̯ǝr (Q012p Rekem),
šɛi̯vǝ ȳi̯ǝr (Q197p Noorbeek),
šɛi̯vǝ ȳjǝr (L377p Maasbracht),
slechte uier:
slęxtǝn ø̜u̯ǝr (P174p Velm),
steekuier:
stɛkȳi̯ǝr (Q204a Mechelen),
udder met drie demen:
ødǝr met dri dai̯mǝ (Q098p Schimmert),
ødǝr met dri dē̜mǝ (Q111p Klimmen),
uier met drie demen:
ȳi̯ǝr met dri dē̜mǝ (Q204a Mechelen),
ē̜i̯ǝr męt drē̜i̯ dēmǝ (L355p Peer),
één valse deem:
īŋ vālsǝ dęm (P055p Kermt)
|
Koeuier die slechts uit drie kwartieren melk geeft. Het is niet altijd goed aan te geven of de benamingen duiden op de koeuier met deze afwijking of op de koe met een dergelijke koeuier. [N 3A, 66] || Koeuier die slechts uit drie kwartieren melk geeft. Sommige woordtypen kunnen duiden op een koe die een uier met drie spenen heeft. [N 3A, 117]
I-11
|