| 28915 |
perskussen |
boon:
bun (Q095p Maastricht),
bügelkussen:
byjǝlkøsǝ (Q121c Bleijerheide),
ei:
ęj (Q095p Maastricht),
kantkussen:
kantkɛsǝ (L364p Meeuwen),
kussen:
kø̄sǝn (K361p Zolder),
perskussen:
pa ̞rskøsǝ (L246p Horst),
perskussen (L414p Houthalen),
porskø̜sǝ (L368p Neeroeteren),
porskɛsǝ (L364p Meeuwen),
pāskø̜jsǝ (Q071p Diepenbeek),
pērškø̜sǝ (Q099p Meerssen),
pē̜jškøsǝ (L433p Nieuwstadt),
pē̜skøsǝ (Q015p Stein),
pē̜škøsǝ (Q027p Doenrade, ...
Q016p Lutterade),
pē̜škø̜sǝ (Q111q Ransdaal, ...
Q020p Sittard),
pē̜ǝskøsǝ (Q198p Eijsden),
pęrskøsǝn (Q003p Genk),
pęrskø̜sǝ (L428p Born, ...
L381p Echt,
L330p Herten,
L271p Venlo),
pǫrskø̜sǝ (K361p Zolder),
pɛrskøsǝ (L265p Meijel, ...
L270p Tegelen),
pɛrskø̜sǝ (L299p Reuver),
pɛ̄škøsǝ (Q112p Voerendaal),
strijkkussen:
stri-jkkęsǝ (L417p As),
striǝkkø̜sǝ (Q007p Eisden),
strē̜kkęsǝ (P052p Schulen),
stręjkkęsǝ (Q083p Bilzen),
strīkkøsǝ (Q088p Lanaken, ...
Q200p s-Gravenvoeren),
štrikkø̜sǝ (Q197p Noorbeek),
štrīkkø̄sǝ (Q253p Montzen),
strijkkussentje:
stręjkkęskǝ (Q083p Bilzen),
varken:
vɛrǝkǝ (K361p Zolder)
|
Het perskussen is gemaakt van geperst stro in een strak gespannen linnen omhulsel (Papenhuyzen III, pag. 8). Volgens Gerritse (pag. 36) moet het perskussen niet te stijf en niet te slap gevuld worden met fijngesneden wollen snippers in een linnen omhulsel. Het kussen moet enigszins veerkrachtig zijn. Het pers- of glanskussen is ovaalvormig van model. Men onderscheidt een groot en een klein kussen. Het wordt gebruikt voor het afglanzen van grote en kleine glansvlekken en het uitstrijken van de voering. Volgens de informant van L 271 is het kussen boon- of eivormig. De informanten van L 265 en Q 197 strijken ook kragen op het perskussen. Zie voor diverse soorten perskussens afb. 19. [N 59, 26a; N 59, 19a; N 59, 19b; N 59, 19e; monogr.]
II-7
|
| 28920 |
perslap, strijklap |
glansdoek:
glans˱dōk (L270p Tegelen),
glanslap:
glānslap (Q112p Voerendaal),
jlanslap (Q121c Bleijerheide),
glansvoile:
glansvōl (Q165p Hopmaal),
lommel:
lumǝl (Q121c Bleijerheide),
lōmǝl (Q088p Lanaken),
natte perslap:
nǭǝtǝ pē̜ǝslap (Q198p Eijsden),
persdoek:
persdoek (Q165p Hopmaal),
porsdoǝk (K361p Zolder),
pērsdōk (Q095p Maastricht),
pē̜ǝsdōk (Q198p Eijsden),
pɛrsdōk (L299p Reuver, ...
L270p Tegelen),
perslap:
pa ̞rslap (L246p Horst),
porslap (L414p Houthalen, ...
L368p Neeroeteren),
poslap (Q002p Hasselt),
pēršlap (Q099p Meerssen),
pē̜šlap (Q121c Bleijerheide, ...
Q021p Geleen,
Q016p Lutterade,
Q111q Ransdaal),
pęjšlap (L433p Nieuwstadt, ...
Q015p Stein),
pęrslap (L416p Opglabbeek, ...
L271p Venlo),
pɛrslap (L265p Meijel, ...
L299p Reuver,
P052p Schulen),
pɛšlap (Q032p Schinnen),
perslinnen:
pē̜šlinǝ (Q111q Ransdaal),
perslommel:
pęrslōmǝl (Q197p Noorbeek),
pɛ̄šlomǝl (Q112p Voerendaal),
persvod:
pās˲vǫt (Q071p Diepenbeek),
pǫrsvǫt (K361p Zolder),
petemoei:
patǝmuj (Q083p Bilzen),
postlap:
postlap (P052p Schulen),
strijkdoek:
striǝkdōk (Q007p Eisden),
strīkdōk (L364p Meeuwen),
strīkdūk (Q088p Lanaken),
štrikdōk (L428p Born),
strijkhoddel:
štrīkhodǝl (Q253p Montzen),
strijklap:
streklap (L381p Echt),
striklap (L265p Meijel),
stręjklap (Q083p Bilzen),
štriklap (L428p Born),
strijklommel:
stri-jklomǝl (L417p As),
strijklommel (Q003p Genk),
stręjklumǝl (Q083p Bilzen),
strīklomǝl (Q200p s-Gravenvoeren),
štriklumǝl (Q027p Doenrade)
|
De perslap is een linnen of katoenen vochtige lap, die tijdens het persen en afglanzen tussen de stof en het persijzer wordt gelegd. Volgens Papenhuyzen III (pag. 8) is het het beste een linnen perslap te gebruiken, omdat deze de stof veel beter afglanst en niet zo vlug doorperst. [N 59, 28; N 59, 20; monogr.]
II-7
|
| 28677 |
perslatwerk |
horde:
hōrt (L329p Roermond),
ladder:
ladder (L416p Opglabbeek),
laddertje:
lɛdǝrkǝ (Q003p Genk),
ledertje:
lęjǝrkǝ (L333p Asenray / Maalbroek, ...
L371a Geistingen,
L330p Herten,
L289p Weert),
leertje:
lēǝrkǝ (L294p Neer),
līrkǝ (Q002p Hasselt),
perslatwerk:
pāǝ.slatwęrk (Q071p Diepenbeek),
raam:
rām (Q113p Heerlen),
rek:
rek (Q253p Montzen)
|
Laddervormig latwerk dat over een kuip of ton gelegd wordt. Met de hand drukt de imker de perszak op dit latwerk, opdat de honing eruit kan vloeien. [N 63, 122d]
II-6
|
| 27348 |
perslucht |
de loft:
dǝ luf (Q021p Geleen
[(Maurits)]
[Maurits]),
druklucht:
drøkløxt (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
luft:
luft (Q255p Kelmis),
pers:
pɛrs (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Emma]),
perslocht:
pę̄šlox (Q016p Lutterade
[(Maurits)]
[Maurits]),
pɛ.rslo.x (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Maurits]),
pɛrsloxt (L374p Thorn
[(Maurits)]
[Maurits]),
persloft:
pę̄ǝšluf (L433p Nieuwstadt
[(Maurits)]
[Emma, Hendrik, Wilhelmina]),
pɛrslof (Q015p Stein
[(Maurits)]
[Maurits]),
pɛrsluf (Q035p Brunssum
[(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
perslucht:
pɛrsløxt (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Maurits]),
pɛrslø̜x (L426p Buchten
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
preslocht:
prɛslǫx (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
presloft:
prɛslof (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q121a Chevremont
[(Julia)]
, [Domaniale]
Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
, [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale / Wilhelmina)]
, [Julia]
Q117p Nieuwenhagen
[(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]
, [Laura, Julia]
Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Domaniale, Wilhelmina]),
prɛsluf (Q113p Heerlen
[(Emma)]
, ... [Willem-Sophia]
Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
, [Emma]
Q121b Spekholzerheide
[(Willem-Sophia)]
[Zolder]),
prɛsluft (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
presluft:
pręsluft (Q255p Kelmis),
presse:
prɛs (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
, ...[Zwartberg, Waterschei]
K361p Zolder
[(Zolder)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
pressing:
prɛseŋ (L417p As
[(Zwartberg / Waterschei)]
, ... [Eisden]
Q007p Eisden
[(Eisden)]
, [Zwartberg, Eisden]
Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
, [Eisden]
L422p Lanklaar
[(Eisden)]
, [Winterslag, Waterschei]
Q012p Rekem
[(Zwartberg / Eisden)]
, [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]
Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden])
|
Samengeperste lucht, gebruikt voor de aandrijving van verschillende werktuigen. Volgens Lochtman (pag. 59) kende men twee soorten perslucht: hoge druk (ongeveer 175 atm) werd gebruikt voor de ondergrondse locomotieven en lage druk (ongeveer 6 atm) werd toegepast bij de aandrijving van luchthamers, schudgoten enz. [N 95, 820; monogr.; Vwo 293; Vwo 592; Vwo 593; Vwo 628; Vwo 631] || Samengepserste lucht, waarmee in het ondergrondse mijnbedrijf verscheidene werktuigen werden aangedreven. [monogr.]
II-4, II-5
|
| 28216 |
persluchtlamp |
lochtlamp:
loxlamp (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
, ... [Maurits]
Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
loxtlamp (L374p Thorn
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
loftlamp:
loflamp (Q117p Nieuwenhagen
[(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]
, ... [Willem-Sophia]
Q121b Spekholzerheide
[(Willem-Sophia)]
, [Domaniale]
Q015p Stein
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]),
loftlamp (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Maurits]),
lu.fla.mp (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Maurits]),
luflamp (Q035p Brunssum
[(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]
, ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q121a Chevremont
[(Julia)]
, [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q021p Geleen
[(Maurits)]
, [Emma, Hendrik, Wilhelmina]
Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
, [Julia]
L374p Thorn
[(Maurits)]
[Maurits]),
ǫflamp (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Maurits]),
perslamp:
pɛrslāmp (L286p Hamont
[(Eisden)]
[Zwartberg, Waterschei]),
persloftlamp:
pę̄šloflamp (L433p Nieuwstadt
[(Maurits)]
[Emma]),
perslucht:
pę̄šlox (Q016p Lutterade
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
persluchtlamp:
persluchtlamp (Q121p Kerkrade
[(Wilhelmina)]
, ... [Emma, Maurits]
Q033p Oirsbeek
[(Emma)]
[Wilhelmina]),
pɛrsløxtlamp (L265p Meijel
[(Emma / Maurits)]
[Laura, Julia]),
preslochtlamp:
prɛslǫxlamp (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Eisden]),
presloftlamp:
pręsloflamp (Q117p Nieuwenhagen
[(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]
[Emma]),
prɛsloflamp (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
, [Domaniale]
Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Domaniale]),
prɛsluflamp (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Maurits]),
pressinglamp:
prɛseŋlamp (L417p As
[(Zwartberg / Waterschei)]
, ... [Eisden]
Q007p Eisden
[(Eisden)]
, [Zwartberg, Eisden]
Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
, [Eisden]
L422p Lanklaar
[(Eisden)]
, [Winterslag, Waterschei]
Q012p Rekem
[(Zwartberg / Eisden)]
[Maurits])
|
Elektrische lamp die de benodigde elektrische stroom ontvangt uit een aan de lamp bevestigde dynamo die gekoppeld is aan een door perslucht aangedreven turbine. [N 95, 258; monogr.]
II-5
|
| 28044 |
persluchtleiding |
buis:
bȳs (Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
, ... [Zwartberg]
Q015p Stein
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
buisleiding:
buisleiding (Q000 Zie mijnen
[(Houthalen)]
[Maurits]),
buizen:
buizen (Q000 Zie mijnen
[(Zwartberg)]
[Zolder]),
colonne:
kǝlon (Q000 Zie mijnen
[(Winterslag)]
[Domaniale]),
drukluchtleiding:
drøkløxlę̄jdeŋ (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
hogedrukleiding:
huǝgǝdrø̜klęjdeŋ (Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
leiding:
lęjdeŋ (Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Maurits]),
lochtleiding:
loxlęjdeŋ (Q015p Stein
[(Maurits)]
[Maurits]),
loxtlęjdeŋ (L374p Thorn
[(Maurits)]
[Domaniale]),
loftbuis:
lofbȳs (Q117p Nieuwenhagen
[(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]
[Emma]),
lufbȳs (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
loftleiding:
loflęjdeŋ (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Maurits]),
luflęjdeŋ (Q035p Brunssum
[(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]
, ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q021p Geleen
[(Maurits)]
, [Emma, Hendrik, Wilhelmina]
Q113p Heerlen
[(Emma)]
, [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]
Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Emma]),
loftleitung:
loflajtuŋ (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
[Julia]),
luflajtuŋ (Q121a Chevremont
[(Julia)]
[Laura, Julia]),
loftroor:
lofryr (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
lofrø̄r (Q121p Kerkrade
[(Wilhelmina)]
, ... [Willem-Sophia]
Q121b Spekholzerheide
[(Willem-Sophia)]
[Domaniale]),
lu.fr ̇ø̄ǝr (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Emma]),
lufrø̄r (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Zolder]),
persloftbuis:
pę̄ǝslufbȳs (L433p Nieuwstadt
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
persloftleiding:
pę̄ǝšluftlęjeŋ (L433p Nieuwstadt
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
persluchtleiding:
pɛrslø̜xlęjdeŋ (L426p Buchten
[(Maurits)]
[Maurits]),
presloftbuis:
prɛslufbȳs (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]),
presloftleiding:
prɛsluflęjdeŋ (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Domaniale]),
presloftleitung:
prɛsloflajtuŋ (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Eisden]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
presloftroor:
prɛslofrø̄r (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Wilhelmina]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
presse-colonne:
pręskǝlon (Q000 Zie mijnen
[(Zolder)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
prɛskǫlon (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Winterslag]),
presse-tube:
prestȳp (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
, ...[Maurits]
K361p Zolder
[(Zolder)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
pressingbuis:
prɛseŋbows (L417p As
[(Zwartberg / Waterschei)]
[Waterschei, Eisden]),
prɛseŋbø̜̄js (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Eisden]),
prɛseŋbø̜js (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
, ... [Zwartberg, Waterschei]
L422p Lanklaar
[(Eisden)]
[Winterslag, Waterschei]),
pressingbuizen:
pressingbuizen (Q000 Zie mijnen
[(Waterschei / Eisden)]
[Eisden]),
prɛseŋbȳzǝ (Q007p Eisden
[(Eisden)]
[Houthalen]),
pressingleiding:
prɛseŋlęjdeŋ (L422p Lanklaar
[(Eisden)]
[Maurits])
|
Metalen buisleiding die de perslucht ter plaatse brengt. Aan de persluchtleiding worden met behulp van gummislangen de luchthamers, boorhamers enz. aangesloten. [N 95, 824; monogr.; Vwo 294; Vwo 629; Vwo 630; Vwo 632]
II-5
|
| 27468 |
persluchtlier |
presluchthaspel:
presluǝthaspǝl (Q255p Kelmis)
|
Door perslucht aangedreven lier. [monogr.]
II-4
|
| 27352 |
persluchtslang |
luftschlauch:
luftšlūx (Q255p Kelmis)
|
Persluchtslang. Door deze slang werd de perslucht voor de boorhamer of de persluchtlier aangevoerd. [monogr.]
II-4
|
| 28218 |
persluchtturbine |
lochtturbine:
loxtørbin (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Laura, Julia]),
loftturbine:
loftǝrbiǝn (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
luftyrbin (Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Zwartberg]),
perslochtturbine:
pę̄šloxtørbin (Q016p Lutterade
[(Maurits)]
[Maurits]),
persloftturbine:
pę̄šloftørbin (L433p Nieuwstadt
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
preslochtturbine:
prɛslǫxtørbīn (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Domaniale]),
presloftmachine:
prɛslofmašiŋ (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
[Eisden]),
presloftturbine:
prɛslofturbīn (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Julia]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
prɛsluftørbinǝ (Q121a Chevremont
[(Julia)]
[Maurits]),
pressingturbine:
prɛseŋtørbin (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
, ... [Domaniale]
L422p Lanklaar
[(Eisden)]
[Winterslag, Waterschei]),
turbine:
tørbin (Q001p Zonhoven
[(Zwartberg)]
[Eisden])
|
De turbine van de persluchtlamp. [N 95, 260]
II-5
|
| 29497 |
persman |
persman:
pērsmān (Q095p Maastricht
[(meervoud: pērsmāndǝr)]
)
|
Arbeider die de profielmal in de klei perst (Endepols, pag. 314). [monogr.]
II-8
|