e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
top van de boom doude: d ̇ǫw (Meeswijk), dǫw (Klimmen, ... ), doudehout: dǫwhǫwt (Schinnen), kop: kǫp (As), kopstuk: kǫpstøk (Sevenum), kroon: kroon (Stein), krop: krǫp (Diepenbeek), kruin: kruin (Schinnen), krȳn (Klimmen), sop: sǫp (Meeuwen), takstuk: takstęk (As), top: tup (Dilsen, ... ), typ (Stein), tǫp (Leopoldsburg), topstuk: tǫpstøk (Sevenum) Vgl. ook afb. 1c. Zie voor de woordtypen doude en doudehout uit respectievelijk Sittard (Q 20), Klimmen (Q 111), Meeswijk (L 424) en Schinnen (Q 32) ook het RhWb I, kol. 1388, s.v. Dolde, ø̄Baumwipfelø̄, en voor het woordtype sop uit Meeuwen (L 364) wnt XIV, kol. 2529, s.v. ɛsop IIIɛ, ø̄topø̄.' [N 50, 7c; N 75, 86b; monogr.] II-12
torengoud dobbel bladgoud: dubǝl blatjōt (Kerkrade), dubǝl blat˲gōt (Waubach), dobbel goud: dǫbǝlgǫwt (Klimmen), dobbeldik bladgoud: dǫbǝldik˱ blat˲gǭt (Gulpen), dubbel bladgoud: dø̜bǝl blāt˲gǫwt (Buchten, ... ), dubbel goud: dø̜bǝlgǫwt (Klimmen), dubbel torengoud: dubbel torengoud (Meijel), oververguldsel: ōvǝrvǝrgøsǝl (Jeuk), torengoud: tōrǝgǫltj (Herten), tōrǝgǫwt (Maasbree), tūrǝgōt (Heerlen), tǭngǭlt (Ottersum), tǭrǝgǫwt (Klimmen, ... ) Bladgoud zoals dat bijvoorbeeld voor het vergulden van de haan van de kerktoren wordt gebruikt. Het is volgens de invuller uit L 267 dikker in doorsnede dan normaal bladgoud. [N 67, 11c] II-9
torenhaan t hantje van dn taore?].: d`r weerhaan (Hoensbroek), de haan op de tōēre (Doenrade), de haan van de tuure (As), de haan van de tòərə (Ulestraten), de haon (Tongeren), de wearhaan (Lutterade), de weirhaan (Meerssen), de wèèr haon (Eigenbilzen), den aan (Stokkem), den haan van den tore (America, ... ), den hoan (Eigenbilzen), der haan (Montzen, ... ), dn haan (Schinnen), dn haanvan den taore (Neerbeek), dr haan (Waubach), dr haan op dr kirktoêre (Waubach), dr weerhaan (Nieuwenhagen), dr wèèrhaan (Klimmen), dën kèrk-hôon (Hoeselt), dën twon-hôon (Hoeselt), et heinke vanne kirktoare (Roggel), haan (Baarlo, ... ), haan op de taore (Geleen), haan op den tore (Nieuwstadt), haan oppe toare (Holtum), haan van de toere (Koningsbosch), haan van de toren (Guttecoven), haan van den tore (Echt/Gebroek), haan vannen tore (Montfort), haantje van den tore (Venray), haenke (Roermond, ... ), haon (Eksel, ... ), haontje vaan den tore (Maastricht), heenke van den toon (Jeuk), het heènke vande toare (Schinnen), hēͅnkə oͅpən ty(3)̄rə (Bree), hoan (Zonhoven), hoon (Loksbergen), hōān (Hoeselt), häöndsje v. d. tōren (Maastricht), kerekhoan (Heers), kerktorenhaon (Sint-Huibrechts-Lille), kirch-haan (Chèvremont), kirkhaan (Eys, ... ), kèrkhaen (Hasselt), oan op den toure (Sint-Truiden, ... ), t haensje van dr taoën (Gulpen), t hāenke (Sittard), t hänke van de toare (Schinnen), t häonsje (Maastricht), t häönsje vaan dn tore (Maastricht), t hèènke (Schimmert), t hèèëntje vander tōēre (Nieuwenhagen), t hônke van n toon (Diepenbeek), t hənkə (Tongeren), t toeëre-heëntje (Nieuwenhagen), taorehaan (Kessel, ... ), taorenhaan (Eisden, ... ), toarehaan (Beek, ... ), toarenhaan (Thorn), toeerehaan (Heel), toerenhaan (Bocholt, ... ), toerhaan (Kerkrade), toonoan (Sint-Truiden, ... ), toorehaan (Venray, ... ), toreaan (Boorsem), torehaan (Boorsem, ... ), torenhaan (Melick, ... ), torenhaenke (Linne), torenhaon (Maastricht), torenhoan (Eksel), torəhān (Meijel), tōārehaan (Lutterade), tōrənhōͅn (Tessenderlo), waerhaan (Echt/Gebroek, ... ), weendjwiezer (Weert), weendwiezer (Noorbeek), weerhaan (Klimmen, ... ), weerhaon (Maastricht, ... ), weindhaan (Mechelen-aan-de-Maas), wendhoan (Hoepertingen, ... ), wēͅrhān (Baarlo, ... ), wēͅrhōͅn (Gennep, ... ), wierhaon (Houthalen), windhaan (Klimmen, ... ), windhaon (Sint-Huibrechts-Lille), windhoan (Achel, ... ), windhoon (Loksbergen), windjhaan (Heel, ... ), windwiezer (Maastricht, ... ), wingktvaan (Sevenum), winjdhaan (Ophoven), winkhaan (Maasbree, ... ), winkwiezer (Baarlo), wèhrhaan (Urmond), wèndhoan (Zonhoven), wèèrhaan (Nuth/Aalbeek, ... ), wéndjhaan (Sweikhuizen), wɛrhān (Holtum) De haanvormige windwijzer boven op de torenspits [weerhaan, windhaan [N 96A (1989)] III-3-3
torenmouterij torenmouterij: torenmouterij (Swalmen) Pneumatische mouterij, waarbij de kieming plaatsvindt in een hoge toren om een nog betere luchting mogelijk te maken (Claessen, pag. 2. 8). [monogr.] II-2
torenspits bovenstuk: būəvəstøͅk (Weert), dak van de toren: et daak van de toren (Tegelen), kerkenspits: kirke sjpits (Schinnen), kerktoren: kerektoan (Heers), kerktoon (Jeuk), kerktoren (Eksel), keͅrktōͅn (Hoepertingen), kirktoren (Linne), kèrktoan (Hoepertingen), kərkty(3)̄rə (As), kerktorenspits: kerktoarespits (Roggel), kerktorenspits (Sint-Huibrechts-Lille), klokkentoren: klokketown (Sint-Martens-Voeren), mantel: mantel (Zonhoven), spits: de sjpits (Lutterade), de spits (Sittard, ... ), der sjpets (Montzen), sjpits (Geleen, ... ), sjpits van de tore (Tegelen), spits (Diepenbeek, ... ), spits vaan kèrrektore (Maastricht), spits van den twon (Eigenbilzen, ... ), top: den toep van den tore (Blitterswijck), den tup van den toon (Sint-Truiden), dën toep (Hoeselt), top (Eksel), tup (Weert), tup van den toon (Sint-Truiden), topje van de toren: tipke van den toren (Peer), torenspits: d`r toaresjpits (Hoensbroek), de toaresjpits (Schinnen), de toeëresjpits (Nieuwenhagen), de torensjpitsj (Meerssen), de torespits (Maastricht), den taonspits (Eigenbilzen), dn taoresjpits (Klimmen), dr taoëresjpits (Gulpen), taore-spits (Noorbeek), taorenspits (Neer), taoreschpits (Schimmert), taoresjpiets (Valkenburg), taoresjpits (Baarlo, ... ), taorespits (Baarlo, ... ), taurespits (Loksbergen), toaresjpits (Sweikhuizen), toarespits (Beek, ... ), toeeresjpits (Heel), toeerespits (Heel, ... ), toeresjpits (Ubachsberg, ... ), toerespits (Bocholt, ... ), toeërespits (Thorn), tooresjpits (Vlodrop), toorespits (Kelpen, ... ), tooënsjpits (Epen), tore-spits (Heugem), torensjpits (Reuver), torenspits (Achel, ... ), torenspjits (Melick), toresjpits (Posterholt, ... ), torespits (Blerick, ... ), torəspets (Meijel), townsjpits (Vijlen), toêresjpits (Waubach), tōārespits (Lutterade), tōēresjpits (Amstenrade, ... ), tōrespits (Boorsem), tōrəspets (Tessenderlo), tôïnspits (Hasselt), nagelbeeks  de toearesjpits (Schinnen), schinnen dorp  teuresjpits (Schinnen) De omgang, de trans van de toren. [N 96A (1989)] || De spits van de kerktoren; deze is meestal met leien bedekt. [N 96A (1989)] III-3-3
torenstanderdmolen koffiepot: kǫfipǫt (Lummen, ... ), standaardkokermolen: standārtkuǝkǝrmyǝlǝ (Weert) Houten standerdmolen die niet op teerlingen maar op een soort stenen toren rust. [N O, 32b] II-3
torenuurwerk horloge (fr.): de slinger van de horloge (Ulbeek), erloodsje (Sint-Truiden, ... ), örlouje (Jeuk), horloge (fr.) van de kerk: erloudzje van de kerrek (Sint-Truiden), horloge (fr.) van de toren: erloudzje van den toon (Sint-Truiden, ... ), erloudzje van den toure (Sint-Truiden, ... ), kerkenklok: kirkeklok (Nieuwenhagen, ... ), kèrrekeklok (Maastricht, ... ), kerkenuur: de kirke-oeër (Nieuwenhagen), kirke ōēr (Vijlen), kirke-ōēr (Waubach), kirkeōēr (Nieuwenhagen), kèrreke oer (Valkenburg), kerkklok: de kirkklok (Klimmen), de kèrkklok (Eigenbilzen, ... ), kerekklok (Heers), kerikklok (Eksel), kerkklaok (Noorbeek), kerkklok (America, ... ), kerrekklok (Weert, ... ), kerrikklok (Bocholt, ... ), kerəkklok (Boorsem), kēͅrəkkloͅk (Meijel), keͅrkloͅk (Hoepertingen), kirkklok (Doenrade, ... ), kirkklokke (Thorn), kirkklòk (Amstenrade), kirklok (Urmond), kirrekklok (Klimmen), kè-rekklok (Maastricht), kèrekklok (Maastricht), kèrkklok (Diepenbeek, ... ), kèrrekklok (Maastricht, ... ), kèrrekklòk (Membruggen), kêrkklok (Houthalen), køͅrkloͅk (Bree), kərkloͅk (As), kerkuur: de kerekōēr (Montzen), de kirch-oer (Chèvremont), de kirkoer (Lutterade), kerekuur (Loksbergen), kirchoer (Bocholtz, ... ), kirk-oer (Epen), kirkoer (Koningsbosch, ... ), kirkōēr (Nieuwenhagen), køͅrkōr (Bree), kerkuurwerk: kirkoorwerk (Ell), klok: de klok (Maastricht, ... ), klaok (Noorbeek), klok (Maasbree, ... ), klok van de kerk: de klòk van de kerk (Tongeren), klok van de toren: de klòk van de twóin (Tongeren), klokkentoren: klokketuure (Opglabbeek), torenklok: de toeëre-klok (Nieuwenhagen), de tore klok (Hoensbroek), taoreklok (Baarlo, ... ), toereklok (Ubachsberg, ... ), tooreklok (Zonhoven), tooreklòk (Maastricht), tore-klok (Heugem), toreklok (Achel, ... ), torenklok (Eksel), tōēreklok (Nieuwenhagen), tōrəkloͅk (Tessenderlo), tòərəklok (Ulestraten), torenklokuurwerk: toreklok oorwerrek (Maastricht), torenuur: tōēreōēr (Nieuwenhagen), torenwerk: torewerk (Tungelroy), uur: uur (Loksbergen), uurwerk: oerwerk (Beek, ... ), oerwerrek (Klimmen), oorwerk (Tegelen, ... ), uurwerk (Oirlo) De klepel van de klok. [ZND 28 (1938)] || De wijzerplaat van de torenklok. [N 96A (1989)] || De wijzers van de torenklok. [N 96A (1989)] || Het uurwerk in de kerktoren, de torenklok [kerkklok, kerkuur?]. [N 96A (1989)] III-3-3
torenvalk baillet (fr.): baljer (Swalmen), valkeniersterm, cf. BtS 73  baljer (Ell), bibbervalk: bibbervalk (Gennep, ... ), bidder: baier (Ell), bidder (Boukoul, ... ), klamper: klamper (Eksel, ... ), klampər (Lommel), alle roofvogels zijn klampers  klampər (Overpelt), doorgaans Frings, soms eigen spelling  klamʔər (Kwaadmechelen), klein sperwertje: ook: valk  klee spêlverke (Bilzen), kleine stootkop: kleine stootkop (Molenbeersel), krijter: krieter (Weert), krijter (Weert), mezenvalk: met vraagteken; Frings  meͅi̯sevalək (Beverst), muizensperwer: mauzəspeͅləvər (Tongeren), muizenvanger: moezevanger (Leveroy, ... ), moezevenger (Nederweert), smelleken: smaelke (Altweert, ... ), smèlleke (Sint-Truiden), sperwer: sperrever (Opglabbeek, ... ), Frings  speͅləvər (Borgloon), steenvalk: sjtèè valk (Kelmis), stootbok: stôêtbok (Montfort), stootkop: s(j)tootkop (Heythuysen, ... ), s(j)tòòtkop (Nunhem), s(j)tôêtkop (Baexem, ... ), stūətkop (Kinrooi), stòòtkop (Nunhem), stôêtkop (Haelen, ... ), štuətkop (Beringe, ... ), stootsvogel: sjtoetsvôêgel (Brunssum), sjtōētsvōēgel (Brunssum), sjtôêsvôêjel (Kerkrade), stootvalk: stôêtvalk (Haelen), stootvogel: sjtoitvoogel (Neerbeek), sjtotvōēgel (Waubach), sjtótvoegel (Waubach), sjtôôtvogel (Puth), sjtôôtvoogel (Beek, ... ), stoatvogel (Stein), torenvalk: taore valk (Blerick), taorevalk (Houthem, ... ), toanvalk (Middelaar), toarevalk (Thorn), toarevallik (Gulpen), toere-valk (Hoensbroek), toerevalk (Elen, ... ), toernvaalk (Oost-Maarland), toerəvalk (Brunssum), toirevalk (Herk-de-Stad), too.reva.lk (Boukoul, ... ), toonvalk (Diepenbeek), toorevalk (Herten (bij Roermond), ... ), torevaalk (Maastricht), torevalk (Venlo), torəvalək (Houthalen, ... ), tōrəvalək (Achel, ... ), tōərəvalək (Hamont), tūrəvalk (Maaseik), twonvalk (Eigenbilzen), tyərəvalk (Opglabbeek), tòrrevalk (Meijel), tòòrenvalk (Schimmert), tòòreva:lk (Horst), tòòrevalk (Blerick, ... ), tôênvalk (Oost-Maarland), tôônvalk (Gulpen, ... ), tôôrevallek (Weert), eigen spelling; omgespeld  torəvalk (Roosteren), falcu timunculus sic  tōərəválək (Zonhoven), Frings  tōnvalək (Diepenbeek), tūrənvalk (Gelieren/Bret), Frings; half lang als lang omgespeld  tōrəvalək (Lanklaar), soms ook sjtoatkop  taorevalk (Horn), vdBerg; omgesp.  toͅrəvalək (Sint-Truiden), torenvalkje: torenvalk(ske) (Eksel, ... ), valk: vaalk (Maastricht), vaalleͅk (Oost-Maarland), val(le)k (Bilzen), valĕk (Baelen), valk (As, ... ), vallek (Klimmen, ... ), vallék (Maastricht), valək (Lommel), vālk (Beringen, ... ), va͂.lək (Moresnet), vâlk (Val-Meer), falco  valək (Zonhoven), ook: klee spêlverke  valk (Bilzen), vdBerg; omgesp.  valək (Veldwezelt) torenvalk || valk [Willems (1885)] || valk: torenvalk (34 bekende vogel met spitse vleugels; vliegt vrij langzaam; hangt vaak stil in de lucht en laat zich dan vallen om een muis o.i.d. te vangen; broedt in boomnest of in torens [N 09 (1961)] III-4-1
tornen losdoen: losdoǝ (Gulpen), losdoǝn (Puth), losdun (Diepenbeek, ... ), losduwn (Houthalen), losduǝ (Margraten), losdō (Bingelrade, ... ), losdōn (Amby, ... ), losdūn (Bilzen, ... ), losdūwǝ (Eys), lōsduwn (Neerpelt), lōsduǝ (Nieuwenhagen), lǫsdūn (Loksbergen), losdriegen: losdrigǝn (Zolder), loshalen: loshoalǝ (Heerlen), loshālǝ (Weert), loshǭlǝ (Schimmert), loskrippelen: loskrɛpǝlǝ (Leunen), losmaken: losmākǝ (Arcen, ... ), lǫsmāxǝ (Bleijerheide, ... ), lospeuteren: lospȳtǝrǝ (Bocholt), lospȳǝtǝrǝ (Wijlre), lospøtǝrǝ (Weert), lospø̄tǝrǝ (Blitterswijck, ... ), lospø̄tǝrǝn (Achel), lospø̜tǝrǝ (Tessenderlo), losrakelen: losrǭkǝlǝ (Roggel), losrijten: losrītǝ (Blerick), losroffelen: losrøfǝlǝ (Valkenburg), lossnijden: lossnejǝ (Boorsem), lossni-jǝ (America, ... ), lossnē̜jǝ (Oostrum), lossnęjǝ (Arcen, ... ), lossnījǝ (Horst), losšni-jǝ (Amby, ... ), losšnē̜jǝ (Heer), losšnęjǝ (Borgharen, ... ), lwossnē̜jǝ (Herderen), lōssnǫjǝ (Hoepertingen), lōsšjni-jǝ (Panningen), lǫsnajǝ (Tongeren), lostornen: lostornen (Neerpelt), lostǫrnǝ (Tegelen), lostǫrǝ (Afferden, ... ), lostǫrǝnǝ (Maastricht), lwostǫrnǝ (Herderen), lostorrelen: lostǫrǝlǝ (Horst), lostrakelen: lostrǫkǝlǝ (Heythuysen), lostrennen: lostrɛnǝ (Terwinselen), lōstrɛnǝ (Lontzen), lostrochelen: lostroǝxǝlǝ (Lutterade), lostrǭxǝlǝ (Berg / Terblijt, ... ), lostroggelen: lostrōgǝlǝ (Vijlen), lostrǭgǝlǝ (Amstenrade, ... ), losvamen: losvęǝmǝ (Heerlen), peuteren: pø̄tǝrǝ (Maastricht, ... ), pø̜jtǝrǝ (Loksbergen), roffelen: røfǝlǝ (Brunssum), tornen: tornen (Blerick), tǫnǝ (Gennep, ... ), tǫnǝn (Heijen), tǫrnǝ (Grubbenvorst, ... ), tǫrǝ (Helden, ... ), trochelen: troxǝlǝn (Kaulille), trǭxǝlǝ (Opglabbeek), troggelen: troagǝlǝ (Spaubeek), uithalen: ūthǭlǝ (Beek, ... ), uitriffelen: ūtrefǝlǝ (Mechelen), uitroffelen: ōtrøfǝlǝ (Eigenbilzen), ūtrøfǝlǝ (Hulsberg, ... ), ǭtrø̜fǝlǝ (Kortessem) De naad of steken losmaken en uithalen. [N 62, 22; A 4, 27b; L 20, 27b; Gi 1.IV, 20; MW; S 38] II-7
torpedo beer: bę̄r (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Domaniale]  [Maurits]), kugel: kǫwǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Laura, Julia]), loopkat: lōpkats (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Eisden]), slee: slę (Hamont  [(Eisden)]   [Eisden]), torpedo: torpedo (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]  [Domaniale, Wilhelmina]  [Willem-Sophia]  [Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Domaniale]  [Maurits]), tǝpēdo (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Laura, Julia]), tǝrpēdo (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), tǫrpēdo (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]) Het gewicht dat, nadat de remschijftransporteur is verplaatst, door de leidpijp naar beneden wordt gelaten. Wanneer de torpedo beneden is aangekomen, wordt de transportketting eraan vastgemaakt en het geheel kan dan door de machine naar boven worden getrokken. [N 95, 666] II-5