e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
wasvrouw wasmaagdje: meisje alleen in dienst voor de grote was te doen  wâsmegje (Castenray, ... ), wasseres: wassós (Hasselt), wašoͅrs (Paal), De ajdste dochter woort wasseers De wasseers heet ¯t voel lievend nog neet gehaold  wasseers (Maastricht), wasvrouw  wêssiès (Tongeren), wasserse: wesserse (Ospel, ... ), wasvrouw: vas˃vrō (Houthalen), waesjvrouw (Doenrade), wasjvrouw (Melick), wasvrouw (Baarlo, ... ), wasvrow (Maastricht), wasvrō (Beringen), wasvroͅu̯ (Lanklaar, ... ), wasvròu (Tongeren), was˃vrau̯ (Eksel, ... ), was˃vro (Hasselt), was˃vrōu̯ (Kinrooi), was˃vroͅu̯ (Bree, ... ), wāsvroͅu̯ (Kortessem, ... ), wāsvròw (Maastricht), wāəs˃vroͅu̯ (Heers), weisjvrouw (Vijlen), wejsvrouw (Posterholt), weschvrouw (Haanrade, ... ), weshvrouw (Meerssen), wesj vrouw (Waubach), wesj-vrouw (Schaesberg), wesjvrouw (Hoensbroek, ... ), wesvrow (Castenray), wēsjvrauw (Kerkrade), wĕsch-vrouw (Schimmert), weͅi̯š˃vroͅu̯ (Vaals), wâsvrow (Castenray, ... ), wèsjfrouw (Nieuwenhagen), wèsjvrauw (Bleijerheide, ... ), wèsjvrouw (Vlodrop), wésjvrouw (Doenrade), wêsjvrau (Nuth/Aalbeek), (begrip weinig tot niet gebruikt).  wèsjvrouw (Nieuwstadt), (waswieëf is iets anders).  wasvrouw (Boekend), min.  waswief (Maastricht), Wat zien \'r vort toch \'n dél sláppe délle ien de waereld, zaej de wesvrow en zij haaj \'n schòttelslet ien de hând  wesvrow (Castenray, ... ), wasvrouwmens: wasvraməs (Beverlo), waswijf: waswēͅf (Paal), waswief (Heel, ... ), waswièf (Venlo), waswiëf (Maasbree), wesjwiehf (Waubach), wèsjwief (Guttecoven), Note v.d. invuller: We kenden wel dit scheldwoord, wat roddeldame betekent.  waswiëf (Echt/Gebroek), Notes/opm. v.d. invuller: Hier heeft elke huisvrouw altijd haar eigen was gedaan en hiervoor was dus ook geen bijzondere naam. Mannen in hoofdzaak, maar ook wel vrouwen, die veel praten maar weinig zeggen worden hier wel \"waswief\"genoemd.  waswief (Venray) Hoe noemt u de wasvrouw? (wasvrouw, wasses) [N 104 (2000)] || wasmeisje || wasvrouw [ZND B1 (1940sq)] III-2-1
water omleiden (water) afleiden: ǭflɛjdǝ (Gutschoven), (water) wegleiden: wɛxlɛjdǝ (Alken, ... ), het water omzetten: t wātǝr omzętǝ (Maaseik), weteren: wē.tǝrǝ (Maaseik), wīǝ.tǝrǝ (As, ... ), wetering: wīǝ.tǝreŋ (As, ... ), weteringsbedden: wīǝ.tǝreŋs˱będǝ (Opitter) De loop van het water vōōr de sluizen met behulp van een afwateringsbeek omleiden, bijvoorbeeld om reparaties aan het sluiswerk uit te voeren of om de nabijgelegen weiden en grond te bevloeien. Meestal heeft men daartoe een zgn. noodsluis, maar in enkele gevallen moet in een dergelijk geval een speciale dam worden opgeworpen. [Jan 98; Grof 39] II-3
water op de lamp schudden water op gen lamp schudden: wātǝr op ǝn lamp šødǝ (Kelmis) Water op het calciumcarbid in de lamp schudden, zodat door verbinding van beide stoffen acetyleengas ontstond, dat dan aangestoken kon worden. [monogr.] II-4
water opbrengen aanwateren: ānwātǝrǝ (Heythuysen), pompen: pompen (Venray, ... ), pǭmpǝ (Posterholt), water opbrengen: wātǝr opbreŋe (Horn) Beslagwater in de beslagkuip brengen. [N 36, 35a; monogr.] II-2
waterbak leerkuip: lę̄rkȳp (Posterholt), natmaker: nāsmɛxǝr (Spekholzerheide), sop: sǫpǝ (Nunhem), spoelbak: spȳlbak (Milsbeek), sproeier: sprujǝr (Nunhem), šprujǝr (Sittard), vergaarbak: vergaarbak (Lommel), waterbak: wasǝrbak (Spekholzerheide), watǝrbak (Meijel), wā.tǝrbak (Nunhem), wātǝrbak (As), wǭtǝrbak (Milsbeek), weekbak: węjkbak (Maasbree), wę̄xbak (Bleijerheide) De bak of kuip waarin de schoenmaker de pek bewaart en het leer weekt. [N 60, 194a] || Waterbak waarin de vormbakken werden schoongewassen en natgemaakt. [monogr.] II-10, II-8
waterbeits beits: bē̜ts (Tessenderlo), bęjts (Bilzen, ... ), bɛjts (As), beitsel: bē̜.ǝtsǝl (Zonhoven), bē̜tsǝl (Hasselt), bęjtsǝl (Zonhoven), bister: bestǝr (Bilzen, ... ), bistǝr (Tongeren), kleursel: klø̜jǝrsǝl (Tessenderlo), teinture: tęjntȳr (Jeuk), waterbeits: wasǝrbajts (Kerkrade), watǝrbęjts (Meijel), wātǝrbęjts (Buchten, ... ), wętǝrbęjts (Diepenbeek), wǭtǝrbęjts (Ottersum) Waterachtige kleurstof voor hout die gedeeltelijk in de houtvezels trekt. Zie ook het lemma ɛwaterbeitsɛ in wld II.9, pag. 193.' [N 56, 44b-c; monogr.] || Waterige kleurstof voor hout die gedeeltelijk in de houtvezels trekt. [N 67, 25a; monogr.] II-12, II-9
waterblaas blaas: blǭs (Sint-Truiden), eerste blaas: jǫstǝ bluǝs (Vliermaal), ērstǝ blǭs (Maasniel), eerste waterblaas: istǝ wɛtǝrbluǝs (Halen), iǝrstǝ wātǝrblǭs (Opglabbeek), jøstǝ wātǝrblōs (Zichen-Zussen-Bolder), jęstǝ wátǝrblās (Maasmechelen), ērstǝ wātǝrblǭs (Herk-de-Stad), īrstǝ wātǝrblǭs (Maaseik, ... ), īrstǝ wǭtǝrblǭs (Oost-Maarland, ... ), slijmerblaas: slemǝrbluǝs (Donk), slęi̯mǝrblos (Herk-de-Stad), vochtblaas: vǫxblǭs (Swalmen), water: wātǝr (Boekt Heikant, ... ), waterblaas: wai̯tǝrbluwǝs (Linkhout), wasǝrblǭs (Bocholtz), watǝrblu̯ōs (Riksingen), watǝrblōs (Rummen), watǝrblōǝs (Zelem), watǝrblǫwǝs (Beringen), watǝrblǭs (Boorsem, ... ), wãtǝrblãs (Bocholt), wãtǝrblōs (Gelieren Bret, ... ), wātǝrbluǝs (Lummen), wātǝrblø̄s (Peer), wātǝrblø̄ǝs (Rotem), wātǝrblø̜s (Ospel), wātǝrblās (Achel, ... ), wātǝrblāwǝs (Paal), wātǝrblōs (Maaseik), wātǝrblǫs (Maasmechelen), wātǝrblǫu̯s (Eisden), wātǝrblǫǝs (Herten, ... ), wātǝrblǭs (Baarlo, ... ), wātǝrblǭǝs (Bree), wē̜tǝrbluǝs (Halen), wętǝrbloǝs (Velm), wętǝrbluǝs (Diepenbeek, ... ), wętǝrbluǝwǝs (Opheers), wętǝrblōǝs (Borgloon, ... ), wętǝrblūǝs (Donk), wętǝrblǫǝs (Niel-Bij-Sint-Truiden), wętǝrblǭǝs (Borgloon, ... ), wōtǝrblōs (Neerpelt), wǫi̯tǝrbluǝs (Ketsingen), wǫi̯tǝrblu̯oi̯s (Tongeren), wǫi̯tǝrblu̯ǫi̯s (Tongeren), wǫi̯tǝrblǫs (Rosmeer), wǫtǝrbloi̯s (Mal), wǫtǝrblos (Oud-Waterschei), wǫtǝrbloǝs (Beverst), wǫtǝrbluǝs (Romershoven), wǫtǝrblu̯ǫs (Hoeselt), wǫtǝrblōs (Genk, ... ), wǫtǝrblǭs (Leopoldsburg, ... ), wǫu̯tǝrblǫwǝs (Meldert), wǫǝtǝrblǫǝs (Lommel), wǫǝtǝrblǭwǝs (Hamont), wǫʔǝrblǫs (Tessenderlo), wǭtǝrblou̯s (Lummen), wǭtǝrblu̯ǫs (Val-Meer), wǭtǝrblōs (Smeermaas), wǭtǝrblǭs (Gennep, ... ), wǭwǝtǝrblǭwǝs (Lommel), wǭǝtǝrblǭs (Oost-Maarland), wǭǝtǝrblǭǝs (Beringen, ... ), wɛtǝrbluǝs (Hoepertingen, ... ), wɛtǝrblōs (Herk-de-Stad), waterblaasje: wętǝrblø̄skǝ (Borlo), waterzak: wātǝrzak (Eisden) De eerste met vocht gevulde blaas die de weg baant voor het kalf. [N 3A, 52a] I-11
waterboor waterboor: wātǝrbōǝr (Kelmis) Een van binnen holle boor, zodat het door een slang toegevoerde water erdoor kon stromen. De houwer kon via een opening in de boorkop met deze boor het gesteente nat maken. [monogr.] II-4
waterdamp damp: damp (Kerkrade, ... ), dwasem: dwōͅsəm (Kortessem), zwaai: zwaai (Blerick), zwaam: sjwaam (Kerkrade, ... ) Wat zegt u in uw dialect tegen \"dampen\"? (dampen, dompen, doempen) [N 104 (2000)], [N 104 (2000)] || waterdamp III-2-1
waterdamp, wasem blaak: blaok (Arcen), blāk (Lommel), blōͅk (Gennep, ... ), damp: da.mp (Altweert, ... ), daamp (Gronsveld, ... ), damp (Arcen, ... ), damə (Eupen), dā.mp (Kinrooi), dāmp (Achel, ... ), da⁄mp (Weert), dàmp (Maastricht), dààmp (Rekem), dámp (Tienray), dâmp (Schimmert), (soms ook swaam in de vorm van kokend water)  damp (Schimmert), a lang  damp (Vlodrop), bijv. kolendamp, waterdamp  damp (Maastricht), domp: doemp (Hoeselt, ... ), domp (Houthalen, ... ), dōͅmp (Genk, ... ), doͅmp (Achel, ... ), dump (Bilzen, ... ), duəmp (Leopoldsburg), Den dò.mp vanne m؉ër: de damp van een waterketel  dò.mp (Zonhoven), soms hoort men dimp  dòmp (As, ... ), dwasem: dōͅsəm (Jeuk), du̯ōͅsəm (Genk, ... ), du̯ōͅəsəm (Diepenbeek, ... ), du̯oͅasəm (Heers), dwasəm (Alken, ... ), dwāsəm (Beringen, ... ), dwa͂səm (Ulbeek), dwa͂zəm (Houthalen), dwoəsəm (Engelmanshoven), dwōͅi̯zəm (Linkhout), dwōͅsəm (Sint-Truiden), dwōͅəsəm (Herk-de-Stad), dwoͅi̯səm (Beringen), dwoͅsəm (Ulbeek), gadem: ga.i̯əm (\'s-Gravenvoeren), gaam (Klimmen, ... ), gajem (Gronsveld, ... ), goͅ.m (Sint-Martens-Voeren, ... ), goͅu̯i̯əm (Rosmeer), gàjem (Maastricht), gäojem (Gronsveld), (ook voor condens op koude ruiten)  gajem (Maastricht), gamp: gāmp (Val-Meer), stoom: sjtaum (Helden/Everlo), sjtoum (Herten (bij Roermond), ... ), staom (Oirlo), stoum (Weert), stōm (Zonhoven), stōͅm (Gutshoven), stoͅu̯m (Opglabbeek), walm: wa.llem (Zonhoven), wasem: wao.ëzem (Zonhoven), waosem (Echt/Gebroek), wasem (Bree, ... ), wassəm (Meijel), wasəm (Hamont), wašəm (Lommel), wazem (Neeroeteren), waəsəm (Koersel), wāsəm (Bree, ... ), wāzem (Gruitrode, ... ), wāzəm (Beek (bij Bree), ... ), wa͂u̯əzəm (Zonhoven), wēͅsəm (Hechtel), wōͅsəm (Genk, ... ), wōͅzəm (Genk), wōͅəsəm (Eksel), woͅi̯əsəm (Beverlo), woͅsəm (Beverlo), wūzəm (Opoeteren), wààsəm (Opglabbeek), (slaat aan op de ruit, is dunner)  w‧āzəm (Kinrooi), De keu.ken hingt vó.l wao.ësem: de keuken is een en al wasem  wao.ësem (Zonhoven), N.B. het dimpt=het mist (weer)  wāzem (As), spelling Beverlo wbk.; \": naslag (stomme e)  wo\"sem (Beverlo), waterdamp: waterdamp (Hasselt, ... ), wātərdāmp (Hamont), wōͅtərdamp (Eigenbilzen, ... ), zwaai: zjwaaj (Swalmen), zwaai (Blerick), zwaaj (Castenray, ... ), zwāi̯ (Blitterswijck, ... ), De zwaaj löpt langs de mure nor de legt: de(gecondenseerde) waterdamp loopt langs de muren omlaag  zwaaj (Castenray, ... ), Ouder woord. Werkwoord is zjwaaë  zjwaa (Helden/Everlo), zwadem: schwaam (Valkenburg), sjwaam (Buchten, ... ), zjaam (Nunhem), zjwaam (Klimmen), zu̯āi̯əm (Martenslinde, ... ), zu̯ōͅi̯əm (Mopertingen), zu̯oͅi̯zəm (Riksingen), zwaam (Echt/Gebroek, ... ), zwāi̯əm (Lanklaar, ... ), zwām (Nederweert, ... ), zw‧ām (Kinrooi), (rest vragenlijst ontbreekt)  sjwaam (Voerendaal), zwasem: zwāsəm (Maaseik), zwôzëm (Tongeren), waat \'ne sjwasem in de keuke, gooj ins gouw de deur aop  sjwa:sem (Roermond) damp [ZND 33 (1940)] || damp, rook, wasem || damp, stoom, rook || dichte damp || opstijgende kleine vochtdeeltjes || stoom || stoom, damp van kokend water || stoom, waterdamp || wasem || wasem, damp || wasem, waterdamp || waterdamp || waterdamp, wasem || Zichtbaar gasmengsel dat bij het koken van water opstijgt (damp, blaak) [N 79 (1979)] III-2-1