e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
want duimhaas: daamhase (Sint-Truiden), damasə (Sint-Truiden), damhoͅušə (Lanklaar), daumhaes (Voort), daumhaəs (Borgloon), daumhāsə (Romershoven, ... ), daymhasə (Millen), dāma.əsə (Velm), dāumhāsə (Borgloon), deumhaas (Hasselt), dijmphaaəse (Nieuwerkerken), doamhase (Koersel), doemhaase (Swalmen), doemhaosse (Ell), doemhasse (Egchel), doemhausen pieën (Bocholt), doemhawse (Neerpelt), doemhèjsje (Einighausen), domhās (Mettekoven), doomhaas (Groot-Loon), doəmhāstə (Opheers), dumhaas (Beringen), dummhausə (Mechelen-aan-de-Maas), dūmaušə (Boorsem), dŭemhaose (Boeket/Heisterstraat), dŭmhāus (Hamont), dèmhaase (Rummen (WBD)), dømhāsə (Donk (bij Herk-de-Stad)), dø̄mhāsə (Borlo), een duimhaas (Gorsem, ... ), en doumhaas (Gutshoven), en duim haas (Borlo), ’n doomhas (Gelinden), ’n duimhaas (Heusden), [duimhaas]  dààmààs (Sint-Truiden), kleine  domhaas (Hechtel), komt van duim  dooəmhoaste (Zepperen), duimhandschoen: duimhandschoen (Alken, ... ), duimhandschoenen (Nieuwerkerken), duimpjes: kinderbenaming  dèmkes (Hasselt), duimpjeshaas: ’n duimkeshaas (Meldert), falie: faie (Paal), haas: asch (Lanklaar), een has (Hoepertingen), ein haus (Maaseik), haas (Beringen, ... ), haase (Lummen, ... ), haose (Baarlo), haus (Kaulille), hausen (Neeroeteren), hausje (Rotem), hawsch (Rekem), hāsə (Beringen, ... ), hēsse (Heugem), hōͅsə (Ophoven), hèsje (Borgharen, ... ), hòòse (Haelen), ən hāsə (Borgloon), ’n ausj (Eisden), ’n haws (Kaulille), (zn).  hösj (Heerlen), haas bet een duim: ’n haas be innen doum (Stevoort), haas met een duim: een haas met ne daum (Mal), haas zonder vingers: en hausch zonger vinger (Mechelen-aan-de-Maas), haese zonder vingers (Jeuk), geen speciale naam  hase zonder vingers (Paal), wante  heusje zonger vingere (Bleijerheide), halfhaas: haufhuisje (Brunssum), mitaine (fr.): miteens (Thorn), mitainetje (<fr.): meteimkes (Hasselt), mof: maf (Zutendaal), moef (Bilzen), moffel: moefel (Rijkhoven), moeffel (Martenslinde), muffəl (Eigenbilzen), mufəl (Hoeselt), mufələ (Eigenbilzen), myfəl (Val-Meer), nufəls (Teuven), moffelhaas: moeffelhaasse (Veldwezelt), moffeltje: muffelkes (Riksingen), myfəlkə (Zichen-Zussen-Bolder), mooshaas: vgl. http://users.pandora.be/vswg/html/dialecten.html: - maus: muis - mauws: modder - mauwsplaut: spatbord  mauəshaas (Ulbeek), moushaas (Ulbeek), open haas: oepe haase (Gronsveld), peg: peg (Hechtel), pij: een pie (Ellikom), ein pi (Opoeteren), ein pie (Gruitrode, ... ), ein piej (Bree), eine pee (Rotem), en pij (Peer), ējn pijə (Bree), ĕn pij (Diepenbeek), ien pij (Houthalen, ... ), in pijn (Sint-Lambrechts-Herk), inn pè (Hasselt), p`eijə (Lanklaar), pei (Diepenbeek, ... ), peien (Neerpelt), pej (Meeswijk), pejə(n) (Bree), pē (Hamont), pējə (Bree, ... ), pēͅj (Achel), peͅijə (Kermt), peͅiə (Neerharen), pi-j (Bree), pi-jen (Uikhoven), pi-jje (Tegelen), pie (Grote-Brogel, ... ), pie-je (Neeroeteren), piej (Bocholt), pieje (Bocholt, ... ), pieë (Sittard), pieën (Neeroeteren), pij (Diepenbeek, ... ), pijj (Maastricht), pijjen (Eksel, ... ), pijə (Kaulille, ... ), pijə-pikə (Neeroeteren), pīə (Opglabbeek), ən pej (Houthalen, ... ), ən pēͅj (Diepenbeek), ’n peej (Achel), ’n pei (Zonhoven), ’n pie (Opitter), als ze van dikke warme stof gemaakt zijn  pi-jen (Rotem), dikke witte handschoenen die men draagt op de fiets  een pie (Neeroeteren), korte i  pije (Reppel), pijen handschoen: pijje handschoenen (Heppen), pijenhaas: peͅəaāsə (Lanaken), piejehèjsch (Valkenburg), pije hasen (Stokrooie), pije hoas (Ophoven), Ongebr., z. echter wölle wensje*; Jaspar vermeldt peje hejs (?) [sic]. [wölle wensje*: soort tuinboon; peje hejs = pijenhaas]  peje hejs (Maastricht), sub pyje.  pyje hase [mv.} (Gronsveld), Te vergelijken met huidige "wanten". Uitgestorven. Cfr. ook par. 34: De Kleding, p. 444.  pieje háasse (Herten (bij Roermond)), pijhaas: pejhasə (Halen), peͅihāsə (Halen), piej-haose (Horn), pijhaas (Spalbeek), [mv.]  pie hèisje (Sittard), groote  pechhaas (Hechtel), Uitsl. mv. NO: pi-jje.  pi-jhaose (Weert), van dekenstof vervaardigd  pēj hāšj (Herk-de-Stad), pijtje: peikens (Helchteren), pekəs (Hasselt), pēkəs (Zelem), pēͅjkəs (Maaseik), pijkes (Beverlo, ... ), Et. pij. Zie ook afb. p.349.  pèèkes (mv.) (Hasselt), Meestal dim.  pijke (dim.) (Zonhoven), syn. peihaas`n.  peikes (Diepenbeek), stuik: [mv] vgl. Van Dale (DN): Stauche, (pols)mof  stuken (Urmond), vgl. Van Dale (DN): Stauche, (pols)mof  stoek (Maaseik), toehaas: tow haase (Eijsden), vingerhaas: vingerhaas (Montenaken), vuisthaas: voesjthòòse (Panningen), van vuist  voesjhesj (Klimmen), vuistwant: voest-waante (Bergen), voest-wânte (Oirlo), voestwa.nt (Gennep), voeswaante (Ottersum), want: sorus want (Maaseik), wa.nt (Zonhoven, ... ), wa.ntə (Donk (bij Herk-de-Stad), ... ), waanse (Middelaar), waant (Hamont, ... ), waante (Caberg, ... ), waanten (Tessenderlo), wande (Roermond), want (Blerick, ... ), want zondər vingərs (Beverlo), wante (Amstenrade, ... ), wanten (Beverlo, ... ), wantj (Bree), wantjəs (Herk-de-Stad), wantə (Beringen, ... ), wantən (Lommel), waunt (Lommel), wānt (Lanaken), wānte (Wijk), wāntə (Riksingen, ... ), wa͂n’ə (Kwaadmechelen), wânte (Weert), [mv.; tj: mouillering]  wantje (Maasbracht, ... ), B.v. Ik ga mijn wanten aandoen.  wānt (Hamont), gebreid of van andere stof dan dekenstof  wantj (Herk-de-Stad), werkershaas: werkershawsch (Rekem) *pij: want, handschoen zonder vingers en slechts een duim || *pijkens: handschoenen zonder vingers || - gebruikelijke handschoen, met alleen duim || dikke handschoenen zonder vingers, ooit gemaakt van dekenstof || dikke wollen wanten, vuisthandschoenen || grote dikke wanten van schapenvacht of van grove wollen stof || grove want zonder vingers || handschoen van pijstof || handschoenen van stug leer of canvas gebruikt bij het dorsen || II. want (handschoenen) || pij || pij: want, meestal gebreide handschoen met duim als enige vinger || vuisthandschoen || vuisthandschoen, want || want || want (I) || want, handschoen waarvan de vier vingers samen zitten [ZND 35 (1941)] || want: handschoen in het algemeen || want: handschoen zonder vingers || want: slobkous die hoger komt dan een get || wanten || wanten (handschoenen zonder vingers) || wanten of handschoenen die de vingers onbedekt laten [meténtjes] [N 23 (1964)] || wanten, met duim maar zonder vingers [N 23 (1964)] III-1-3
wapen wapen: waapə (Gennep), waffe (Kerkrade), waope (Amby, ... ), waope(n) (Velden), waopen (Echt/Gebroek, ... ), waoppe (Vlodrop), waopu (Brunssum), waopə (Doenrade, ... ), waopən (Grathem, ... ), wape (Tienray, ... ), wapen (Gulpen, ... ), wāōpe (Sevenum), wāōpə (Hulsberg), woape (Bree, ... ), woapə (Guttecoven), woopən (Diepenbeek), woopəs (Loksbergen), woppe (Hoeselt), woëpe (Ten-Esschen/Weustenrade), wáope (Melick), wáápe (Schaesberg), wáápə (Maastricht), wáópen (Born), wòəpə (Heerlen), (o.).  w‧oͅapə (Eys), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  waopə (Maastricht), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  wape (Meerlo), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  wāāpə (Nieuwenhagen), ps. omgespeld volgens Frings!  wuəpə (Houthalen), ps. omgespeld volgens RND!  wōͅpə (Meeuwen) een voorwerp dat bestemd is om iemand letsel toe te brengen of zich ermee te verdedigen [wapen, wapie] [N 90 (1982)] III-3-1
wapenschild blazoen: bləzoen (Diepenbeek), bord: bord (Merkelbeek), schild: schild (Blerick, ... ), schilt (Sevenum, ... ), schīld (Tienray), schjild (Melick, ... ), shild (Brunssum), sjeeld (Noorbeek), sjeilt (Maastricht), sjild (Doenrade, ... ), sjildj (Haelen, ... ), sjiljt (Susteren, ... ), sjilt (Doenrade, ... ), sjiltj (Doenrade, ... ), sjīlt (Heerlen), sjèld (Maastricht, ... ), sjèlt (Maastricht), skild (Jeuk), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  sjeilt (Maastricht), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller noteert bij spellingssysteem: WBD-WLD, behalve je = dj.  sjilt (Opglabbeek), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  sjīlt (Nieuwenhagen), ps. boven de "é"staat nog een lengteteken; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellené  sjélt (Maastricht), ps. omgespeld volgens Frings!  sxølt (Houthalen), ps. omgespeld volgens RND!  šeəlt (Meeuwen), vaan: vaan (Montfort), vaandel: vaandel (Montfort), wapen: waope (Amby, ... ), wape (Gulpen, ... ), wapen (Oirlo), wapenschild: waope-sjiltj (Herten (bij Roermond)), waopeschild (Blerick), waopesjild (As), waopesjildj (Echt/Gebroek), waopesjèld (Maastricht, ... ), waopə sjiltj (Kapel-in-t-Zand), waopəsji.lt (Maastricht) een bord waarop een wapen [bijv. van een legeronderdeel] geschilderd is [schild, wapie] [N 90 (1982)] III-3-1
warbouw dooreenbouw: dooreenbouw (Kerkhoven), dwarsbouw: dwarsbouw (Opglabbeek), dwarsbuw (Asenray / Maalbroek  [(in Duitse kasten is dat normaal - achterbehandeling)]  ), dwarsbǫw (Ysselsteyn), dwarswerk: dwarswerk (Beek, ... ), dwarswęrk (Geistingen), dwarswɛrǝk (Weert), dwirswerk (Maaseik), dwērswɛrk (Maasmechelen), onregelmatige bouw: onrēgǝlmātǝgǝ bō (Diepenbeek), rauw werk: row węrk (Venray), scheef werk: scheef werk (Neer), scheel werken: sxiǝl węrkǝ (Houthalen), slecht werk: šlɛx werk (Roermond), tewars inkorven: twę̄rs enkǫrvǝ (Asenray / Maalbroek), warbouw: warbouw (Hasselt), warbuw (Asenray / Maalbroek, ... ), warbǫw (Horst, ... ), warbǭ (Houthalen), wɛrbō (Diepenbeek), warsbouw: wɛ̄rsbō (Genk), warswerk: wę̄rswɛrk (Herten), wildbouw: weltbōw (Noorbeek, ... ), weltbǫw (Beek), wilde bouw: welǝ bōw (Heerlen) Onregelmatige bouw van de raten. Men spreekt van warbouw als er van een evenwijdig verloop der raten geen sprake meer is. Door de invoer van de kunstraat zijn de raten strikt rechthoekig. Kunstraat heeft dan ook als functie warbouw te voorkomen. [N 63, 17c; N 63, 17a; N 63, 17d] II-6
warkruid duivelsgaren: -  duuvelsgare (Echt/Gebroek), duvelsgare (Maasbree), duivelshaar: idiosyncr.  duvels-jaar (Kerkrade), duivelsnaaigaren: duuvels niengaan (Vijlen), ook: warkroed  duuvelsnijɛgare (Echt/Gebroek), WLD (voor oorspronkelijke gegevens, zie vragenlijst L 292)  duvelts nejgare (Meerssen), rijf: reuwe (Jeuk), rief (Tungelroy, ... ), ie = lange klank  rief (Melick), rief, volgens H. een wikke-naam (273)  reejve (Jeuk), rijfrank: -  rierank (Berg-en-Terblijt), ruie: Heukels 81  ruie (Jeuk), safraankruid: sefroonkroud (Genk), warkruid, parasiet op heide  sefrónkroud (Genk), vossenstaart: Bree Wb.  vossestart (Bree), WLD  vossestart (Stein), warkruid: war kroet (Schimmert), -  werkroed (Tungelroy), eigen spellinsysteem lastig onkruid in stambonen  warkruid (Meijel), idiosyncr.  warkroed (Thorn), ook: duuvelsnijgare  warkroed (Echt/Gebroek), WLD  war-krōēt (Schimmert), warrank: idiosyncr.  warrank (Sittard), wikke: wikke (Tungelroy), Bree Wb.  wikken (Bree), WLD  wikke (Swalmen), winde: -  winj (Montfort), wrang: wrang (Oirlo), WLD  wrang (Montfort), wrangkruid: WLD  wrangkrüt (Beesel) groot warkruid [DC 60a (1985)] || klein warkruid || Warkruid (cuscuta europaea 30 tot 140 cm grote plant. Eenjarige windende woekerplant zonder bladgroen; de stengels zijn dun, met zuignapjes, vaak rood van kleur; de bladeren zijn schubvormig; de bloemen groeien in kleine, dichte hoofdjes en zijn klokvor [N 92 (1982)] || warkruid, parasiet op heide III-4-3
warm weerx duf weer: duf waer (Sittard), heet (weer): heet (Doenrade), heit (Broekhuizenvorst, ... ), heit waer (Venlo), hēīt (Maastricht, ... ), hijt (Nieuwstadt), hīējət (Loksbergen), hèèjt (Wijlre), Opm.: dit woord (= heet) is gebruikelijker dan werm!  heit (Helden/Everlo), hitsig (weer): hitsich (Doenrade), laf (weer): laf (Schinnen), lauw (weer): lauw (Vlodrop), moe weer: meuj weer (Maastricht), moezelachtig (weer): moozel-echtig (Herten (bij Roermond)), moezelig (weer): moozelig waer (Herten (bij Roermond)), mottig (weer): môttig waer (Maasbree), mubberig (weer): möbberig (Boekend), vuil weer: voel weer (Eys, ... ), warm (weer): vɛrm (Bilzen), waerm (Nieuwenhagen, ... ), warm (Bergen, ... ), wāērm (Tienray), wārm (Kerkrade), wearm (Simpelveld), weerəm (Vaals), werem (Neerharen), werm (Amby, ... ), werm waer (Beesel, ... ), werm wair (Ell), werm weer (Heerlerbaan/Kaumer), werm wĕĕr (Merkelbeek), werm wèèr (Eigenbilzen), werm wér (Susteren), werm wéér (Roermond), werme (Kessenich), werrem (Bree, ... ), werrem weer (Maastricht), werrĕm (Baexem), werrum (Schinnen, ... ), werrəm (Berg-en-Terblijt, ... ), werəm (Schaesberg, ... ), weərm (Ubachsberg), wērem (Noorbeek, ... ), wērm (Afferden, ... ), wērrem (Ulestraten), wēͅ.rəm (Genk), wēͅrəm (Eksel), wĕrm (Beegden, ... ), wĕrme (Stevensweert), wĕrrem (Eys, ... ), wĕrəm (Horst), wè͂rm (Meerlo), we͂rm (Velden), weͅrm (Koersel, ... ), weͅrəm (Eys, ... ), wirrum (Maastricht), wrɛ͂m (Buggenum), wärm (Gulpen, ... ), wèr(ə)m (Heythuysen), wèrm (Beesel, ... ), wèrmwéér (Grevenbicht/Papenhoven), wèrrem (Geulle, ... ), wèrrəm (Hulsberg, ... ), wèrum (Ell), wèrəm (Amstenrade, ... ), wèèrm (Gennep, ... ), wèèrm ? (Nieuwenhagen), wèèrrəm (Maastricht, ... ), wèèrəm (Meijel), wérm (Brunssum, ... ), wérm wéér (Venlo), wérrəm (Simpelveld), wéérmö (Stevensweert), wéérəm (Maastricht), wéərm (Venlo), wêarm (Venray), wêrm (Arcen, ... ), wêRm (Meterik), wêrm (Meterik, ... ), wøͅrəm (Herk-de-Stad, ... ), wɛrm (Beverlo, ... ), wɛrrəm (Heers, ... ), wɛrəm (Berg, ... ), wɛ̄rm (Overpelt, ... ), wɛ̄rəm (Helchteren), wɛ‧rm (Bree, ... ), w‧erm (Montfort), ⁄t is waerm (Oirlo), ⁄t is wèrm (Meijel, ... ), (sleeptoon) (= wormen).  wérm (As), (sleeptoon; = wormen).  wé-rm (Opglabbeek), (Verouderde naam: wrêm).  werm (Weert), (werremer-werremst).  werrem (Tungelroy), e lang uitgesproken  wĕrm (Gennep), met een lengteteken  wärm (Venray), met lengteteken  wärm (Leunen, ... ), met lengteteken op de a  wärm (Wellerlooi), met streepje op de a  wärm (Merselo), Opm.: de tweede e is dof.  werem (Gruitrode), ps. niet omgespeld (of toch wel volgens Frings: [wrm]?  wärm (Gulpen), ps. of toch omspellen: [wrm]?  wärm (Meijel), zelfst. nw.: de wermde.  werm (As, ... ), warmsig: wermsig (Venlo), warmte: waant (Grubbenvorst), zeumetig (weer): JK: correct overgenomen  zeumətich (Schimmert), zeumig (weer): JK: correct overgenomen  zeumich (Schimmert), zwoel (weer): schwuul (Vaals), sjweul (Lutterade), sjwoel (Ingber), sjwūūël (Waubach), sjwèùl (Sittard), sjwûûl (Simpelveld), swoel wèèr (Stein), zoel (Tungelroy), zwoel (Maastricht, ... ), zwoel waer (Thorn), zwoelig (weer): zwoelig (Pey, ... ) warm [DC 44 (1969)], [SGV (1914)] || warm (weer) [ZND A1 (1940sq)] || warm, gezegd van het weer [smoel] [N 81 (1980)] III-4-4
warm zetten warm zetten: warm zetten (Born), wērm zętǝ (Horst), wɛrm zetǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), wɛrm zętǝ (Beek, ... ), wɛrm zɛtǝ (Hasselt, ... ), wɛrm zɛtǝn (Diepenbeek, ... ), wɛrǝm zetǝ (Alken, ... ), wɛrǝm zętǝ (Noorbeek, ... ), wɛ̄rǝm zetǝ (Meijel, ... ) Een te klein of zwak volk op een plaats zetten waar een sterk volk heeft gestaan. Men wil hierdoor afvliegende bijen van andere korven opvangen en het te zwakke volk weer sterk maken. [N 63, 94b] II-6
warm, heet stikkedig heet: (in de uitdrukking: stikkedig ieët).  stikkedig (Sint-Truiden) stik(heet) III-4-4
warme bouw warmbouw: wɛrmbuw (Born), wɛrmbǫw (Beek, ... ), warme bouw: warme bouw (Neer, ... ), warmǝ bǫw (Dilsen), wērmǝ bǫw (Horst), węrmǝ bǫw (Venray), wɛrmǝ bu (Geulle), wɛrmǝ buw (Asenray / Maalbroek, ... ), wɛrmǝ bō (Diepenbeek, ... ), wɛrmǝ bōw (Heerlen), wɛrmǝ bǫw (Geistingen, ... ), wɛrmǝ bǭ (Houthalen), wɛrmǝ bɛ̄f (Tessenderlo), wɛrǝmǝ bǫw (Sint-Truiden, ... ), wɛ̄rǝmǝ bǭw (Meijel) Manier van raten bouwen waarbij de raten met de brede kant naar het vlieggat gekeerd zijn of anders gezegd daarmee evenwijdig lopen. De ramen staan warm of koud ten opzichte van het vlieggat. De term warme bouw duidt niet op temperatuur. [N 63, 17a] II-6
warmlopen bruisen: brūzǝ (Weert), heet worden: heet worden (Kerkhoven), heetlopen: heetlopen (Genk), hitlūpǝ (Houthalen), hiǝtlūpǝn (Tessenderlo), hęjtlǫwpǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), hętluǝpǝ (Venray, ... ), hętlōpǝ (Wellerlooi), hɛ̄tlūǝpǝ (Horst), iǝtlūǝpǝ (Sint-Truiden), in brand lopen: en brant lǫwpǝ (Herkenbosch), kapotlopen: kǝpotlǫwpǝ (Weert), lopen: lōpǝ (Diepenbeek), stikken: stikken (Rummen), verbranden: vǝrbrɛnǝ (Noorbeek, ... ), verhitten: verhitten (Opglabbeek), vǝrhetsǝ (Montzen), warm worden: wɛrm wirǝ (Dilsen), warmlopen: warmlopen (Beek, ... ), wɛrmlawpǝ (Geulle), wɛrmlūpǝ (Hasselt, ... ), wɛrmlǫwpǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), wɛrmlǭpǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), wɛ̄rǝmluǝpǝ (Meijel) Bijensterfte als gevolg van koolzuurvergiftiging. Tijdens het transport zitten de bijen opgesloten in korf of kast. Deze opsluiting en het schokken tijdens het rijden worden door de bijen als onaangenaam ervaren. Hun energie kunnen ze dan opkroppen en deze energie wordt omgezet in warmte. Kan deze niet weg, dan stijgt de temperatuur in de woning boven de normale. Men zegt dan: "de bijen lopen warm". Hierdoor kunnen de raten hun sterkte verliezen en kan het gebeuren dat men bij aankomst gesmolten was, dode bijen, dood broed en vervuilde honing op de bodemplank vindt. De imker moet ervoor zorgen dat er tijdens het reizen genoeg verse lucht in korf of kast kan komen. [N 63, 106] II-6