e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
waterdicht taai: tē̜j (Sevenum), waterafstotend: wǭǝtǝrafstūǝtǝnt (Hamont), waterdicht: wɛtǝrdext (Loksbergen) Gezegd van klompenhout dat geen water doorlaat. [N 97, 9] II-12
waterdichte laars batslaars: batslaarze (Maasbree), beenstuk: beestukker (Kerkrade), beurbot?: (beurbot) [sic]  bø̄rboͅt (Boekt/Heikant), bot: bot (Leopoldsburg), boͅt (Leopoldsburg), bot tot aan het gat: ne bot tot aan t gat (Beverlo), ne bot tot aan ⁄t gat (Beverlo), bot voor bikken te vegen: allicht verwijzing naar WNT: bik (III), Fijngestampte afval van zandsteen, dienende om te schuren, biksteen. Men zegt ook wel de bik.  bŏtə vy(3)̄r bikə tə vēͅyə (Maaseik), dijbot: dēͅbot (Beverlo), dijbot (Beverlo), hoge bot: hoeəgə bottə (Tessenderlo), hōx boͅtə (Rosmeer), hugə botə (Zelem), huwəgə boͅtə (Tessenderlo), hyjə boͅt (Opglabbeek), hŋwgbŋtj (Wintershoven), uəgə boͅtə (Velm), hoge stevel: met vraagteken  hôôge steevel (Haelen), jachtstevel: jaachtsteevel (Neeritter), jagsteevel (Stevensweert), jagersbot: jaogersbot (Kwaadmechelen), jəgərsbut (Kwaadmechelen), kanaalstevel: kanālštevəl (Montzen), kanālštevələ (Montzen), klover: (kluivers?) [sic]  kløͅüvərs (Bree), laars: laarze (Stokkem), lange bot: lang bottə (Lanklaar), lange bot (Lommel), laŋə boͅt (Ophoven), liesbot: liesbot (Sint-Truiden), liesbotten (Eksel), lizboͅtə (Hasselt), lieslaars: leeslaars (Hout-Blerick, ... ), leeslaarze (Ell), lieslaars (Bleijerheide, ... ), lieslaarze (Caberg, ... ), liesláárs (Maastricht), liĕsléérs (Milsbeek), lislārzə (Meijel), Kanvas, later rubber.  liĕslaarze (Roggel), liesstevel: lies stevelen (Urmond), liesschteevel (Valkenburg), liessjtevel (Baarlo), Bis aan de lies.  liesstevvel (Bleijerheide), rubberlaars: røbərlārzə (Meijel), rubbersteveltje: rubber stievelke (Maastricht), salopette (fr.): salopette (Millen), stevel: schtivel (Mechelen), steevel (Ittervoort), steevels (Heythuysen), stevel (Meijel), stevels (Dilsen, ... ), visbot: vesboͅtə (Rotem), vɛɛisbotə (Opheers), vissersbot: vesərsboͅtə (Riksingen), vössersbotte (Bree), waaibot: woͅiboͅt (Linkhout), waterbot: waitərboͅtə (Linkhout), waoterbot (Zichen-Zussen-Bolder), waoterbotten (Neerpelt), waoʔərbot (Kwaadmechelen), waterbotte (Neeroeteren, ... ), waterbòtte (Beringen), watərboͅt (Herk-de-Stad), watərboͅtə (Beringen, ... ), wātərboͅtə (Kaulille, ... ), wātəRbòtə (Paal), wetterbotte (Borgloon), weͅtərboͅt (Borlo), weͅtərboͅtə (Kermt), weͅʔərbut (Kwaadmechelen), waterbotje: waterbotsje (Val-Meer), waterdichte bot: waterdichte botte (Rotem), waterlaars: waotərléérs (Milsbeek), waterlaars (Blerick), waterlaarze (Blerick), waterlaarzen (Lommel), waterlaerze (Bergen), woͅətərlērzə (Hamont), waterstevel: waater stivvel (Mechelen), waatersjtēvels (Panningen), waotersjtievele (Oost-Maarland), waoëtersjtievele (Eijsden), wasserstevvel (Bleijerheide, ... ), water-sjtieëvel (Klimmen), water-sjtiēëvele (Hoensbroek), waterschteevel (Valkenburg), waterschtieëvel (Heerlen), watersjteevel (Egchel, ... ), watersjteevele (Beek, ... ), watersjtevel (Einighausen, ... ), watersjtevels (Tegelen), watersjtievel (Nuth/Aalbeek), watersjtievelu (Mesch), watersjtieëvele (Klimmen), watersjtiēvel (Waubach), watersjtîêvele (Hoensbroek), watersteevel (Echt/Gebroek, ... ), watersteevels (Venlo), waterstevel (Tungelroy), waterstevele (Geulle), waterstiebel (Beringen), waterstiefel (Vliermaal), waterstievel (Borgharen, ... ), waterstievele (Jabeek), waterstévele (Grathem), waterštevel (Tegelen), watesjteevel (Roermond), watterstievel (Hoeselt), watərštivələ (Mechelen-aan-de-Maas), wātər stīvəl (Mechelen-aan-de-Maas), wātərstībəl (Beringen), wātərstīpəl (Bocholt), wetterstievèl (Diepenbeek), woͅitərstīvəl (Tongeren), woͅtərstīvəl (Romershoven), woͅətərstivəls (Achel), Ss. sub stevel.  watersjtevel (Roermond), watersteveltje: watersjtiëvelke (Schinveld), waterwerk: waterwerk ? (Bleijerheide), waterwerke (Maasbree) [waterlaars] || [waterstievel*]: waterlaars || Heeft u een verzamelnaam voor waterlaarzen? (waterwerk?) [N 60 (1973)] || Hoe noemt men de laarzen (die tot of boven de knie reiken)? [DC 09 (1940)] || Hoge laarzen met een schacht tot in de lies en waterdicht, met gekliefde naden in de schacht. (waterlaars, lieslaars?) [N 60 (1973)] || laars, lange waterdichte ~ waarvan de schacht tot aan de lies reikt [watersjtievel, lieslaars] [N 24 (1964)] || Laarzen of schoenen die een schoenmakersknecht buiten weten van zijn baas voor een andere baas maakt? (giechellaars?) [N 60 (1973)] III-1-3
waterdoorbraak doorbrok: dørxbrǫx (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Eisden]), waterbreuk: waterbreuk (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), waterbrok: wasǝrbrox (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Maurits]), wātǝrbrux (Heerlen  [(Emma / Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale]), waterdoorbraak: waterdoorbraak (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Maurits]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), wātǝrdōrbrāk (Geleen  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), wātǝrdūrbroak (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Zwartberg, Waterschei]), wātǝrdūrbrǭk (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), waterdoorbreuk: wātǝrdørxbryǝk (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Laura, Julia]), waterdoorbrok: wasǝrdørxbrox (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale]  [Willem-Sophia]  [Domaniale]), wātǝrdørxbrux (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Domaniale, Wilhelmina]), waterinbreuk: waterinbreuk (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Domaniale]), wateruitbrok: wasǝrūsbrǫx (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Eisden]), waterzak: waterzak (Eisden  [(Eisden)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]) Doorbraak van water in bijvoorbeeld een mijngang. [N 95, 893; monogr.] II-5
waterdoorgang schuitgang: sxȳtgaŋk (Ospel) Een door de baggeraar gemaakte sloot om een schuit vanuit de baggerkuil naar het ligveld te kunnen vervoeren. [I, add.] II-4
waterdorpel buitendorpel: boǝtǝdørpǝl (Lummen), buitendorpel (Hasselt), bø̄tǝndø̄rǝpǝl (Heppen), būtǝdølǝpǝr (Berverlo), būtǝdø̜lpǝr (Posterholt), būtǝndørpǝl (Kaulille, ... ), būtǝndęrpǝl (Neeroeteren), bǫwtǝndø̜rpǝl (Wijchmaal), bǫwtǝndęrpǝl (Peer), dorpel: darǝpǝl (Weert), dyrpǝl (Houthalen), dølǝpǝr (Berverlo), dørpǝl (Geulle, ... ), dørǝpǝl (Oostham, ... ), dø̄lpǝr (Zichen-Zussen-Bolder), dø̜lpǝr (Uikhoven), dø̜rpǝl (Haler, ... ), dērpǝl (Riemst), dęlpǝr (Beverst), dęrpǝl (Bilzen, ... ), dęrǝpǝl (Spalbeek), dǭǝrpǝr (Leopoldsburg), dɛrpǝl (Vucht, ... ), drempel: dø̜mpǝl (Mheer), latei: latej (Banholt, ... ), latęj (Herten), lātej (Roermond), lǝtɛj (Sint Odilienberg), lekdorpel: lęk˱dø̜rǝpǝl (Hoensbroek), raamdorpel: rāmdørpǝl (Heerlen, ... ), rāmdø̜lpǝr (Tegelen), rāmdø̜rpǝl (Baexem, ... ), rāmdø̜rǝpǝl (Ell), rāmdęrpǝl (Meeuwen), rǭmdø̄lpǝr (Rijckholt), rǭmdø̜lǝpǝr (Hamont), rǭmdø̜rpǝl (Lozen), raamlatei: rāmlatęj (Montfort), raamplint: rāmplent (Houthem, ... ), richel van de venster: ręgǝl van dǝ vęnstǝr (Lommel), rollaag: rǫllǭx (Eys, ... ), steen: stęjn (Rekem), stīn (Stokrooie), steen van de venster: stiǝn van dǝ venstǝr (Aalst), stęjn van dǝ vī.nstǝr (Borgloon), trap: trap (Kuringen, ... ), vensterbank: venstǝrbaŋk (Eigenbilzen, ... ), venstǝrbāŋk (Lanaken, ... ), vęnstǝrbaŋk (Lommel, ... ), vęnstǝrbāŋk (Ottersum), vensterbanksteen: venstǝrbaŋkštē (Bleijerheide), vensterblad: venstǝrblat (Mielen-boven-Aalst), vensterdorpel: venstǝrdølpǝr (Eigenbilzen, ... ), venstǝrdølǝpǝr (Bleijerheide), venstǝrdørpǝl (Bocholt, ... ), venstǝrdø̄rpǝl (Riemst), venstǝrdø̜̄lpǝr (Lanaken), venstǝrdø̜lǝpǝr (Opgrimbie, ... ), venstǝrdø̜rpǝl (Bree, ... ), venstǝrdęlpǝr (Beverst, ... ), venstǝrdęlǝpǝr (Paal), venstǝrdęrpǝl (Gruitrode, ... ), venstǝrdǫrpǝl (Beringen, ... ), vinstǝrdørǝpǝl (Rijkhoven), vinstǝrdø̜lpǝr (Zichen-Zussen-Bolder), vinstǝrdęrpǝl (Rijkhoven), vēnstǝrdø̜jlpǝr (Rosmeer), vęnstǝrdørpǝl (Bree, ... ), vęnstǝrdørǝpǝl (Zonhoven), vęnstǝrdø̜rǝpǝl (Tessenderlo), vęnstǝrdęrpǝl (Meeuwen), vęnstǝrdɛrpǝl (Lommel, ... ), vɛnstǝrdø̜rǝpǝl (Genk), vɛ̄̄nstǝrdø̜rpǝl (Lommel), vensterlatei: venstǝrlatęj (Maaseik, ... ), vensterplaai: vinstǝrplǫ̃j (Zichen-Zussen-Bolder), vē.stǝrplā.j (Sint-Martens-Voeren, ... ), vensterplaat: venstǝrplāt (Hasselt, ... ), venstǝrplǫwt (Hasselt), venstǝrplǭt (Sint-Truiden, ... ), vēnstǝrplāt (Hasselt), venstersteen: venstǝrstājn (Mettekoven), venstǝrstēn (Wellen), venstǝrstęjn (Heers, ... ), venstǝrstīn (Jeuk), vinstǝrstēn (Grote-Spouwen), vēnstǝrštēn (Sint-Martens-Voeren), vęnstǝrštę (Remersdaal), vensterzul: venstǝrzøl (Zepperen), venstǝrzø̜l (Sint-Truiden), venstǝrzęl (Alken), venstǝrzǫl (Diepenbeek), vęnstǝrzø̜l (Zonhoven), waterdorpel: wātǝrdø̜rpǝl (Maastricht), zool: zuǝl (Sint-Truiden), zul: zēl (Kuringen, ... ), zęl (Hasselt, ... ) Horizontale laag bakstenen of natuursteen aan de onderkant van een raamkozijn. De waterdorpel wordt vooral toegepast bij zeer dikke muren. Wordt de dorpel uit bakstenen samengesteld, dan worden deze gemetseld in de vorm van een afwaterend gestelde rollaag. Zie ook afb. 57e. In Q 194 werd voor een waterdorpel gebruik gemaakt van 'ijzerklinkers' ('īzǝrklēŋkǝrs'), in K 353 van arduin. [N 55, 44c; N 32, 12c; L 31, 12a; monogr.; S 39, add.; A 46, 10c, add.] II-9
waterdrieblad waterklaver: (Menyanthes trifoliata): z. L.J. p. 103  wao.ëterklao.ver (Zonhoven) waterdrieblad III-4-3
watergalerij tenue d''eau: tenue d''eau (Lanklaar  [(Eisden)]   [Emma, Maurits]), watergalerij: wasǝrgalǝręj (Chevremont  [(Julia)]   [Laura, Julia]), watergalerij (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), watǝrgalǝrę̄j (Meijel  [(Emma / Maurits)]   [Julia]), wā.tǝrgalǝr ̇ɛj (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Emma, Maurits]), wātǝrgalǝrej (Heerlen  [(Emma / Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Maurits]), wātǝrgalǝri (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Eisden]  [Maurits]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]  [Maurits]  [Maurits]), watergang: watergang (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Zwartberg, Eisden]), waterkelder: waterkelder (Rekem  [(Zwartberg / Eisden)]   [Eisden]), waterstrek: wātǝrštrɛk (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), zomp: sompf (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Winterslag, Waterschei]), zompf (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale]  [Domaniale]), zompstrek: zompfštrɛk (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale]  [Domaniale]), zompštrɛk (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Laura, Julia]  [Willem-Sophia]  [Domaniale]) Galerij die alleen dient voor het verzamelen, volgens de invuller uit Q 113 daarnaast ook voor de afvoer van mijnwater als uitbreiding van de schachtput (zie ook het lemma Schachtput). [N 95, 378; monogr.] II-5
watergoot goot: gøt (Lutterade  [(Maurits)]   [Laura, Julia]), gø̄ǝt (Thorn  [(Maurits)]   [Maurits]), rigole: rigǫlǝ (Eisden  [(Eisden)]   [Eisden]), rǝgǫl (Lanklaar  [(Eisden)]   [Eisden]), watergoot: watergoot (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Maurits]), wātǝrgøt (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Eisden]), wātǝrgø̄t (Buchten  [(Maurits)]   [Maurits]), wātǝrgø̄ǝt (Thorn  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), wātǝrgōt (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Maurits]), waterrigole: wātǝrrǝgǫl (Lanklaar  [(Eisden)]   [Maurits]), zouw: saw (Geleen  [(Maurits)]   [Winterslag, Waterschei]), z ̇ǫw (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), zaw (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Maurits]), zǫw (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Willem-Sophia]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Julia]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]  [Laura, Julia]  [Maurits]  [Domaniale]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Maurits]  [Domaniale, Wilhelmina]) Open watergoot die beneden langs de zijwand van de steengang of galerij loopt. De goot ligt lager dan de rest van de vloer van de gang en wordt meteen bij het drijven ervan meegeschoten. [N 95, 787; N 95, 790; monogr.] II-5
watergoot bij bovenslagmolens goot: gø̜t (Lanaken), gő̜wt (Ordingen, ... ), gő̜wǝt (Haren), gǭǝt (Heks), kandel/kanjel: kā.njǝl (Bree), kā.nǝl (As), kǫnžǝl (Lanaken), sleuf: slø̜jf (Broekom, ... ) Goot ter breedte van het molenrad, die bij bovenslagmolens het water tot boven het rad voert. Zie ook afb. 72. [Jan 48; Coe 52; Grof 76] II-3
watergoot bij onderslagmolens goot: gōt (Kuringen), kanaal: kanāl (Lauw), kǝnǭ.l (Lauw), kandel/kanjel: kā.njǝl (Maaseik, ... ), kā.nǝl (Bree, ... ), kǫenžǝl (Alt-Hoeselt, ... ), kǫenǝl (Stokrooie), kǫjl (Diepenbeek), kǫjngǝl (Herk-de-Stad), kǫjnžǝl (Bilzen), kǫjnǝl (Diepenbeek, ... ), kǫlǝm (Berbroek), kǫnžǝl (Mal, ... ), kǫŋdžǝl (Hoeselt), kǫŋǝl (Berlingen, ... ), kǭ.nžǝl (Sluizen), kǭŋǝl (Berlingen, ... ), kift: keft (Ophoven), maalgoot: mālgø̄.t (Maastricht), maalkandel/-kanjel: mǭǝlkǫjŋǝl (Lummen), molenschip: mø̄lǝsxēp (Lummen), schietzolder: šit˲zǫlǝr (Hoeselt), voet: vuǝt (Gutschoven), waterkanaal: wǫtǝrkǝnǭ.l (Rutten), waterzolder: wɛtǝrzǫlǝr (Berbroek) De komvormige houten constructie waar het molenrad van onderslagmolens in draait, bestaande uit een bak met zijwanden die even breed als het rad en gedeeltelijk gerond is. Daardoor wordt de kracht van het water optimaal gebruikt. Bij veel molens werd de houten constructie in de loop van jaren vervangen door een betonnen gang. Zie ook afb. 71. [Vds 61; Jan 62; Coe 54; Grof 78] II-3