e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zemelen bastels: bastǝls (Herten), bousters: bǫwstǝrs (Leuken), buisteren: bǫw.stǝrǝn (Vucht), grind: grentj (Asenray / Maalbroek  [(fijne tarwezemelen)]  ), grint: grentj (Heythuysen), grint (Meijel), haverdoppen: hāvǝrdopǝ (Meijel), kaf: kaf (Kerkrade), kāf (Geleen, ... ), kleien: klejǝ (Panningen, ... ), kli-jǝ (Amstenrade, ... ), kli.jǝ (Melick), kliǝ (Obbicht), klējǝ (Blerick, ... ), klēǝ (Hout-Blerick), klęjǝ (Bleijerheide, ... ), klī-jǝ (Jabeek, ... ), klī. (Bocholt), klīǝ (Beek, ... ), klīǝn (Stein), klīǝr (Brunssum), klɛ̄.jǝ (Wittem), kleientarwe: kli-jǝtɛrf (Susteren), klijen: kl ēǝ (Eupen), kl ̇iǝ (Montzen, ... ), kle ̝jǝ (Eisden), kle ̝jǝn (Dilsen  [(van koren en tarwe)]  ), kle.jǝ (Weert), klejǝ (Belfeld, ... ), kli ̞jǝ (Elen, ... ), kli ̞jǝn (Vucht  [(van tarwe en koren)]  ), kli.jǝ (Sevenum), klijǝ (Asenray / Maalbroek  [(grove zemelen)]  , ... ), klijǝn (Obbicht), kliǝ (Heythuysen  [(bastjes van koren die in ongebuild meel zitten)]  , ... ), klējǝ (Heerlen, ... ), klęjǝ (Arcen, ... ), klęjǝn (Hoelbeek), klījǝ (Einighausen), klɛjǝ (Kanne, ... ), kriel: krīl (Rekem), schellen: sxɛlǝ (Berlingen), schillen: šø̜lǝ (Vliermaalroot), šęlǝ (Kortessem), tarwe: tɛrf (Koningsbosch), vlimmen: vlemǝ (Meijel), zemelen: tsīmǝlǝn (Kaalheide), ze.mǝlǝn (Achel, ... ), zeemele (Tungelroy), zej.mǝlǝ (Gutschoven, ... ), zejmǝlǝ (Brustem, ... ), zemelen (Cadier, ... ), zemǝlǝ (Afferden, ... ), zeǝmǝln (Zonhoven), zijǝmǝlǝ (Eys), zię.mǝlǝn (Rotem), ziǝ.mǝlǝ (Dilsen  [(jonger dan kle ̝jǝn)]  , ... ), ziǝmǝlǝ (Gulpen, ... ), ziǝmǝlǝ(n) (Schinveld), ziɛ.mǝlǝ (Bilzen, ... ), ziɛmǝlǝn (Hoelbeek), zję.mǝlǝ (Martenslinde), zē.mǝlǝ (Alt-Hoeselt, ... ), zē.mǝlǝ(n) (Romershoven), zē.mǝlǝn (Guigoven, ... ), zēj.m(ǝ)lǝ (Borgloon), zējmǝlǝ (Binderveld, ... ), zēmǝlǝ (Aldeneik, ... ), zēmǝlǝ(n) (Obbicht), zēmǝlǝn (Heppen, ... ), zēǝ.mǝlǝ (Grote-Spouwen, ... ), zē̜mǝlǝ (Melveren, ... ), zęj.mǝlǝ (Alken, ... ), zęjmǝlǝ (Aalst, ... ), zęjǝmǝlǝ (Klimmen), zęǝmǝlǝ (Bilzen), zę̄mǝlǝ (Velm), zī.mǝlǝ (Meeuwen), zījęmǝlǝn (Munsterbilzen), zīmǝlǝ (Brunssum, ... ), zīǝ.mǝlǝ (As, ... ), zīǝ.mǝlǝn (Grote-Brogel), zīǝmǝlǝ (Eys, ... ), zīɛ.mǝlǝ (Mopertingen, ... ), zɛjmǝlǝ (Alken, ... ), zemels: zē̜mǝls (Bevingen), zęjmǝls (Sint-Truiden), zɛjmǝls (Gutschoven, ... ) De bij het malen van graan afgescheiden en fijngemaakte hulzen der korrels. Wat het woordtype "kriel" betreft. zij opgemerkt dat Schuermans (blz. 294) vermeldt dat ''kriel'' uitbuilsel van het meel is tussen het kortmeel en de zemelen in, dus fijne zemelen maar dat volgens anderen ''kriel'' fijner is dan kortmeel. [N 29, 13a; monogr.] || De bij het malen van graan afgescheiden en fijngemaakte hulzen van de korrels, die na het zeven als grofste afval overblijven. In Q 99* kent men zowel zemelen als klijen. De laatstgenoemde term wordt gebruikt voor de velletjes in het zeefsel. Zie ook het lemma ɛzemelenɛ in wld II.1, pag. 83. Het materiaal dat hier is opgenomen, vormt een aanvulling op het genoemde lemma in wld II.1.' [S 45; N O, 38d; N O, 38e; JG 1a; JG 1b; JG 2c; Vds 250; Jan 141; Coe 219; Grof 249; monogr.] || zemelen II-1, II-3, III-2-3
zemen zemen: zieme (Zonhoven, ... ), zieëme (Venlo), De vi.nsters zieme: de ramen zemen  zieme (Zonhoven) met een zeemlap afwrijven || met een zeemlap schoonmaken || zemen III-2-1
zenuw nerv (du.): `n nerf (Urmond), de nerf (Heerlerheide), der nerf (Gemmenich), en nerf (Tongeren), eng nerv (Kerkrade), ing nerf (Bocholtz, ... ), n nerf (Klimmen, ... ), nerf (Bocholtz, ... ), nerv (Belfeld), nerve (Venlo), nerven (Hoensbroek), nērf (Blerick), nēͅ.rəf (Moresnet), nèrf (Kelmis), nérf (Mechelen), nêrve (Gors-Opleeuw), nɛrəf (Montzen), əŋ nerf (Heerlerheide), Meestal mv.  nerve (Roermond), peesje: peeske (Maastricht), zeen: `n zeen (Urmond), ein zeen (Valkenburg), en zeen (Klimmen), en zēne (Tongeren), ing zeen (Heerlen), ing zéén (Kerkrade), ing zên (Rimburg), ing zêên (Eygelshoven), pees (Oirsbeek), zaen (Montfort, ... ), zain (Brunssum), zaine (Maasniel), zeen (Afferden, ... ), zeen ? (Echt/Gebroek), zeijn (Jeuk), zein (Echt/Gebroek), zenen (Bokrijk), zenu (Roosteren), zeən (Gingelom), zēng (Kinrooi), zēnə (Kanne), zeͅin (Gingelom, ... ), zeͅnə (Sint-Truiden), zien (Hoensbroek), zèn (Swalmen), zèèn (Boukoul, ... ), zéén (Middelaar, ... ), Meestal mv.  zèène (Roermond), Vroeger.  zeen (Maasbracht), zenuf: hè heeget oppe zinnəvən (Hechtel), zenef (Koersel, ... ), zenəf (Beverst, ... ), zeͅnəf (Paal), zi:nəv (Neeroeteren), zinnef (Eksel), zinəf (Bree, ... ), ziênef (Bree), zīənəf (Opglabbeek), B.v. zeneven moeten we hemmen of doa functioneert niks.  zeneven (Peer), De informant kent enkel de meervoudsvorm.  ze:nəvə (Kuringen), Gewoonlijk mv.  zēnəvə (Hasselt), meervoud  `ze:nəvə (Hasselt), zenuw: de zenuw (Heerlerheide), de zenuw loug bloot (Sittard), een zenuw (Ubachsberg), en zenuw (Mechelen-aan-de-Maas), en zeënuw (Oost-Maarland), hè heeget oppe zinnəwə (Hechtel), n zeenuw (Mheer), n zenuw (Gronsveld, ... ), n zénuw (Mesch), un zénuw (Sint-Pieter), zaenuw (Sevenum), zee.nŭŭw (Boukoul), zeenewe (Geleen), zeenuuw (Leuken, ... ), zeenuw (Tegelen, ... ), zeenuwees (Veldwezelt), zeenəwə (Hoepertingen), zenew (Hasselt, ... ), zenewe (Diepenbeek, ... ), zenuuw (Herten (bij Roermond), ... ), zenuw (Alken, ... ), zenuw? (Mechelen), zenuwe (Boekend, ... ), zeny (Opheers), zenyw (Maaseik, ... ), zenéwe (Bunde), zenøw (Neerpelt), zenəw (Achel, ... ), zenəwə (Val-Meer), zēnuw (Beegden, ... ), zēnyw (Lanklaar, ... ), zēnøw (Tongeren), zēnəw (Hamont, ... ), zeͅnuw (Zelem), zienuw (Weert), zienyw (Meeswijk), zienəw (Hoensbroek), zieënüw (Weert), zinew (Beverlo), zinn`w (Kaulille), zinnuw (Gennep), zinuw (Eksel, ... ), ziny (Bocholt), zinyw (Achel), zinəw (Bree), ziènuw (Weert), ziënewe (Zutendaal), zīē.nuw (Weert), zjaenəw (Hees), zènuw (Blerick), zénewéën (Hoeselt), zéénum (Schimmert), zîênuw (Oirsbeek), [Paragraaf: leven/gezondheid/ziekte/vermoeidheid].  zeenewe (Boorsem), Alleen mv.  zēnəwə (Tongeren), Mv.  zinewé (Eigenbilzen), zenuwpees (zn.): zenuwpees (Ittervoort) zenuw [N 10 (1961)] || Zenuw (zenuf, zeen, nerf). [N 109 (2001)] || zenuw [zeen] [N 10 (1961)] || zenuwen III-1-1
zesenzestigen (kaartspel) zesenzestigen: zes-en-zessige (Bocholtz, ... ), zesenzestige (Eys), zeͅsənseͅstegə (Eys) Kaartspel: zes en zestigen. || Namen [en beschrijving] van diverse kaartspelen zoals: [bonken, eenentwintigen, hoogjassen, kajoeteren, klaverjassen, kwetten, kruisjassen, liegen, pandoeren, petoeten, schuppemiejen, smousjassen, tikken, toepen, wijveren, zwartebetten, zwartepieten, zwik [N 88 (1982)] III-3-2
zestien en een halve zestien en een half: zestienenunnehaaf (Wijk), zestien en een halve: (= 5 fr.).  zeͅstineͅnənawvə (Rotem), zeͅstineͅnənhawvə (Rotem), zestiens en een half: ps. omgespeld volgens Frings.  zēͅstinsənaləf (Hasselt) Betekenis en uitspraak van: zestienenhalve? Uitspraak en betekenis. [N 21 (1963)] III-3-1
zeswekendienst zeswekendienst: zais waike deenst (Ospel), zeswaekedienst (Oirlo) Een mis voor een overledene [zielmis, zielemis, zieledienst, dodenmis, zwarte mis?]. [N 96B (1989)] III-3-3
zeswekenmis laatste zeswekendienst: leste zeswaeke deenst (Heel), uitvaartdienst: oetvaartdeenst (Uikhoven), zesweekse mis: zeswaekse mis (Sint-Huibrechts-Lille), zesweikse mes (Bocholt), zéswéékse més (Eigenbilzen), zeswekendienst: 6 waekendeens (Venlo), `n zèswèkedeens (Klimmen), ing zesweëkedeens (Waubach), inne zes-weëke-deens (Nieuwenhagen), inne zesweeëkedeens (Hoensbroek), zeesweeëkedins (Epen), zeiswaekedeens (Posterholt), zes waeke deenst (Haler), zes waeke deest (Thorn), zes waekedeens (Roermond, ... ), zes waekedeenst (Kelpen, ... ), zes waekendeens (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), zes waekendinst (Sevenum), zes waike deenst (Horn), zes waikedeens (Melick), zes weake deenst (Eys), zes weeken dienst (Venray), zes weke dienst (Tienray), zes weken dienst (Meijel), zes wèchedeens (Kerkrade), zes-waekendeens (Baarlo), zeswaekedeens (Klimmen, ... ), zeswaekedeenst (Ell, ... ), zeswaekedienst (Oirlo), zesweekedeens (Maastricht, ... ), zesweikedeens (Kessel), zeswekedeens (Beesel, ... ), zeswekediens (Tegelen), zesweken deens (Linne), zeswekendeens (Montfort), zeswekendeenst (Stokkem), zeswekendienst (Klimmen), zesweëke dings (Vijlen), zesweëkedeens (Waubach), zesweëkedins (Koningsbosch), zeswègedings (Bocholtz), zeswèkedeens (Ubachsberg), zeswèèkedins (Sint-Martens-Voeren), zeswêekedeens (Terlinden), zeszaekendeens (Echt/Gebroek), zeuswaehedeins (Sittard), zēswēēkedíns (Boorsem), zeͅs wēͅkə dins (Siebengewald), zeͅswɛ̄kəndēnst (Opglabbeek), ziswaekedins (Vlodrop), zusweakedeens (Lutterade), zusweakendeins (Nieuwstadt), zuswekedeens (Holtum), zès-wekendeens (Maastricht), zès-weëkedeens (Kunrade), zèswaekedeens (Obbicht), zèswaekendeens (Valkenburg), zèsweekedeens (Maastricht), zèsweekendeens (Maastricht), zèsweekədeens (Maastricht), zèsweeëkedēēns (Nieuwenhagen), zèsweke-deens (Heugem), zèswekedeenst (Nuth/Aalbeek), zèswekendeens (Maastricht, ... ), zèsweëkedins (Gulpen), zèswèèkendeens (Schimmert), zéswaekendeens (Geulle), zös waekedeens (Doenrade), zöswaeke deens (Geleen), zöswieëke deens (Schinnen), zöswèkedeens (Neerbeek), zöswééəkədeens (Sweikhuizen), zöwaekədeens(t) (Schinnen), zeswekenmis: 6 wēͅkəmeͅs (Neerpelt), də zeswɛəkəmēs (Montzen), n zèswêekemès (Tongeren), zes waekemes (Baarlo), zes weke mes (Eksel, ... ), zes wekenmes (Hechtel), zesweeekemes (Peer), zesweekemes (Geistingen, ... ), zesweikemés (Zonhoven), zesweikenmes (Opoeteren), zeswekenmes (Eksel), zeswekenmøs (Zonhoven), zeswēkemès (Maastricht), zeswēͅkəmes (Meijel), zeswieëke mus (Houthalen), zeswèèke mes (Thorn), zeswêkemès (Hoeselt), zeͅs wɛkəmes (Achel), zis-weiken mès (Diepenbeek), zisweekemis (Sint-Truiden), ziswēēkəmes (Loksbergen), ziswièkemès (Heers), zès-wèkə-mès (Hoeselt), zèswekemès (Jeuk, ... ), zèswèke mès (Eigenbilzen), zéswèkemès (Eigenbilzen), zøͅsweͅkəmøͅs (Bree) Een mis die zes weken na iemands overlijden wordt opgedragen. [N 96B (1989)] III-3-3
zetbank, plooibank buigapparaat: bȳǝx˱aparāt (Well  [(gebruikt voor het haaks omzetten van metaal)]  ), bø̜jx˱apǝrāt (Rothem), buigbank: bø̜jx˱baŋk (Geulle, ... ), bø̜jx˱bāŋk (Maastricht), bø̜x˱baŋk (Heerlen), hoekijzers: hōkīzǝrs (Nieuwenhagen  [(twee L-vormige ijzers waartussen het plaatmateriaal met behulp van schoeven en vleugelmoeren werd vastgezet)]  , ... ), klem: klɛm (Nieuwenhagen, ... ), klembeugel: klɛmbȳjǝl (Spekholzerheide), plaatklem: plātklɛm (Neeritter), platenklem: plātǝklɛm (Helden, ... ), plooibalk: plǫjbalǝk (Bilzen), plooibank: plujbaŋk (Bevingen, ... ), pluwǝjbãŋk (Tessenderlo), plōjbaŋk (Eigenbilzen, ... ), plūbāŋk (Lanaken), plūjbaŋk (Weert), plūjwbaŋk (Jeuk), plūwǝbáŋk (Loksbergen), plūǝjbaŋk (Neeritter), plǫjbaŋk (Bilzen), plooimachine: plujmǝšeŋ (Stokkem), plōjmašin (Diepenbeek), trechtervormmachine: tręxtǝrvǫrǝmmašiŋ (Nieuwenhagen, ... ), zetbank: zet˱baŋk (Herten), zęt˱baŋk (Helden, ... ), zęt˱bãŋk (Heijen, ... ), zęt˱bāŋk (Simpelveld), zɛts˱baŋk (Bleijerheide, ... ) Een met de hand aangedreven machine waarmee metaalplaat in een bepaalde vorm gebogen kan worden. De zetbank wordt ook gebruikt om profielen te vervaardigen. Zie ook afb. 171b-c. Toen er nog geen zetbank was, werd plaatmateriaal gebogen met behulp van een plooiijzer, een in doorsnede vierkant, ijzeren balkje dat met schroeven aan het werkblad van de werkbank vastgezet kon worden. De metalen plaat werd tussen werkbank en plooiijzer vastgeklemd en vervolgens over het plooiijzer gebogen. Zie ook afb. 171a. Bij het buigen van plaat met behulp van de zetmachine wordt het materiaal door de zetliniaal, die aan de bovenbalk van de machine bevestigd is, op de spantafel geklemd waarna de plaat door de buigbalk over de rand van de zetliniaal wordt gebogen. Bij een zetbank behoren verschillende zetlinialen die verwisselbaar zijn. Zie ook afb. 171d. [N 33, 254; N 33, 170; N 64, 12a; N 64, 21c] II-11
zetbeitel stembeitel: štɛmbēsǝl (Bleijerheide), štɛmbētǝl (Nieuwenhagen, ... ), zetbeitel: ze̜t˱bētǝl (Houthalen) Nadat het strikkoord met behulp van de strikbeitel in de sokken van buizen is aangebracht, wordt de verbinding met lood volgegoten. Vgl. het vorige lemma. Het geheel wordt vervolgens nog eens met behulp van de zetbeitel aangeslagen. Zie ook afb. 250. [N 64, 68b] II-11
zetel draaischijf: drēǝšīf (Beek), glijtafel: glijtafel (Peij), stoel: štowl (Einighausen), zetel: zetel (Beegden, ... ), zēetǝl (Lummen), zēętǝl (Stramproy), zēǝtǝl (Rotem, ... ), zēʔǝl (Tessenderlo), zętǝl (Herten), zę̄tǝl (Beegden, ... ), zī ̞ǝtǝl (Beek) De balkconstructie rondom de standerd, bestaande uit vier korte balken, ondersteund door de steekbanden, waarop de gehele molenromp rust en draait. Zie ook afb. 12. [N O, 42n; A 42A, 91; Sche 14] II-3