e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zanglijster zanglijster: zaŋlɛjstər (Zonhoven) zanglijster III-4-1
zanglijster, lijster franse lijster: fraanse liester (Hees), Frings  fransə leͅi̯əstər (Beverst), IPA, omgesp.  fransə lɛ̄stər (Beverst), fransmannetje: fransmenke (Thorn), fransmènke (Thorn), turdus philomelos  fransmènke (Sittard), gakker: gakker (Kaulille), grijs lijster: gries liester (Sittard), grijze melder: grieze maelder (Sittard), grijze smeerling: grieze smèèrling (Nederweert, ... ), grieze smérling (Meijel), grieze sméérling (Nederweert), haaglijstertje: hoaglèsterke (Zepperen), klein lijstertje: klee leisterke (Bilzen), klèjn leesterke (Veldwezelt), kleine klijster: kleine kliester (Nederweert, ... ), kleine klīēster (Weert), kleine kluister: (klēͅinə) kly(3)̄stər (Kaulille), kleen klöster (Zonhoven), kleine liesber: kleine liesber (Maasbree), kleine lijster: (zaŋ)listər, kleͅn — (Achel), kleen lijster (Herk-de-Stad), kleen lèster (Hasselt), klein liester (Meeswijk, ... ), klein lèster (Vliermaal), kleine liester (Nederweert, ... ), kleine līēster (Puth), klēn lɛ̄stər (Hasselt), klēͅnj leštər (Meijel), kleͅi̯n listər (Beringe, ... ), kling liester (Heerlen), klèen leester (Rosmeer), Frings  klēnlɛi̯stər (Gelieren/Bret), Frings; half lang als lang omgespeld  klɛin listər (Lanklaar), vdBerg; omgesp.  klēi̯ən lɛi̯əstər (Stokrooie), klēͅn lɛ̄stər (Sint-Truiden), kleine zanglijster: (zaŋ)listər, kleͅn — (Achel), kleine zanglijsterd: (kleine) zangliestert (Limbricht), klijster: (zang)kliester (Grathem, ... ), kleister (Bree, ... ), klenstər (Overpelt), klienster (Eksel), kliester (Bree, ... ), klijster (Genk, ... ), klinster (Overpelt), klistər (Hamont, ... ), kliêster (Altweert, ... ), klīester (Nederweert), klīstər (Kinrooi, ... ), klīəstər (Neerglabbeek), Frings  klɛi̯stər (Gelieren/Bret), k uit zangklijster, zang-klijster (sic; cf JG)  kli-jster (As, ... ), turdus ericetorum  klistər (Hamont), kluister: (klēͅinə) kly(3)̄stər (Kaulille), kluister (Helchteren, ... ), kluuster (Kaulille, ... ), klø.stər (Zonhoven), kləstər (Zonhoven), of klijster?; check  klø͂ͅ.stər (Houthalen), krammes: krammes (Doenrade, ... ), krammesvogel: krammesvogel (Heerlen, ... ), kransvogel: kraansvogel (Gennep), lijster: (zang)liester (Baexem, ... ), (zank)līester (Nederweert), laaister (Millen, ... ), laajster (Bilzen), laister (Beringen, ... ), laistër (Tongeren), laistər (Tongeren), laiəstər (Zepperen), le:stər (Beringen), leejəster (Gelinden, ... ), leester (Berbroek, ... ), leister (Duras, ... ), lester (Heppen, ... ), leəstər (Lummen), lē.stər (Borgloon), lējəstər (Gutshoven), lēster (Hechtel, ... ), lēsteər (Martenslinde), lēͅ.stər (Hasselt), lēͅstər (Herk-de-Stad, ... ), lēͅəstər (Loksbergen, ... ), leͅstər (Lommel, ... ), li-jster (As, ... ), liejster (Reuver), lies-ter (Blitterswijck, ... ), lieschter (Eijsden), liesjter (Helden/Everlo, ... ), liester (Afferden, ... ), liestər (Brunssum, ... ), liest’r (Asenray/Maalbroek), lies’ter (Bleijerheide, ... ), liĕster (Venray), lijjster (Stevoort), lijster (Beverlo, ... ), lijəster (Nieuwerkerken, ... ), linster (Kwaadmechelen, ... ), listər (Meeswijk), lièster (Venlo), liéster (Gronsveld), līastər (Lanaken), līēster (Boukoul, ... ), līnstər (Sint-Huibrechts-Lille), līstert (Eupen), līstər (Maaseik, ... ), lĭĕster (Arcen, ... ), lĭĕstter (Wellerlooi), luister (Diepenbeek), lèsster (Beverlo), lèster (Griendtsveen), lèèster (Sint-Truiden), léîster (Elen), lé‧stər (Eigenbilzen), lê.ster (Wellen), lêster (Zolder), lêstər (Kermt), lìester (Mheer), lî.stər (Moresnet), lîster (Montzen), lɛ:stər (Aalst-bij-St.-Truiden), lɛjəster (Hoepertingen), lɛster (Koersel), lɛstər (Leopoldsburg, ... ), slijster (Lommel), slister (Lommel, ... ), slèster (Kolonie), doorgaans Frings, soms eigen spelling  lenstər (Kwaadmechelen), geen fon.doc.  lijster (Berbroek, ... ), geen fon.doc.`  lijster (Gelinden, ... ), hê zingtj wie eine -  liester (Beegden), ie kort  liester (Steyl), ij lang  lijster (Paal), turdus ericetorum  liester (Castenray, ... ), vdBerg; omgesp.  (zāŋk)lēi̯əstər (Wellen), è lang en zwaar  lèster (Paal), lijsterd: liestert (Einighausen, ... ), luister: leuster (Rijkhoven, ... ), luister (Lummen, ... ), luistër (Hoeselt), luster (Rijkhoven), Frings  lø͂ͅi̯stər (Hoeselt), slecht leesbaar  luister (Kwaadmechelen, ... ), melder: mêlder (Lutterade, ... ), meling: mäling (Heerlen), merel: mële (Simpelveld), merling: hê zingtj wie eine -  mêrling (Beegden), merlinglijster: merlingliester (Venray), struiklijster: sjtroe.kliester (Waubach), tjakker: tjakker (Kaulille), zangklijster: (zang)kliester (Grathem, ... ), zangkliester (Molenbeersel), zangklister (Opglabbeek), zāŋklei̯stər (Maaseik), zangkluister: zangkluister (Zonhoven), zangklöster (Zonhoven), zanglijster: (zang)liester (Baexem, ... ), (zank)līester (Nederweert), zangliester (Blerick, ... ), zangliëster (Venlo), zanglīēster (Brunssum, ... ), zanglèster (Hasselt), zaŋleštər (Meijel), zaŋleͅnstər (Kerkhoven), zenglaister (Membruggen), zengleester (Eigenbilzen), zingliester (Houthem), zinglisjter (Meijel), zèngliester (Kelmis), doorgaans Frings, soms eigen spelling  zaŋlɛstər (Kwaadmechelen), eigen spelling; omgespeld  zaŋlistər (Roosteren), Frings  za.ŋlēͅstər (Borgloon), zaŋklēͅstər (Borgloon), Frings, omgesp.  zaŋsleͅstər (Lommel), IPA, omgesp.  zaŋlīəstər (Rekem), zaŋlɛ̄stər (Beverst), vdBerg; omgesp.  (zāŋk)lēi̯əstər (Wellen), zaŋlixstər (Veldwezelt), zaŋlɛi̯əstər (Stokrooie), zanglijsterd: (kleine) zangliestert (Limbricht), zangliestert (Limbricht), zangluister: zangluister (Diepenbeek), Frings  zaŋlø͂ͅstər (Diepenbeek) lijster [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 30 (1939)] || zanglijster || zanglijster (22,5 bekend; gelige, gestippelde borst en buik; broedt in grote parken en bossen; ook trekvogel; nest is van binnen glad en bruin; roep [tsp]; luide roepende zang [N 09 (1961)] III-4-1
zaniken, zeuren bageren: bagere (Lutterade), bazelen: bažele (Montzen), bḁ̄zələ (Opgrimbie), Van Dale: bazelen, 1. revelen, onsamenhangende taal spreken; -2. (gewichtig uitpakken maar toch) onzin praten.  bazele(n) (Schinveld), beklagen: beklage (Kerkrade), brazelen: brazele (Doenrade), brazele(n) (Schinveld), breuzelen: br".zələ (Eys), doorzagen: doorzage (Maasbree), enselen: entschele (Simpelveld), grauwelen: grawwele (Herten (bij Roermond)), grazen: graze (Buggenum), grienijzeren: grīēnīēzərə (Heerlen), ijmeren: èmmərə (Nieuwenhagen), vgl. Tungelroy Wb. (pag. 43, 82): jieëmere, jammeren.  īēmere (Tungelroy), jammeren: jaomere (As), jaomərə (Epen), jīēmere (Tungelroy), j‧oͅamərə (Eys), jengelen: jengələ (Maastricht), kankeren: kangkeren (Heerlerbaan/Kaumer), knoteren: knootere (Herten (bij Roermond)), koezen: kuusjə (Grevenbicht/Papenhoven), lamenteren (<fr.): lamenteerĕ (Echt/Gebroek), lamentéére (Horst), lameteren (Ophoven), lammentere (Lutterade, ... ), lammèntēērə (Nieuwenhagen), lamməteerə (Maastricht), làmətijrə (Loksbergen), lámèntēēre (Nieuwenhagen), lèməteerə (Reuver), lèrməteerə (Heerlen), lempen: vgl. Sittard Wb. (pag. 217): lempe, uitrekken, verlengen.  lempe (Simpelveld), mekken: mekke (Stein), melken: meilke (Posterholt), meilkə (Montfort), melke (Gulpen, ... ), melken (Schinnen), melleke (Maastricht), milkə (Nieuwenhagen), mèlke (Guttecoven, ... ), mèlleke (Caberg, ... ), mélkə (Reuver, ... ), memmelen: memmele (Waubach), memmen: memme (Waubach, ... ), mèmme (As), mèmmə (Opglabbeek), mieren: mīērə (Maastricht), mijmelen: meemələ (Montfort), neuken: neuke (Maastricht), neulen: näöle (Venray), nø͂ͅle (Swolgen), ps. omgespeld volgens Frings.  nø͂ͅële (Sevenum), nijnakken: neinakke (Schimmert), nijnaten: nīēnáátə (Heel), nirken: hɛ ka nirə ən (Tessenderlo), nosteren: nostere (Bree, ... ), nòstere (As), nòstərə (Meijel, ... ), noteren: [vgl. elders knoteren, rk]  nôotere (Nunhem), onnozel kallen: ps. of alleen kalle: is niet goed/duidelijk aangegeven!  oonnözel kalle (Sevenum), onnozel praten: oonnözel proate (Sevenum), ouwehoeren: Van Dale: ouwehoeren, (inform. spreekt.), 1. vervelend kletsen, zemelen, zaniken; -2. langdurig, wat vertrouwelijk, intiem met elkaar praten.  ouwehōērə (Gennep), ouwmemmen: auw mémme (Sittard), auwmemme (Merkelbeek, ... ), aw-memmen (Maastricht), awememme (Caberg), ouw memme (Valkenburg), ow memme (Mheer, ... ), prazelen: Van Dale: prazelen, (gew.) 1. bazelen, babbelen.  prazele (Venlo), pruttelen: Van Dale: pruttelen, 2. morren, binnensmonds mopperen of tegenspreken; - (duratief) kankeren; -3. binnensmonds spreken of zeggen.  ə kan prøtələ (Sint-Truiden), saaielen: hè kan sajele (Ophoven), semmelen: semmelen (Eksel), Van Dale: semmelen, (gew.) 1. treuzelen, dralen, talmen; -2. wauwelen, zeuren; -3. brommen, mopperen.  semmele (Sevenum, ... ), semmelen (Venray), sèmələ (Loksbergen), snoteren: snootərə (Meijel), stronselen: vgl. Herten-bij-Roermond Wb. (pag. 243): sjtrônse, opscheppen.  sjtroonsele (Buggenum), toeten: tutte (Weert), transeneren: Van Dale: transeneren, (gew.) kwellen, plagen, mishandelen.  transeneere(n) (Schinveld), vermemmen: verwmèmmə (Montfort), vreigelen: vreigele (Simpelveld), wauwelen: wàwele (As), wazelen: wazele (Buggenum), zagen: er kan zaoge (Val-Meer), her kan zouge (Zichen-Zussen-Bolder), hije kḁn ziegə (Gelinden), hè kan zaogen (Beverst), hè kan zèègen (As), hɛ̄ kan zagən (Oostham), hɛ̄ kan zɛ̄gən (Opglabbeek), zaagə (Loksbergen), zaege (Neer, ... ), zage (Tienray), zagen (Eksel, ... ), zaoge (Vlijtingen), zeage (Lutterade), zeege (Caberg), zegə (Mechelen-aan-de-Maas), zēͅgə (Meeuwen), zoage (Hoeselt), zoagen (Eigenbilzen), zoagə (Vlijtingen), zoâge (Hoeselt), záágə (Venlo), zège (Bree, ... ), zègen (Ophoven), zègə (Montfort), zèège (Thorn), zéege (Montfort), zéége (As), zéégə (Schinnen), zêge (Valkenburg, ... ), zɛ̄gə (Opgrimbie), əkanzɛ̄gə (Martenslinde), zaniken: er kan zaniken (Amby), he kan zaneken (Niel-bij-As), hie kà zoənəkən (Zonhoven), hij kan zaniken (Overpelt), hè kan zaniken (Neeroeteren, ... ), hèr kènt zanige (Kanne), hɛĭ kan zanĭkən (Sint-Huibrechts-Lille), saanikkə (Kapel-in-t-Zand, ... ), sanake (Beegden), sanike (Arcen, ... ), sanikke (Baarlo, ... ), sanikkə (Wijnandsrade), sannike (Afferden, ... ), sāānikkə (Beesel), sāānikə (Reuver), sáánikə (Reuver), sáánəkə (Venlo), zaa-ni-ke (Vijlen), zaa.nikkə (Kelpen), zaanaake (Stevensweert), zaanike (Asenray/Maalbroek, ... ), zaanikke (Geulle, ... ), zaanikkə (Hulsberg, ... ), zaanikə (Montfort, ... ), zaneike (Merkelbeek), zaneke (Herten (bij Roermond), ... ), zanekə (Hamont), zanik-ke (Horst), zanike (As, ... ), zaniken (Amby, ... ), zanikke (Amby, ... ), zanikken (Eys, ... ), zanikkə (Doenrade, ... ), zanikə (Doenrade, ... ), zannike (Oirlo, ... ), zannikke (Oirlo), zāānikkə (Nieuwenhagen, ... ), zānake (Klimmen), zānike (Berg-en-Terblijt, ... ), zānikke (As), zàànikkə (Amstenrade, ... ), zánikke (Simpelveld), záánik-kə (Maastricht), záánikkə (Heel, ... ), záánikə (Heel), záánəkə (Maastricht, ... ), ə kan zānəgə (Rekem), ər ken zanekə (Maastricht), zaniker (zn.): zanikker (Maastricht), zanikerd (zn.): zanikerk (Hoensbroek), zanikeren: saannekkeren (Obbicht), zauwelen: sauwele (Horn, ... ), zauwele (Beegden, ... ), zawwele (Voerendaal), zouwele (Eys, ... ), zàw.wələ (Maastricht), zeberen: [sic]  he kan zieberə (Kuringen), zeiken: seiken (Wijlre), zeeke (Vaals), zeike (Caberg, ... ), zeiken (Heythuysen), zeuke (Thorn), Opmerking v.d. invuller (ná vraag 97):  zèken (Eigenbilzen), zemelaar (zn.): zeimeleer (Jeuk), zemeleer (Maastricht, ... ), zemelen: zeemele (Caberg, ... ), zemele (Geleen, ... ), zemelen (Heythuysen, ... ), zemelle (Vlodrop), zēēmələ (Reuver, ... ), ziejmele (Schaesberg), zimmele (Meerlo), zīēmələ (Maastricht), zèèmələ (Heerlen), zêmele (Schimmert), zîêmelə (Ubachsberg), (Eijsden!).  zemmele (Noorbeek), Van Dale: II. zemelen, (inform.) vervelend kleingeestig zijn, zeuren  sēēmele (Schimmert), zee.mələ (Kelpen), zeemele (Caberg), zeimele (Jeuk), zemmele (Valkenburg), ziëmele (Schaesberg), zīēmələ (Maastricht), zèmmele (As), Van Dale: semmelen, (gew.) 1. treuzelen, dralen, talmen; -2. wauwelen, zeuren; -3. brommen, mopperen.  zimmele (Tienray), zemelenzeiken: ziemelezeike (Caberg), zenen: zeene (Weert, ... ), zepen: hɛ̄ kan zeipa (Koninksem), zeuren: seure (Baarlo, ... ), seuren (Heijen, ... ), söre (Wellerlooi), sø͂ͅ-re (Blitterswijck), sø͂ͅre (Gennep, ... ), sø͂ͅren (Heijen), z".rə (Eys), zeure (Amby, ... ), zeuren (Blerick, ... ), zeurə (Amstenrade, ... ), zeurən (Urmond), zēūrə (Nieuwenhagen), zoare (Grevenbicht/Papenhoven), zöre (Hoeselt, ... ), zø͂ͅre (Afferden), zeuteren: WNT: zudderen - sudderen, sutteren. [...] Het woord is verwant met seuteren, zeuren (III) en zuielen (I). 3. (Ned.-Limb.) Zeuren. // Zuuëtere ... OnbeNULLig en langdurig praten, Dorren [1918]).  zeutere (Heek, ... ), zuetere (Klimmen), zūūterə (Ubachsberg), zùùtere (Noorbeek, ... ), zevelen: zievele (Caberg), zeveraar (zn.): zeiveraer (Sittard), zeveren: blievə zeivərə (Maastricht), dei koon zeiveren (Lanaken), e kan zievere (Sint-Truiden), he kan zēveren (Bilzen), hee koon zeivere (Mheer), heeë kan zijvërë (Lanklaar), hei kan zeiveren (Bocholt), hĕ kan zäīvərə (Molenbeersel), hi kan zeevere (Heers), hij kan zeivere (Gruitrode), hij kan zeuvere (Hoeselt), hij kan zeveren (Eksel), hiè kan zievere (Heusden), hīə kān zīvərə (Halen), hè kan zieveren (Kaulille), hè kan zèvere (Wellen), hɛj kan zīəvərən (Sint-Huibrechts-Lille), hɛ̄ kan zīvəren (Peer), hɛ̄ kan zīəvøren (Oostham), iè kan zijveren (Rotem), severu (Brunssum), ze:jvəre (Hoepertingen), zeeverə (Oirsbeek), zeevərə (Amstenrade, ... ), zee⁄vərə (Brunssum), zeivere (Amby, ... ), zeivere(n) (Obbicht), zeiveree (Itteren), zeiveren (Born, ... ), zeiverre (Geulle), zeiverə (Gennep), zeivərə (Heel, ... ), zeivərən (Urmond, ... ), zevere (Eys, ... ), zeveren (Eigenbilzen, ... ), zeverə (Doenrade, ... ), zevurn (Brunssum), zē.vərə (Eys, ... ), zēēvere (Venray), zēēvərə (Nieuwenhagen, ... ), zēveren (Schinnen), zeͅi̯vərə (Meeuwen), ziejvere (Meijel), zievere (Beringen), zieveren (Leopoldsburg), zievərə (Loksbergen), zijvere (Beek), zijveren (Kesseleik, ... ), zijverre (Vlodrop), zijvərə (Reuver), zèevere (Gulpen), zèivere (Gronsveld), zèjvərə (Susteren), zèvere (Voerendaal), zèveren (Eigenbilzen), zèverə (Wijnandsrade), zèvvere (Venray), zèèvere (Mheer), zéjvere (As), zévere (Vlijtingen), zéévere (Swalmen, ... ), zééverə (Oirsbeek), zêvere (Schimmert), zîevərə (Meijel), zɛjvərə (Opgrimbie), ("ei"= fr. père).  zeivere (Amby), (Eijsden!).  zèevere (Noorbeek), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  zawele (Valkenburg), ps. boven de è staat nog een lengteteken; deze combinatieletter kan ik niet maken/omspellen!  zèvərə (Maastricht), zeverig (bn.): zeiverig (Ospel), zich bedoen: ze.x ˂bədu.ə (Eys), zijn beklag maken: zin beklaag māke (As), zokken: zokke (Wolder/Oud-Vroenhoven), zokken (Amby), vgl. Maastricht Wb. (pag. 519): zokke*, zeuren, zaniken.  zokke (Caberg, ... ), zókke (Maastricht), zuielen: zeûjele (Heerlerbaan/Kaumer) Hij kan zaniken (zeuren; tot vervelens toe over hetzelfde praten). [ZND 08 (1925)] || langdurig of telkens op dezelfde toon of lastige manier over iets spreken, bijv. om zich te beklagen [zeuren, zaniken, zemelen, nijnaaien, merelen, nosteren, memmen, melken, naaien, moesjanken] [N 87 (1981)] || nederig en dringend vragen [permitteren, pernegracie, spelen, bidden, smeken] [N 85 (1981)] || steeds over een vervelende wijze over iets spreken [semmelen, zeveren, zagen, zemelen, zeuren, zaniken] [N 85 (1981)] || zaniken [SGV (1914)] || zeuren [SGV (1914)] III-3-1
zavel, lichte klei aarde: aerd (Venlo), éért (Beesel), beekbezinksel: baekbezinking (Venlo), beekbezinking (Maastricht), béékbəzinksəl (Schimmert), beekleem: beekliêem (Venray), beekzand: (in beek).  bīēkzànd (Opglabbeek), bezinking: bezïnking (Schimmert), bezinksel: bezinksel (Heer), mezêuchsel (Buchten), blauwe klei: blauwe klei (Eys, ... ), broek: brook (Heythuysen), bruine aarde: broen eerd (Maastricht), bruine grond: gĕĕle, broenge, grieze groond (Ingber), bruine leem: brŏĕnə lēēm (Nieuwenhagen), dik: deͅx (Zelem), doorregen grond: dərēgəgroͅnt (Halen), drek: drek (Maastricht, ... ), drijfzand: (ook wel zo genoemd).  dri-jfzànd (Gruitrode), foemelzand: foemmel zand (Wijlre), foeməlzantj (Grevenbicht/Papenhoven), geel zand: gaele zând (Oirlo), gele grond: gĕĕle, broenge, grieze groond (Ingber), gele leem: géélə lēēm (Nieuwenhagen), grijze aarde: grieze erd (Venlo), grijze grond: gĕĕle, broenge, grieze groond (Ingber), grijze leem: grīēzə lēēm (Nieuwenhagen), grijze, de: gries (Schimmert), grond: groond (Oirlo), grónd (Venlo), halfzware grond: halfzwarə gront (Halen), hemelvleug: hemel vlaeig (Montfort), hemelvlêûch (Nunhem), hemölvleuch (Stevensweert), ijzeraarde: #NAME?  iesder aird (Ell), klei: klèèj (Sittard), kleizand: klei zantj (Pey), kleizank (Waubach), kniklaag: hnihlaog (Wittem/Partei), kniklaog (Eys), kwarts: kwarts (Pey), leem: leim (Maastricht), leèm (Gulpen), lēīm (Venlo), liem (Maastricht), lieëm (Meerlo), lèjm (Hunsel), #NAME?  léém (Maastricht), m.  lēm (Ingber), lichte grond: lichte gront (Meldert), lochte grónd (Maastricht, ... ), loodzand: loeëdzând (Venray), #NAME?  loeêd zandj (Ell), grijze.  loeīdzand (Meijel), lss: lös (Venlo), lösj (Sittard), (mengsel van zand en klei).  lösj (Susteren), modder: modder (Montfort, ... ), moddər (Reuver), moer: mao (Ingber), moao (Ingber), moor (Eys, ... ), mūr (Kwaadmechelen), mog: maoch (Epen), moos: mous (Jeuk), oer: ōēr (Meijel), papzand: papzantj (Grevenbicht/Papenhoven), gele-bruine.  papzand (Meijel), prat: prat (Gulpen), pulver: pollefer (Maastricht), rode aarde: (roi)erd (Schimmert), scherp zand: sjèrpə zàntj (Amstenrade), schlamm (du.): sjlam (Oirsbeek), sladder: sladder (Itteren), slib: sjlip (Beesel), slijk: sliek (Maastricht), slover: sjloever (Kerkrade), solfergrond: solfərgront (Beringen), suikerij: sŏkerei (Tungelroy), todder: todder (Born, ... ), tootər (Kapel-in-t-Zand), vlei: vlei (Venray), ⁄n vlei (Maasbree), zand: zand (Velden, ... ), zandj (Reuver), zānt (Kwaadmechelen), zenjd (Stein), zámp (Susteren), zánt (Venlo), zand met ijzer: bruine.  zand met ijzer (Meijel), zand met klei: zànt mit klei (Venlo), zavel: dər zāvəl (Henri-Chapelle), savel (Maastricht), zaavel (Neer, ... ), zaavvəl (Grevenbicht/Papenhoven), zaovel (Thorn), zauwel (Sittard), zavel (Amby, ... ), zavəl (Horn, ... ), zāāvəl (Heel, ... ), zoavel (Eigenbilzen, ... ), zààvel (Guttecoven, ... ), zààvəl (Horn, ... ), záávöl (Stevensweert), záávəl (Nieuwstadt, ... ), zäovel (Gronsveld), #NAME?  zavel (Ell), zavelgrond: zavel grondj (Montfort), zavelgrond (Geulle, ... ), zaveljroonk (Vaals), zavelsgrond (Klimmen), závelgrond (Jeuk) lichte klei, de uit zand en klei bestaande grondsoort (zavel, zavelgrond?) [N 27 (1965)] || zand met klei, beekbezinking [zavel] [N 81 (1980)] || zand met kwarts, gele, bruine of grijze aarde [zavel] [N 81 (1980)] || zavel III-4-4
zavelen het zand derlangs strijken: gęt ˲zā.nt ˲dǝrlaŋs strī.kǝ (Kessenich), insmeren: e.nsmē̜rǝ (Romershoven), ensmērǝ (Heppen, ... ), ę.nsmē̜.rǝ (Munsterbilzen), instrijken: ę.nstrē.kǝ (Beverst), ę.nstręi̯.kǝ (Heesveld-Eik), ęi̯.nstrē.kǝ (Stevoort), leem aan de streek doen: liǝm ǭn ǝ strēk du (Oostham), opsmeren: upsmēǝrǝ (Halen), vet maken: vęt mǭ.kǝ (Mopertingen), zand aandoen: zānt ǭndūn (Kwaadmechelen), zavel aandoen: zǭ.vǝl ǭ.ndū.n (Paal), zavel opdoen: zǭ.vǝl ǫp˱dū.n (Guigoven), zavelen: zā.vǝlǝ (Berbroek, ... ), zā.vǝlǝn (Heusden), zāvǝlǝ (Donk, ... ), zē.vǝlǝ (Eksel, ... ), zē.vǝlǝn (Neerpelt), zī.ǝvǝlǝ (As, ... ), zǭ.vǝlǝ (Diepenbeek, ... ), zǭvǝlǝ (Berverlo, ... ) De wetstok insmeren met de vochtige "scherpe zavel"; zie de semantische toelichting bij ''strekel'' en de daaropvolgende lemma''s. [JG 1a, 1b; add. uit N 18, 83 en L 20, 28f] I-3
zedelijk slecht meisje brats: straatloopster; cf. VD s.v. "I. brat"2. vuile rommel (gew.)  brats (Zolder), de ergste soort: dë èrgste soort (Tongeren), del: del (Geulle, ... ), de‧l (Weert), dèl (Schinnen), dél (Venlo), nen del (Lutterade), dier: ən dier (Maastricht), fladder: cf. WNT s.v. "fledderen - fliddereen"2) langs de straat slenteren als een meisje van lichte zeden  fladder (Hoeselt), flauwtoet: flàwtòwt (As), flebbendep: cf. WNT s.v. "fleppen"3) in platte taal: de bijslaap uitoefenen; cf. WNT s.v. "flebbe"zie flep  flèbbədèp (Kapel-in-t-Zand), flets: cf. WNT s.v. "flets (I)"4) vleister  flets (Beesel), flos: floes (Echt/Gebroek, ... ), floeës (Waubach), floës (Kerkrade), flōēs (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), (oe = lang).  floes (Gulpen), (v.).  fl‧ūs (Eys), flots: floets (Beesel), floetsj (Stein), flots (Maastricht), flŏĕtsj (Klimmen), flòtsj (Echt/Gebroek), ⁄n flŏtsj (Geleen), fluit: een fluit (Rekem), fleuht (Waubach), fleut (Doenrade, ... ), fleût (Eksel), fluet (Gronsveld), fluit (Beek, ... ), flèùt (Noorbeek, ... ), (v.).  flø̄.t (Eys), i.e. een manzieke vrouw.  fluit (Herten (bij Roermond)), vr.  flø̄.ət (Ingber), geen goede: geen goei (Leopoldsburg), gekke tuit: en gékke teu.t (Zolder), haagekster: haochiekster (Zonhoven), heet wijf: hieét wijf (Vorsen), hete fluit: en hiete fleu.t (Zolder), hete prij: Zo wordt iemand die zo is, genoemd!  heite prie (Grevenbicht/Papenhoven), hete zeug: een hiejte zog (Jeuk), hoer: een hoer (Jeuk), hoer (Eigenbilzen, ... ), hoewer (Wellen), hoor (Herten (bij Roermond), ... ), verklw. hórke  hór (Bree), hoertje: hoerke (Hoeselt), jellebel: mar.: combinatie van jezebel en lellebel?  jélləbél (Venlo), jongensgek: jongesgek (Hoeselt), kit: cf. WNT s.v. "kit (II) - kitte"1b) "..... met de betekenis van lichtekooi  kit (As), kladder: kladder (Alken), klàdder (As), klamot: cf. VD s.v. "klamot, klamodde"3. slons  klamot (Eksel), klats: klats (Eksel), klatshoer: cf. WNT s.v. "klatsoor"zie klesoor ; zie ook s.v. "kletsoor"etc.: niet in deze betekenis  ’n klatsuur (Zutendaal), klatshoertje: klatsoerke (Zonhoven), klatter: klatter (Gors-Opleeuw), cf. VD s.v. "II klater"(gew.) klodder; klad; spat; vod; cf. WNT s.v. "klater (II) - daarnaast klatter en kleter"3 b) als scheld naam voor een havelooze, slordige, soms eerloze vrouw  dë klattër (Tongeren), klitsje: cf. WNt s.v. "klits (II) - klitse, klis, kles"loszinnige, ontuchtige ofmanzieke meid of vrouw  klitske (Eksel), klodder: en kloedder (Zolder), lel: lel (Tungelroy, ... ), lellebel: lellebel (Bocholt, ... ), lèlləbèl (Nieuwenhagen), lichtekooi: lichte kooi (Meeuwen), lichtekuuj (Bree), loeder: loddur (Brunssum), loeder (Beek, ... ), loedər (Maastricht, ... ), lōēder (Oirsbeek, ... ), lōēdər (Heerlen, ... ), lŏddər (Nieuwenhagen), lŏĕder (As, ... ), loedertje: loederke (Itteren), lokvogel: lokvoëgel (Klimmen), loopse prij: cf. Schuermans s.v. "prij"scheldwoord of afkeurende benaming voor een vrouw of meisje  luipsje prie (Geleen), loopster: loepster (Tessenderlo), loopster (Kerkhoven), lö.pstər (Maastricht), loper: leuper (Maastricht), luipər (Montfort), lèper (Eigenbilzen), loperd: luiperd (Wolder/Oud-Vroenhoven), loperdje: leuperke (Itteren), lupperke (Zonhoven), lopige, een -: lupige (Jeuk), loslieber (du.): loslīēber (Geleen), losse, een -: ein losse (Kinrooi), mansgek: mansgek (Hoeselt), matras: matras (Achel), meisje waar niks aan is: een meisje waar niks àn is (Venray), pak: e pák (Zolder), pateetje: e pateeke (Zolder), èè patéke (Bree), piemoei: piemooi (s-Gravenvoeren), plakbilletje, het -: billëkë = beeldeke  ’t plekbillëkë (Tongeren), pothoer: pothoer (Houthalen), pothoor (Kinrooi), mar.: of pothoer??  dë pōt-hoer (Tongeren), prij: prie (Geleen), serveuse: serveuse (Leopoldsburg), slet: schlet (Amby), sjlet (Beesel, ... ), sjlèt (Bunde, ... ), sjlét (Reuver, ... ), slet (Caberg, ... ), slèt (Gennep, ... ), (nb. een sloerie is een onverzorgde vrouw).  slet (Venray), sletje: sletje (Ell), sloerie: sjloerie (Geulle, ... ), sloerie (Blerick, ... ), slōērie (Meijel), slŏĕrīē (Venlo), slons: sjlons (Bunde), sjlóns (Susteren), Gezegdes: diej kan ¯nen aalken op.: zij kan een ganse verwerken Diej is ¯r neet vies van: zij is er niet vies van Det ketje heet al veul vleiske g¯hadj: dat poesje heeft al veel vlees gegeten diej hoofs te niks mie te lieëre: die weet van wanten  slóns (Kinrooi), sloor: sloor (As), cf. Schuermans s.v. "sloor  sjloor (Swalmen), smakje: e smakske (Zolder), smingel: en smingel (Zolder), straatmeid: straotmeid (Echt/Gebroek), struikhoer: scheldwoord  en stróó.khōēr (Zolder), teef: teef (Stein), tiëf (Vaals), tooi: toei (Genk), tôêj (Heerlen), teef  toj (Gors-Opleeuw), totebel: totebel (Bocholt), verlopen wicht: ë verlaaipe wèch (Zutendaal), vies lodder: vies lodder (Eys), vieszak: vieszak (Maastricht), viezerik: Note v.d. invuller: Een bijvoeglijk naamwoord bestaat er in Mheer niet; wel een woord voor de persoon.  vīēzerik (Mheer), viool: fiejoël (Klimmen), vlemmentette: flemmetet (Herten (bij Roermond)), flemnitet (Montfort), vlemmetette (Blitterswijck, ... ), vlinder: vlinder (Meeuwen), vuiligheid: vuiligheid (Lauw), vuiligheids: vuiligheets (Wellen), vuiligheid  vôô.lechèts (Gors-Opleeuw), wats: watsj (Maastricht, ... ), zeug: cf. WNT s.v. "zeug -zeuge, zoog, zoge, zog, zoeg(e), zo(u)w, zuwe"2) d) onzedige, lichte vrouw  zaow (Heerlen), zeug  zàu.ch (Gors-Opleeuw) een zedelijk slecht meisje [wiender, loeder, loopster, kit, duivin, lellebel, sloerie, wats, flauwtoet] [N 115 (2003)], [N 86 (1981)] || geslachtsgemeenschap uitoefenen [N 10C (zj)] || lichtzinnig meisje || lichtzinnige vrouw || onkuis; tot wellust neigend, onzedig [onkuis, wulps, ontuchtig] [N 86 (1981)] || slet || slordige, onordelijke, vaak lichtzinnige vrouw || vrouw die in het verborgene met mannen scharrelt || vrouw die zich ordinair kleed m.b.v. de zinnen te prikkelen III-2-2
zedenpreek boetepreek: boeteprèèk (Koningsbosch), de levieten lezen: de leviette leëze (Nieuwenhagen), donderpreek: donderpraek (Reuver), donderprèèk (Ubachsberg), dondərprēk (Meijel), doͅndərprēͅk (Siebengewald), missiepraek (Obbicht, ... ), predik: də prɛ̄dəch (Montzen), preeëdich (Hoensbroek), prèdich (Bocholtz), prèèdeg (Epen), prèèdig (Terlinden), preek: de praek (Valkenburg), praek (Baarlo, ... ), preek (Tegelen, ... ), preik (Kessel), preëk (Waubach), prèèk (Sittard), préék (Heugem), prɛ̄k (Opglabbeek), sermoen (<fr.): sermoeen (Eksel, ... ), sermoen (Bocholt, ... ), sermoewn (Jeuk), sermoeën (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), sermoin (Boorsem, ... ), sermoon (Eigenbilzen, ... ), sermoun (Ophoven), sermuun (Bree), sermwoen (Meerssen), sərmōēwən (Loksbergen), t sermoon (Tongeren), bij missiepreek  sermoen (Achel), zedenpreek: n zedeprèèk (Gulpen), zaedeprek (Montfort), zedenprëëk (Eys), zedepraek (Baarlo, ... ), zedepreek (Maastricht, ... ), zedeprèèk (Klimmen, ... ), zeedəpreek (Maastricht), zeidepreik (Sint-Truiden), zēdəprɛ̄k (Stokkem), ziĕteprēēëk (Nieuwenhagen), zèdepreek (Holtum), zedenpreekje: zedeprikske (Merselo), zedensermoen (<fr.): zedesermoeen (Peer) Een zedenpreek, vermanende zedenles, sermoen. [N 96B (1989)] III-3-3
zedig <uitdr.> zich op zijn stuk houden: zich op zn sjtök hawte (Klimmen), anstndig (du.): ansjtändiech (Kerkrade), onstendig (Vaals), bleu: bluë (Heerlen), braaf: braaf (Amby, ... ), braaw (Lommel), brāāf (Loksbergen), brááf (Heel), deftig: deftig (Meeuwen), dèftig (Loksbergen), degelijk: degelik (Schinnen), eerbaar: iërbaar (Klimmen), zedig niet gebr.  eerbaar (Roermond), eerzaam: eerzaam (Meijel), īēërzaam (Beesel), fatsoen: fatsūn (Montzen), fatsoendelijk: fatsoendelek (Caberg), fatsoenlijk: fatsoenlek (Eksel), fatsoenlijk (Meeuwen, ... ), fatsuungelich (Gulpen), fatsuunlich (Heerlerbaan/Kaumer), fatsüŋləX (Montzen), fetsoenelik (Gronsveld), fàtsoenlək (Maastricht), fàtsŏĕnlik (As), gewoon: gewoon (Venray), ingenomen: ingənaomə (Roermond), ingetogen: igetaoge (Klimmen), ingetaoge (Klimmen), modest: medes (Herten (bij Roermond), ... ), modes (Herten (bij Roermond), ... ), modest (Doenrade, ... ), modés (Roermond), modest (<fr.): modes (Klimmen), net: net (Kapel-in-t-Zand, ... ), netjes: netjes (Geleen, ... ), netjəs (Kapel-in-t-Zand, ... ), netsjes (Terlinden), netsjes ziéen (Terlinden), nètjəs (Epen), onberispelijk: ónberispelik (As), oppassend: oppassendj (Weert), oppassənt (Reuver), ordentelijk: ordentelek (Caberg), ordentelik (Weert), precies: precies (Tungelroy), preuts: preuts (Meijel), puntelijk: puntelik (Sevenum), puntellik (Sevenum), rein: rēēn (Nieuwenhagen), rustig: röstig (Maastricht, ... ), scrupuleus: skrepulêûs (Nunhem), šrepəl‧yəs (Eys), stemmig: zedig niet gebr.  sjtummig (Roermond), stil: sjtel (Gulpen), sjtil (Heerlen, ... ), sjtĭl (Nieuwenhagen), stil (Bree, ... ), stille (Eys), stèl (Maastricht), voorbeeldig: vīērbèjldig (As), zalig: zalig (Meijel), zedig: zedeg (Maastricht), zedig (Achel, ... ), zeedich (Heerlen, ... ), zeedig (Geulle, ... ), zeedəch (Maastricht), zēidig (Heers), zīēëdig (Nieuwenhagen), zèdeg (Sint-Truiden), zédig (Montfort), zédëg (Hoeselt), zéédich (Beesel) zedig || Zedig. [N 96D (1989)] || Zedigheid. [N 96D (1989)] || zich strikt houdend binnen de grenzen van het zedelijk geoorloofde [stil, zedig] [N 85 (1981)] III-1-4, III-3-3
zedigheid reinheid: reenheed (Waubach), zedelijkheid: zedelikheid (Klimmen), zedigheid: zedegheid (Maastricht), zedigheid (Achel, ... ), zedigheit (Klimmen), zedighèd (Eksel), zedighèèd (Gulpen), zeedigheid (Reuver), zejigheid (Haler), zēidighējed (Heers), zijdəghēēt (Loksbergen), zīēëdighēēt (Nieuwenhagen), zèdeggeid (Sint-Truiden), zedigheids: zedigheids (Hoensbroek), zeedighèds (Tongeren) Zedigheid. [N 96D (1989)] III-3-3
zeef kolenzeef: kolezeef (Heer), meelzeef: meelzeef (Buchten), ringenskorf: reŋənskøͅrf (Heerlen), sieb (d.): sieb (Rothem), zīp (Bleijerheide, ... ), teems: tee.ëmes (Zonhoven), tee.ëmus (Zonhoven), temst (Sint-Truiden, ... ), temsə (Genk), teͅms (Sint-Truiden), thums (Sint-Lambrechts-Herk), thɛms (Sint-Lambrechts-Herk), tiems (Heers), tims (Gelinden, ... ), timst (Beringen, ... ), tīəms (Gelinden, ... ), tumps (Heerlen), tūms (Stokrooie), təms (Montenaken), tɛms (Sint-Truiden), gebruikt voor meel  ti.ms (Tongeren), in een teems en in een zij wast men groenten; Een zift dient om kolen, meel, enz. te ziften  temst (Hamont), inz. voor meel  tee.ëms (Zonhoven), v.  teͅmps (Hasselt), voor meel, bloem  tims (Hoepertingen), vr. voor graan, bloem, etc.  tems (Borgloon), teemst: tumps (Waubach), zeef: seef (Kerensheide, ... ), sɛɛf (Lanaken), zaef (Sevenum), zee.f (Panningen), zeef (Amby, ... ), zeeif (Ellikom, ... ), zeejef (Heerlen), zeeëf (Boekend), zeēf (Stramproy), zee⁄f (Tegelen), zeif (Mesch), zei̯əf (Gelinden, ... ), zēēf (Beesel, ... ), zēf (Achel, ... ), zēͅf (Rosmeer, ... ), zēͅi̯f (Wintershoven), zĕef (Posterholt), zeͅf (Maaseik, ... ), zie:f (Meijel), zieef (Gronsveld, ... ), zief (Bree, ... ), zieəf (Bree), zie̞f (Tongeren), zieͅ.f (Tongeren), zie‧f (Weert), zif (Bree, ... ), zijf (Waterloos), zijèèf (Tongeren), zièf (Hoeselt, ... ), ziêf (Bree), ziəf (Dilsen, ... ), zīəf (Bocholt, ... ), zi̯eͅf (Zussen), zi̯ɛf (Hoeselt), zjèf (Vroenhoven), zèèf (Gronsveld, ... ), zɛ̄f (Waterloos), žēͅf (Ketsingen), (lang).  zēēf (Stevensweert), (o.a. kaolezieëf)  zieëf (Klimmen), Ich hauw eine kop wi-j èè ziêf: door b.v. verwarring of koorts kon ik niets onthouden  ziêf (As, ... ), letterlijk overgenomen  zee.f (Maasniel), m.  zeͅf (Opheers), m. mv. z\'iv\\  zɛif (Borgloon), mv. ~z\'iv\\  zɛi̯f (Wellen), ne Kop, wie ?n zeef: erg vergeetachtig mens  zeef (Sittard), onz.  zēͅf (Mechelen-aan-de-Maas), zi(ə)f (Bocholt), sleeptoon  zeef (Horn), v.  zi̯eͅf (Hoeselt), vr.  zēəf (Diepenbeek), zi̯ēf (Boekt/Heikant), vr. voor assen  zɛ̄i̯f (Borgloon), waarmee het grove werk wordt gedaan (kleinere gaten)  zeef (Puth), zand meel  zeef (Grathem), zie tekening  zeef (Ospel), zeefje: zeefke (Kinrooi, ... ), ziefke (Hasselt), zɛ̄fkə (Rotem), o.  zeͅfkə (Hasselt), zift: zeeft (Hamont), zef (Bleijerheide, ... ), zeft (Beringen, ... ), zeͅft (Niel-bij-St.-Truiden, ... ), zif (Bleijerheide, ... ), zift (Afferden, ... ), zĭft (Oostham, ... ), zèf (Epen, ... ), žef (Tongeren), alleen gebr. om assen of kolen, bloem, enz te zeven. Om groenten en meel te ziften gebruikt men een teems of zij  zeft (Hamont), en zift um uut te zeeje (zifte)  zift (Oirlo), Enne kop as \'n zift hebbe: erg vergeetachtig zijn Iemes ònder \'t zift trekke: iemand financieel bedonderen  zif(t) (Castenray, ... ), m. mv. zeft\\  zef (Hasselt), v. mv. z@ft\\  zeͅft (Halen), vr.  zēft (Boekt/Heikant), zij: zei (Kerkrade, ... ), zei̯ (Blitterswijck, ... ), zeè (Rimburg), zē (Eupen), zēi̯ (Meeswijk, ... ), zēͅ (Beringen), zēͅij (Lummen), zēͅi̯ (Wellen), zēͅjə (Halen, ... ), zeͅi̯ (Bleijerheide, ... ), zi (Lozen, ... ), zi-j (Hoensbroek, ... ), zie (Amstenrade, ... ), ziej (Ell, ... ), zij (Heerlen, ... ), zijj (Eksel), zĭĕj (Echt/Gebroek), zi‧j (Weert), zéëj (Mechelen), zɛi (Beverlo), zɛ̄ (Hasselt), #NAME?  zei (Meijel), \'n Smerrege zeej lót ok génschón water dur: Boze opzet is niet voor eerlijkheid vatbaar  zeej (Castenray, ... ), Doot de melk door de ziej  zie:j (Roermond), geen ij maar i en j  zij (Eygelshoven), i = ie  zij (Meterik), melkzeef  zij (Gennep), Om groenten en meel te ziften gebruikt men een teems of zij  zeͅi̯ (Hamont), om melk te zeven(met doek)  zei (Eijsden), v.  zi (Opglabbeek), voor appels groente enz.  ziej (Klimmen), voor het kleinere huishoudelijk werk (grotere gaten)  zie (Puth), vr.  zei̯ (Lanklaar), zijg: zēg (Sint-Truiden), v.  zɛ̄x (Hasselt), voor groenten, soep, koffie  zei̯(x) (Hoepertingen), zijgje: zɛ̄xskə (Sint-Truiden), zijtje: zieke (Weert), ie lang  zieke (Roermond) fijne zeef || grote zeef || linnen zeef (vloeistof) || teems, zeef || vloeistofzeef || zeef [SGV (1914)], [ZND 48 (1954)] || zeef (vloeistof) || zeef in het algemeen [N 20 (zj)] || zeef voor bloem, meel || zeef voor vaste stoffen || zeef voor vloeistoffen || zeef waarmee meel wordt gezeefd tot bloem || zeef; inventarisatie soorten en gebruiksmogelijkheden; betekenis/uitspraak [N 20 (zj)] || zeefje || zift || zift voor meel [ZND B1 (1940sq)] || zift voor melk [ZND B1 (1940sq)] || zij, zeef III-2-1